6.2.1 Charakterystyka parametrów fizyczno

6.2.1 Charakterystyka parametrów fizyczno-geograficznych Odry i jej
dopływów
Dla obszaru województwa dolnośląskiego parametry
fizyczno-geograficzne cieków I, II i III rzędu wyznaczono na
podstawie podziału hydrograficznego Polski w skali 1:50 000. Odra jest jedną z większych rzek w zlewisku Morza Bałtyckiego, a po
Wiśle jest drugą co do wielkości rzeką w Polsce. Długość rzeki
wynosi ogółem 854 km, z tego na terenie Polski 742 km, a w
województwie dolnośląskim 204 km (od Oławy km 216+500 do
Głogowa km 392+900). Źródła Odry znajdują się na
terytorium Czech w Oderkich Vrchach, na wysokości 634 m n.p.m.
Obszar źródłowy położony jest w strefie śląsko-morawskiej
Sudetów, wyniesionej do wysokości 400-700 m n.p.m.
Potoki źródłowe Odry zbiegają się w rowie tektonicznym
Bramy Morawskiej i w obniżeniu Kotliny Raciborskiej. Na całej
długości biegu rzeki można wyróżnić dwie części:
górską, obejmującą pierwsze 50 km biegu, oraz nizinną –
na pozostałym odcinku. Ujście rzeki Opawy do Odry stanowi umowny
początek kilometrażu rzeki (km 0,0 Odry) i od tego miejsca Odra
uznawana jest za żeglowną. Długość Odry od źródeł do
ujścia Opawy wynosi 92,4 km. Od Kędzierzyna-Koźla do Brzegu
Dolnego Odra jest skanalizowana na długości 186 km, tj. zabudowana
24 stopniami piętrzącymi wodę, w tym 23 stale wykorzystywanymi
żeglugowo w sezonie nawigacyjnym (zwykle od 15 marca do 15 grudnia).
Różnica poziomów zwierciadła wody między początkiem
a końcem odcinka skanalizowanego wynosi ok. 64 m. Na dalszym odcinku
Odra płynie swobodnie, a jej nurt jest uregulowany przy pomocy
ostróg.
Dorzecze Odry jest interesującym przypadkiem wśród rzek europejskich
ze względu na wpływy poszczególnych kultur cywilizacyjnych
na stan gospodarczego rozwoju w kolejnych okresach historycznych.
Aktualny reżim hydrologiczny tej rzeki jest wynikiem naturalnych
warunków geograficznych i klimatycznych oraz wielowiekowej
działalności człowieka, szczególnie intensywnej w XIX i XX
wieku. Uwidacznia się to wyraźnie poprzez regulacyjną i
zbiornikową zabudowę sieci rzecznej w dorzeczu górnej i
środkowej Odry.
Bieg Odry był niegdyś bardzo kręty i został na przestrzeni ostatnich
200 lat na wielu odcinkach skrócony przez wykonanie przekopów
wielu zakoli (potwierdzają to zachowane dane o wykonanych
przekopach). Na podstawie zrekonstruowanej mapy, na której
udało się odtworzyć bieg rzeki (Hartman,1935; Monografia dróg
wodnych śródlądowych w Polsce, 1985) w XVIII wieku,
można ocenić ogólne skrócenie Odry o ok. 160 km.
Obecny krajobraz jej doliny jest bogaty w starorzecza.
Ze względu na spadek podłużny, wydziela się Odrę górną,
http://eko.wbu.wroc.pl/eko - WBU Ekofizjografia
Powered by Mambo
Generated: 8 March, 2017, 23:59
środkową i dolną:
- górna:
od źródeł do Koźla, ma długość 202 km. Na długości
pierwszych 54 km Odra ma charakter rzeki górskiej o spadku
7,2‰, natomiast na terytorium Polski spadek jest dużo mniejszy i
wynosi ok. 0,33‰,
- środkowa:
od Koźla do ujścia Warty, o spadkach od 0,28 do 0,19‰, ma długość
522 km (w tym odcinek skanalizowany o długości 187 km i swobodnie
płynący o długości 335 km),
- dolna:
od ujścia Warty do Zalewu Szczecińskiego, o spadkach od 0,05 do
0,001‰.
Średni spadek Odry wynosi 0,74‰.
Głównymi dopływami Odry w granicach województwa dolnośląskiego są
rzeki górskie, biorące początek w Sudetach, tj.: Nysa
Kłodzka (Lc_dolnośl.
= 99,7 km), Bystrzyca (Lc_dolnośl
= 101,4 km), Kaczawa (Lc_dolnośl
= 101,4 km), Bóbr (Lc_dolnośl
= 161,1 km) i Nysa Łużycka (Lc_dolnośl
= 78,7 km) oraz rzeki nizinne tj.: Oława (Lc_dolnośl
= 96,3 km), Ślęza (Lc_dolnośl
= 84,1 km), Widawa (Lc_dolnośl
= 83,9 km), Barycz (Lc_dolnośl
= 108,8 km). Rzeki górskie wypływają z wysokości od 1190 m
n.p.m. (źródła Bobru) do 550 m n.p.m. ( źródła
Kaczawy). Rzeki nizinne wypływają z wysokości od 370 m n.p.m.
(źródła Ślęzy) do 126 m n.p.m. (źródła Baryczy).
Średni spadek rzek górskich waha się od 5,72‰ na Bystrzycy
do 3,43‰ na Nysie Łużyckiej. Natomiast na rzekach nizinnych
spadek cieku kształtuje się w przedziale od 3,11‰ na Ślęzie do
0,42‰ na Baryczy. (Adynkiewicz-Piragas, Tokarczyk, 2002; Atlas
Śląska Dolnego i Opolskiego, 1997; Dubicki i inni, 2002; Kondracki,
2001).
http://eko.wbu.wroc.pl/eko - WBU Ekofizjografia
Powered by Mambo
Generated: 8 March, 2017, 23:59