plik Adobe PDF / Get full paper - Adobe PDF file
Transkrypt
plik Adobe PDF / Get full paper - Adobe PDF file
KOMISJA BUDOWY MASZYN PAN – ODDZIAà W POZNANIU Vol. 29 nr 1 Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji 2009 JACEK JACKOWSKI* RUCH CIEKàEJ OSNOWY W KAPILARACH MATERIAàU ZBROJENIA RECYKLOWANEGO MATERIAàU KOMPOZYTOWEGO Z NASYCANYM ZBROJENIEM W artykule przedstawiono analizĊ zachowania ciekáego metalu w kapilarach (fazy staáej) w obecnoĞci dodatkowej fazy ciekáej. Zagadnienie dotyczy recyklingu metodą rozdzielania skáadników metalowych materiaáów kompozytowych uzyskiwanych przez nasycanie ciekáym metalem porowatych ksztaátek zbrojenia. Coraz powszechniejsze stosowanie tych nowoczesnych tworzyw konstrukcyjnych wskazuje na celowoĞü opracowania technologii ich recyklingu. Charakter tych materiaáów sprawia, Īe jedynym sposobem ich recyklingu jest rozdzielanie skáadników. Samorzutne wypáywanie metalu osnowy z kapilar jest nieskuteczne, wiĊc konieczne jest stosowanie odpowiednich oĞrodków recyklingowych intensyfikujących ten proces. Skutkiem ich stosowania jest tzw. ukáad recyklingowy záoĪony ze zbrojenia kompozytowego, ciekáej osnowy kompozytowej oraz ciekáego oĞrodka. W takim ukáadzie rozdzielenie skáadników recyklowanego materiaáu kompozytowego polega na zastąpieniu osnowy w kapilarach zbrojenia ciekáym oĞrodkiem. DoĞwiadczenia wskazują jednak, Īe nie kaĪdy materiaá kompozytowy jest w równym stopniu podatny na zabiegi recyklingu. Analiza bĊdąca przedmiotem niniejszego artykuáu stanowi próbĊ wyjaĞnienia przyczyn nieskutecznoĞci standardowych zabiegów recyklingowych wzglĊdem niektórych materiaáów kompozytowych, a takĪe wskazania kierunków dziaáaĔ celem poprawy skutecznoĞci tych zabiegów. Sáowa kluczowe: kompozyty metalowe, recykling, zjawiska powierzchniowe 1. WSTĉP Specyficzną grupĊ nowoczesnych tworzyw konstrukcyjnych stanowią metalowe materiaáy kompozytowe z nasycanym zbrojeniem. Są one wytwarzane przez nasycenie porowatego zbrojenia ciekáym metalem (najczĊĞciej stopem technicznym) zwanym osnową. Zbrojeniem jest specjalna ksztaátka uformowana i dopasowana do konkretnego elementu (wyrobu kompozytowego), stanowiąca caákowitą lub czĊĞciową jego objĊtoĞü. Záa zwilĪalnoĞü materiaáu zbrojenia sprawia, Īe proces jego nasycania jest wymuszany za pomocą ciĞnienia [1, 2, 5] * Dr hab. inĪ. – Instytut Technologii Materiaáów Politechniki PoznaĔskiej. 30 J. Jackowski od początku procesu nasycania ksztaátki zbrojącej do chwili caákowitego zakrzepniĊcia nasycającej osnowy. Efektywne ciĞnienie utrzymywane w caáej objĊtoĞci nasyconej ksztaátki w podanym okresie zapewnia minimalną porowatoĞü wytwarzanego materiaáu, co wynika z maksymalnego wypeánienia objĊtoĞci kapilar ksztaátki zbrojącej, a takĪe maksymalnej kompresji okluzji gazowych, których unikniĊcie w procesie nasycania jest niemoĪliwe [3]. KaĪdy element kompozytowy z nasycanym zbrojeniem prĊdzej lub póĨniej staje siĊ odpadem (np. produkcyjnym lub poamortyzacyjnym) i jako taki powinien byü racjonalnie wykorzystany. Jedynym skutecznym sposobem recyklingu takich odpadów jest rozdzielenie skáadników tworzących materiaá. Roztopienie metalowej osnowy wypeániającej kapilary zbrojenia nie jest dostatecznie skuteczne. Warto podkreĞliü, Īe w przypadku odlewu kompozytowego mającego tylko czĊĞciowo kompozytową strukturĊ (zbrojenie stanowiące czĊĞü elementu) konwencjonalne przetopienie pozwoli odzyskaü tylko tĊ czĊĞü osnowy, która byáa poza zbrojeniem. Osnowa powstająca w kapilarach zbrojenia mimo zmiany stanu skupienia nie ulega oddzieleniu od zbrojenia. Konieczne jest uĪycie dodatkowej fazy ciekáej, zwanej oĞrodkiem recyklingowym. NaleĪy ją dobraü w taki sposób, aby moĪliwe byáo zastąpienie nią osnowy w kapilarach ksztaátki zbrojenia [7, 9] i aby proces odbywaá siĊ samorzutnie [4]. Wyniki doĞwiadczeĔ [8, 10] dowiodáy, Īe recykling metodą rozdzielenia skáadników jest skuteczny, gdy ksztaátki zbrojące recyklowany materiaá wykonane są z materiaáów wáóknistych (wáókno glinokrzemianowe, wĊglowe, grafitowe). Gdy ksztaátki zbrojenia są wykonane z identycznych lub podobnych chemicznie materiaáów spiekanych (spiekany materiaá ziarnisty), skutecznoĞü zabiegów recyklingu prowadzonych w identycznych warunkach lub z uĪyciem innego metalu osnowy nasycającej okazaáa siĊ niedostateczna [8]. Stwierdzenie to staáo siĊ podstawą przypuszczenia, Īe przyczyna tego zjawiska tkwi w geometrii kapilar zbrojenia. 2. ZMIANY ENERGII POWIERZCHNIOWEJ W UKàADZIE RECYKLINGOWYM Do obliczeĔ zmian energii powierzchni zachodzących w ukáadzie recyklingowym záoĪonym z materiaáu kompozytowego z nasycanym zbrojeniem i oĞrodka wykorzystano schemat przedstawiony na rys. 1. Ilustruje on kapilarĊ o nieregularnym ksztaácie w materiale ksztaátki zbrojącej Z, wypeánioną ciekáym metalem osnowy M, w otoczeniu ciekáego oĞrodka recyklingowego O. O początku i kierunku wypáywania metalu z kapilary decydują dwa czynniki: stan ciekáoĞci metalu osnowy i oĞrodka oraz relacja wartoĞci skrajnych Ğrednic kapilary (d1 i d2 na rys. 1). Na rysunku przyjĊto, Īe ruch metalu osnowy w kapilarze odbywa siĊ od strony lewej ku prawej. Ruch ciekáej osnowy w kapilarach materiaáu zbrojenia recyklowanego materiaáu ... 31 Rys. 1. Schemat wypáywania ciekáej osnowy kompozytowej M z kapilary materiaáu zbrojenia Z w obecnoĞci oĞrodka O Fig. 1. Diagram of the outflow of liquid composite matrix M from the reinforcement capillary Z in the presence of an O medium Stan początkowy caákowicie wypeánionej metalem kapilary opisuje zaleĪnoĞü: F1 S ZZ M ʌd1 ʌd ZM O 2 ZM O , 4 4 2 2 (1) w której: F S – energia powierzchni ukáadu [J], – powierzchnia kontaktu ciekáej osnowy kompozytowej z materiaáem kapilary [m2], d1 i d2 – skrajne Ğrednice kapilary wedáug rys. 1 [m], ZZ-M – energia powierzchniowa na granicy ciekáego metalu osnowy i materiaáu zbrojenia [J/m2], ZM-O – energia powierzchniowa na granicy ciekáego metalu osnowy i ciekáego oĞrodka [J/m2]. Z kolei stan tuĪ po rozpoczĊciu wypáywania osnowy z kapilary moĪna zapisaü jako F2 ( S ʌd1h1 )Z Z M ʌd1h1Z Z O ʌd1 ʌd Z M O ʌd 2 h2Z M O 2 Z M O , (2) 4 4 2 2 gdzie: h1 i h2 – gruboĞü warstw oĞrodka i osnowy, odpowiednio, wepchniĊtej do kapilary i wypchniĊtej z niej [m], ZZ-O – energia powierzchniowa na granicy materiaáu zbrojenia i oĞrodka [J/m2]. Na tej podstawie zmianĊ energii powierzchni ukáadu towarzyszącą przejĞciu od stanu (1) do stanu (2) moĪna opisaü wzorem: 'F F2 F1 ʌd1h1 (ZZ O ZZ M ) ʌd 2 h2ZM O . (3) J. Jackowski 32 ĩadna z wartoĞci energii powierzchniowej z zaleĪnoĞci (3) nie jest znana, a zatem o charakterze zmiany 'F (przyrost lub ubytek) nie moĪna na tej podstawie wnioskowaü. PoniewaĪ w odniesieniu do cieczy pojĊcia napiĊcia powierzchniowego i energii powierzchniowej są w sensie iloĞciowym równowaĪne [6], moĪna skorzystaü z równania Duprego dla stanu równowagi kropli ciekáego metalu M na podáoĪu materiaáu zbrojenia Z w otoczeniu oĞrodka O. Wzór opisujący ten stan (rys. 2) ma postaü: ZZ O ZZ M ZM O cos T Z M / O , (4) przy czym T Z M / O – skrajny kąt zwilĪania materiaáu zbrojenia przez ciekáą osnowĊ metalową w otoczeniu oĞrodka. Rys. 2. Równowaga kropli ciekáego metalu na powierzchni materiaáu zbrojenia w otoczeniu oĞrodka Fig. 2. Balance of a drop of liquid metal at the surface of the reinforcement material in the medium surroundings Po wstawieniu zaleĪnoĞci (4) do zaleĪnoĞci (3) otrzymujemy: 'F ʌd1h1ZM O cosT Z M / O ʌd 2 h2ZM O , (5) ʌ Z M O (d1h1 cos T Z M / O d 2 h2 ). (5a) a zatem 'F JeĞli obie ciecze w ukáadzie (ciekáy metal osnowy i oĞrodek) potraktuje siĊ jako ciaáa nieĞciĞliwe, to z zaleĪnoĞci (5a) wynika, Īe warunkiem swobodnego wypáywania osnowy, a zatem samorzutnego zajĞcia procesu, jest: 'F 0, czyli d1 / d 2 cosT Z M / O . (6) Oznacza to, Īe wypychanie osnowy metalowej z kapilary przez oĞrodek wedáug schematu z rys. 1 nastąpi w kaĪdym przypadku, gdy TZ–M/O > 90°, i Īe proces ten bĊdzie tym skuteczniejszy, im wiĊksza bĊdzie wartoĞü tego kąta, jednak Ğrednica kapilary w miejscu wypychania osnowy kompozytowej bĊdzie zawsze mniejsza niĪ w miejscu opuszczania zbrojenia. Stosunek wymiarów Ğrednic w róĪnych miejscach kapilary dla wartoĞci TZ–M/O równych: 180q, 150q i 120q wynosi odpowiednio: 1; 0,87; 0,5. Wniosek ten oprócz swej oczywistoĞci ma inną wadĊ, mianowicie nie stanowi Īadnej wskazówki doboru oĞrodka recyklingowego. MoĪna dokonaü analizy zaleĪnoĞci (4), korzystając ze znajomoĞci wáaĞciwoĞci powierzchniowych substancji stanowiących ukáad recyklingowy. Na rysun- Ruch ciekáej osnowy w kapilarach materiaáu zbrojenia recyklowanego materiaáu ... 33 ku 3 przedstawiono stan równowagi kropli dwóch róĪnych cieczy (ciekáego metalu osnowy i oĞrodka) spoczywających na podáoĪu z materiaáu zbrojenia w atmosferze gazu (wáaĞciwoĞci powierzchniowe charakterystyczne dla przedstawionych ukáadów są dostĊpne w literaturze lub stosunkowo áatwe do oszacowania). RównowagĊ kropli osnowy opisuje zaleĪnoĞü: ZZ G ZZ M ZM G cosT Z M / G , (7) Z Z G ZZ O ZO G cos T Z O / G , (8) a kropli oĞrodka wzór: gdzie: T Z M / G – skrajny kąt zwilĪania materiaáu zbrojenia przez ciekáy metal osnowy w atmosferze gazu, T Z O / G – skrajny kąt zwilĪania materiaáu zbrojenia przez ciekáy oĞrodek w atmosferze gazu. Pozostaáe oznaczenia są takie same jak w zaleĪnoĞciach (1) i (2). Rys. 3. Równowaga kropli metalu M oraz oĞrodka O na podáoĪu Z w atmosferze gazu G Fig. 3. Balance of the M metal drop and the O medium on the Z base in the atmosphere of G gas Z zaleĪnoĞci (7) i (8) wynika, Īe ZZ O ZZ M ZM G cosT Z M / G ZO G cosT Z O / G , (9) co pozwala przeksztaáciü zaleĪnoĞü (4) do postaci: Z M G cos T Z M / G ZOG cos T Z O / G Z M O cos T Z M / O , (10) a tym samym wedáug zaleĪnoĞci (3): 'F ʌd1h1 (Z M G cosT Z M / G ZO G cos T Z O / G ) ʌd 2 h2ZM O . (11) Oznacza to, Īe warunek samorzutnego wypáywania osnowy z metalowej kapilary w warunkach kontaktu z oĞrodkiem i braku ĞciĞliwoĞci cieczy ( 'F 0 ) przyjmie postaü: d1 (ZM G cos T Z M / G ZO G cos T Z O / G ) . d2 ZM O (12) J. Jackowski 34 3. WYPàYWANIE OSNOWY Z KAPILAR ZBROJENIA Z zaleĪnoĞci (6) wynika, Īe wypáywanie osnowy kompozytowej z kapilar zbrojenia w otoczeniu ciekáego oĞrodka recyklingowego moĪe siĊ odbywaü w skrajnie korzystnym przypadku (TZ-M/O = 180°) w kapilarach o ksztaácie zbliĪonym do walca (d1/d2 < 1), ale nie walcowym. Z chwilą gdy w dowolnym miejscu kapilary nastąpi naruszenie podanej nierównoĞci, ruch metalowej osnowy w kapilarze ustanie, a tym samym recykling siĊ zatrzyma. Zgodnie z zaleĪnoĞcią (12), zachowanie roztopionej osnowy kompozytowej w procesie recyklingu materiaáu kompozytowego w oĞrodku moĪe byü inne. Dla zilustrowania procesu wykonano obliczenia, przyjmując wartoĞci danych (dla wyraĪenia (12)) zbliĪone do realnego ukáadu recyklingowego záoĪonego z ceramicznego zbrojenia nasyconego stopem aluminium oraz stopionej mieszaniny soli oĞrodka: ZM–G = 1000 mN/m, T Z M / G 150$ , ZO–G = 100 mN/m, T Z O / G 0$ , ZM–O = 600 mN/m. Dla podanych wartoĞci: d1 (1000 cos150$ 100 cos 0$ ) d2 600 1,6. Oznacza to, Īe wypychanie ciekáego metalu osnowy kompozytowej z kapilary zbrojenia moĪe siĊ odbywaü w duĪo szerszym zakresie, aniĪeli wynika to z zaleĪnoĞci (6). Schemat zachowania ciekáej osnowy kompozytowej w warunkach recyklingu, odniesiony do przedstawionego wyĪej wyliczenia, przedstawiono na rys. 4. Schemat przedstawia kapilarĊ o ksztaácie dwóch stoĪków ĞciĊtych o wspólnej podstawie. Znaczna róĪnica wymiarów Ğrednic (d1 < d2) pozwala przyjąü, Īe ruch roztopionej osnowy kompozytowej w kapilarze (w obecnoĞci oĞrodka) w początkowej fazie procesu bĊdzie siĊ odbywaü w kierunku prawej strony. Na schemacie 4a zaznaczone są dwa poáoĪenia páaszczyzny miĊdzyfazowej: metal osnowy – oĞrodek recyklingowy. PoáoĪenie 1 ukáad osiągnie, gdy kąt TZ-M/O bĊdzie miaá wartoĞü 120q. Gdyby ten kąt miaá wartoĞü 180q, páaszczyzna kontaktu obu faz osiągnĊáaby poáoĪenie 2. Oznaczaáoby to stan maksymalnego usuniĊcia (wypchniĊcia) osnowy kompozytowej z kapilary przez oĞrodek. W tym stanie osnowa zawarta miĊdzy páaszczyznami 2 i 3 pozostaje w kapilarze, gdyĪ dalszy jej wypáyw w istniejących warunkach jest niemoĪliwy. Na schemacie 4b przedstawiony jest stan maksymalnego wypchniĊcia osnowy kompozytowej, wyliczony z zaleĪnoĞci (12) przy zaáoĪonych i podanych wyĪej wartoĞciach Z i T. Wypychanie ciekáej osnowy bĊdzie trwaáo do chwili, gdy páaszczyzna miĊdzyfazowa (osnowa – oĞrodek) osiągnie Ruch ciekáej osnowy w kapilarach materiaáu zbrojenia recyklowanego materiaáu ... 35 a) b) c) Rys. 4. Schemat zachowania osnowy kompozytowej w kapilarze o zmiennych Ğrednicach w trakcie recyklingu z uĪyciem oĞrodka Fig. 4. Diagram of the composite matrix behaviour in the capillary of varying diameters during the recycling with the use of a medium poáoĪenie 4. Z chwilą osiągniĊcia tego stanu dalsze wypáywanie osnowy z kapilary ustanie, a jej wypeániona metalem przestrzeĔ bĊdzie siĊ mieĞciü miĊdzy poáoĪeniami 3 i 4. Gdy ruch metalu ku prawej stronie ustanie, a metal zachowa stan ciekáy i wáaĞciwoĞci ukáadu nie ulegną zmianie, rozpocznie siĊ jego ruch w stronĊ przeciwną. Zostanie on wymuszony przez parcie oĞrodka na páaszczyznĊ okreĞloną poáoĪeniem 3 i bĊdzie trwaá do momentu ukazanego na schemacie 4c, to znaczy do osiągniĊcia przez metal osnowy kompozytowej i oĞrodek páaszczyzn odpowiadających poáoĪeniom 5 i 6. Dalszy ruch ciekáego metalu w kapilarze bĊdzie miaá charakter posuwisto-zwrotny i bĊdzie siĊ odbywaü miĊdzy páaszczyznami 3 i 4 oraz 5 i 6 (rys. 4b i 4c). Ruchom tym nie bĊdzie towarzyszyá ubytek metalu w kapilarze, a trwaü one bĊdą do chwili zakrzepniĊcia metalu. 36 J. Jackowski 4. PODSUMOWANIE Przedstawione wyliczenia oraz mechanizm zachowania ciekáej osnowy kompozytowej w trójfazowym ukáadzie recyklingowym táumaczą zaobserwowany fakt niecaákowitego wypáywania osnowy z kapilar zbrojenia, a tym samym ograniczoną skutecznoĞü recyklingu metalowych materiaáów kompozytowych z nasycanym zbrojeniem. Z przedstawionych rozwaĪaĔ wynikają dwie grupy wniosków. Pierwsza dotyczy toku i wyników wykonanych obliczeĔ, druga zapewnienia warunków technologicznych skutecznego prowadzenia recyklingu kompozytów w realiach przemysáowych. Obliczenia prowadzono dwutorowo. Obliczenia zakoĔczone uzyskaniem zaleĪnoĞci (6) wskazują, Īe jedynym czynnikiem decydującym o skutecznoĞci procesu recyklingu jest wartoĞü skrajnego kąta zwilĪania materiaáu kapilary przez metal osnowy kompozytowej w otoczeniu oĞrodka (T Z M / O ) . Zbadanie tego parametru w realnych ukáadach recyklingowych jest metodycznie trudne, a jego celowoĞü wątpliwa, gdyĪ róĪnica wartoĞci tego kąta (np. 140q lub 160q) nie jest istotna, co wynika ze schematu pokazanego na rys. 4a. ZaleĪnoĞü (12) jest bardziej záoĪona, ale jednoczeĞnie zapewnia precyzyjniejsze prognozy technologiczne. Wymaga znajomoĞci aĪ piĊciu parametrów, ale cztery z nich są moĪliwe do ustalenia z uĪyciem np. tablic fizyczno-chemicznych. Najtrudniejszym do okreĞlenia parametrem w zaleĪnoĞci (12) jest wartoĞü napiĊcia miĊdzyfazowego na granicy ciekáej osnowy metalowej i ciekáego oĞrodka (ZM–O). JednoczeĞnie, co wynika z tejĪe zaleĪnoĞci, znaczenie tego parametru jest pierwszoplanowe. W myĞl zaleĪnoĞci (12) jego wartoĞü powinna byü jak najmniejsza. Z obu zaleĪnoĞci (6) i (12) wynika, Īe nieregularne ksztaáty kapilar zbrojenia kompozytowego są zasadniczą przyczyną niecaákowitego samoczynnego wypáywania z nich recyklowanej osnowy. Geometria kapilar w rzeczywistych materiaáach stosowanych w charakterze zbrojenia kompozytowego jest nieporównywalnie bardziej záoĪona niĪ przedstawiona na rys. 4, stąd bezpoĞrednia weryfikacja wyników przedstawionych rozwaĪaĔ z uĪyciem np. obserwacji metalograficznych jest nierealna. Istnieje moĪliwoĞü poĞredniej weryfikacji, lecz wymaga ona uĪycia urządzenia pozwalającego na wirowanie recyklowanego materiaáu kompozytowego w ciekáym oĞrodku. Wirowanie takie wywoáa dodatkową siáĊ odĞrodkową (oprócz wynikającej z grawitacji), która moĪe spowodowaü wymuszone wypáywanie osnowy kompozytowej z kapilar zbrojenia. Jest to najwaĪniejszy wniosek wynikający z przedstawionych rozwaĪaĔ i ĞciĞle związany z praktyką recyklingu metalowych materiaáów kompozytowych z nasycanym zbrojeniem. Ruch ciekáej osnowy w kapilarach materiaáu zbrojenia recyklowanego materiaáu ... 37 LITERATURA [1] Chadwick G. A., Squeeze casting of metal matrix composites using short fibre performs, Material Science and Engineering, 1991, vol. A135, s. 23 – 28. [2] Fukunaga H., Squeeze casting processes for fibre reinforced metals and their mechanical properties, w: Cast Reinforced Metal Composites, American Society of Metals 1988, s. 101 – 107. [3] Jackowski J., PorowatoĞü odlewów kompozytowych wytwarzanych przez nasycanie zbrojenia metalem, PoznaĔ, Wyd. Politechniki PoznaĔskiej 2004. [4] Jackowski J., Rola napiĊü miĊdzyfazowych w recyklingu metalowych tworzyw kompozytowych z nasycanym zbrojeniem, Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji, 2006, vol. 26, nr 1, s. 39 – 46. [5] Michaud V., Mortensen A., Infiltration processing of fibre reinforced composites govering phenomena, Composites, 2001, part A 32, s. 981 – 996. [6] Missol W., Energia powierzchni rozdziaáu faz w metalach, Katowice, Wyd. ĝląsk 1975. [7] Nagolska D., Recykling odlewów z metalowych kompozytów nasycanych, praca doktorska, Politechnika PoznaĔska, Wydziaá Budowy Maszyn i Zarządzania 2002 (niepublikowana). [8] Nagolska D., Recykling odlewów kompozytowych zbrojonych spiekiem glinokrzemianowym, Kompozyty (Composites), 2008, nr 4, s. 409 – 413. [9] Nagolska D., Szweycer M., Jackowski J., Analysis of recycling mechanism of saturated metal composites, Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji, 2001, vol. 21 nr spec., s. 145 – 151. [10] Recykling odlewów z kompozytów metalowych zawiesinowych i z nasycanym zbrojeniem, sprawozdanie z grantu KBN nr 3T08B 022 - 26 (niepublikowane). Praca wpáynĊáa do Redakcji 6.03.2009 Recenzent: prof. dr hab. inĪ. Witold Missol MOTION OF LIQUID MATRIX IN THE REINFORCEMENT MATERIAL CAPILLARIES OF THE RECYCLED COMPOSITE MATERIAL WITH SATURATED REINFORCEMENT Summary The paper presents analysis of liquid metal behaviour in the capillaries (of the solid phase) in the presence of an additional liquid phase. The problem is related to the recycling process carried out by separation of the components of metal composite materials obtained by saturation of the porous reinforcement profile with liquid metal. The more and more common application of these modern construction materials is conducive to usefulness of developing of their recycling technologies. The kind of these materials causes that the only way of managing these materials consists in separation of their components. Spontaneous outflow of the matrix metal is ineffective and, therefore, appropriate recycling media should be used that might intensify the process. In result of their application a socalled recycling system arises, composed of the composite reinforcement, liquid composite matrix, and liquid medium. In case of such a system the separation of the recycled composite material consists in replacing the matrix with a medium contained in the reinforcement capillaries. Nevertheless, the experience indicates that susceptibility of the composite materials to the recycling procedures is differentiated. The analysis being a subject of the present paper is an attempt to explain the reasons of poor effectiveness of the recycling treatment applied to some composite materials and to indicate the aims of activity in order to improve effectiveness of these processes. Key words: metal composites, recycling, surface phenomena