Pobierz

Program nowego ładu gospodarczego w Egipcie1
Zasadą ekspansywnej polityki fiskalnej jest wspomaganie wzrostu
gospodarczego poprzez zwiększone wydatki publiczne. Ta zasada jest podstawą
planu gospodarczego przyjętego ostatnio przez rząd tymczasowy Egiptu. Ogłoszony
pakiet działań o wartości 22,3 mld funtów egipskich /EGP/ stymulujących wzrost,
przewidzianych na okres 6 - 9 miesięcy, ma na celu przyspieszenie tempa wzrostu
GDP utrzymującego się po 2011 r. na poziomie ok. 2%, oraz tworzenie nowych
miejsc pracy. Prócz pakietu stymulującego program gospodarczy rządu
tymczasowego przewiduje uruchomienie w Egipcie publicznych projektów
inwestycyjnych o wartości 291 mld EGP w latach 2013 – 2014, obejmujących także
projekty wartości 102 mld EGP na rzecz poprawy warunków sanitarnych, zasilania
elektrycznego i transportu. Program wyznacza jako cele ekonomiczne
tymczasowego rządu Egiptu zmniejszenie deficytu budżetowego z obecnego
poziomu 14% GDP do 9% GDP oraz zwiększenie tempa wzrostu do 3,5% GDP w
roku finansowym 2013/14. Ten program rządu egipskiego jest określany na
podobieństwo nowego ładu gospodarczego USA przyjętego w 1933 r.
Usunięty z urzędu prezydent Mursi był mocno krytykowany za brak
przekonywującego planu gospodarczego rozwoju kraju, a realizowana w okresie
jego rocznej władzy strategia koncentrowała się wokół zabiegów o uzyskanie
pożyczki MFW wartości 4,8 mld dol. USA zależnej od przyjęcia przez Egipt
polityki oszczędnościowej i reform, która w istocie nie została wprowadzona przez
administrację Mursiego – nowe podatki pozostały „na papierze”, inwestycje
publiczne zostały ograniczone o 3,9 mld EGP, tempo wzrostu gospodarczego
pozostało na poziomie 2,2% GDP zaś deficyt budżetowy wzrósł do poziomu blisko
14% GDP, jednego z największych wśród gospodarek świata.
W dniu 28 sierpnia 2013 r. tymczasowy rząd Egiptu zatwierdził pakiet
stmulujący wzrost gospodarczy, przyjmujący jako priorytet rozwój branży
budowlanej i wspierający 75 projektów przygotowanych do realizacji. Pakiet
stymulujący przewiduje przeznaczenie 4,8 mld EGP na finansowanie projektów
rozwojowych energetyki oraz gospodarki wodnej i oczyszczalni ścieków, jak
również 1,1 mld EGP na renowację autostrad i ok. 180 innych przedsięwzięć
będących na różnych etapach realizacji. W ramach pakietu Ministerstwo Przemysłu
i Handlu Zagranicznego przeznaczy 500 mln EGP na niskooprocentowane
sfinansowanie pilnych potrzeb przedsiębiorstw produkcyjnych.
Również rządowy program inwestycji publicznych obejmuje roboty
wartości 2,2 mld EGP w zakresie budowy dróg, mostów i trakcji kolejowych przez
1
na podstawie Business Monthly, ACCE, October 2013
1
kontraktorów rządowych. Pozostałe środki zostaną przeznaczone na budowę 50 tys.
mieszkań komunalnych, infrastruktury koniecznej dla rozwoju 32.600 akrów farm
rolniczych oraz 17 projektów rozwojowych branży transportu łączących
gubernatorstwo Luxoru z 10 Ramadan City i ukończenie budowy od dawna
obiecywanej trzeciej linii metra w Kairze, która wg zapowiedzi ma być oddana do
użytku do końca 2013 r.
Program nie specyfikuje jednak żadnych działań reformujących system
subsydiowania pochłaniający aktualnie ok. 20% egipskiego budżetu; nie przewiduje
również podwyżki podatków poza efektywnym wprowadzeniem w życie nowych
podatków nałożonych w 2012 r. W ocenie egipskiego Ministerstwa Finansów
sprawą istotną jest reforma systemu subsydiowania, niemniej oszczędzanie w
obecnej sytuacji politycznej i społeczno-ekonomicznej nie jest akceptowalnym
wyborem. Program rządowy pobudzenia gospodarki Egiptu nie przewiduje w
nadchodzącym okresie angażowania MFW do udzielenia pomocy pożyczkowej
uwzględniając jego rozbieżność z zaleceniami społeczno-gospodarczymi Funduszu.
Rząd egipski planuje natomiast przy realizacji programu bazować na pomocy
finansowej o wartości 12 mld dol. USA otrzymanej z Arabii Saudyjskiej i innych
arabskich państw Zatoki, sympatyzujących z obecną ekipą rządzącą w Egipcie /6
mld dol. USA otrzymanej przez Egipt pomocy ma formę grantów, zaś pozostała
część to nieoprocentowane pożyczki dla poprawy stanu egipskich rezerw
zagranicznych/, oraz na przewidywanym 50% wzroście wpływów podatkowych do
kasy państwa w efekcie poprawy efektywności ściągalności należności
podatkowych. Środki te rząd uznaje za wystarczające dla sfinansowania wydatków
rządowych i stymulowania wzrostu gospodarczego, powodując w konsekwencji
ożywienie napływu FDI i turystyki przyjazdowej do Egiptu.
Pojawiają się jednak oceny, że obecny napływ pomocy finansowej daje
Egiptowi fałszywe i tymczasowe poczucie finansowego bezpieczeństwa.
Wprawdzie kalkulacje wskazują, że plan inwestycji publicznych może osiagnąć
cele rozwojowe w efekcie wykorzystania zwiększonej wydolności gospodarki,
niemniej nawet jeśli rząd zdoła osiągnąć ok. 3,5% stopę wzrostu GDP lewarowaną
12 mld dol. USA pożyczonymi z krajów Zatoki i Arabii Saudyjskiej to wątpliwe
jest zmniejszenie deficytu budżetowego o ok. 33% do końca bieżącego roku
finansowego. Oceny podkreślają, że zmniejszenie deficytu budżetowego nie jest
zazwyczaj uznawane jako cel realistyczny w warunkach ekspansywnej polityki
fiskalnej, tym bardziej wobec braku zapowiedzi reformy subsydiowania energii w
Egipcie.
Wątpliwości budzi perspektywiczna stabilność funta egipskiego w sytuacji
szybkiego tempa wzrostu gospodarki Egiptu, szczególnie przy świadomości
ustabilizowania jego kursu wymiany na poziomie ok. 7 EGP/1 $ US w oparciu o
pożyczkę uzyskaną w regionie. Wprawdzie udzielona pomoc finansowa pozwoliła
Egiptowi zwiększyć rezerwy zagraniczne do 19 mld dol. USA oraz przywrócić
zaufanie giełdy do waluty egipskiej i ograniczyć czarny rynek, niemniej dla
inwestorów zagranicznych ważniejsza jest stabilizacja polityczno – społeczna niż
stabilny kurs wymiany pieniądza. Oceny wskazują także na możliwość wzrostu
stopy inflacji jako niezamierzony efekt uboczny ekspansywnej polityki fiskalnej.
2
Odrębną kwestią jest bezrobocie – wg oficjalnych danych stopa
bezrobocia wynosi 13%, natomiast w przekonaniu wielu ekspertów realne
bezrobocie wynosi ok. 20%. Oceny wskazują, że utrzymanie wysokiego poziomu
zadłużania rządu może powodować ograniczanie finansowania przez banki
działalności rozwojowej sektora prywatnego i tworzenia nowych miejsc pracy.
Amerykański nowy ład gospodarczy bazował na tzw. trzech „R”: relief
/wsparcie dla biednych i bezrobotnych/; recovery /naprawa stanu gospodarki/;
reform /zmiana standardów finansowania i pracy, także inicjatywy na rzecz
sprawiedliwości społecznej/. Oceny podkreślają, że pompowanie pieniędzy w
gospodarkę egipską nie przełoży się w trwały rozwój gospodarczy jeśli nie zostanie
wsparte trzecim z wymienionych „R” – reformą fundamentalnego problemu, który
spowodował obecny kryzys w gospodarce Egiptu.
Sporządził:
Tomasz Przygoda
radca
WPHI w Kairze, grudzień 2013 r.
3