D - Sąd Okręgowy w Poznaniu

ODPIS
Sygn. akt VIII U 1062/15
WYROK
W IMIENIU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 sierpnia 2016 r.
Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie : Przewodniczący SSO Maciej Nawrocki
Protokolant st. prot. sąd. Magdalena Pelz
po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2016 r. w Poznaniu
odwołania M. K., A. G.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
z dnia 5 marca 2015r., znak: (...) nr (...)
w sprawie M. K., A. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
o podleganie ubezpieczeniom społecznym
1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, ze stwierdza, iż A. G. jako pracownik (...) M. K. podlega
obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia
4 sierpnia 2014 roku,
2. zasądza od pozwanego organu rentowego na rzecz każdego z odwołujących kwoty po 60 złotych
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
/-/ SSO Maciej Nawrocki
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 5 marca 2015 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., na podstawie art. 83
ust. 1 pkt 1, art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 963; dalej: ustawa o systemie
ubezpieczeń społecznych) oraz art. 83 § 1 k.c., stwierdził, że A. G. jako pracownik u płatnika składek (...) M. K. nie
podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 4 sierpnia 2014
r.
Uzasadniając organ rentowy wskazał, iż A. G. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu
zatrudnienia w (...) M. K. od dnia 4 sierpnia 2014 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Płatnik złożył raporty
rozliczeniowe z wykazaną podstawą wymiaru składek: 08.2014 r. – 0,00 zł, 09.2014 r. – 3.720,16 zł, 10.2014 r. –
3.916,00 zł, 11.2014 r. – 3.916,00 zł, 12.2014 r. – 1.566,40 zł. Natomiast od 13 listopada 2014 r. ubezpieczona jest
niezdolna do pracy.
Organ rentowy ustalił także, iż A. G. od 4 sierpnia 2014 r. podpisała z M. K. umowę o prace na czas
określony od dnia 4 sierpnia 2014 r. do dnia 31 lipca 2016 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku
specjalisty ds. projektowo-administracyjnych z miesięcznym wynagrodzeniem zasadniczym 2.768,58 zł oraz premia
uznaniową 1.147,42 zł. Do obowiązków ubezpieczonej według zakresu obowiązków, czynności i odpowiedzialności
należała; obsługa bezpośrednia klienta, obsługa telefoniczna klienta, obsługa poczty tradycyjnej oraz elektronicznej,
obsługa programów komputerowych, nadzorowanie i porządkowanie dokumentów firmowych, organizowanie pracy
zapewniające właściwe działanie biura, wykonywanie rysunków wstępnych oraz pomoc w wykonywaniu projektów
końcowych związanych z prowadzona działalnością.
M. K. przedłożył również zaświadczenie lekarskie stwierdzające, iż A. G. jest zdolna do podjęcia pracy na stanowisku
pracownika biurowego. Zaświadczenie zostało opatrzone datą wystawienia 4 sierpnia 2014 r. Nie wynika jednak z
niego nazwa płatnika, u jakiego została zatrudniona A. G.. W zawartej umowie wskazano, iż ubezpieczona została
zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. projektowo-administracyjnych. Wobec powyższego organ rentowy powziął
wątpliwość, czy wykonane badania lekarskie A. G. były rzeczywiście związane z podjęciem zatrudnienia w M. K..
Ponadto z przedłożonych list obecności wynika, że A. G. złożyła podpis przy podjęciu pracy o godzinie 7.00. Nie mając
orzeczonej zdolności do pracy A. G. nie mogła podjąć zatrudnienia od godziny 7.00.
Organ rentowy stwierdził również, iż ubezpieczona pozostaje pod opieką lekarza K. J. od 11 sierpnia 2014 r.,
wówczas to również została u niej stwierdzona ciąża w 6 tygodniu. Z wyjaśnień złożonych przez M. K. wynika, iż
zapotrzebowanie na pracownika nigdzie nie było zgłaszane, nie była również przeprowadzana żadna rekrutacja na
dane stanowisko. Natomiast A. G. wskazała, iż o ofercie pracy dowiedziała się od syna pracodawcy. Nie zostały
jednakże przedłożone dokumenty aplikacyjne na dane stanowisko pracy. Ponadto według twierdzeń pracodawcy
powodem zatrudnienia A. G. było spowodowane rozbudową powierzchni zakładu produkcyjnego oraz swoją sytuacją
rodzinną. Wcześniej prace powierzone ubezpieczonej wykonywał sam pracodawca oraz jego żona. Z kolei w związku ze
zwolnieniem lekarskim ubezpieczonej, nikogo nie zatrudniono na jej miejsce, a obowiązki wykonuje sam pracodawca.
W ocenie organu rentowego świadczy to, iż nie było potrzeby zatrudnienia pracownika. Świadczy o sztucznym
stworzeniu stanowiska pracy, wyłącznie dla zainteresowanej, w celu nabycia przez nią prawa do świadczeń. Organ
rentowy zaznaczył również z przedłożonej w toku postępowania dokumentacji nie wynika, czy ubezpieczona posiada
wykształcenie, umiejętności lub doświadczenie w sporządzaniu rysunków technicznych. W konsekwencji Zakład
uznał, iż okoliczności towarzyszące zgłoszeniu zainteresowanej do ubezpieczeń społecznych dają podstawę do
stwierdzenia, że umowa o prace została zawarta dla pozoru. Jej jedynym celem było umożliwienie A. G. nabycie
statusu pracownika, niezbędnego do uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku ze
zbliżającym się macierzyństwem. Wcześniej A. G. nie posiadała żądnego tytułu ubezpieczenia. Strony nie zamierzały
realizować obowiązków wynikających z umowy o pracę, a tworzenie fikcji miało na celu jedynie uzyskanie świadczeń
z ubezpieczenia społecznego. /vide decyzja w aktach organu rentowego/
Dnia 1 kwietnia 2015 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, A. G. złożyła odwołanie od powyższej decyzji,
uznając ja za krzywdzącą.
W uzasadnieniu wskazała, iż jest absolwentką Technikum (...) z dyplomem potwierdzającym jej kwalifikacje. Podczas
nauki poznała także rysunek techniczny, co potwierdza zaświadczenie wystawione przez dyrekcję szkoły. O możliwości
zatrudnienia odwołująca dowiedziała się od syna państwa K., w związku z czym zaproponowała swoją kandydaturę i
umówiła się na spotkanie z M. K.. W trakcie spotkania przedstawiła informację dotyczące swojego wykształcenia, w
tym także rysunki techniczne. Pracodawca nie wymagał jednak żadnych dokumentów, jak CV, czy podania o pracę.
Natomiast podpisując umowę o pracę w dniu 4 sierpnia 2014 r. odwołująca nie wiedziała o ciąży.
Także zbieżność daty dotyczącej wizyty u lekarza oraz zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego jest zdaniem
odwołującej przypadkowa. Ponadto o ciąży A. G. powiadomiła pracodawcę w następnym dniu po wizycie. Odwołująca
podkreśliła również, iż od ukończenia szkoły była nieprzerwanie zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, jednakże
poszukiwała nowego zatrudnienia z uwagi na chęć wykazania się i dalszego realizowania swoich umiejętności. /vide
odwołanie k. 2-3 akt/
Dnia 8 kwietnia 2015 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, M. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji,
wnosząc o jej zmianę w całości i orzeczenie, że ubezpieczona podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu,
rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 4 sierpnia 2014 r., ewentualnie o jej uchylenie i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.
Uzasadniając wskazał, iż organ rentowy nie ustalił wszelkich okoliczności mogących doprowadzić do jednoznacznego
stwierdzenia, że ubezpieczona nie podlegała ubezpieczeniom społecznym w okresie od 4 marca 2014 r. Na stanowisko
specjalisty do spraw projektowo-administracyjnych nie była prowadzona rekrutacja poprzez publikacje ogłoszeń
ani nie dokonano zgłoszenia zapotrzebowania na pracownika do urzędu pracy. Jednakże odwołujący poszukiwał
właściwej osoby poprzez krąg własnych znajomości. Było to uwarunkowane rozbudową powierzchni zakładu
produkcyjnego oraz faktem, iż żona odwołującego z uwagi na rozkład pożycia małżonków nie wykonywała już w
tamtym czasie wystarczającej ilości czynności w przedsiębiorstwie, co w efekcie powodowało znaczne obciążenie
pracą M. K.. Od początku istnienia zakładu odwołujący w ten sposób dobierał kadrę pracowniczą. Syn odwołującego,
B. K. znalazł odpowiednią osobę tj. A. G.. Na podstawie przeprowadzonej rozmowy, odwołujący uznał, iż posiada
ona stosowne kwalifikacje do zajmowania stanowiska specjalisty do spraw projektowo administracyjnych. Ukończyła
bowiem technikum Architektury Krajobrazu w Zespole Szkół (...) w N., gdzie w toku nauki wymagane było opanowanie
umiejętności rysunku technicznego. Ponadto ubezpieczona w okresie od 1 października 2013 r. do 30 kwietnia 2015
r. wykonywała czynności zawodowe w oparciu o umowę zlecenie, a następnie na podstawie umowy o pracę od dnia
1 czerwca 2014 r. do dnia 12 lipca 2014 r. Z uwagi na poszukiwania bardziej korzystnej finansowo pracy odwołująca
zdecydowała się na nowe zatrudnienie. Zdaniem odwołującego, powyższe wskazuje, iż twierdzenia organu rentowego
pozostają bez pokrycia w rzeczywistości.
Odwołujący zaznaczył, że mimo podpisania się na liście obecności dnia 4 sierpnia 2014 r. ubezpieczona w tym
dniu pracy nie podejmowała, gdyż została przeszkolona w zakresie bhp. Tego samego dnia został przeprowadzone
badanie lekarskie A. G., w efekcie którego ubezpieczona została dopuszczona do wykonywania pracy. Natomiast
pracodawca przyznał, iż omyłkowo nie przystawił swojej pieczątki na przedłożonym zaświadczeniu, ale jej brak
nie może powodować przyjęcia przez organ rentowy, że badanie to nie zostało wykonane na zlecenie pracodawcy.
Przeciwne rozumowanie wskazuje na przyjęcie przez organ założonej tezy o pozorności zawarcia umowy o pracę.
Fakt wykonywania przez A. G. pracy mogą potwierdzić zeznania innych pracowników odwołującego. Pracodawca
nie zgodził się także z twierdzeniem organu rentowego, iż zeznania świadków nie są istotne dla rozpoznania
niniejszej sprawy, skoro stanowią istotne źródło wiedzy o stosunkach panujących w zakładzie pracy, którego nie
mogą odzwierciedlić same dokumenty. Ponadto podkreślił, iż po obu stronach umowy występowała wola faktycznego
świadczenia pracy, która w znacznym stopniu odciążyła go od różnorodnych obowiązków zawodowych. Również żadna
ze stron nie była świadoma faktu znajdowania się ubezpieczonej w ciąży, która została dopiero potwierdzona przez
lekarza w dniu 11 sierpnia 2014 r., w wynikało to z bardzo wczesnego jej stadium. /vide odwołanie k. 9-13 akt/
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w odpowiedziach na odwołania przytoczył argumentację prawną i
faktyczną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji oraz wniósł o oddalenie odwołań. /vide odpowiedzi na odwołania
k. 26, 28 akt/
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
A. G. urodziła się dnia (...) Odwołująca ukończyła Technikum w Zespole Szkół (...) w N., uzyskując tytuł technika
architektury krajobrazu. W ramach zajęć z przedmiotu „Podstawy projektowania architektury krajobrazu” poznała
rysunek techniczny.
W okresie od 1 czerwca 2014 r. do 12 lipca 2014 r. odwołująca pracowała jako kelnerka na podstawie umowy o pracę.
dowód: zaświadczenie z 11.03.2015 r. (k. 4); dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe (k. 5); świadectwo
ukończenia technikum (k. 6-8); świadectwo pracy (akta osobowe część A); zeznania odwołującej (k. 116)
M. K. od dnia 1 kwietnia 2005 r. prowadzi w Ś. przy ulicy (...) pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) –
tj. warsztat zajmujący się metalo-plastyką. Część pracy wykonywana jest w terenie, a część w warsztacie. Prowadząc
działalność odwołujący zajmował się nie tylko warsztatem i zamówieniami, ale także sprawami biurowymi w czym
pomagała mu żona.
dowód: wydruk z (...) (k. 42); zeznania odwołującego (k. 116)
Na początku lipca 2014 r. odwołująca dowiedziała się o możliwości podjęcia zatrudnienia w firmie prowadzonej
przez M. K. od jego syna B. K., będącego szkolnym kolegą A. G.. Poinformował ją wówczas, iż jego ojciec
potrzebuje pracownika do pomocy w biurze oraz wykonywania rysunków technicznych. Potrzeba zatrudnienia nowego
pracownika wynikała z pogorszenia stosunków rodzinnych pomiędzy odwołującym, a jego żoną, która wcześniej
zajmowała się prowadzeniem biura w firmie. Ponadto odwołujący M. K. był zainteresowany rozbudowa warsztatu i
zatrudnieniem w tym celu nowych pracowników technicznych.
W trakcie dwóch kolejnych spotkań odwołującej z M. K. ustalono, że A. G. będzie wykonywała rysunki projektowe
elementów, które wykonywali spawacze i ślusarze. Do obowiązków odwołującej miało także należeć wypisywanie
faktur i ich porządkowanie oraz utrzymywanie odpowiedniego stanu magazynowego, tak aby nie zabrakło
niezbędnych elementów. M. K. zaproponował także odwołującej wynagrodzenie w kwocie 2.700 zł brutto.
dowód: zeznania świadka A. K. (k. 86v-88); zeznania odwołującej (k. 116); zeznania odwołującego (k. 116)
W konsekwencji dnia 4 sierpnia 2014 r. A. G. i M. K. zawarli umowę o pracę, na podstawie której A. G. została
zatrudniona na czas określony od 4 sierpnia 2014 r. do 31 lipca 2016 r., na stanowisku specjalisty ds. projektowoadministracyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Wynagrodzenie ustalono w wysokości 2.768,58 zł + premia
uznaniowa w kwocie 1.147,42 zł.
W dniach 4 i 5 sierpnia 2014 r. A. G. odbyła szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, a w
dniu 4 sierpnia 2014 r. otrzymała zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza medycyny pracy K. T. o braku
przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pracownika biurowego.
W związku z zatrudnieniem odwołującej, M. K. zgłosił ją do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w dniu 11
sierpnia 2014 r. z datą 4 sierpnia 2014 r.
Do szczegółowego zakresu obowiązków odwołującej na zajmowanym przez nią stanowisku należało:
• utrzymanie czystości w obrębie biura,
• przestrzeganie przepisów o ochronie tajemnicy służbowej,
• obsługiwanie poczty tradycyjnej oraz elektronicznej,
• odbieranie telefonów i przeprowadzanie rozmów telefonicznych lub kierowanie ich do odpowiednich osób w
firmie,
• obsługa programów komputerowych koniecznych do wykonywania obowiązków, takich jak edytor tekstu, arkusze
kalkulacyjne, programy graficzne i bazy danych,
• nadzorowanie i porządkowanie dokumentów firmowych oraz ich odpowiednia archiwizacja,
• wykonywanie rysunków wstępnych oraz pomoc w wykonywaniu projektów końcowych związanych z prowadzoną
działalnością.
Natomiast odpowiedzialność odwołująca ponosiła za prawidłowe wykonanie powierzonych zadań zgodnie z
obowiązującymi przepisami.
dowód: akta osobowe (k. 43); zeznania świadka K. T. (k. 88v-89)
Odwołująca świadczyła pracę od godziny 7.00 do godziny 15.00, od poniedziałku do piątku w biurze mieszczącym się
w Ś. przy ul. (...). W tym czasie wykonywała m.in. rysunki poszczególnych elementów oraz wystawiała faktury, w tym
faktury pro forma i faktury zaliczkowe. Było to około 10 rysunków w ciągu 2 dni oraz 2-3 faktury dziennie. Odwołująca
kwitowała również odbiór zakupionego towaru i zamawiała go telefonicznie, wysyłała e-maile z ofertami, które
wcześniej przygotowywała na skierowane zapytania ofertowe oraz sporządzała druki wycen. Natomiast sprawami
finansowymi nadal zajmowała się A. K., żona odwołującego.
W związku z wykonywaniem w/w obowiązków odwołującej wypłacono gotówką następujące kwoty wynagrodzenia,
którego odbiór kwitowała na liście płac:
• 08.2014 r. – 2.663,22 zł,
• 09.2014 r. – 2.800,00 zł,
• 10.2014 r. – 2.800,00 zł,
• 11.2014 r. – 2.800,00 zł,
• 12.2014 r. – 337,92 zł.
dowód: rysunki, wydanie towaru na zamówienie telefoniczne, lista obecności, listy płac (k. 42); zeznania świadków:
B. R. (k. 57v-58), R. F. (k. 58v-59), T. K. (k. 59v-60), A. K. (k. 86v-88); zeznania odwołującej (k. 116); zeznania
odwołującego (k. 116)
Dnia 11 sierpnia 2014 r. odwołująca odbyła wizytę lekarską w trakcie której potwierdzono 7 tydzień ciąży – stan
zdrowia opisano słowami „samopoczucie dobre, bez skarg”. Natomiast od 13 listopada 2014 r. A. G. była niezdolna do
pracy w związku z ciążą na skutek utrzymujących się dolegliwości bólowych brzucha.
dowód: dokumentacja medyczna (k. 70-81)
Płatnik złożył raporty rozliczeniowe z wykazaną podstawą wymiaru składek: 08.2014 r. – 0,00 zł, 09.2014 r. – 3.720,16
zł, 10.2014 r. – 3.916,00 zł, 11.2014 r. – 3.916,00 zł, 12.2014 r. – 1.566,40 zł.
dowód: deklaracje rozliczeniowe (k. 42)
W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wykazał:
• za rok 2013 przychód w wysokości 811.028,12 zł oraz dochód w kwocie 44.549,35 zł,
• za rok 2014 przychód w wysokości 987.689,17 zł oraz dochód w kwocie 215.728,50 zł.
dowód: podsumowanie księgi przychodów i rozchodów za lata 2013-2014 (k. 92-93), zeznania podatkowe (k. 94-107)
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej powołanych dowodów, w tym dokumentów zgromadzonych
w aktach sprawy, akt osobowych A. G., dokumentów w aktach pozwanego organu rentowego, zeznań odwołującej A.
G. i odwołującego M. K. oraz zeznań świadków: B. R., J. M., R. F., T. K., A. K. i K. T..
Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, jak i w aktach organu rentowego,
albowiem nie były one kwestionowane przez żadną ze stron, a Sąd nie znalazł podstaw, aby czynić to z urzędu.
Za wiarygodne uznał Sąd zeznania odwołującej A. G. i odwołującego M. K. oraz zeznania świadków B. R.,
J. M., R. F., T. K., A. K. i K. T.. Zeznania te w ocenie Sądu były spójne i logiczne, a przy tym korespondowały ze sobą
wzajemnie się uzupełniając w szczegółach, przez co stanowiły jedną, niebudzącą wątpliwości całość.
Zeznania świadków B. R., R. F., T. K. i A. K. zasługują na przymiot wiarygodności i są ze sobą, w ocenie Sądu, spójne,
szczególnie w zakresie faktycznie wykonywanej pracy. Świadkowie potwierdzili zakres obowiązków wykonywanych
przez odwołującą – przynoszenie do warsztatu rysunków, pracę w biurze i potwierdzanie odbioru towarów.
Natomiast zeznania świadka J. M. okazały się nieprzydatne do ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie,
albowiem świadek ten nie posiadał wiedzy odnośnie warunków pracy wykonywanej przez A. G.. Potwierdził tylko, iż
widział odwołującą w firmie.
W ocenie Sądu, odwołujący M. K. zeznawał wiarygodnie i spójnie, w związku, z czym zeznania jego zasługują na
przymiot wiarygodności. W szczególności zeznania odwołującego wykazały celowość zatrudnienia odwołującej A.
G. w charakterze specjalisty ds. projektowo-administracyjnych. Mianowicie wskazał, że wynikało to z pogorszenia
stosunków z żoną, która dotychczas zajmowała się prowadzeniem spraw biurowych oraz z chęci rozbudowy warsztatu
i zatrudnienia nowych pracowników. Została zatrudniona A. G., która została skierowana przez syna odwołującego, B.
K.. Odwołujący potwierdził ponadto, iż nie przeprowadzał procesu rekrutacji, gdyż nigdy w taki sposób nie zatrudniał
pracowników. Były to osoby z polecenia lub, które same zgłosiły chęć podjęcia pracy. Ponadto przed zatrudnieniem
odwołującej przeprowadził z nią dwie rozmowy, na podstawie których doszło do ustalenia warunków pracy oraz sam
zaproponował odwołującej wynagrodzenie. Odwołujący również wyjaśnił, że na miejsce odwołującej nie zatrudnił
nowego pracownika, gdyż sądził, iż A. G. wróci do pracy. Nie było zatem podstaw by szukać pracownika. Z racji tego
ze bieżące obowiązki trzeba było wykonywać, przejął je M. K. oraz jego żona A. K..
Zeznania odwołującej A. G. Sąd uznał za wiarygodne w całości, rzeczowe i szczere oraz znajdujące odzwierciedlenie
w pozostałym materiale dowodowym. Dotyczy to w szczególności podjęcia pracy i jej faktycznego świadczenia,
zakresu obowiązków, jakie w ramach stosunku pracy wykonywała, czasu i rodzaju wykonywanej przez odwołującą
pracy. Zeznania odwołującej są zbieżne z zeznaniami odwołującego oraz przesłuchanych świadków i zgromadzonymi
dokumentami w aktach sądowych i pozwanego organu rentowego. Zeznania odwołującej okazały się również
wiarygodne i zbieżne z zeznaniami M. K. w zakresie przyczyn zatrudnienia właśnie odwołującej A. G. na stanowisko
specjalisty ds. projektowo-administracyjnych, albowiem odwołująca posiadała umiejętności i wiedze w zakresie
sporządzania rysunków technicznych przydatnych do przygotowania poszczególnych elementów z metalu. Ponadto
odwołująca również wskazała, że poszukiwała lepiej płatnej pracy i dlatego po uzyskaniu informacji od B. K., zgłosiła
się do jego ojca. Ponadto odwołujący uznał, że A. G. spełniała stawiane jej wymogi.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołania A. G. i M. K. zasługiwały na uwzględnienie.
Organ rentowy odmówił A. G. objęcia jej ubezpieczeniem pracowniczym od dnia 4 sierpnia 2014 r., powołując się na
fikcyjność zawartej umowy o pracę (art. 83 kc) ewentualnie jej zawarcie celem obejścia przepisów prawa zmierzającym
do uzyskania świadczeń z ZUS.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i
rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są między innymi pracownikami.
Z kolei art. 13 pkt 1 ustawy wskazuje, że pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od dnia
nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.
Zgodnie z art. 2 kp, pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,
mianowania bądź spółdzielczej umowy o pracę. Użyty w przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między
pracownikiem a pracodawcą więzi prawnej, która jest warunkiem koniecznym, a zarazem wystarczającym, dla
przyznania danej osobie statusu pracownika. Tą więzią jest pozostawanie w stosunku pracy, o którym mowa w art. 22
kp, który stanowi, iż przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego
rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a
pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.
Art. 36 ust. 1 i 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż każda osoba objęta obowiązkowo
ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Każda osoba, w stosunku,
do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie
wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu, z
zastrzeżeniem ust. 12 i 14. Przepisy ust. 2, 3 i 9 stosuje się odpowiednio.
Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne
raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek.
Pozwany organ rentowy wskazał w zaskarżonej decyzji, a później w odpowiedzi na odwołanie, że strony zawarły umowę
pozorną, stąd, jako taka jest ona nieważna i nie wywołała skutku prawnego. W konsekwencji odwołująca A. G. nie
podlega od dnia 4 sierpnia 2014 r., to jest w okresie fikcyjnego zatrudnienia ubezpieczeniom społecznym.
Zgodnie z art. 83 § 1 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Oświadczenie
woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy z góry powziętym zamiarem stron jest brak wywołania skutków prawnych,
przy jednoczesnej chęci wprowadzenia innych osób w błąd, co do rzekomego dokonania określonej czynności prawnej.
Strony, więc udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej. Zwykła pozorność ma miejsce, gdy pod pozorowaną
czynnością prawną nic się nie kryje. Najczęściej czynność taka ma na celu ukrycie innej rzeczywistej i zamierzonej
czynności prawnej. W wyroku z dnia 23 czerwca 1986 roku (I CR 45/86 nie publ.) Sąd Najwyższy zdefiniował
pozorność, jako wadę oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz.
Na wstępie rozważań wskazać należy, iż istota postępowania sprowadzała się do rozstrzygnięcia kwestii faktycznych
i wynikających z nich oraz z nimi powiązanych kwestii prawnych, a spór koncentrował się na uznaniu czy umowa o
pracę z dnia 1 marca 2014 r. stanowiła z mocy art. 58 § 1 kc w związku z art. 300 kp nieważną czynność prawną, która
nie mogła rodzić skutków w zakresie ubezpieczeń społecznych.
Sąd nie podziela stanowiska pozwanego organu rentowego opartego na uznaniu, iż strony zawarły umowę o pracę dla
pozoru lub w celu obejścia prawa, co stanowi o nieważności tej umowy w świetle art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp,
a w konsekwencji o niepodleganiu od dnia 4 sierpnia 2014 r. przez odwołującą A. G. pracowniczym ubezpieczeniom
społecznym.
Sąd podziela w tej mierze pogląd Sądu Najwyższego, iż zamiar obejścia prawa poprzez „fikcyjne” zawarcie umowy
o pracę dotyczy jedynie zawarcia takiej umowy o pracę, która nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie
zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia oraz że stronom umowy o pracę, na podstawie,
której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy nie można przypisać działania w celu
obejścia ustawy – art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp (vide np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r.,
II UK 141/04).
W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001 r. (OSNAP
2002/21/527), w którym wskazano, iż nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy
pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował.
Sąd ustalił, że odwołująca A. G. rzeczywiście świadczyła pracę w firmie (...) M. K. na podstawie umowy o pracę z
dnia 4 sierpnia 2014 r. zawartej na czas określony do 31 lipca 2016 r. W ramach obowiązków pracowniczych, do
których realizacji przystąpiła z dniem 5 sierpnia 2014 r., odwołująca wykonując osobiście pracę w biurze pracodawcy
lub w miejscu wskazanym przez pracodawcę, zajmowała się głównie sporządzaniem rysunków, wystawianiem faktur,
przygotowywaniem ofert na zapytania ofertowe oraz wysyłką i odbieraniem poczty, a także zamówionego towaru.
Rekrutacja na stanowisko nie była prowadzona, ponieważ pracodawca nigdy takiej nie przeprowadzał. Pracownicy
byli do niego kierowani z polecenia lub sami zgłaszali się z chęcią podjęcia pracy. Wykształcenie oraz doświadczenie
zawodowe odwołującej było zgodne z profilem stanowiska pracy, na jakie została zatrudniona. Odwołująca swoje
obowiązki świadczyła w godzinach od 7.00 do 15.00, tak jak pozostali pracownicy i podpisywała się na prowadzonej
przez pracodawcę liście obecności.
Nadto, w świetle wiarygodnych zeznań odwołującego M. K., potrzeba zatrudnienia pracownika na stanowisku
specjalisty ds. projektowo-administracyjnych. Związana była z pogorszeniem stosunków z żoną, która dotychczas
zajmowała się prowadzeniem spraw biurowych oraz z chęci rozbudowy warsztatu i zatrudnienia nowych pracowników.
Ponadto odwołująca została skierowana przez syna odwołującego, B. K.. Zeznania odwołującego okazały się również
wiarygodne i zbieżne z zeznaniami odwołującej w zakresie przyczyn zatrudnienia właśnie A. G., albowiem odwołująca
posiadała umiejętności i wiedzę w sporządzaniu rysunków technicznych wykorzystywanych w warsztacie.
W ocenie Sądu, rzeczywiste świadczenie przez odwołującą pracy zostało udowodnione wiarygodnymi zeznaniami
odwołującej, odwołującego M. K. oraz świadków.
Drugoplanowe w ocenie Sądu, są okoliczności towarzyszące podjęciu zatrudnienia przez odwołującą. Fakt bycia
w ciąży przez odwołującą nie powinien mieć decydującej doniosłości dla oceny ważności umowy o pracę zawartej
pomiędzy stronami, pod warunkiem, że umowa o pracę posiada wszystkie niezbędne elementy konstytuujące stosunek
pracy na mocy art. 22 § 1 kp, a domniemany pracownik rzeczywiście pracę świadczył.
Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, wykazał, że umowa o pracę zawarta z odwołującą w dniu 4 sierpnia
2014 r. posiada wszystkie wymagane prawem elementy dla swojej ważności i skuteczności. Świadczona praca przez
odwołującą była wykonana osobiście w sposób ciągły, zgodnie z poleceniem kierownictwa, co do czasu, miejsca i
sposobu świadczenia pracy, a pracodawca był obowiązany do zapłaty wynagrodzenia.
W prawie ubezpieczeń społecznych nie decyduje ważność umowy o pracę, wiązana z zamiarem dyktującym potrzebę
jej zawarcia, lecz to czy zawierające ją strony miały zamiar wzajemnego zobowiązania się – przez pracownika do
świadczenia pracy, a przez pracodawcę do dania mu pracy i wynagradzania za nią oraz fakt realizowania umowy.
Wszystkie te elementy zostały przez Sąd Okręgowy zbadane, zamiar zobowiązania się stron, o jakim jest mowa istniał
w chwili zwarcia umowy z dnia 4 sierpnia 2014 r., a odwołująca pracę rzeczywiście wykonywała.
Sąd nie podziela zarzutu pozwanego organu rentowego jakoby zatrudnienie odwołującej A. G. na podstawie umowy o
pracę z dnia 4 sierpnia 2014 r. było niezasadne i sprzeczne z zasadami prowadzenia działalności gospodarczej.
Art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowi o obowiązkowym ubezpieczeniu emerytalnym i
rentowym pracowników, czyli – stosownie do art. 2 kp – osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a nie tych,
które tylko umowę o pracę zawarły. Obejściem prawa jest, więc zamiar nawiązania stosunku ubezpieczeń społecznych
bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, czego w niniejszej sprawie, mając na uwadze materiał dowodowy,
stwierdzić nie można. W tym świetle całkowicie chybiony jest zarzut organu rentowego, iż odwołująca został zgłoszona
do ubezpieczeń społecznych tylko w celu uzyskania prawa do świadczeń z tychże ubezpieczeń. Gdyby nawet tak
było, to, przy dokonanym przez Sąd ustaleniu, iż odwołująca faktycznie wykonywała pracę w ramach stosunku
pracy z M. K. nie ma to jakiegokolwiek znaczenia w sprawie. Skoro, bowiem z zawarciem umowy o pracę ustawa
o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i
chorobowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych
nimi świadczeń nie jest obejściem prawa (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r., I UK 43/10).
Oczywistym przy tym jest, iż umowa taka, jak już wyżej zaznaczono, musi być przez strony realizowana, co zostało w
sprawie przez Sąd Okręgowy ustalone.
Fakt świadczenia przez odwołującą A. G. pracy i odbierania jej przez pracodawcę M. K. świadczy o spełnianiu warunku
zatrudnienia pracowniczego, stanowiącego tytuł ubezpieczenia objęty art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych w zw. z art. 2 kp. Do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie mogłoby dojść tylko wówczas,
gdyby zgłoszenie dotyczyło osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła, a więc nie wykonywała zatrudnienia
lub wykonywała je na podstawie innej umowy niż umowa o pracę.
Umowie o pracę, nienaruszającej przepisu art. 22 kp, nie można stawiać zarzutu zawarcia w celu obejścia prawa, nawet
wówczas, gdyby zawarcie jej dyktowane było wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Cel
obejścia ustawy polega, bowiem na takim ukształtowaniu treści umowy, które pozornie nie sprzeciwia się ustawie, ale
w rzeczywistości zmierza do realizowania celu przez nią zakazanego.
Mając na względzie powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, na podstawie art. 47714§ 2 kpc i powołanych
w uzasadnieniu przepisów prawa materialnego, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż A.
G. jako pracownik (...) M. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu,
wypadkowemu od dnia 4 sierpnia 2014 r.
O kosztach postępowania Sąd orzekł w pkt 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw. z § 2 ust. 1 i 2, § 3 ust.
1 i § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w
brzmieniu obowiązującym do dnia 31 lipca 2015 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 461), zasądzając od pozwanego organu
rentowego (strony przegrywającej) na rzecz każdego odwołujących (stron wygrywających) po 60 zł tytułem zwrotu
kosztów procesu.
/-/ Maciej Nawrocki