wykład 8 - Instytut Organizacji i Zarządzania

24/05/2016
Aktywność jednostki w grupie
GRUPOWE I INDYWIDUALNE
ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW
Człowiek w grupie przejawia dwa rodzaje zachowań:
Zachowania interpersonalne – nastawione na relacje w
zespole zachowania społeczne, stereotypowe (np.
podporządkowanie się opinii większości grupy, dążenie do
akceptacji przez grupę).
wykład 8
Zachowania zadaniowe – innowacyjne,
zindywidualizowane, ukierunkowane na zadania
(angażujące zdolności umysłowe, podejmowanie wysiłku).
Typy zadań a efektywność grupy
• Zadania kompensacyjne
– Wynik grupy to wynik średni wynikający z indywidualnej pracy każdego z
członków grupy
• Zadania dysjunkcyjne
– Wynik grupy to wynik najlepszego członka grupy
• Zadania koniunkcyjne
– Wynik grupy to wynik najsłabszego członka grupy
• Zadania addytywne
– Wynik grupy jest złożeniem pracy każdego członka grupy + efekt synergii
(lepszy niż którykolwiek wynik indywidualny)
Cechy efektywnego zespołu
• Ambitny, inspirujący cel/zadanie do wykonania
• Akceptowane przez wszystkich sposoby pracy
• Uzupełniające się umiejętności specjalistyczne i zróżnicowana
wiedza
• Uzupełniające się umiejętności interpersonalne, role grupowe
• Ograniczona liczebność
• Wyraźna odpowiedzialność każdego członka zespołu za wynik
pracy zespołu
• Spójność grupy i duży poziom zaangażowania
Grupy powinny realizować zadania addytywne lub kompensacyjne
Cechy pracy grupowej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Większe zasoby wiedzy i informacji;
Bardziej zróżnicowane zasoby i podejście do problemu;
Sprzeczne rozwiązania wariantowe
Stymulacja intelektualna
Bardziej liczna akceptacja rozwiązań;
Lepsze zrozumienie decyzji;
Korekta błędów
Atut większości w akceptacji rozwiązań
Dominacja jednej osoby (przywódcy)
Spadek motywacji
Depersonalizacja
Cechy pracy grupowej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wartościowanie rozwiązania zadania
Wcześniejsze zaangażowanie
Efekt autora
Skłonność członków grupy do „wybicia się”
Brak zgodności celów, wartości
Sprzeczność interesów
Zmiana poglądów
Autocenzura
Cenzura grupy
Uproszczenie zadania
Przedwczesne decyzje
Iluzje jednomyślności
1
24/05/2016
Zalety
• Większe zasoby
informacyjne
• Zróżnicowane zasoby
• Zróżnicowane strategie
• Stymulacja intelektualna
• Korekta błędów
• Motywacja grupowa
• Motywacja indywidualna
• Akceptacja decyzji
• Zrozumienie decyzji
Wady
• Dążenie do integracji
(konformizm)
• Dominacja przywódcy
• Konflikt wartości (celów)
• Spadek motywacji
• Depersonalizacja
• Deindywiduacja
• Uproszczenie zadania
• Wartościowanie
rozwiązania zadania
Potencjalny grupowy przyrost poziomu wykonania
zadania zależy od jego charakterystyki:
• Czy jest podzielne czy całościowe?
• Czy jest maksymalizujące czy optymalizujące?
• Ze względu na sposób kombinacji zasobów jednostkowych w
celu grupowego rozwiązania zadania wyróżnia się zadania:
–
–
–
–
addytywne
kompensacyjne
dysjunktywne
koniunkcyjne.
Próżniactwo społeczne - c.d.:
• Najpełniejsze wyjaśnienie - model kolektywnego wysiłku Karau i
Williamsa. Wielkość motywacji do podejmowania wysiłku w
kolektywie zależy od przekonania, że:
– wzrost własnego wysiłku prowadzi do wzrostu poziomu wykonania całej
grupy
– wzrost poziomu wykonania grupy prowadzi do wzrostu jej zysków
– wzrost zysków grupy prowadzi do wzrostu zysków własnych (materialnych
i psychologicznych)
Podsumowanie zalet i wad grupowego
rozwiązywania zadań:
• Niemal każda charakterystyka może mieć swoje
pozytywne i negatywne konsekwencje.
• Wśród zalet dominują zadaniowe, wśród wad - społecznoemocjonalne.
• Nieoptymalne wykonanie zadań przez grupę może
wynikać z problemów koordynacyjnych bądź
motywacyjnych.
Próżniactwo społeczne:
• Efekt Ringelmanna: spadek jednostkowej siły ciągnięcia liny do
85% przy 3 osobach i 49% przy 8 osobach
• Badania wykazały, że efektu nie można przypisać złej
koordynacji.
• Definicja: spadek motywacji do wykonania zadania pod
wpływem obecności innych prowadzący do obniżenia poziomu
jego wykonania
• Nie występuje przy zadaniach złożonych - zjawisko nie jest
odwrotnością facylitacji społecznej. Przeciwieństwo próżniactwa
społecznego nazywane jest kompensacją społeczną.
Próżniactwo społeczne - czynniki warunkujące
wystąpienie i nasilenie zjawiska:
• Określające rodzaj motywacji (-)
–
–
–
–
–
–
spójność grupy
ważność grupy
ocena grupy jako całości
ważność zadania, zainteresowanie zadaniem i powiązanie go z ja
płeć (K)
kultura (kolektywistyczna)
2
24/05/2016
Próżniactwo społeczne - czynniki warunkujące
wystąpienie i nasilenie zjawiska - c.d.:
Próżniactwo społeczne - czynniki warunkujące
wystąpienie i nasilenie zjawiska - c.d.:
• Określające poziom motywacji (+)
• Określające relacje wkładów indywidualnych (+)
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
identyfikowalność wkładu jednostki
niepowtarzalność wkładu jednostki
oczekiwanie niskiego poziomu wykonania innych
wielkość grupy
Myślenie grupowe (groupthink):
Myślenie grupowe - przejawy w sferze
społęczno-emocjonalnej:
•
•
•
•
złudzenie bezpieczeństwa i nadmierny optymizm
racjonalizacja działań
przekonanie o moralnej wyższości własnej grupy
posługiwanie się stereotypami i spostrzeganie oponentów jako
niekompetentnych
• nacisk na dysydentów i zmuszanie ich do podporządkowania się
grupie
• złudzenie jednomyślności
• pojawienie się „samozwańczych strażników morale grupowego”
• Definicja: nieoptymalny sposób funkcjonowania zadaniowego
(intelektualnego) grupy, w którym motywacja o charakterze
społeczno-emocjonalnym (głównie do utrzymania spójności
grupy) przeważa nad motywacją do podjęcia decyzji
uzasadnionych merytorycznie.
Myślenie grupowe - przejawy w sferze decyzyjnej:
•
•
•
•
•
•
•
•
rozpatrywanie ograniczonej liczby rozwiązań
zgoda na pierwszy lepszy pomysł
brak ponownych ocen już przyjętych rozwiązań
nie branie pod uwagę rozwiązań wcześniej odrzuconych
nie sprawdzanie konsekwencji odrzuconych alternatyw
selektywność przetwarzania informacji
lekceważenie opinii ludzi spoza grupy oraz ekspertów
ustalanie celów w sposób niekompletny
brak standardów wykonania
brak obserwatorów i/lub oceny działań
regularne nagrody/nieregularne kary
zadania bardzo łatwe i bardzo trudne
niskie poczucie własnej skuteczności
wysoki poziom zmęczenia
Myślenie grupowe - czynniki warunkujące
występowanie i nasilenie zjawiska:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
bardzo wysoka lub bardzo niska spójność grupy
wysoka homogeniczność grupy
wczesny etap rozwoju grupy
izolacja grupy od otoczenia
brak procedur podejmowania decyzji
norma jednomyślnego podejmowania decyzji
dyrektywny i silny przywódca
niska samoocena członków grupy
silny stres
presja czasowa
trudny i złożony problem
3
24/05/2016
Determinanty zmiany zachowań
w obecności grupy
Zasady pracy grupowej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rozwiązuj problemy w grupach 5 - 7 osobowych.
Najlepszą figurą do współpracy jest koło.
Mów zwięźle i jasno.
Naucz się słuchać.
Liczy się praca wszystkich.
Mów, jeśli chcesz by Twój głos się liczył (ujawniaj poglądy).
Walcz na argumenty, przekonaj do swoich racji.
Uzgadniaj, a nie uśredniaj.
Ustępuj w imię dobra grupy (jeśli nie musisz, nie krytykuj).
Bądź miękkim dla ludzi, twardym dla problemu.
Szukaj mocnych stron partnerów.
Rozpoznaj, kto w danym problemie jest ekspertem.
Liczą się fakty, a nie opinie.
Pytaj innych i proś o opinię.
Stwarzaj atmosferę nieskrępowania i swobody w grupie
Zespoły projektowe
Zachowanie jednostki może być modyfikowane poprzez pozycję i
dynamikę grupy, w której się znajduje. należą:







Facylitacja
Konformizm
Deindywiduacja
Dyfuzja odpowiedzialności
Aktywizacja
Liberalizacja
Przesunięcie ryzyka






Interakcje wewnątrzgrupowe
Wpływ autorytetu
Posłuszeństwo wobec autorytetu
Fałszywa jednomyślność
Wiara w moralność grupy
Stróże prawomyślności
Praca zespołu projektowego a struktura sieciowa
• Grupa osób, które łączy wspólny cel/zadanie, a nie struktura
formalna organizacji.
• Członkowie zespołu są specjalistami z różnych dziedzin i
charakteryzują się zróżnicowanymi kompetencjami.
• Celem zespołu projektowego jest wykonanie zadania, które
jest niemożliwe do wykonania (lub nieefektywnie
wykonywane) w ramach tradycyjnej struktury organizacji.
• Czas działania zespołu jest ograniczony do czasu wykonania
zadania (od kilku tygodni do kilku lat).
• Grupa ma swojego kierownika, który jednak ma ograniczone
kompetencje związane jedynie z wykonywaniem tego zadania
Zalety i wady struktury projektowej
Zalety struktury projektowej:
• wykorzystanie fachowej wiedzy specjalistów
• bezpośrednie kontakty między członkami zespołu projektowego
• krótkie drogi komunikacyjne
• duża elastyczność i szybkość reagowania na nowe problemy
• znaczna aktywność członków zespołu projektowego
• odciążenie kierownictwa naczelnego od problemów bieżącego zarządzania
Wady struktury projektowej:
• łatwość tworzenia zależności hierarchicznych między grupami projektowymi
• trudność w jednoznacznym określeniu zakresu uprawnień i
odpowiedzialności zespołów projektowych i organizacji macierzystej
• łatwość stabilizacji grup projektowych (przedłużanie realizacji projektu)
• trudności w koordynacji działań
Źródło:
Kożusznik, 2005, s.92
Zyski dla organizacji z delegowania
zadań do zespołów projektowych
• Elastyczne, szybkie działanie, dostosowujące się do wymogów
zmiennej sytuacji
• Pełne wykorzystanie różnorodnych kompetencji pracowników
• Nabywanie nowych umiejętności przez pracowników
(rozwój ich kompetencji)
• Przezwyciężanie rutyny w wykonywaniu zadań
• Wymiana informacji oraz integrowanie ludzi z różnych obszarów
organizacji (zwiększenie efektywności działania całej organizacji)
• Delegowanie zadań przez kierowników jednostek
organizacyjnych, które wykraczają poza ich podstawowe zadania
(możliwość skupienia się na ważnych dla danej jednostki
zadaniach)
4
24/05/2016
Zagrożenia wynikające z istnienia
zespołów projektowych w organizacji
• Brak zaangażowania członków zespołu, jeśli traktują projekt jako
drugorzędny wobec ich podstawowych obowiązków w organizacji
• Konflikty i nieporozumienia związane z wypracowywanie wspólnych
zasad pracy i koncepcji rozwiązań
• Konflikty interpersonalne wynikające z potrzeby dominacji czy poczucia
ważności swoich ról poszczególnych członków zespołu
• Konflikty pomiędzy kierownikiem zespołu projektowego a kierownikami
jednostek organizacyjnych, do których należą członkowie zespołu
dotyczące czasu i zaangażowania w pracę
• Konflikt wewnętrzny członków zespołu dotyczący określenia wagi
zadania projektowego i pozostałych zadań wynikających z ich
podstawowych obowiązków jako pracowników danej jednostki
organizacyjnej (dylemat podwójnego podporządkowania)
5