Krystyną Szumilas - Języki Obce w Szkole

języki w Europie
Wywiad z
Krystyną Szumilas
– ministrem
edukacji
narodowej
W kwietniu 2012 r. uczniowie trzecich klas
gimnazjum przystąpili do nowego egzaminu
z języka obcego. Co wynika z analizy
rezultatów tych egzaminów?
Na podstawie wyników tegorocznych egzaminów można m.in.
stwierdzić, że gimnazjaliści, niezależnie od zdawanego języka,
znacznie lepiej opanowali umiejętności związane z rozumieniem
wypowiedzi, w tym rozumieniem ze słuchu i rozumieniem
tekstów pisanych, niż umiejętności związane z tworzeniem
wypowiedzi i stosowaniem środków językowych. Dość dobrze
rozumieli ogólny sens tekstu, np. jego główną myśl, intencję
autora lub kontekst sytuacyjny, choć sukces w dużym stopniu
zależał od złożoności tekstu i zakresu środków językowych w nim
wykorzystanych. W rezultacie za rozwiązanie zadań z języków
obcych nowożytnych na poziomie podstawowym gimnazjaliści
uzyskali średnio 60-70 punktów, co jest zadowalającym wynikiem.
Na poziomie podstawowym egzaminu najtrudniejsze okazały
się zadania sprawdzające znajomość środków językowych, przy
czym uczniowie lepiej opanowali słownictwo niż struktury
gramatyczne. Sprawdziła się także nowa formuła egzaminu
gimnazjalnego, w tym stopnia opanowania języków obcych,
ponieważ dobrze diagnozuje efekty nowego sposobu nauczania,
zakładającego wykorzystywanie wiedzy w praktyce, co w przypadku
znajomości języków obcych jest kluczowe. Ministerstwo Edukacji
Narodowej od dawna poświęca nauczaniu języków obcych
szczególną uwagę, między innymi z tego powodu zgłosiliśmy
Polskę do Europejskiego Badania Kompetencji Językowych.
Jakie działania podejmuje MEN, by wspierać
naukę języków obcych?
Cztery lata temu ministerstwo wprowadziło zmiany organizacyjne
i programowe. W ich wyniku od 2008 r. uczniowie rozpoczynają
naukę języka obcego od pierwszej klasy szkoły podstawowej;
a od 2009 r. jest obowiązkowy drugi język obcy od pierwszej
klasy gimnazjum, nauczany w różnych grupach zaawansowania,
co pozwala na dostosowanie nauki do możliwości uczniów.
W tym roku egzamin gimnazjalny z języków ma już dwa
poziomy – podstawowy i rozszerzony. Egzaminy z języków obcych
są częścią egzaminu po gimnazjum od 2010 r., przy czym przez
dwa lata miały charakter testowy, a od tego roku ich wynik już
jest brany pod uwagę w rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych.
[3]
języki w Europie
To wszystko świadczy o tym, jaką wagę przykłada MEN do
nauki języków, i w ogóle o randze nauczania języków w polskiej
szkole. Do stałych działań należy także badanie tego obszaru
w ramach monitorowania wdrażania podstawy programowej.
21 czerwca 2012 r. opublikowano wyniki
badania kompetencji językowych European
Survey on Language Competences. Polscy
uczniowie nie wypadli zbyt dobrze na tle
swoich rówieśników z innych krajów. Jakie są
tego przyczyny?
Badanie ESLC, w którym uczestniczyło 14 państw, pokazało
duże różnice między osiągnięciami uczniów z różnych krajów.
Wynika to m.in. z faktu, że populacje badanych uczniów znacznie
różnią się co do okresu, intensywności lub sposobu nauczania.
W Polsce uczestnicząca w badaniu młodzież uczyła się według
starej podstawy programowej, byli to więc ci uczniowie, którzy
rozpoczynali naukę języka obcego dopiero od czwartej klasy
szkoły podstawowej. To był jeden z powodów, dla których
ponad 20 proc. naszych uczniów biorących udział w badaniu
nie osiągnęło poziomu A1 z języka angielskiego, najczęściej
nauczanego, ale podobnie było we Francji, Bułgarii, Hiszpanii
i Portugalii.
Właśnie dzięki możliwości porównania osiągnięć polskich
uczniów z wynikami uczniów z innych systemów edukacji
zyskamy wiedzę, na podstawie której będzie można poprawiać
edukację językową w polskich szkołach. Dobrze się stało, że
wyniki egzaminu gimnazjalnego z języków obcych i wyniki
ESLC zbiegły się w czasie, to nieoceniony materiał, m.in.
do analizy naszych słabych obszarów w dziedzinie nauczania
języków obcych.
Badanie ESLC wykazało również, że
bardzo ważnym czynnikiem podnoszącym
kompetencje językowe uczniów jest
tzw. ekspozycja na język obcy poza szkołą.
Czy ministerstwo rozważa podjęcie działań
zmierzających do promowania nauki języków
przy wykorzystaniu mediów, np. emitowanie
programów telewizyjnych w wersji oryginalnej
bez dubbingu?
Analiza zarówno wyników badania ESLC, jak i wyników
egzaminu gimnazjalnego wskazują na potrzebę działań wzmacniających jakość nauczania języków obcych w szkole, w czym
niebagatelną rolę odgrywa częsty kontakt z żywym językiem.
Dlatego apelujemy do stacji telewizyjnych, w szczególności
publicznych, o udostępnienie treści obcojęzycznych, w tym emisję
filmów bez dubbingu, wyłącznie z napisami. W krajach, gdzie
[4]
jest to normą wyniki są o wiele lepsze, co także wyraźnie widać
w badaniach ESLC. Apeluję też do rodziców, żeby nie wybierali
dzieciom, które już płynnie czytają, filmów z dubbingiem.
Przytoczone badanie ESLC oraz wyniki
egzaminów pokazały, że uczniowie
z dużych ośrodków miejskich osiągają
lepsze wyniki w nauce języków obcych
niż ich koledzy ze szkół położonych na
terenach wiejskich. W jaki sposób MEN
planuje wspierać nauczanie języków
obcych w szkołach znajdujących się na
obszarach defaworyzowanych pod względem
społecznym i ekonomicznym?
Kluczową sprawą jest poprawa kompetencji nauczycieli w zakresie
prowadzenia lekcji w języku obcym. Przymierzamy się do
nowego projektu w ramach Priorytetu III PO KL, na który
zostanie przeznaczonych około 60 mln złotych. Środki te zostaną
wykorzystane na wsparcie rozwijania kompetencji nauczycieli
języków obcych pracujących na terenach defaworyzowanych,
w tym na terenach wiejskich (m.in. warsztaty motywujące
nauczycieli do używania na lekcjach wyłącznie języka obcego).
Ważne jest też, żeby takie zalecenia w podstawie programowej
jak organizowanie pozalekcyjnych form nauki czy zapewnienie
uczniom kontaktu z językiem poprzez stały dostęp do autentycznych materiałów (filmy, gazety, czasopisma, Internet) stały
się codzienną praktyką.
Konsekwentnie będę także wdrażać zalecenia Rady Europy
dotyczące konieczności obniżenia wieku rozpoczynania edukacji
językowej oraz ciągłego monitorowania wdrażanych zmian.
26 września obchodzimy Europejski Dzień
Języków. Czego życzyłaby Pani Mnister
nauczycielom języków obcych z okazji tego
święta?
Przede wszystkim, by dzięki ich pracy, uczniowie nabyli silnego
przekonania, że języki obce są przydatne w życiu, w kontaktach
z ich rówieśnikami z innych krajów, w trakcie wyjazdów
zagranicznych oraz korzystania z nowoczesnych technologii.
Dziękujemy za rozmowę. Redakcja JOwS.
[ Krystyna Szumilas ]
Minister edukacji narodowej. Absolwentka matematyki na Uniwersytecie
Śląskim. W latach 1975-1991 nauczycielka matematyki w Szkole Podstawowej
nr 6 w Knurowie. W latach 1991-1995 pełnomocnik Zarządu Miasta Knurowa
ds. oświaty. Od 2001 r. posłanka Platformy Obywatelskiej. W Sejmie V kadencji
przewodnicząca Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży. W latach 2007-2011
sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej.