aktywność regulacyjna państwa a potencjał rozwojowy gospodarki

AKTYWNOŚĆ REGULACYJNA PAŃSTWA
A POTENCJAŁ ROZWOJOWY GOSPODARKI
pod redakcją naukową
Adama P. Balcerzaka i Michała Moszyńskiego
Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Toruniu
Toruń 2009
Recenzent:
Dr hab. Barbara Polszakiewicz, prof. UMK
Korekta:
Michał Moszyński
Projekt okładki:
Jarosław Cholewiński
©Copyright by Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Toruniu
ISBN 978-83-62049-01-1
Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Toruniu
ul. Kopernika 21
87-100 Toruń
Tel. 0 793 370 619
e-mail: [email protected]
www.pte.umk.pl
Drukarnia cyfrowa UMK: ul. Gagarina 5, 87-100 Toruń
SPIS TREŚCI
Przedmowa
Mirosław Bochenek
Pięćdziesiąt lat Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Toruniu .......... 13
Wprowadzenie ............................................................................................ 13
Powołanie Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego................................... 13
Utworzenie Koła Miejskiego PTE w Toruniu ............................................... 15
Powstanie Oddziału Terenowego PTE w Toruniu ....................................... 16
Oddział Regionalny PTE w Toruniu ............................................................. 18
Oddział Wojewódzki PTE w Toruniu ........................................................... 19
Oddział PTE w Toruniu ................................................................................ 27
Koła PTE z Oddziału toruńskiego ................................................................ 33
Koło Miejskie PTE w Grudziądzu ................................................................. 33
Koło Uczelniane PTE.................................................................................... 35
Zakończenie ................................................................................................ 39
Literatura ............................................................................................... 39
Wprowadzenie .............................................................................................. 41
Introduction .................................................................................................. 47
Rozdział 1
Arkadiusz Graczyk
Regulacja w świetle teorii wyboru publicznego .......................................... 53
Wprowadzenie ............................................................................................ 53
1.1. Ekonomia dobrobytu a instytucje regulujące ...................................... 53
1.2. Krytyka ekonomii dobrobytu a założenia metodologiczne teorii
wyboru publicznego.................................................................................... 56
1.3. Prywatni aktorzy sceny politycznej: grupy interesów i wyborcy ......... 58
1.4. Państwo a problem regulacji ............................................................... 62
Wnioski ....................................................................................................... 66
Literatura ............................................................................................... 69
Rozdział 2
Adam P. Balcerzak
Wpływ działalności regulacyjnej państwa w obszarze kreowania ładu
konkurencyjnego na rozwój nowej gospodarki ........................................... 71
Wprowadzenie ............................................................................................ 71
2.1. Istota nowej gospodarki ...................................................................... 73
2.2. Znaczenie konkurencyjnego otoczenia oraz elastyczności rynku
pracy dla zwiększenia tempa wzrostu produktywności ............................. 75
2.3. Metodyka badania empirycznego relacji pomiędzy rozwojem
nowej gospodarki a efektywnością regulacyjną państwa w sferze ładu
konkurencyjnego oraz rynku pracy............................................................. 88
Wnioski ..................................................................................................... 101
Literatura ............................................................................................. 102
Rozdział 3
Arkadiusz Graczyk
Regulacja sfery konsumpcji z perspektywy socjologicznej
i psychologicznej ......................................................................................... 107
Wprowadzenie .......................................................................................... 107
3.1. Geneza i rozwój konsumeryzmu ........................................................ 107
3.2. Ekonomia (neo)klasyczna i pochwała wolnego rynku ....................... 112
3.3. Przemiany w sferze produkcji ............................................................ 115
3.4. Społeczeństwo konsumpcyjne i zmiany kulturowe ........................... 118
3.5. Konsument z perspektywy psychologicznej ...................................... 124
Wnioski ..................................................................................................... 135
Literatura ............................................................................................. 139
Rozdział 4
Michał Moszyński
Regulacje rynku pracy a wzrost gospodarczy – analiza porównawcza
wybranych krajów OECD ............................................................................ 141
Wprowadzenie .......................................................................................... 141
4.1. Zasoby pracy jako czynnik wzrostu gospodarczego........................... 142
4.2. Uzasadnienie dla interwencji państwa na rynku pracy ..................... 144
4.3. Modele regulacji rynku pracy ............................................................ 146
4.4. Pomiar poziomu regulacji rynku pracy .............................................. 149
4.5. Regulacje rynku pracy a efektywność ................................................ 152
4.6. Regulacja rynku pracy a wzrost gospodarczy w Europie
i w Stanach Zjednoczonych ...................................................................... 157
Wnioski ..................................................................................................... 164
Literatura ............................................................................................. 166
Rozdział 5
Michał Moszyński
Regulacja systemu finansowego w obliczu kryzysu gospodarczego ......... 169
Wprowadzenie .......................................................................................... 169
5.1. Rola systemu finansowego we wspieraniu wzrostu
gospodarczego .......................................................................................... 170
5.2. Dlaczego należy regulować rynki finansowe?.................................... 172
5.3. Zakres regulacji i nadzór nad rynkiem finansowym........................... 174
5.4. Kryzys finansowy a problemy regulacji i nadzoru wybranych
elementów systemu finansowego ............................................................ 178
5.4.1. Sektor bankowy ......................................................................... 178
5.4.2. Agencje ratingowe..................................................................... 182
5.4.3. Regulacje międzynarodowe ...................................................... 184
5.4.4. Proponowane kierunki reform .................................................. 186
Wnioski ..................................................................................................... 189
Literatura ............................................................................................. 191
Rozdział 6
Elżbieta Rogalska
Znaczenie działalności regulacyjnej państwa dla przedsiębiorczości
w Polsce na tle pozostałych krajów Europy Środkowo-Wschodniej
w świetle teorii agencji ............................................................................... 195
Wprowadzenie .......................................................................................... 195
6.1. Koszty regulacyjnej aktywności państwa……………………………………….. 196
6.2. Koszty transakcyjne w świetle teorii agencji ……………………………… ... 197
6.3. Koszty transakcyjne w Polsce na tle pozostałych krajów Europy
Środkowo–Wschodniej ............................................................................. 201
Wnioski ..................................................................................................... 209
Literatura ............................................................................................. 210
Rozdział 7
Mirosław Bochenek
Kryzysy koniunkturalne jako zjawisko historyczne ................................... 211
Wprowadzenie .......................................................................................... 211
7.1. Pierwsze kryzysy ekonomiczne .......................................................... 211
7.2. Kryzysy przemysłowe ......................................................................... 214
7.3. Kryzysy cykliczne ................................................................................ 216
7.4. Wielki Kryzys i narodziny interwencjonizmu ..................................... 232
7.5. Deformacja cyklu koniunkturalnego .................................................. 234
7.6. Kryzysy jako trwały element gospodarki rynkowej ........................... 238
Wnioski ..................................................................................................... 242
Literatura ............................................................................................. 242
Rozdział 8
Justyna Łapińska
Regulacyjna działalność Unii Europejskie na rynku żywnościowym –
kwestia bezpieczeństwa żywności ............................................................. 245
Wprowadzenie .......................................................................................... 245
8.1. Bezpieczeństwo żywności jako jeden z obszarów bezpieczeństwa
żywnościowego ......................................................................................... 246
8.2. Ogólne regulacje prawne Unii Europejskiej w zakresie
bezpieczeństwa żywności ......................................................................... 247
8.3. Pakiet higieniczny .............................................................................. 251
8.4. Pakiet rozporządzeń w sprawie środków polepszających żywność... 253
Wnioski ..................................................................................................... 254
Literatura ............................................................................................. 255
Rozdział 9
Iwona Salejko-Szyszczak
Ubóstwo w Polsce a działalność regulacyjna państwa.............................. 259
Wprowadzenie ......................................................................................... 259
9.1. Definicja, przyczyny i mierniki ubóstwa ............................................. 260
9.2. Poziom i struktura dochodów polskiego społeczeństwa ................... 264
9.3. Zasięg, głębokość i struktura ubóstwa w Polsce................................ 270
9.4. Skutki ubóstwa................................................................................... 278
9.5. Działalność regulacyjna państwa w zakresie zwalczania ubóstwa
w Polsce .................................................................................................... 279
Wnioski ..................................................................................................... 283
Literatura ............................................................................................. 285
Nota o autorach .......................................................................................... 289