Profesor Stanisław Ochęduszko

POCZET ENERGETYKÓW POLSKICH
Prof. dr hab. in¿.
Stanis³aw OCHÊDUSZKO
Doktor honoris causa
Politechniki Œl¹skiej
(1899—1969)
Lwowskie pocz¹tki prac profesora Stanis³awa Ochêduszki
Stanis³aw Piotr Ochêduszko urodzi³ siê 29 kwietnia 1899 r. w Lesku ko³o Sanoka jako syn
Marcelego i Gizeli z Ostruszków. Rodzice byli nauczycielami szko³y powszechnej w Lesku, do
której uczêszcza³. W roku 1917 ukoñczy³ gimnazjum w Sanoku. W tym samym roku immatrykulowa³ siê na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. W czasie I wojny œwiatowej bêd¹c
studentem by³ zatrudniony w Komisji Zasi³kowej przy Starostwie w Lesku, a w roku 1919 zosta³
powo³any do s³u¿by w wojsku polskim (w sanockim pu³ku piechoty). W czasie wojny s³u¿y³
jako oficer prowiantowy. Zdemobilizowany w marcu 1921 r. w stopniu podporucznika rozpocz¹³
studia w Politechnice Lwowskiej. W roku 1925, w czasie studiów, zosta³ zatrudniony przez
prof. Romana Witkiewicza w Katedrze Pomiarów Maszynowych w charakterze zastêpcy asystenta. Studia ukoñczy³ 31 marca 1928 r. na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej,
uzyskuj¹c tytu³ in¿yniera mechanika.
Po zakoñczeniu studiów podj¹³ pracê w Katedrze Teorii Maszyn Cieplnych od razu jako
adiunkt, gdzie by³ przygotowywany (najpierw przez prof. Tadeusza Fiedlera, a póŸniej przez
prof. Romana Witkiewicza) do stanowiska kierownika Katedry Teorii Maszyn Cieplnych na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej.
W roku akademickim 1929/30 otrzyma³ stypendium z Funduszu Kultury Narodowej, a w roku
1930/31 z Ministerstwa Wyznañ Religijnych i Oœwiecenia Publicznego. W zwi¹zku z tym, pó³
roku przebywa³ w Zwi¹zkowej Politechnice w Zurychu u prof. Schlappera, a potem pó³tora roku
na Wydziale Mechanicznym Politechniki Monachijskiej u prof. Wilhelma Nusselta, u którego doktoryzowa³ siê w roku 1935 na podstawie pracy: Przebieg zap³onu i spalania oleju napêdowego
rozpylanego za pomoc¹ sprê¿onego powietrza w silniku Diesla. Jeszcze przed nostryfikacj¹ dyplomu w Politechnice Lwowskiej uzyska³ stopieñ naukowy docenta na Wydziale Mechanicznym,
a w roku 1934 obj¹³ kierownictwo Katedry Teorii Maszyn Cieplnych i rozpocz¹³ wyk³ady z teorii
maszyn cieplnych.
W roku 1936 zawar³ zwi¹zek ma³¿eñski z Mari¹ Gêsieck¹.
Doc. dr in¿. Stanis³aw Ochêduszko habilitowa³ siê w roku 1936 na podstawie pracy: Pomiar
wydatku sprê¿arki metod¹ nape³nienia zbiornika, a w roku 1937 zosta³ mianowany profesorem
nadzwyczajnym. Mia³ trzydzieœci osiem lat i by³ wtedy jednym z najm³odszych profesorów
w Polsce.
W latach 1939—1941, w czasie rz¹dów sowieckich zosta³ pozostawiony na stanowisku
profesora i kierownika katedry. Kierownikiem Katedry Teorii Maszyn Cieplnych by³ do roku 1941,
do czasu wkroczenia do Lwowa okupantów niemieckich.
lipiec
2004
www.elektroenergetyka.pl
strona
415
Przez rok okupacji niemieckiej profesor Ochêduszko pracowa³ w szkole rzemieœlniczej.
Na wiosnê roku 1942 powróci³ na Politechnikê (oficjalna ówczesna nazwa: Staatliche Technische Fachkurse), gdzie wyk³ada³ termodynamikê, teoriê turbin parowych i miernictwo
cieplne.
Po wojnie, w roku 1944 Politechnika Lwowska zosta³a przemianowana na Lwowski Instytut
Politechniczny. Profesor, pracuj¹c nadal, tym razem w Instytucie Politechnicznym móg³ teraz
przygarn¹æ niektórych uczniów prof. Romana Witkiewicza zamordowanego przez Niemców.
Jednym z nich by³ Witold Oko³o-Ku³ak, który wówczas rozpocz¹³ pracê na stanowisku docenta
w Katedrze Teorii Maszyn Cieplnych.
Najwa¿niejszy cel, jaki przyœwieca³ profesorowi Ochêduszce w Gliwicach, to daæ przemys³owi
dobrych in¿ynierów
W kwietniu 1946 r. prof. Ochêduszko zosta³ mianowany profesorem ZSSR „po kafiedrie:
tiep³otiechnika i tiermodinamika”, a mimo to opuœci³, na apel w³adz polskich, Lwów i w lipcu
tego¿ 1946 roku przyby³ do Gliwic. Entuzjastyczne przyjêcie, z jakim Profesor spotka³ siê
ze strony ówczesnych studentów, zosta³o zachowane w Jego pamiêci do koñca ¿ycia.
Prof. dr hab. in¿. Stanis³aw Ochêduszko obj¹³ po przyjeŸdzie do Gliwic kierownictwo Katedry
Termodynamiki, która zosta³a przemianowana w roku 1947 na Katedrê Teorii Maszyn Cieplnych.
Równoczeœnie pracê w Katedrze rozpoczêli wychowankowie i pracownicy Politechniki Lwowskiej. Katedra Teorii Maszyn Cieplnych specjalizowa³a siê w zagadnieniach termodynamiki technicznej, przep³ywu ciep³a, gospodarki cieplnej i pomiarów maszyn cieplnych oraz opiekowa³a
siê specjalnoœci¹ ruchowo-energetyczn¹ na Wydziale Mechanicznym Politechniki Œl¹skiej.
Pracownicy Katedry Teorii Maszyn Cieplnych prowadzili wyk³ady i æwiczenia niemal na wszystkich wydzia³ach uczelni.
Na pocz¹tku swej pracy w Politechnice Œl¹skiej prof. Ochêduszko obj¹³ te¿ kierownictwo Katedry Pomiarów Maszyn Cieplnych, zorganizowanej w 1945 r. przez prof. Kazimierza
Sulimê-Szab³owskiego i rozpocz¹³ organizowanie Laboratorium Maszynowego. Pierwsz¹ czêœæ
Laboratorium uruchomiono ju¿ jesieni¹ roku 1946 na terenie Uczelni. Æwiczenia drugiej czêœci
Laboratorium prowadzono ze studentami pocz¹tkowo na terenie zak³adów przemys³owych
(w Hucie Pokój — Oddzia³ Gliwice, w RzeŸni Miejskiej w Gliwicach i innych). Dziêki pomocy
przemys³u (podarowano Katedrze wiele cennych przyrz¹dów) od roku akademickiego 1950/51
wszystkie æwiczenia laboratoryjne z techniki cieplnej przeprowadzano ju¿ na terenie Politechniki. W tym te¿ czasie podjêto budowê Laboratorium Maszynowego, które póŸniej nazwano
Hal¹ Maszyn Cieplnych. Prof. Ochêduszko by³ kierownikiem Katedry Pomiarów Maszyn Cieplnych do koñca roku akademickiego1948/49, a nastêpnie zosta³ jej opiekunem naukowym
(do roku 1961), gdy obowi¹zki kierownika katedry pe³nili zastêpca profesora mgr in¿. Adam
Markowski i dr in¿. Czes³aw Graczyk.
W styczniu 1947 roku prof. dr hab. in¿. Stanis³aw Ochêduszko zosta³ profesorem zwyczajnym teorii maszyn cieplnych. Uwa¿aj¹c, ¿e g³ównym celem jego dzia³ania w czasach powojennych powinno byæ dostarczenie krajowemu przemys³owi dobrych in¿ynierów, by uzupe³niæ straty
poniesione w czasie wojny, zrezygnowa³ w tym czasie ze swoich ambicji (mimo ¿e w czasie
okupacji mia³ prawie przygotowane swe g³ówne dzie³o — Teoriê maszyn cieplnych) i przet³umaczy³ dwie ksi¹¿ki prof. Nusselta (Termodynamika techniczna oraz Teoria maszyn cieplnych)
i jedn¹ prof. Boye (Gospodarka cieplna w si³owniach parowych), udostêpniaj¹c je studentom
przy pomocy Wydawnictwa Bratniaka Politechniki Œl¹skiej i Komisji Wydawnictw Departamentu Kadr Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Oœwiaty. W ten sposób m³odzie¿ uzyska³a
szybciej pomoc dydaktyczn¹. Profesor Ochêduszko czêsto i z satysfakcj¹ wspomina³ póŸniej
pierwsze roczniki powojennych studentów w Politechnice Œl¹skiej. Nazywa³ ich „z³ot¹ m³odzie¿¹”. Twierdzi³, ¿e takich studentów nie spotka³ ani wczeœniej, ani póŸniej. M³odzie¿ spragniona
wiedzy, t³umnie zape³nia³a sale wyk³adowe, przyjmowa³a bez protestów bardzo du¿e wymagania
na egzaminach. Profesor uwa¿a³, ¿e to dziêki tej kadrze in¿ynierskiej uda³o siê tak szybko odbudowaæ polski przemys³.
W pierwszych latach powojennych Katedra Teorii Maszyn Cieplnych udziela³a pomocy innym
uczelniom. W latach 1947—1950 prof. Stanis³aw Ochêduszko i dr Witold Oko³o-Ku³ak prowadzili wyk³ady w Politechnice Wroc³awskiej. Prof. Stanis³aw Ochêduszko kierowa³, zorganizowan¹
przez siebie, Katedr¹ Teorii Maszyn Cieplnych w Politechnice Wroc³awskiej, gdzie prowadzi³
wyk³ady z termodynamiki, a Witold Oko³o-Ku³ak z teorii maszyn cieplnych i zasad ruchu ciep³a
na Wydzia³ach Mechanicznym i Elektrycznym.
strona
416
www.elektroenergetyka.pl
lipiec
2004
We Wroc³awiu prof. Ochêduszko zorganizowa³ te¿ przykatedralne Laboratorium Kalorymetryczne. Dr in¿. Witold Oko³o-Ku³ak kierowa³ w latach 1950—1953 Katedr¹ Teorii Maszyn
Cieplnych Politechniki Gdañskiej, jako zastêpca profesora i prowadzi³ wyk³ady z termodynamiki
na wydzia³ach: Mechanicznym, Budowy Okrêtów i Elektrycznym, gdzie wyk³ada³ te¿ gospodarkê ciepln¹ i zasady ruchu ciep³a. W roku 1953 przeniós³ siê ponownie na Politechnikê Œl¹sk¹,
na stanowisko zastêpcy kierownika Katedry Teorii Maszyn Cieplnych.
Prof. Ochêduszko uwa¿a³, ¿e warunkiem sine qua non ka¿dego gospodarowania i to na ka¿dym szczeblu (w rodzinie, w zak³adzie przemys³owym, w pañstwie) jest oszczêdzanie. Na d³ugo
przed kryzysem energetycznym ubolewa³ nad rozrzutnym gospodarowaniem energi¹ w Polsce
i na œwiecie. Wiedzia³ jednak, ¿e oszczêdzanie energii wymaga znajomoœci istoty rzeczy i granic
mo¿liwoœci. Dlatego podejmowa³ ró¿ne dzia³ania, by w Politechnice Œl¹skiej in¿ynierów energetyków kszta³ciæ w osobnym wydziale. Pocz¹tki takiego postêpowania mo¿na zauwa¿yæ ju¿
w 1925 r. we Lwowie, kiedy to prof. Roman Witkiewicz zorganizowa³ tzw. grupê ruchow¹.
Z inicjatywy prof. Stanis³awa Ochêduszki decyzj¹ Prezydium Rz¹du zosta³ powo³any w roku
1953 na Politechnice Œl¹skiej Wydzia³ Mechaniczno-Energetyczny. Organizacjê Wydzia³u powierzono prof. dr hab. in¿. Stanis³awowi Ochêduszce. W strukturze nowego wydzia³u , obok Katedry
Teorii Maszyn Cieplnych (i innych oœmiu Katedr: Czêœci Maszyn, Pomiarów Maszyn Cieplnych,
Kot³ów i Si³owni Parowych, Pomp i Silników Wodnych, Cieplnych Maszyn Wirnikowych, Silników
Spalinowych, Urz¹dzeñ Elektrycznych w Energetyce Cieplnej, In¿ynierii i Konstrukcji Aparatury
Chemicznej), znalaz³a siê równie¿ nowo utworzona Katedra Energetyki Cieplnej. Jej pierwszym
kierownikiem by³ prof. Stanis³aw Ochêduszko.
Profesor by³ równie¿ w latach 1953—1955 pierwszym dziekanem Wydzia³u Mechaniczno-Energetycznego Politechniki Œl¹skiej. W czasie organizacji Wydzia³u krystalizowa³y siê programy studiów poszczególnych kierunków i powo³ywano nowe specjalnoœci, w zale¿noœci od
potrzeb zg³aszanych przez przemys³. Od pocz¹tku kszta³cono studentów na trzech kierunkach:
Energetyki Cieplnej (w elektroenergetyce, hutnictwie i gazownictwie), Maszyn i Urz¹dzeñ Energetycznych oraz Aparatury i Urz¹dzeñ Przemys³u Chemicznego.
W roku 1957 z inicjatywy prof. Stanis³awa Ochêduszki zosta³a powo³ana na Wydziale
Mechaniczno-Energetycznym Politechniki Œl¹skiej nowa specjalizacja pod nazw¹ „Energetyka
j¹drowa”. Wielu profesorów w Politechnice Œl¹skiej i w innych uczelniach oraz zak³adach badawczych to w³aœnie absolwenci energetyki j¹drowej.
Nale¿y dodaæ, ¿e równie¿ Politechnika Wroc³awska uwa¿a profesora Ochêduszkê za jednego
z twórców Wydzia³u Mechanicznego-Energetycznego Politechniki Wroc³awskiej.
Na kartach Ksiêgi Jubileuszowej 50-lecia Politechniki Wroc³awskiej 1945—1995 znalaz³ siê
zapis: „Za twórców wydzia³u Mechanicznego-Energetycznego nale¿y uwa¿aæ wybitnych profesorów Politechniki Lwowskiej — prof. Stanis³awa Ochêduszkê i prof. Roberta Szewalskiego,
a tak¿e profesorów: Teodora Wróblewskiego, Mieczys³awa S¹siadka i Wiktora Wiœniowskiego.
Zorganizowali oni podstawowe katedry oraz, pocz¹wszy od 1947 roku, podjêli wyk³ady kszta³c¹c wyspecjalizowanych studentów, spoœród których w du¿ej mierze rekrutowali siê póŸniejsi
pracownicy naukowi i dydaktyczni Wydzia³u”.
Wydzia³ Mechaniczno-Energetyczny Politechniki Wroc³awskiej rozpocz¹³ dzia³alnoœæ 1 wrzeœnia 1954 roku i istnieje do dnia dzisiejszego. W innym wydaniu okolicznoœciowym wroc³awscy
termodynamicy podkreœlaj¹, ¿e przy tworzeniu nowego wydzia³u korzystali ze wzoru zastosowanego przez prof. Ochêduszkê w Gliwicach.
Po wojnie w Polsce brakowa³o specjalistycznych zak³adów pomiarowych i badawczych, jakim
jest teraz na przyk³ad Energopomiar. W zwi¹zku z tym prawie wszystkie prace dyplomowe w
Katedrze Teorii Maszyn Cieplnych realizowano w przemyœle, rozwi¹zuj¹c wiele bie¿¹cych problemów. Wymaga³o to od pracowników Katedry poœwiêcania wiêcej czasu i zaanga¿owania. Mówi³
o tym Profesor na ostatnim zebraniu Katedry Teorii Maszyn Cieplnych w 1969 r. WypowiedŸ ta
zabrzmia³a jakby usprawiedliwienie, ¿e nie uda³o Mu siê zrobiæ jeszcze wiêcej. Taki sposób prowadzenia prac dyplomowych by³ jednak korzystny i dla dyplomantów, i pracowników naukowych
Katedry. Jedni i drudzy zapoznawali siê z rzeczywistymi problemami przemys³owymi i mogli w
przysz³oœci wykorzystaæ je w pracy. Oczywiste jest, ¿e najbardziej na tym korzysta³ przemys³.
W prze³omowym roku 1956 prof. dr hab. in¿. Stanis³aw Ochêduszko zosta³ wybrany w po raz
pierwszy po wojnie wolnych wyborach uczelnianych, na rektora Politechniki Œl¹skiej. Jego rz¹dy
w rektoracie trwa³y 1000 dni (od 1.12.1956 do 31.8.1959). Drugiej kadencji nie móg³ siê podj¹æ ze wzglêdu na stan zdrowia (choroba serca). Minister Szkolnictwa Wy¿szego, odznaczaj¹c
Profesora Krzy¿em Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski niezwykle wysoko oceni³ Jego
„rektorowanie” i nazwa³ je „tyrani¹ oœwiecon¹”.
lipiec
2004
www.elektroenergetyka.pl
strona
417
W roku 1961 prof. Ochêduszko zosta³ wybrany na cz³onka korespondenta Polskiej Akademii
Nauk. Liczne instytucje naukowe (Œl¹ski Instytut Naukowy, G³ówny Instytut Górnictwa, Instytut
Maszyn Przep³ywowych PAN, Centralny Urz¹d Jakoœci Miar, Zak³ad PAN do GOP, Instytut
Chemicznej Przeróbki Wêgla) wybiera³y go do swych Rad Naukowych.
Na pocz¹tku pracy w Politechnice Œl¹skiej by³ przez szeœæ lat przewodnicz¹cym Komisji
Egzaminu Dyplomowego na Wydziale Mechanicznym. Przez wiele lat by³ cz³onkiem Centralnej
Komisji Kwalifikacyjnej dla Samodzielnych Pracowników Nauki. By³ te¿ cz³onkiem Pañstwowej
Rady ds. Gospodarki Paliwami i Energi¹ przy Radzie Ministrów.
Profesor Ochêduszko twórc¹ Œl¹skiej Szko³y Termodynamiki
W Katedrze Teorii Maszyn Cieplnych Politechniki Œl¹skiej nie tylko kszta³cono studentów,
z równ¹ energi¹ postêpowa³o szkolenie kadry naukowej. Na pocz¹tku pracy w Gliwicach
Profesor mia³ tylko dwóch adiunktów przyby³ych ze Lwowa.
W Politechnice Œl¹skiej oraz w innych uczelniach pracowali lub dalej pracuj¹ jego wychowankowie: prof. Witold Oko³o-Ku³ak (Politechniki Gdañska i Œl¹ska), profesorowie: Jan Szargut,
Czes³aw Graczyk, Ludwik Miller, Józef Folwarczny, Jerzy Tomeczek (Politechnika Œl¹ska),
prof. Jan Setek (Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie i Politechnika Krakowska), prof.
Zbigniew Pietrzyk (Politechnika Œl¹ska i Politechnika Krakowska), prof. Stanis³aw Dawidowicz
(Politechnika Czêstochowska), prof. Stanis³aw Jerzy Gdula (Politechnika Œl¹ska, Politechnika
£ódzka i Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku), prof. Tadeusz Bes (Politechnika Szczeciñska i Wy¿sza Szko³a Wojskowa w Hamburgu), prof. Józef Pientka (Politechnika Poznañska).
Prof. Ochêduszko wypromowa³ 16 doktorów nauk technicznych. Mimo swej skrupulatnoœci nie
potrafi³ podaæ liczby prac doktorskich i habilitacyjnych, o których wyda³ opiniê.
Wyk³ady Profesora dawa³y kszta³conym in¿ynierom podstawy teoretyczne i praktyczne do
organizowania w przemyœle racjonalnej gospodarki energetycznej. Wraz z przyby³ymi ze Lwowa
wspó³pracownikami skupia³ wokó³ siebie m³odszych pracowników nauki i budowa³ to, co póŸniej
nazwano Œl¹sk¹ Szko³¹ Termodynamiki. A oto, co na ten temat napisa³ prof. dr hab. in¿. Robert
Szewalski: „Gliwicka szko³a termodynamiki, szko³a prof. Ochêduszki, sta³a siê synonimem
rzetelnego systemu nauczania i pracy naukowej, opartego na g³êbokiej znajomoœci podstaw
teoretycznych i rozwijanej bogatej, wspó³czesnej tematyki tej dyscypliny”.
W latach 1953—1955 ukaza³o siê monumentalne dzie³o Profesora, trzytomowa Teoria maszyn cieplnych, wydana przez Pañstwowe Wydawnictwo Techniczne. Podrêcznik ten dziêki
jasnemu formu³owaniu zasad i praw termodynamiki oraz przekonuj¹cej interpretacji dzia³ania
maszyn i urz¹dzeñ cieplnych sta³ siê na d³ugie lata podstaw¹ wykszta³cenia in¿ynierskiego polskich energetyków. Za to dzie³o Profesor otrzyma³ Nagrodê Pañstwow¹ II stopnia w dziedzinie
nauki i nagrodê honorow¹ wydawnictwa. W roku 1964 ukaza³a siê w WNT Termodynamika
stosowana, ostatnie wielkie dzie³o prof. Ochêduszki. Ujêto w nim podstawowe wiadomoœci
z termodynamiki, przep³ywu ciep³a, teorii silników, maszyn i urz¹dzeñ cieplnych, znacznie
unowoczeœnione w stosunku do Teorii maszyn cieplnych. Zarówno podrêczniki, jak i wyk³ady
prof. Ochêduszki by³y ci¹gle uzupe³niane nowoœciami. Termodynamika stosowana by³a jednym
z pierwszych podrêczników w Polsce, w którym konsekwentnie zastosowano Miêdzynarodowy
Uk³ad Jednostek Miar (SI). Profesor by³ wielkim entuzjast¹ wprowadzania uk³adu SI do praktyki
dydaktycznej, naukowej i przemys³owej.
W roku 1960 ukaza³ siê Zbiór zadañ z termodynamiki technicznej napisany pod redakcj¹ prof.
prof. Stanis³awa Ochêduszki i Jana Szarguta. Wspó³autorami podrêcznika byli: Henryk Górniak,
Antoni Guzik i S³awomir Wilk. W roku 1961 Katedra Teorii Maszyn Cieplnych zorganizowa³a
III Zjazd Jednoimiennych Katedr Termodynamiki. Przewodnicz¹cym komitetu organizacyjnego
by³ prof. Stanis³aw Ochêduszko.
W paŸdzierniku 1969 roku prof. Stanis³aw Ochêduszko przeszed³ na emeryturê zostawiaj¹c zespó³ wychowanych przez siebie pracowników naukowych, który uzyska³ miano Œl¹skiej
Szko³y Termodynamiki. W tym samym roku, w dniu inauguracji nowego roku akademickiego,
prof. Stanis³aw Ochêduszko otrzyma³ tytu³ doktora honoris causa Politechniki Œl¹skiej.
W grudniu 1969 roku prof. Stanis³aw Ochêduszko zmar³. Odszed³ wybitny uczony oraz wychowawca licznej kadry in¿ynierskiej i naukowej. Œmieræ Profesora by³a niepowetowan¹ strat¹
dla nauki polskiej, a w szczególnoœci dla Politechniki Œl¹skiej.
Profesor Ochêduszko by³ wybitnym wyk³adowc¹ i bardzo dobrym dydaktykiem. Jego wyk³ad mia³ cechy doskonale zorganizowanego wyk³adu matematyczno-fizycznego. Pisa³ bardzo
starannie na tablicy. Nigdy nie przepisywa³ z kartki, chocia¿ na wyk³ad przynosi³ notatki, k³ad³
je na stole i czasami pod koniec godziny wyk³adowej sprawdza³ czy wy³o¿y³ to, co zamierza³.
strona
418
www.elektroenergetyka.pl
lipiec
2004
G³ówn¹ uwagê zwraca³ na to, by luŸne wiadomoœci przekszta³caæ w wiedzê praktyczn¹ i dlatego k³ad³ bardzo du¿y nacisk na rozwi¹zywanie zadañ. Na egzaminy czy kolokwia student
móg³ przynosiæ dowolne podrêczniki i korzystaæ z nich przy rozwi¹zywaniu zadañ. Od wspó³pracowników wymaga³, aby tematy zadañ dotyczy³y konkretnych zjawisk fizycznych i technicznych. W ci¹gu semestru w Katedrze kilka razy odbywa³y siê ogólne zebrania pracowników
poœwiêcone aktualnym zagadnieniom dydaktycznym.
Wychowankowie Profesora byli wiêc bardzo dobrze przygotowani do pracy i zajmowali wysokie stanowiska w energetyce i przemyœle. Absolwenci Profesora, oprócz poznania zasad
termodynamiki, wynosili dziêki Niemu tak¿e przekonanie o koniecznoœci rzetelnego postêpowania w ¿yciu codziennym. Autorytet prof. dr hab. in¿. Stanis³awa Ochêduszki, w Politechnice
Œl¹skiej i poza ni¹, by³ wielki i wyj¹tkowy. W tych czasach, gdy nie znoszono sprzeciwu, Profesor
protestowa³ nieustannie: gdy niefortunnie zmieniano programy nauczania, likwidowano konieczne specjalizacje.
Prof. Ochêduszko opublikowa³ oko³o 70 oryginalnych prac naukowych. Nieraz ubolewa³, ¿e
poch³oniêty sprawami dydaktycznymi i organizacyjnymi, nie móg³, tak jak Jego nauczyciel
prof. dr hab. in¿. Roman Witkiewicz, poœwiêciæ wiêcej czasu pracy badawczej. Prof. Ochêduszko
szczególnie sobie ceni³ badania doœwiadczalne i zachêca³ wspó³pracowników do organizowania
i przeprowadzania pomiarów.
Minê³y pracowite i owocne lata dzia³alnoœci Profesora w Politechnice Lwowskiej oraz w
Politechnice Œl¹skiej. W bie¿¹cym roku minê³a 105. rocznica urodzin i zbli¿a siê 35. rocznica
œmierci prof. dr hab. in¿. Stanis³awa Ochêduszki. Dzisiaj Profesor ¿yje w sercach swoich wychowanków.
Aula w nowym budynku Wydzia³u Mechanicznego Energetycznego zosta³a nazwana Jego
imieniem. Przy wejœciu do Dyrekcji Instytutu Techniki Cieplnej wmurowano tablicê pami¹tkow¹
poœwiêcon¹ Profesorowi Ochêduszce. Dzia³a Studenckie Ko³o Naukowe Techniki Cieplnej imienia
Profesora Ochêduszki. W ka¿d¹ dziesi¹t¹ rocznicê œmierci Profesora Instytut Techniki Cieplnej
Politechniki Œl¹skiej organizowa³ ogólnopolsk¹ sesjê naukow¹.
W maju 1997 roku w Gliwicach, podczas odbywaj¹cego siê III Seminarium Energetycznego zorganizowanego przez Oddzia³ Stowarzyszenia Wychowanków Wydzia³u Mechanicznego Energetycznego (g³ówny organizator prof. dr hab. in¿. Edward Kostowski), w³adze Wydzia³u
In¿ynierii Œrodowiska i Energetyki Politechniki Œl¹skiej oraz Dyrekcja Gliwickich Zak³adów
Urz¹dzeñ Technicznych, ustanowi³y „Wyró¿nienie Honorowe — Medal im. Stanis³awa Ochêduszki”. Posiadacze tego wyró¿nienia wymieniaj¹ je obok odznaczeñ pañstwowych.
W stulecie urodzin Profesora Ochêduszki Stowarzyszenie Wychowanków Wydzia³u Mechanicznego Energetycznego z udzia³em W³adz Wydzia³u In¿ynierii Œrodowiska i Energetyki
oraz Instytutu Techniki Cieplnej zorganizowa³y zjazd absolwentów i sesjê naukow¹ (po³¹czone
z obchodami stulecia urodzin prof. dr hab. in¿. Tadeusza Hoblera, pracownika Katedry Teorii
Maszyn Cieplnych we Lwowie i Wydzia³u Mechaniczno-Energetycznego Politechniki Œl¹skiej
w Gliwicach).
W roku 2004 Instytut Techniki Cieplnej Politechniki Œl¹skiej w Gliwicach obchodzi rocznicê
stulecia swojej tradycji. W roku 1904 w Szkole Politechnicznej we Lwowie powsta³a bowiem
Katedra Teorii Maszyn Cieplnych, której kierownictwo obj¹³ profesor Tadeusz Fiedler, a w latach 1929—1934 opiekowa³ siê ni¹ profesor Roman Witkiewicz. Ci¹g³oœæ tradycji miêdzy
Politechnik¹ Lwowsk¹ i Politechnik¹ Œl¹sk¹ zawdziêcza Instytut profesorowi Stanis³awowi
Ochêduszce. Jak ju¿ wspomniano, w roku 1934 prof. Ochêduszko obj¹³ kierownictwo Katedry
Teorii Maszyn Cieplnych Politechniki Lwowskiej i sprawowa³ je (z wyj¹tkiem pocz¹tków okupacji niemieckiej) do roku 1946. W tym roku opuœci³ Lwów i przyby³ na Œl¹sk. W Gliwicach
w Politechnice Œl¹skiej zorganizowa³ od podstaw Katedrê Teorii Maszyn Cieplnych Politechniki
Œl¹skiej i kierowa³ ni¹ do roku 1969.
Pamiêæ o Profesorze Stanis³awie Ochêduszce jest wci¹¿ ¿ywa, nie tylko w Gliwicach, a Jego
twórcze dokonania kontynuuje Œl¹ska Szko³a Termodynamiki.
Zebra³ i opracowa³:
dr in¿. Józef Szymczyk,
pracownik Instytutu Techniki Cieplnej
Politechniki Œl¹skiej w Gliwicach
lipiec
2004
www.elektroenergetyka.pl
strona
419