CHEMIA ANALITYCZNA – ROK I

CHEMIA ANALITYCZNA – ROK I
1. Jednostka uczelniana odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej UMB
2. Kierownik Zakładu:
Prof. dr hab. Elżbieta Skrzydlewska
3. Osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie danego przedmiotu:
Prof. dr hab. Elżbieta Skrzydlewska
4. Wymiar godzinowy zajęć:
•
Semestr
– II
•
Wykłady
– 15
•
Ćwiczenia
– 45
•
Ogółem
– 60
ECTS – 8
5. Forma zakończenia zajęć (forma zaliczenia):
Przedmiot kończy się sprawdzeniem wiadomości w formie pisemnego egzaminu
końcowego obejmującego wszystkie treści programu nauczania i wpisaniem oceny z
egzaminu do indeksu.
6. Cel nauczania:
Celem nauczania chemii analitycznej jest przekazanie studentom wiedzy dotyczącej
współczesnej analizy chemicznej oraz szczegółowe omówienie klasycznej analizy
ilościowej stanowiących podstawę do dalszych studiów. Ponadto ćwiczenia z chemii
analitycznej mają na celu opanowanie przez studentów podstaw analizy chemicznej i
opanowanie klasycznych metod analitycznych niezbędnych dla ilościowej oceny
związków nieorganicznych
7. Formy nauczania: Wykłady i ćwiczenia.
8. Program nauczania:
WYKŁADY:
Analiza ilościowa - analiza wagowa: osad w analizie wagowej - rozpuszczalność i
iloczyn rozpuszczalności, czynniki wpływające na rozpuszczalność osadów,
otrzymywanie czystego osadu, postać osadu, odsączanie i przemywanie osadu,
suszenie i prażenie osadów, - analiza miareczkowa: zasady analizy miareczkowej,
klasyfikacja metod miareczkowych - podział wg typu reakcji zachodzącej podczas
miareczkowania, wg sposobu indykacji punktu równoważnikowego i wg sposobu
przeprowadzenia miareczkowania, podstawy teoretyczne alkacymetrii – krzywe
miareczkowania, wskaźniki; podstawy teoretyczne kompleksometrii kompleksonometria: kompleksony i ich kompleksy, krzywe miareczkowania,
wskaźniki, typy miareczkowań; podstawy teoretyczne miareczkowań strąceniowych argentometria - krzywe miareczkowania, wskaźniki; podstawy teoretyczne
miareczkowań oksydoredukcyjnych - zmiany potencjału utleniającego w czasie
miareczkowania, wskaźniki, szybkość reakcji utleniania-redukcji (manganometria,
jodometria, chromianometria, bromianometria, cerometria). Nowoczesna chemia
analityczna – analityka składu, procesowa, rozmieszczenia i strukturalna;
charakterystyka procesu analitycznego. Walidacja metod analitycznych.
ĆWICZENIA:
Ćwiczenia obejmują analizę ilościową związków nieorganicznych. Analiza ilościowa analiza wagowa. Wstępne zagadnienia z analizy wagowej; przyrządy i naczynia oraz
podstawowe czynności w analizie wagowej: a/ wagi analityczne i techniczne;
wielkości charakteryzujące wagę, zasady prawidłowego ważenia; b/ naczynia
miarowe, eksykatory, tygle, naczynka wagowe; c/ rozpuszczalność osadów i iloczyn
rozpuszczalności; rodzaje osadów w analizie ilościowej, zasady prawidłowego
strącania osadów, sączenie i przemywanie osadów, suszenie i prażenie osadu
(przygotowanie tygla, spalanie sączka). Oznaczanie wody krystalizacyjnej w hydracie
chlorku wapnia (wykonanie oznaczenia, obliczenie zawartości wody krystalizacyjnej,
pojęcie błędu względnego i bezwzględnego); Oznaczanie wapnia w postaci tlenku
wapnia (zasady strącania grubokrystalicznego osadu szczawianu wapnia i
przeprowadzenie szczawianu w tlenek wapnia podczas prażenia); Bezpośrednie
oznaczanie ołowiu w postaci chromianu (VI) ołowiu (II); Oznaczanie żelaza w postaci
tlenku żelaza (III) (zasada oznaczania tlenku żelaza (III) o ściśle określonym składzie
chemicznym).
Analiza miareczkowa. Zagadnienia podstawowe z analizy miareczkowej, pojęcia:
roztwór mianowany, substancja podstawowa, punkt równoważnikowy i końcowy
miareczkowania, typy miareczkowań (bezpośrednie, pośrednie, odwrotne), zapoznanie
się ze szkłem miarowym; Acydymetryczne oznaczanie węglanu sodu i węglanu sodu
obok wodorotlenku sodu metodą Wardera; Alkalimetryczne oznaczanie kwasu
solnego i octowego oraz mieszaniny tych kwasów; Redoksymetria:
manganometryczne oznaczanie żelaza, wody utlenionej oraz wapnia metodą
pośrednią, chromianometryczne oznaczanie żelaza i miedzi (I), bromianometryczne
oznaczanie antymonu; jodometria (rodzaje oznaczeń jodometrycznych), oznaczanie
nadtlenku wodoru, dichromianów, siarczków i miedzi metodą jodometryczną; Metody
strąceniowe (argentometria); oznaczanie chlorków metodą Mohra (metoda
bezpośrednia) i Volharda (metoda pośrednia). Kompleksometria (zasada oznaczeń
kompleksometrycznych, wskaźniki stosowane w kompleksometrii), oznaczanie cynku
i wapnia metodą kompleksometryczną; oznaczanie twardości wody - acydymetryczne
oznaczanie twardości węglanowej i kompleksometryczne oznaczanie twardości
całkowitej wody. Obliczenia chemiczne: związane ze stechiometrią reakcji, stężenia
roztworów, pH roztworów mocnych i słabych kwasów i zasad, obliczenia oparte o
iloczyn rozpuszczalności. Obliczenia chemiczne z zakresu pH roztworów i analizy
wagowej oraz obliczenia oparte o iloczyn rozpuszczalności.
9. Literatura:
1. Skrypt do ćwiczeń z chemii ogólnej, nieorganicznej i analitycznej, Białystok 2006,
pod redakcją E. Skrzydlewskiej.
2. Hulanicki, Współczesna chemia analityczna. Wybrane zagadnienia, PWN,
Warszawa 2001.
3. Cygański A.: Chemiczne metody analizy ilościowej. Wyd. 3. WNT, Warszawa
1994.
4. Minczewski J., Marczenko Z.: Chemia analityczna. T.2. Chemiczne metody
analizy ilościowej. Wyd. 7. PWN, Warszawa 1997.
5. Wesołowski M., Szefer K., Zimna D.: Zbiór zadań z analizy chemicznej. WNT,
Warszawa 2002.