Warunki niezbędne do wykonywania zadań zarządzającego

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
z. 97
Transport
2013
Ewa Dbicka
Instytut Transportu Samochodowego
WARUNKI NIEZBDNE DO WYKONYWANIA
ZADA ZARZDZAJCEGO TRANSPORTEM
W IMIENIU PRZEDSIBIORCY WYKONUJCEGO
TRANSPORT DROGOWY
Rkopis dostarczono, kwiecie 2013
Streszczenie: W artykule, na podstawie analizy aktów prawnych, opisano warunki jakie naley
speni, aby wykonywa zadania zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy wykonujcego
transport drogowy. W sposób syntetyczny przedstawiono take dowody spenienia wymogu dobrej
reputacji oraz posiadania kompetencji zawodowych w transporcie drogowym, jako warunków
obligatoryjnych do wykonywania powierzonych zada.
Sowa kluczowe: zarzdzajcy transportem, kompetencje zawodowe, transport drogowy
1. WSTP
Od 04 grudnia 2011 roku obowizuje Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 pa
dziernika 2009 r. ustanawiajce wspólne zasady
dotyczce warunków wykonywania zawodu przewo
nika drogowego i uchylajce
dyrektyw Rady 96/26/WE. Przyczynkiem do ustanowienia tego Rozporzdzenia bya
potrzeba wprowadzenia jednolitych, unowoczenionych i wspólnych zasad okrelajcych
wymagania wobec zawodu przewo
nika drogowego rzeczy lub osób. Celem
wprowadzenia tych zasad byo podniesienie poziomu kwalifikacji zawodowych
przewo
ników drogowych, a tym samym poprawa jakoci wiadczonych usug
i wzmocnienie zasady uczciwej konkurencji na rynku Wspólnoty Europejskiej [6]. Ponadto
nowelizacja przepisów w tym zakresie pozwolia na [3]:
x harmonizacj metod i wska
ników pomiarów zdolnoci finansowej
przedsibiorstw transportowych,
x wprowadzenie zasady wzajemnego uznawania dokumentów potwierdzajcych
kompetencje zawodowe przewo
ników drogowych,
x popraw relacji przedsibiorstwa z klientem,
x wypracowanie standardów nadzoru nad przedsibiorstwami,
74
Ewa Dbicka
x
popraw warunków pracy zatrudnionych w przedsibiorstwie transportowym
pracowników,
x wymian informacji pomidzy organami administracyjnymi pastw
czonkowskich z wykorzystaniem rejestrów elektronicznych.
Wejcie w ycie ww. rozporzdzenia wymusza wdroenie do polskiego porzdku
prawnego niektórych przepisów dotyczcych warunków dostpu do zawodu przewo
nika
drogowego. Implementacj przepisów w tym zakresie stanowi Ustawa z dnia 5 kwietnia
2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców
(Dz. U. z 2013 r., poz. 567) [12]. Jednoczenie ustawa wprowadza nowe zasady dostpu
do rynku krajowego i midzynarodowego transportu drogowego. Zmiany te wynikaj
z nastpujcych dokumentów:
x rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia
21 pa
dziernika 2009 r. dotyczcego wspólnych zasad dostpu do rynku
midzynarodowych przewozów drogowych,
x rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1073/2009 z dnia
21 pa
dziernika 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostpu do midzynarodowego
rynku usug autokarowych i autobusowych i zmieniajcego rozporzdzenie (WE)
nr 561/2006.
Celem niniejszego artykuu jest przedstawienie warunków niezbdnych do
wykonywania zada zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy wykonujcego
krajowy lub midzynarodowy transport drogowy w rozumieniu art. 4 ustawy o transporcie
drogowym. Ponadto podjto prób przyblienia w tym zakresie przepisów ustawy
o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców, które
zaczn obowizywa od 15 sierpnia 2013 r. Kompleksowe omówienie wymaga dla
zarzdzajcego transportem w imieniu pracodawcy powinno przyczyni si do
postrzegania tego stanowiska pracy, jako szczególnie istotnego przy prowadzeniu
dziaalnoci gospodarczej w zakresie transportu drogowego.
2. WYMAGANIA DLA ZARZDZAJCEGO
TRANSPORTEM W IMIENIU PRZEDSIBIORCY
Przedsibiorca wykonujcy dziaalno gospodarcz w zakresie przewozu osób bd
rzeczy moe wyznaczy osob – zarzdzajcego transportem, która w jego imieniu bdzie
zarzdzaa operacjami transportowymi w tym przedsibiorstwie. Jest to o tyle wane
stanowisko, e obecnie w przedsibiorstwach transportowych wystpuje wiele problemów
zwizanych przede wszystkim z brakiem kierowców zawodowych z powodu ich
masowych wyjazdów za granic w celach zarobkowych oraz wysokimi wymaganiami
dopuszczajcymi do zawodu. Ponadto przedsibiorcy skar si na wysokie koszty
dziaalnoci operacyjnej, na które skadaj si zuycie materiaów i energii, wynagrodzenia
dla pracowników, usugi obce (leasing), amortyzacja, podatki i opaty w tym podatek
akcyzowy, opata paliwowa, opaty drogowe, podatek od rodków transportu, opata
rodowiskowa, podatek od nieruchomoci [1]. W brany panuje nastrój niepokoju i obawy
Warunki niezbdne do wykonywania zada zarzdzajcego transportem w imieniu …
75
przed recesj. W 2012 roku liczne firmy transportowe odnotoway spadek liczby
realizowanych przewozów od 5 do 15%, podobne prognozy s na 2013 rok [10].
Przedsibiorcy obawiaj si przede wszystkim wzrostu cen paliw oraz duej konkurencji.
Optymizmem nie napawa take informacja, e firmy transportowe nie maj co liczy na
bezporednie wsparcie finansowe z funduszy unijnych przewidzianych na lata 2014-2020
[4]. Dlatego te stanowisko zarzdzajcego transportem nie powinno by powierzone
osobie przypadkowej, lecz posiadajcej wysokie kompetencje zawodowe
i przygotowanej do sprostania wyzwaniom, jakie stoj przed t bran. Zarzdzajcym
transportem na rzecz przedsibiorcy moe zosta osoba, która [6]:
x jest wskazana przez przedsibiorc,
x ma dobr reputacj,
x posiada wymagane kompetencje zawodowe,
x zarzdza operacjami transportowymi w sposób rzeczywisty i cigy,
x posiada miejsce zamieszkania na terenie wspólnoty.
Potwierdzeniem wskazania przez przedsibiorc osoby, której zostay przekazane
obowizki zarzdzajcego transportem mog by zapisy umowy cywilno-prawnej wicej
obie strony. Umowa powinna precyzowa zakres obowizków, odpowiedzialnoci
i uprawnie. Do podstawowych obowizków zarzdzajcego transportem naley:
x utrzymanie w naleytym stanie technicznym pojazdów w tym ich konserwacja,
x sprawowanie nadzoru nad prawidowoci realizowanych umów i monitorowanie
dokumentów przewozowych,
x dziaanie zgodnie z obowizujcymi przepisami finansowo-ksigowymi,
x organizowanie pracy podlegym pracownikom oraz
x egzekwowanie przepisów zwizanych z bezpieczestwem ruchu drogowego
i bezpieczestwem pracy.
Wan zmian, któr wprowadza Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) nr 1071/2009 jest ograniczenie liczby przedsibiorstw, w której jedna osoba jest
uprawniona na podstawie umowy do wykonywania zada zarzdzajcego transportem
w imieniu przedsibiorcy. Ograniczenie to dotyczy moliwoci kierowania operacjami
transportowymi nie wicej ni w czterech rónych przedsibiorstwach transportu
drogowego realizowanymi za pomoc floty, liczcej ogóem nie wicej ni 50 pojazdów.
Chocia zapisy Rozporzdzenia daj moliwo krajom czonkowskim obnienia liczby
przedsibiorstw bd
te liczby pojazdów, którymi moe kierowa zarzdzajcy
transportem, to Polska nie skorzystaa z tej opcji.
2.1. WARUNKI DOTYCZCE SPENIENIA WYMOGU DOBREJ
REPUTACJI
Wedug sownika jzyka polskiego reputacja to opinia, renoma, dobre imi, rozgos,
sawa [9]. Podstawowym dokumentem stwierdzajcym spenienie wymogu dobrej
reputacji jest informacja z Krajowego Rejestru Karnego tzw. zawiadczenie
o niekaralnoci osób zarzdzajcych [2] lub owiadczenie zoone przez zarzdzajcego
transportem, e nie zosta on skazany prawomocnym wyrokiem sdu za przestpstwa
76
Ewa Dbicka
umylne: karne skarbowe, przeciwko bezpieczestwu w komunikacji, mieniu, obrotowi
gospodarczemu, wiarygodnoci dokumentów, ochronie rodowiska lub warunkom pracy
i pacy albo innym przepisom dotyczcym wykonywania zawodu a take, e nie zostao
wydane w stosunku do niego orzeczenie zakazujce wykonywanie dziaalnoci
gospodarczej w zakresie transportu drogowego. Ponadto organ wydajcy licencje wymaga
zoenia kolejnego owiadczenia o spenieniu wymogu dobrej reputacji wynikajcego
z art. 6 ust. 1b Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, tj.
owiadczenia, e zarzdzajcy transportem nie jest skazany prawomocnym wyrokiem ani
nie naoono na niego sankcji za naruszenie przepisów wspólnotowych w obszarze:
x przestrzegania czasu pracy i odpoczynku kierowców,
x instalacji i uywania urzdze kontrolnych i ograniczników prdkoci,
x przekroczenia maksymalnej masy i wymiarów pojazdów w ruchu
midzynarodowym,
x kwalifikacji wstpnej kierowców i ich ustawicznego ksztacenia,
x bada technicznych pojazdów,
x dostpu do rynku midzynarodowych przewozów drogowych osób bd
rzeczy,
x przewozów towarów niebezpiecznych,
x praw jazdy,
x dostpu do zawodu,
x transportu zwierzt.
Zarzdzajcy transportem owiadcza take, e jest wiadomy odpowiedzialnoci karnej
za zoenie faszywego owiadczenia. Na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 kwietnia
2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców
(Dz. U. z 2013 r., poz. 567) wymóg dobrej reputacji wobec zarzdzajcego transportem
przestaje by speniony, jeeli wobec tej osoby orzeczono:
x prawomocny wyrok skazujcy za przestpstwa umylne w dziedzinach okrelonych
w art. 6 rozporzdzenia (WE) nr 1071/2009,
x co najmniej dwie wykonalne decyzje administracyjne o naoeniu kary pieninej za
naruszenie okrelone w zaczniku nr IV do rozporzdzenia (WE) nr 1071/2009, lub
x co najmniej dwie prawomocne kary grzywny za naruszenie okrelone w zaczniku
nr IV do rozporzdzenia (WE) nr 1071/2009 oraz
wydano decyzj o uznaniu, e utrata dobrej reputacji stanowi proporcjonaln reakcj za
naoone sankcje.
Po przeprowadzeniu postpowania administracyjnego starosta waciwy dla siedziby
przedsibiorcy lub Gówny Inspektor Transportu Drogowego wydaje decyzj
o nienaruszeniu dobrej reputacji lub utracie dobrej reputacji. Utrata dobrej reputacji przez
zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy skutkowa bdzie wydaniem przez
organ wydajcy zezwolenie decyzji administracyjnej o niezdolnoci zarzdzajcego
transportem do kierowania operacjami transportowymi, co z kolei doprowadzi do
odebrania, w terminie nie duszym ni 7 dni od stwierdzenia niezdolnoci do kierowania
operacjami transportowymi, certyfikatu kompetencji zawodowych.
Warunki niezbdne do wykonywania zada zarzdzajcego transportem w imieniu …
77
2.2. WARUNKI DOTYCZCE SPENIENIA WYMOGU
POSIADANIA KOMPETENCJI ZAWODOWYCH
Potwierdzeniem spenienia wymogu posiadania kompetencji zawodowych jest
legitymowanie si przez zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy certyfikatu
kompetencji zawodowych w transporcie drogowym. Zagadnienie to reguluje, obok
Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, ustawa
o transporcie drogowym [11], rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa
i Gospodarki Morskiej w sprawie uzyskiwania certyfikatów kompetencji zawodowych
w transporcie drogowym [7] oraz rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa
i Gospodarki Morskiej zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wysokoci opat
za czynnoci administracyjne zwizane z wykonywaniem przewozu drogowego oraz
za egzaminowanie i wydawanie certyfikatu kompetencji zawodowych [8], a take
regulamin dotyczcy trybu i sposobu przeprowadzania egzaminu na certyfikat kompetencji
zawodowych w transporcie drogowym [5]. Podstaw uzyskania certyfikatu kompetencji
zawodowych w transporcie drogowym jest zoenie z wynikiem pozytywnym egzaminu
przed Komisj Egzaminacyjn, w skad której wchodzi m.in. przedstawiciel ministra
waciwego ds. transportu oraz przedstawiciel jednostki certyfikujcej, tj. Instytutu
Transportu Samochodowego. Egzamin ma form pisemn i skada si z testu oraz zadania
egzaminacyjnego, gdzie zawsze jedno z zada dotyczy znajomoci zagadnie zwizanych
z czasem pracy kierowców, jako elementu bezporednio wpywajcego na bezpieczestwo
w ruchu drogowym. Istotne zmiany w procesie certyfikacji zaszy po 4 grudnia 2011 r.
Przede wszystkim przesta obowizywa podzia na certyfikaty kompetencji zawodowych
w krajowym bd
midzynarodowym transporcie drogowym. Obecnie wydawany jest
tylko jeden certyfikat z uwzgldnieniem rodzaju przewozu, tj. osób bd
rzeczy. Zmieni
si take zakres zagadnie przewidziany w tecie pisemnym, który jest jednakowy dla
wszystkim pastw czonkowskich. Test pisemny skada si z 64 pyta wielokrotnego
wyboru z czterema moliwymi odpowiedziami z nastpujcych moduów:
x A – Prawo cywilne,
x B – Prawo handlowe,
x C – Prawo socjalne,
x D – Prawo podatkowe,
x E – Dziaalno gospodarcza i zarzdzanie finansami przedsibiorstwa,
x F – Dostp do rynku,
x G – Normy techniczne i techniczne aspekty dziaalnoci,
x H – Bezpieczestwo drogowe.
Ustawodawca wprowadzi take tryb zwolnienia z egzaminu bd
z jego czci osoby
legitymujce si dyplomem ukoczenia studiów wyszych lub wiadectwem ukoczenia
studiów podyplomowych, których program obejmuje zagadnienia przewidziane na
egzaminie. Certyfikaty wydawane s na czas nieokrelony. Ponadto Rozporzdzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 okrela wzór certyfikatu, który
obowizuje we wszystkich krajach czonkowskich oraz wprowadza obowizek
zabezpieczenia druku certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie drogowym
przed ewentualnymi próbami faszerstwa.
78
Ewa Dbicka
Dla posiadaczy certyfikatów kompetencji zawodowych w transporcie drogowym
uzyskanych w latach 2002-2011 istotny jest zapis artykuu 21 Rozporzdzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009. Na jego podstawie certyfikat wydany przed
dniem 4 grudnia 2011 r. jako dowód posiadania kompetencji zawodowych na mocy
przepisów obowizujcych do tego dnia, uznaje si za równowany z certyfikatem,
którego wzór znajduje si w zaczniku III w/w Rozporzdzenia i traktuje si go jako
dowód posiadania kompetencji zawodowych we wszystkich pastwach czonkowskich.
Ten zapis, po pierwsze wykluczy potrzeb wymiany druków certyfikatów, a po drugie
pozwoli na uznanie certyfikatów kompetencji zawodowych w krajowym transporcie
drogowym osób lub rzeczy wydanych przed dniem 4 grudnia 2011 r. za równowane
z certyfikatami, o których mowa w ww. Rozporzdzeniu bez obowizku zdawania
egzaminu uzupeniajcego lub czci egzaminu. Takie rozwizanie spotkao si z
akceptacj ze strony przewo
ników krajowych, którym dao moliwo ubiegania si o
licencj midzynarodow bez koniecznoci potwierdzania swoich kompetencji w zakresie
zagadnie przewidzianych w transporcie midzynarodowym. Natomiast przewo
nicy
midzynarodowi wyraali obawy wobec zasady uznawania z mocy prawa certyfikatów
kompetencji zawodowych w krajowym transporcie osób bd
rzeczy przede wszystkim
z uwagi na wzrost konkurencji, ale te jako wiadczonych usug na rynku transportu
midzynarodowego przez przedsibiorstwa, w których zarzdzajcy transportem nie ma
potwierdzonych kompetencji w tym zakresie.
3. PODSUMOWANIE
Powierzenie zada prowadzenia operacji transportowych zarzdzajcemu transportem
na podstawie umowy cywilno-prawnej powinno by przez przedsibiorc czynnoci
przemylan i wywaon. To od uczciwoci i rzetelnoci (std wymóg dobrej reputacji)
oraz od wysokich kompetencji zawodowych potwierdzonych certyfikatem kompetencji
zawodowych w transporcie drogowym w znacznej mierze zaley reputacja, wizerunek
i sukces przedsibiorstwa transportowego. Rónorodno zada przypisanych
zarzdzajcemu transportem wymaga od niego legitymowania si wiedz z wielu dziedzin.
Dodatkowym wyzwaniem jest trudna sytuacja ekonomiczna przedsibiorstw
transportowych. Na zarzdzajcych transportem spoczywa take dua odpowiedzialno,
bowiem za naruszenie obowizków lub warunków przewozu drogowego albo za
dopuszczenie chociaby nieumylnego, do powstania takich narusze, podlegaj oni karze
grzywny. Od 15 sierpnia 2013 r. wchodz w ycie przepisy ustawy z dnia 5 kwietnia
2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców,
które szczegóowo reguluj m.in. zagadnienia zwizane z utrat dobrej reputacji,
konsekwencje wynikajce z tego faktu a take moliwo przywrócenia dobrej reputacji po
ustaniu przesanek bdcych podstaw do jej orzeczenia. Udzielenie ministrowi
waciwemu ds. transportu delegacji, aby w drodze rozporzdzenia okreli pewne
zagadnienia zwizane z jednostk certyfikujc kompetencje zawodowe, wymagania
kwalifikacyjne dotyczce czonków komisji egzaminacyjnej i trybu ustalania jej czonków,
rodzajów zabezpiecze certyfikatów kompetencji zawodowych czy ta doprecyzowaniem
Warunki niezbdne do wykonywania zada zarzdzajcego transportem w imieniu …
79
trybu zwalniania z egzaminu pisemnego na certyfikat kompetencji zawodowych
rozpoczo ju prace nad projektami kolejnych rozporzdze. Ronie oczekiwanie brany
transportowej, jak w praktyce bd funkcjonoway nowe przepisy regulujce ten obszar. Bibliografia
1. Bentkowska-Senator K., Kordel Z., Wakiewicz J.: Koszty w transporcie samochodowym, Instytut
Transportu Samochodowego, Warszawa 2011.
2. Kamiski T. (red.): Doskonalenie kompetencji kierowców zawodowych, Instytut Transportu
Samochodowego, Warszawa 2012.
3. Maj A., Skalski J., Stpiska B.: Certyfikacja i warunki wykonywania zawodu przewo
nika w transporcie
drogowym w oparciu o Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 1071/2009 z dnia 21
pa
dziernika 2009 r. ZSJZ, Warszawa 2010.
4. Mak B.: Przyszo transport drogowego, Gazeta Transportowa, nr 11(1033), 2013.
5. Regulamin dotyczcy trybu i sposobu przeprowadzania egzaminu na certyfikat kompetencji zawodowych
w transporcie drogowym z dnia 22.02.2012 r.
6. Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 pa
dziernika 2009 r.
ustanawiajce wspólne zasady dotyczce warunków wykonywania zawodu przewo
nika drogowego
i uchylajce dyrektyw Rady 96/26/WE.
7. Rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 10 stycznia 2012 r.
w sprawie uzyskiwania certyfikatów kompetencji zawodowych w transporcie drogowym (Dz. U. poz.
96).
8. Rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 19 stycznia 2012 r.
zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wysokoci opat za czynnoci administracyjne zwizane
z wykonywaniem przewozu drogowego oraz za egzaminowanie i wydawanie certyfikatu kompetencji
zawodowych (Dz. U. poz. 97).
9. Sownik jzyka polskiego, PWN, Warszawa 1985.
10. Taaj A.: Przewo
nicy boj si recesji, Gazeta Transportowa, nr 12(1034), 2013.
11. Ustawa o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1265, z pó
n. zm.).
12. Ustawa z dnia 5 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy
kierowców (Dz. U. z 2013 r., poz. 567)
CONDITIONS REQUIRED TO PERFORM TASKS OF A TRANSPORT MANAGER ON
BEHALF OF AN ENTERPRISE INVOLVED IN THE ROAD TRANSPORT
Summary: The article describes conditions, based on the legal acts that must be met in order to perform
tasks of the transport manager on behalf of an enterprise conducting road transport. The evidence is also
presented in a concise way showing the requirements of good repute and having professional competence in
the road transport, as mandatory conditions for performing the entrusted tasks.
Keywords: transport manager, professional competence, road transport