tu - Grupa Zagranica

Strona 1 z 6
Odpowiedź MSZ na uwagi otrzymane od Grupy Zagranica
w sprawie Analizy wdrażania Wieloletniego programu współpracy rozwojowej na lata 2012-2015
Dotyczy
Przewidywalność
polskiej
współpracy
rozwojowej
Wieloletnie
priorytety
geograficzne
Treść Uwagi
Zdaniem GZ jedną z największych wad obecnie obowiązującego dokumentu
jest właśnie brak wyznaczenia konkretnych i mierzalnych celów oraz
odpowiadających im rezultatów, w dokumencie znaleźć można jedynie opis
obecnego funkcjonowania systemu polskiej pomocy. Przewidywalność
opisana została w analizie jako precyzyjne określenie poszczególnych
priorytetów tematycznych i geograficznych wsparcia. Oceniamy jako rzecz
pozytywną, że bieżący Program ustanowił zamkniętą listę obszarów
geograficznych i tematycznych polskiej pomocy, natomiast w naszym
rozumieniu przewidywalność powinna zakładać ustanowienie celów
konkretnych i mierzalnych oraz odpowiadających im rezultatów dla wszystkich
- tematycznych i geograficznych - obszarów. W tym sensie oceniamy istniejący
program jako niespełniający kryterium przewidywalności, ponieważ brak w
nim konkretnych celów, a przede wszystkich spodziewanych rezultatów dla
każdego obszaru geograficznego.
W zeszłorocznym raporcie monitoringowym Grupy Zagranica zwracaliśmy
uwagę na brak klarownego systemu komunikacji i współpracy MSZ-u z innymi
ministerstwami i agendami rządowymi realizującymi polską pomoc rozwojową
(szczególnie z Min. Finansów, „dysponentem” dużej części wolumenu polskiej
pomocy), bieżący WPWR zbyt ogólnie określa i opisuje podmioty administracji
centralnej realizujące polską pomoc rozwojową, ich wzajemne relacje i podział
zadań.
Widzimy konieczność dyskusji o liście krajów priorytetowych opartej na
rzetelnej ekspertyzie i ocenie naszych realnych możliwości i efektywności
udzielanego wsparcia zarówno w odniesieniu krajów afrykańskich jak i na
przykład Zakaukazia. Zwracamy uwagę, że w ostatnich 5 latach polska pomoc
bilateralna wcale nie koncentrowała się na krajach priorytetowych - 40% całej
Stanowisko MSZ
Uwaga zaakceptowana. Zostanie podjęta próba
określenia mierzalnych celów i rezultatów w
wybranym kraju priorytetowym lub grupie krajów
priorytetowych. Rozumiejąc jak ważne jest
określenie celów i rezultatów dla większej
przewidywalności i efektywności programu polskiej
współpracy rozwojowej, należy uwzględnić
ograniczenia przy realizacji tej próby, wynikające ze
specyfiki programu polskiej pomocy.
Uwaga zaakceptowana. MSZ podejmie próbę
umiejscowienia w Programie na lata 2016-2020
obszarów będących w kompetencji pozostałych
organów administracji rządowej.
Dyskusja na temat listy krajów priorytetowych
poprzedzona rzetelną analizą w oparciu o kryteria.
Strona 2 z 6
dwustronnej pomocy zostało skierowane do Chin.
Wieloletnie
priorytety
geograficzne
W kontekście krajów Afryki Subsaharyjskiej (regionu najbardziej dotkniętego
zarówno niestabilnością, niesprawiedliwością, brakiem warunków do
zrównoważonego rozwoju oraz przede wszystkim ubóstwem), należy
podkreślić, że proponowana przez MSZ polska specjalizacja – demokracja,
prawa człowieka i dobre rządzenie – jest jak najbardziej potrzebne i
oczekiwane również w tym regionie świata.
Ze względu na priorytety polskiej polityki
zagranicznej, MSZ będzie się przede wszystkim
koncentrowało
na
wsparciu
projektów
demokratyzacyjnych we wschodnim sąsiedztwie.
Rozumiejąc potrzebę realizacji projektów o
charakterze
demokratyzacyjnym
w
innych
regionach świata, MSZ rozważy taką możliwość w
przypadku zwiększenia puli finansowej na
współpracę rozwojową.
Wieloletnie
szczegółowe
priorytety w
krajach
priorytetowych
oraz przekrojowe
priorytety
tematyczne
Jako GZ zwracaliśmy wielokrotnie na forum publicznym uwagę, że
uzasadnienia priorytetów szczegółowych w bieżącym WPWR są bardzo ogólne
i nie wnoszą informacji istotnych dla planowania i rozdysponowywania
środków polskiej pomocy. Poszczególne priorytety są uzasadnione bardzo
powierzchownie bez żadnego (!) odniesienia do realnych potrzeb tych krajów i
potencjalnej działalności polskiej pomocy w tych krajach (wydają się być
autorskimi diagnozami sytuacji). Wskazuje to na pilną konieczność stworzenia
dokumentów strategicznych dla poszczególnych krajów partnerskich. W tym
sensie deklarację o stworzeniu country strategy paper dla Mołdawii złożoną
przez Panią Minister K. Pełczyńską-Nałęcz należy ocenić pozytywnie natomiast
jest to działanie niewystarczające.
Uwaga w części zaakceptowana. MSZ podejmie
starania na rzecz zwiększenia przewidywalności
współpracy poprzez opracowanie celów i
spodziewanych rezultatów w wybranym kraju bądź
grupie krajów. Biorąc pod uwagę skalę polskiej
współpracy rozwojowej oraz inicjatywę wspólnego
programowania UE, MSZ stoi na stanowisku, że
opracowanie dokumentów strategicznych dla
poszczególnych krajów nie wydaje się celowe, gdyż
odpowiednie dokumenty opracowane zostaną w
ramach procedur wspólnego programowania UE.
Wieloletnie
szczegółowe
priorytety w
krajach
priorytetowych
oraz przekrojowe
Zawarty w niniejszej analizie postulat jest spójny z rekomendacjami Grupy
Zagranica. Dokument o tak dużym ciężarze gatunkowym nie może być
osadzony w próżni i nie może w nim zabraknąć odniesień do konkretnych
dokumentów, deklaracji oraz zobowiązań, które Polska podjęła na arenie
międzynarodowej. Organizacje zrzeszone w Grupie Zagranica od wielu lat
domagają się odzwierciedlenia w polskiej polityce pomocowej kluczowych
Uwaga zaakceptowana. W dokumencie znajdą się
odniesienia do zasad i zobowiązań, które Polska podjęła
na arenie międzynarodowej, a także do nowej generacji
celów rozwojowych po 2015 r. Ponadto w dokumencie
znajdzie się odniesienie do umiejscowienia polskiej
współpracy rozwojowej w kontekście europejskim oraz
do wielostronnego wymiaru współpracy, w tym
Strona 3 z 6
priorytety
tematyczne
Wieloletnie
szczegółowe
priorytety w
krajach
priorytetowych
oraz przekrojowe
priorytety
tematyczne
Edukacja globalna
Edukacja globalna
międzynarodowych
implementację.
zobowiązań
poprzez
ich
całościową
i
uważną obecności Polski w międzynarodowych agendach.
Zgadzamy się zatem co do konieczności uwzględnienia w nowym Programie
konkluzji międzynarodowej debaty dotyczącej nowej generacji celów
rozwojowych - Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG) co bezpośrednio
nawiązuje do wizji współpracy rozwojowej opisanej w bieżącym WPWR –
„Nadrzędnym celem polskiej współpracy rozwojowej jest tworzenie
warunków dla zrównoważonego rozwoju krajów rozwijających się (…) Zasadą
realizacji polskiej współpracy rozwojowej jest m.in. dbałość o środowisko
naturalne i zrównoważone użytkowanie zasobów naturalnych.”
Pozytywnie należy ocenić wszystkie pomysły mające na celu zwiększanie Uwaga zaakceptowana.
przejrzystości systemu wsparcia. Do nich należy klarowne rozdzielenie
‘kompetencji grantodawczych’ MSZ I FSM - oddzielenie demokratyzacji i praw
człowieka pod ‘nadzorem’ FSM od ‘twardszych’ projektów realizowanych
przez MSZ
Przypominamy, że uwagi Grupy Zagranica do obecnie obowiązującego WPWR
w zakresie edukacji globalnej dotyczyły ogólnie braku precyzyjnej strategii dla
tego obszaru. Innymi słowy w obecnej wersji programu nie ma celów
strategicznych / kierunków działalności dla obszaru edukacja globalna (w tym
sensie program nie realizuje założeń ustawy, w obszarze edukacji globalnej).
W tekście nie pada także przyjęta w ramach porozumienia
międzysektorowego definicja edukacji globalnej.
Uwaga częściowo zaakceptowana. Nowy dokument
będzie zawierał główne cele rozwoju edukacji
globalnej w Polsce w latach 2016-2020. Utrzymany
zostanie dotychczasowy podział na
edukację
formalną, nieformalną i podnoszenie świadomości.
Definicja
edukacji
globalnej
przyjęta
w
Porozumieniu na rzecz rozwijania edukacji
globalnej (efekt procesu międzysektorowego) jest
konsekwentnie stosowana przez MSZ w konkursach
dotacyjnych od czasu podpisania Porozumienia.
Ponadto warto w kolejnym okresie podzielić cały obszar edukacji globalnej na Uwaga odrzucona. W chwili obecnej podział zadań
Strona 4 z 6
Edukacja globalna
Wolontariat
edukację formalną, edukację nieformalną i podnoszenie świadomości –
uznanie odrębności tych obszarów (przy jednoczesnej świadomości, że wiele
jest części wspólnych ułatwi sformułowanie sensownych celów dla programu;
w tej analizie tego rozdziału brakuje (np. mowa jest o wnioskach z ewaluacji
jako podstawie programowania, ale ewaluacja dotyczyła tylko programów z
zakresu edukacji formalnej).
Co za tym idzie zasadne jest wprowadzenie w kolejnym okresie osobnego
punktu dotyczącego podnoszenia świadomości społecznej na temat rozwoju
(nie chodzi o prostą promocję polskiej pomocy, ale o przemyślane podejście
do tłumaczenia społeczeństwu, że zaangażowanie poza granicami ma sens);
postulat ten wydaje nam się tym sensowniejszy, że od 2008 roku poparcie dla
współpracy rozwojowej spadło już o 16 pkt proc., co wskazuje na to, że polskie
społeczeństwo nie rozumie, jak ważne dla naszego szczęścia i bezpieczeństwa
jest wspieranie zrównoważonego rozwoju w skali globalnej. Tym bardziej
konieczne jest zwiększenie działań podnoszących świadomość społeczną,
sektora biznesowego oraz instytucji publicznych na temat zależności
globalnych. Działania te powinny mieć formę kampanii społecznych i
rzeczniczych.
Kolejny program powinien formułować cele strategiczne / kierunki
priorytetowe, ale nie (tak jak sugeruje to analiza) zadania do realizacji.
Sytuacja jest zbyt zmienna by w sposób odpowiedzialny sformułować zadania.
Przykład: na etapie tworzenia obecnego programu nie byłoby możliwe
zaproponowanie pracy z wydawcami e-podręczników, tego tematu wtedy nie
było a w poprzednim roku MSZ sam zajął się sprawą uznając ją za ważną.
Zdaniem Grupy Zagranica zasadne byłoby też przeanalizowanie bieżącego
WPWR w kontekście wsparcia wolontariatu – ten obszar jest istotnym
elementem zarówno pomocy rozwojowej jak i edukacji globalnej. W nowym
Programie nie powinno zabraknąć klarownego zdefiniowania celów i
rezultatów dla tego obszaru (zwłaszcza, że co roku ogłaszany jest oddzielny
konkursowych odpowiada podziałowi na działania
w systemie edukacji formalnej (w tym również
wspieranie działań Ośrodka Rozwoju Edukacji, w
którego kompetencji leży kształcenie nauczycieli),
edukacji
pozaformalnej
oraz
podnoszenia
świadomości.
Formuła planu rocznego oraz konkursu Edukacja
globalna przewiduje od kilku lat działania
podnoszące świadomość nt. współzależności
globalnych i problemów rozwoju (ang. „awarness
raising”). Grupą docelową jest tu szeroka
publiczność w tym wymienione grupy zawodowe.
Uwaga częściowo zaakceptowana. Nowy dokument
będzie zawierał główne cele rozwoju edukacji
globalnej w Polsce w latach 2016-2020. MSZ stara
się elastycznie reagować na pojawiające się
potrzeby i postulaty organizacji pozarządowych,
czego przykładem jest współpraca z autorami epodręczników.
Uwaga odrzucona. Podobnie, jak w poprzednim
Programie wieloletnim, MSZ opracuje założenia
realizacji programu Wolontariat polska pomoc,
które nie będą odbiegały od dotychczasowych
zasad realizacji. Tak jak dotychczas, program WPP
Strona 5 z 6
konkurs grantowy w tym zakresie)
będzie łączył cele programu współpracy
rozwojowej z elementami edukacji globalnej.
Monitoring i
ewaluacja
W kontekście monitoringu i ewaluacji chcielibyśmy wskazać na konieczność MSZ opracuje formułę przeglądu okresowego
dyskusji na temat formuły przeglądu okresowego nowego WPWR, która nowego WPWR, uwzględniającą udział partnerów
powinna uwzględniać szeroki udział partnerów społecznych.
społecznych.
Jakość polskiej
współpracy
rozwojowej
Brak rezultatów i wskaźników ich osiągnięcia Opracowanie listy rezultatów i
wskaźników zaledwie dla jednego kraju priorytetowego to zdecydowanie za
mało. Postulujemy już teraz powiększenie liczby krajów dla których MSZ
opracuje strategie. Kolejne 5 lat bez klarownej wizji wsparcia w
poszczególnych krajach priorytetowych wywrze negatywny wpływ na jakość
polskiej pomocy. W przypadku Gruzji i Mołdowy ułatwieniem mogłyby być na
przykład kryteria wynikające z procesu stowarzyszania się z UE. W przypadku
Ukrainy wydaje się, że w tym momencie politycznym jest duża wola do
wspólnej pracy w tym zakresie.
Także w tym kontekście pozytywnie oceniamy pojawienie się (poniżej)
zapisów dot. wspólnego programowania UE. Korzystając z doświadczeń
innych donorów europejskich także można pomyśleć o sprawnym
opracowaniu spójnej listy celów i towarzyszących im wskaźników realizacji
(podany poniżej przykład Etiopii).
Spójność działań realizowanych za pośrednictwem poszczególnych kanałów W
swoim stanowisku do projektu planu rocznego współpracy rozwojowej na rok
2014, Grupa Zagranica zwracała uwagę, że w odróżnieniu od procedury
wyboru projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe, nieznane są
zasady wyłaniania inicjatyw realizowanych przez organy administracji
rządowej i jednostki im podległe. Argumentowaliśmy wtedy, że skoro zasady
konkursów grantowych Polskiej Pomocy są szczegółowo opisane w rocznym
planie, nie widzimy powodu, dla którego nie byłyby opisane procedury
wyboru projektów realizowanych przez jednostki administracji rządowej. W
Jakość polskiej
współpracy
rozwojowej
MSZ podziela stanowisko i będzie próbowało się
zmierzyć z zaproponowaniem celów i rezultatów na
poziomie wieloletniego programu. Jednakże
uczestnictwo Polski w procesie unijnego wspólnego
programowania (Etiopia, Gruzja etc.) wyklucza
opracowanie
krajowych
strategii
przez
poszczególnych donatorów. Zgodnie z KE
przygotowany będzie jeden wspólny dokument,
który nie odnosi się do listy celów i towarzyszących
im wskaźników realizacji. Dokument m.in. określi
rolę i finansowy udział poszczególnych krajów w
procesie udzielania pomocy dla kraju biorcy.
Uwaga zaakceptowana. Procedura wyłonienia
projektów
realizowanych
przez
organy
administracji
rządowej
zostanie
bardziej
szczegółowo opisana w planie rocznym.
Strona 6 z 6
tym sensie przedstawione kwestie do rozważenia podczas prac nad kolejnym
WPWR wydają się zasadne.
Jakość polskiej
Spójność działań realizowanych za pośrednictwem poszczególnych kanałów
współpracy
Bieżący WPWR nie formułuje strategii polskiej współpracy rozwojowej wobec
rozwojowej
zagadnienia pomocy wiązanej. Zdaniem Grupy Zagranica kolejny WPWR
powinien zawierać jasne stanowisko w tej sprawie. Jest to naszym zdaniem
zdecydowanie rzecz do dyskusji w dalszych pracach nad nowym Programem.
Jakość polskiej
Spójność działań realizowanych za pośrednictwem poszczególnych kanałów
współpracy
Przypominając rekomendację Grupy Zagranica z ostatniego raportu
rozwojowej
monitoringowego: „(…) jeśli Polska konsekwentnie miałaby zaliczać koszty
stypendiów do systemu ODA, należy
najpierw stworzyć przy współpracy MNiSW, MSZ i innych podmiotów taki
system programów stypendialnych, który odzwierciedla strategiczne podejście
do redukcji ubóstwa w krajach, którym udzielane jest wsparcie.
Zgodnie z wytycznymi OECD taka strategia powinna uwzględniać kroki
zaradcze przeciwko zjawisku „drenażu mózgów” w krajach rozwijających się
oraz w kierunku wspierania reintegracji studentów po powrocie ze
stypendiów w Polsce.
Udział w
Grupa Zagranica zgadza się ze sformułowanymi w analizie kwestiami do
międzynarodowych rozważenia.
agendach
pomocowych
Udział Polski w
Grupa Zagrania w swoim ostatnim raporcie monitoringowym przedstawiła
finansowaniu
wykres ilustrujący kierunki polskiej pomocy rozwojowej w 2012 z
polityki
uwzględnieniem składki unijnej. Zgadzamy się, ze WPWR powinien całościowo
rozwojowej UE
pokazywać strukturę polskiej pomocy rozwojowej. Polski rząd powinien
oraz EFR
planować swoją pomoc bilateralną w odniesieniu (uzupełnieniu) do
priorytetów europejskich, jednocześnie bardziej angażując się w dyskusję na
temat celów europejskiej współpracy rozwojowej.
Uwaga zaakceptowana. MSZ podejmie próbę
odniesienia się do kwestii pomocy wiązanej w
nowym programie.
Uwaga zaakceptowana. MSZ będzie podejmować
starania, aby działalność MNiSW była zgodna z
programem współpracy rozwojowej.
Uwaga zaakceptowana.
MSZ podziela uwagę. MSZ obecnie uwzględnia
priorytety unijnej polityki rozwojowej w programie
polskiej współpracy.