Założenia polityki ekonomicznej rządu tymczasowego Egiptu w roku

Założenia polityki ekonomicznej rządu tymczasowego Egiptu
w roku finansowym 2013/141
I.
W uwarunkowaniach demokratycznej transformacji w Egipcie, powodującej
przejściowe negatywne skutki ekonomiczne, nowe priorytety gospodarki narodowej,
struktury i procedury zarządzania są niezbędne dla przeprowadzenia zmian ustrojowych
państwa. W Egipcie transformacja po styczniu 2011 roku miała zasadniczy wpływ na:
- spadek aktywności gospodarczej w sektorach wiodących i generujących wzrost,
głównie w wytwórczości, budownictwie i turystyce;
- zmniejszenie prywatnego sektora i jego udziału w GDP z uwagi na pogarszające
się zaufanie do klimatu inwestycyjnego i niestabilną sytuację polityczną i prawną;
- spadek popytu krajowego i zagranicznego w rezultacie spowolnienia rozwoju
gospodarczego i produkcji oraz odpływu inwestycji zagranicznych;
- spadek napływu transferów zagranicznych składających się na rezerwy
zagraniczne – zwłaszcza wpływów z turystyki i eksportu usług;
- wzrost kosztów wytwarzania jako bezpośredni rezultat niestabilnych warunków
bezpieczeństwa i trudności zabepieczenia gotówki walut zagranicznych przeznaczonej na
import surowców dla produkcji;
- paraliż procesu decyzyjnego środowiska administracji rządowej w rezultacie
zmian preferencji politycznych podważających kwalifikacje ekspertów.
Gospodarka Egiptu odczuwa negatywne skutki także wskutek akumulacji
finansowych trudności – w szczególności zakumulowanego zadłużenia administracji i
firm sektora publicznego; wzrostu obsługi długu do wartości ok. 25% wydatków
publicznych; wzrostu kosztów importu strategicznych surowców żywnościowych i paliw;
strukturalnej nierównowagi budżetu państwa; wysokiego kosztu arbitrażu gospodarczego
w odniesieniu do branży paliw, inwestycji i prywatyzacji, licencji na zakup ziemi;
rosnącej potrzeby inwestycji w branży transportu, opieki zdrowotnej, edukacji i usług
komunalnych w odległych rejonach kraju. Mimo negatywnych gospodarczych
uwarunkowań Egipt ma znaczny potencjał rozwojowy – rynek młodej generacji siły
roboczej, duży rynek konsumentów, stabilny sektor bankowo – finansowy oraz
niewykorzystane zasoby w turystyce, przemyśle i usługach, łącznie stanowiących o
perspektywicznych zdolnościach rozwojowych kraju.
II.
Od przełomu politycznego w lipcu 2013 r. w Egipcie tymczasowy rząd realizuje
politykę gospodarczą nadającą natychmiastowy priorytet potrzebom narodu egipskiego.
Założenia polityki ekonomicznej tymczasowego rządu Egiptu mają na celu realizację
1
th
wg: Report - Egypt’s economy in six months; by Minister of International Cooperation, January the 8 , 2014
1
czterech głównych potrzeb: wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, sprawiedliwości
społecznej, równowagi fiskalnej i monetarnej oraz ustawowej i instytucjonalnej reformy.
W pierwszej kolejności rząd ustabilizował zaopatrzenie w podstawowe surowce
żywnościowe, paliwa i energię elektryczną. Stabilizacja podaży rynkowej była możliwa
przy wydatnej pomocy finansowej państw arabskich Zatoki i Arabii Saudyjskiej. Rząd
tymczasowy zweryfikował także priorytety wydatków budżetowych pod kątem
uwolnienia środków na realizację koniecznych zakupów, jak również funkcjonowanie
państwowych instytucji ekonomicznych, ministerstw i administracji pod kątem
wznowienia normalnego funkcjonowania i efektywnego zarządzania na rzecz poprawy
stabilizacji i bezpieczeństwa gospodarki.
Rząd zdecydował się realizować politykę ekspansywnego rozwoju poprzez
zwiększone finansowanie inwestycji publicznych mimo ograniczoności środków i
niepokojąco wysokiego deficytu budżetu państwa. Decyzja o zwiększonych wydatkach
wynika z dążenia administracji rządowej do stymulowania rozwoju gospodarki Egiptu,
udostępnienia usług niskodochodowym warstwom społecznym, kreowania nowych
miejsc pracy, udzielenia wsparcia dla słabnących inwestycji prywatnych krajowych i
zagranicznych oraz całkowitego przełamania stagnacji gospodarczej.
Tymczasowy rząd Egiptu w dniu 12 września 2013 roku zapowiedział realizację
Programu rozwoju ekonomicznego i sprawiedliwości społecznej bazującego na trzech
krótkoterminowych filarach:
Filar 1. - pilne działania na rzecz złagodzenia kosztów życia przeciętnego
Egipcjanina. Działania te obejmowały wprowadzenie ulg finansowych: dla studentów –
zniesienie opłat za nauczanie publiczne i obniżenie cen biletów komunikacji; dla
farmerów - umorzenie kredytów bankowych o wartości poniżej 10.000,- EGP i
zapewnienie dostępności środków upraw rolnych; dla przeciętnego Egipcjanina –
sprzedaż 20 podstawowych produktów żywnościowych /w tym mięsa, drobiu, ryb, cukru
i jaj/ w państwowych sklepach detalicznych po cenach obniżonych o 10% - 15% w
okresie ostatnich 10 dni każdego miesiąca, oddłużenie prywatnych piekarni na kwotę ok.
300,- mln EGP, zweryfikowanie kart racjonowania żywności, wprowadzenie warunków
uzyskania mieszkań socjalnych, zniesienie 20% do 100% zaległych należnych płatności
od prywatnych właścicieli mieszkań, sklepów i ziemi o powierzchni do 8.400 m2,
wprowadzenie dodatkowych usług pogotowia medycznego, zainicjowanie programu
recyklingu odpadów domowych, zwiększenie o 50% emerytury socjalnej dla
najbiedniejszych rodzin w liczbie 1,5 mln.
Filar 2. - pobudzenie rozwoju gospodarki Egiptu poprzez zwiększone inwestycje
w priorytetowych obszarach gospodarczych i socjalnych. W celu rozwoju gospodarki
rząd Egiptu zaadoptował:
2.1.
inwestycje publiczne na rzecz stymulacji gospodarki:
2.1.1. w budżecie państwa na rok finansowy 2013/14 przewidziano 29,7 mld
EGP na realizację pakietu inwestycji i rozwoju socjalnego, pobudzających wzrost
gospodarczy, podniesienie standardu życia i wprowadzenie sprawiedliwości społecznej.
Środki na realizację pakietu udostępnione zostały przez Centralny Bank Egiptu z
depozytu wartości 60 mld EGP posiadanego od wojny w Zatoce w 1990 r. – pozostała
część depozytu została przeznaczona na zmniejszenie deficytu budżetowego. Pakiet
wykorzystany zostanie na projekty inwestycyjne w kwocie 24,5 mld EGP – rozwój sieci
transportu drogowego, lokalnej wytwórczości, sieci usług komunalnych /gaz, woda,
2
oczyszczalnie/, mieszkalnictwa socjalnego, ochrony zdrowia, odzykiwania ziem
pustynnych dla celów rolniczych, a w kwocie 5,2 mld EGP na realizację programu
sprawiedliwości społecznej.
2.1.2. środki finansowe na realizację drugiego pakietu stymulacji rozwoju
gospodarczego zostały zagwarantowane w budżecie państwa w wyniku przyjętego 26
października 2013 r. przez Egipt porozumienia o pomocy finansowej ze ZEA
pozwalającego na sfinansowanie projektów rozwojowych wartości ok. 20 mld EGP.
Drugi plan stymulacji rozwoju gospodarki przewiduje budowę ok. 50 tys. mieszkań, 25
silosów zbożowych, budowę stacji oczyszczania ścieków dla 151 wiosek, budowę 100
nowych szkół, podłączenie do krajowej sieci energetycznej 70 wiosek i 159 miast,
budowę 479 automatycznych systemów kontroli przejazdów kolejowych, dostawę 600
autobusów dla komunikacji publicznej, uruchomienie 78 oddziałów rodzinnej ochrony
zdrowia oraz uruchomienie linii produkcyjnej szczepionek.
2.2.
regulacje prawne służące realizacji umów z inwestorami zagranicznymi w
zakresie poszukiwań ropy i gazu – wydane zostały dwa prezydenckie dekrety w sprawie
wykonania 29 umów z inwestorami w zakresie wykonania 127 odwiertów
poszukiwawczych ropy i gazu /na Pustyniach Wschodniej i Zachodniej, Półwyspie Synaj,
na Morzu Śródziemnym, w Delcie Nilu i w Zatoce Sueskiej/ o łącznej wartości
inwestycji 2,813 mld dol. USA. Ocenia się, że realizacja umów w okresie 3 – 5 lat
zwiększy zasoby paliw kopalnych Egiptu.
2.3.
programu rozwoj rynku pracy w ramach Funduszu Socjalnego Rozwoju
na gruncie porozumienia kredytowego rządu Egiptu z Bankiem Światowym przyjętego w
sierpniu 2012 r. o wartości 200 mln dol. USA /program przewiduje utworzenie 75 tys.
sezonowych miejsc pracy dla niewykwalifikowanych pracowników/.
2.4.
inne środki stymulujące rozwój gospodarki /organizacja Forum
Inwestycyjnego Egiptu i Arabskich Państw Zatoki; uproszczenie procedury nabycia
ziemi przez małych i średnich investorów w sektorach turystyki i wytwórczości; spłata
ponad 1,3 mld dol. USA należności zagranicznym inwestorom branży ropy i gazu z
całkowitej kwoty należności ponad 6 mld dol. USA/.
Filar 3. - reformy ustawowe i instytucjonalne na rzecz sprawiedliwości
społecznej i przeciwdziałania korupcji /m.in. podwyższenie minimalnej płacy w sektorze
administracji publicznej, podwyżka emerytur o 10%, poprawa warunków wykonywania
zawodu lekarza szczególnie na odległej prowincji, zakaz łączenia funkcji publicznych z
prywatnymi, wprowadzenie regulacji prawnych na rzecz rozwoju rynku nieruchomości,
wprowadzenie ustawy o mikrofinansowaniu dla rozwoju dochodowości najbardziej
potrzebujących/ oraz współpraca międzynarodowa Egiptu w zakresie rozwoju
sprawiedliwości społecznej.
III.
Wskazane wyżej krótkoterminowe działania rządu egipskiego są niewystarczające
dla wprowadzenia niezbędnych zmian strukturalnych w gospodarce w celu osiągnięcia
zrównoważonego rozwoju i sprawiedliwości społecznej. W związku z powyższym rząd
tymczasowy Egiptu przyjął w listopadzie 2013 r. sześć inicjatyw programowych dla
długoterminowej polityki służących rozwojowi działalności biznesowej, poprawy
poziomu życia i transformacji gospodarczej na rzecz przyspieszenia tempa wzrostu
dochodu narodowego i bardziej sprawiedliwego jego podziału:
3
Inicjatywa 1. - narodowy program reformy klimatu inwestycyjnego w wyniku:
ujednolicenia ustaw o przedsiębiorstwach, inwestycjach, regułach uzyskiwania licencji na
działalność produkcyjną i handlową; zmodyfikowania ustawy o przetargach publicznych
i ochronie funduszy publicznych, jak również przygotowania kompleksowej ustawy o
działalności przemysłowej; kompleksowego przeglądu kompetencji organów
administracji na rzecz wprowadzenia ułatwień w zakresie podejmowania działalności
gospodarczej, rozstrzygania sporów gospodarczych między państwem i inwestorami,
poprawy funkcjonowania sądów gospodarczych oraz przywrócenia funkcjonowania bazy
danych o gospodarczych regulacjach prawnych /ERADA/.
Inicjatywa 2. – narodowy program finansowania projektów infrastrukturalnych
szczególnie w sektorze logistycznym - transportu i magazynowania, mieszkalnictwie,
usług komunalnych i energii.
Inicjatywa 3. – realizacja kilku mega-projektów rozwojowych, wśród których
wskazuje się przede wszystkim projekty rozwoju: obszaru Kanału Sueskiego, tzw.
„złotego trójkąta” w Górnym Egipcie oraz budowy elektrowni atomowej w regionie El
Dabea.
Inicjatywa 4. – wprowadzenie sieci społecznego wsparcia na rzecz
sprawiedliwości społecznej, polegającej na skoordynowaniu i zintegrowaniu programu
subsydiów towarowych z programem finansowym bezpieczeństwa socjalnego. Dla
realizacji tej inicjatywy ustanowiony został Wydział Sprawiedliwości Ekonomicznej w
egipskim Ministerstwie Finansów.
Inicjatywa 5. – program instytucjonalnego rozwoju przewidujący
restrukturyzację spółdzieczości egipskiej oraz Głównego Banku Rozwoju i Kredytowania
Rolnictwa /Principal Bank for Development and Agricultural Credit/ dla poprawy
efektywności usług bankowych dla rolnictwa, rozwój państwowego sektora produkcji
rynkowej i bezpieczeństwa żywności oraz wsparcie dla rozwoju sektora SME.
Inicjatywa 6. – program rozwoju rynku nieruchomości na rzecz umożliwienia
niskodochodowym właścicielom utrzymania stanu posiadania i ułatwienia rejestracji
nieruchomości w ramach kompetencji New Urban Communities Authority /Zarządu
Nowych Gmin Miejskich/.
Przedstawione wyżej programy krótkoterminowe i długookresowe zostały uznane
przez rząd Egiptu jako zasadnicze do realizacji dla zrównoważonego rozwoju
gospodarczego i zachowania sprawiedliwości społecznej.
Opracowanie:
Tomasz Przygoda
radca
WPHI w Kairze, luty 2014 r.
4