Obraz wojny z punktu widzenia narratora oraz Cezarego Baryki

Obraz wojny z punktu widzenia narratora oraz
Cezarego Baryki - Stefan Żeromski
„Przedwiośnie”
Cezary Baryka od czternastego roku życia wychowywany jedynie przez
matkę, która nie potrafiła sobie poradzić z dorastającym chłopcem, stał
się młodzieńcem bardzo roszczeniowym, szybko nudzącym się
wszystkim i skorym do wybryków. W tym czasie ruchy rewolucyjne
wabiły młodego zawadiakę i stały się obiektem fascynacji. Bolszewickie
hasła przemówiły do niewykształconej jeszcze świadomości bohatera
na tyle, że całkowicie dał się im omamić i zniewolić. Upojenie nowymi
ideałami przysłoniło Cezaremu wszystkie negatywy. Szedł jako część
tłumu, wierząc w słuszność podejmowanych działań.
Krwiożercze i okrutne oblicze charakteryzujące każdą wojnę szybko
ujawniło się i w rewolucji rosyjskiej. Baryka doświadczając osobiście
bestialstwa, niszczącej siły, totalnego wyniszczenia, jakie niosła ze
sobą rewolucja, zmienił swe nastawienie, a entuzjazm ustąpił miejsca
wstrętowi i niechęci. Cezary zrozumiał, widząc wszechobecny rozlew
krwi, gwałty, brak szacunku nawet dla śmierci, że ideologia, którą z
takim zapałem przyjmował za słuszną, okazała się kłamstwem i
demagogią. Młodzieńcze doświadczenia spowodowały, że chłopak nalazłszy się w
sanacyjnej Polsce nie potrafi dołączyć ani do komunistów, ani do
rządowców. Entuzjazm lewicowców nie udzieli mu się, ponieważ cały
czas będzie miał przed oczami obrazy z rosyjskiej wojny. Natomiast od
sanacji odpychało go umiłowanie sprawiedliwości społecznej. Obiektywny narrator, który dochodzi do głosu w ostatniej części
powieści, jest bardzo ważny dla wymowy utworu. Bezstronność
narratora, który bardzo często dopuszcza do głosu poszczególne strony
sporu ideowego, pozwala w ten sposób czytelnikowi na dokonanie
samodzielnej oceny i ustosunkowanie się do przedstawianych
problemów. Brak tu komentarza, sprzyjania jednemu z programów. Co
jednak nie oznacza, że sam Żeromski nie przyjmował konkretnego
stanowiska. To właśnie obawę pisarza przed mamiącą siłą komunizmu
można tu dostrzec. Choć sam nie podzielał tych poglądów, przyznawał,
że ich oddziaływanie może być bardzo zgubne i obejmujące całe rzesze
ludzi.