muzeum ziemi wschowskiej - 90 lat urz skarbowych w polsce

MUZEUM ZIEMI WSCHOWSKIEJ - 90 LAT URZĘDÓW SKARBOWYCH W POL
Artykuł‚ pochodzi z serwisu wschowa.pl.
Data wydruku: 2017-03-09.
Z okazji 90 lat urzędów skarbowych w Polsce, Muzeum Ziemi Wschowskiej zaprasza do obejrzenia
wystawy poświęconej „Polskim papierom wartościowym II Rzeczypospolitej“.
Ekspozycja przygotowana została przez Naczelnika Urzędu Skarbowego we Wschowie, pana Tomasza
Langa, numizmatyka i kolekcjonera.
Na wystawie zaprezentowano akcje górniczych spółek akcyjnych, obligacje premiowe i obligacje
pożyczek konsolidacyjnych, listy zastawne banków i towarzystw kredytowych z Wilna i Lwowa,
asygnaty ministra Skarbu, bony Obrony Przeciwlotniczej z 1939 r. oraz liczne przykłady banknotów z lat
1916-1939, w tym marki polskie z okresu inflacji z pierwszych lat niepodległości i złote polskie
emitowane przez Bank Polski. Uzupełnienie stanowi kopia ustawy z dnia 31 VII 1919 r. o tymczasowej
organizacji władz i urzędów skarbowych.
Zabytkom towarzyszą szczegółowe opisy informujące o okolicznościach w jakich dochodziło do emisji
banknotów lub rozpisywania pożyczek. Za przykład mogą posłużyć pożyczki związane z prowadzoną w
1920 r. wojną z Rosją Sowiecką, które pod nazwą „Odrodzenie“ wyemitował Urząd Propagandy i
Komitetów Obywatelskich lub papiery wartościowe, które stanowiły produkt reformy walutowej
Władysława Grabskiego.
Ciekawostkę stanowią obligacje jedynej imiennej pożyczki Skarbu Państwa II RP, do której prawa mogły
być przenoszone tylko drogą cesji. Zadaniem Pożyczki Narodowej z 1934 r. było wspomożenie Skarbu
Państwa na kwotę przynajmniej 120 mln zł w złocie. Komisarzem Generalnym Pożyczki Narodowej
został Stefan Starzyński, późniejszy prezydent Warszawy. Pożyczka została wypuszczona w odcinkach
po 50, 100, 500 i 1000 zł.
Wystawa czynna będzie od 24 listopada do 6 grudnia 2009 r.
Reforma skarbowo - walutowa w latach 1923 - 1925
Reforma walutowa, skarbowa i gospodarcza, zainicjowana została przez Władysława Grabskiego,
premiera i jednocześnie ministra skarbu, w 1923 roku i ostatecznie wprowadzona w życie w kwietniu
1924 roku. Jej celem było powstrzymanie hiperinflacji i utworzenie dla kształtującego się polskiego
rynku odpowiednich warunków dla harmonijnego działania. Była to jedna z kluczowych decyzji polityki
gospodarczej II Rzeczpospolitej.
Sytuacja gospodarcza II Rzeczpospolitej przed 1923 rokiem
Odrodzona w 1918 roku Polska jako II Rzeczpospolita wyniosła z okresu zaborów trzy odmienne
systemy gospodarcze, z różnym prawem, obyczajami handlowymi i infrastrukturą. W dawnym zaborze
rosyjskim oficjalnymi walutami były marka polska i rosyjski rubel, obowiązywało dawne prawo
handlowe i cywilne jeszcze z czasów Królestwa Polskiego, linie kolejowe nie były kompatybilne z
większością kolei z dwóch pozostałych zaborach. W Wielkopolsce płacono marką niemiecką i
obowiązywały prawa dawnego Cesarstwa Niemieckiego, w Galicji i na Śląsku Cieszyńskim - austriacką
Strona 1/3
MUZEUM ZIEMI WSCHOWSKIEJ - 90 LAT URZĘDÓW SKARBOWYCH W POL
Artykuł‚ pochodzi z serwisu wschowa.pl.
Data wydruku: 2017-03-09.
koroną, obowiązywało prawo dawnego Cesarstwa Austro-Węgierskiego. W 1920 roku Sejm II
Rzeczpospolitej zadecydował, że na terenie całej odrodzonej Polski obowiązującą walutą będzie marka
polska, za którą odpowiadała Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa. Była to jedna z pierwszych decyzji
unifikujących stan prawny na terenie całej II Rzeczpospolitej. Infrastrukturę i prawo udało się ostatecznie
ujednolicić do lat trzydziestych XX wieku.
Tymczasem na skutek wojny polsko - bolszewickiej marka polska po 1920 roku uległa inflacji. Nagły
wzrost cen stał się szczególnie uciążliwy w 1923 roku za rządów Wincentego Witosa. Cena dolara
amerykańskiego wzrosła od 9 marek polskich w 1918 roku do 6 375 000 marek polskich w 1923 roku.
Przyczyną hiperinflacji były między innymi wydatki nowo powstałego państwa - deficyt budżetowy
osiągnął, na skutek wojny polsko - bolszewickiej, 155 % produktu krajowego brutto.
Rząd Władysława Grabskiego
W marcu 1923 roku po raz pierwszy prezydent Stanisław Wojciechowski powołał na stanowisko
premiera Władysława Grabskiego, polityka, który odznaczył się w 1920 roku inicjatywą utworzenia
Banku Polskiego. Władysław Grabski, ekonomista i historyk, związany z partiami prawicowymi
(narodową demokracją, endecją) opracował pierwszy plan reform gospodarczych, jednakże został on
odrzucony przez Sejm. Aby ratować finanse państwa uchwalono specjalny podatek inflacyjny, który
zaspokoił potrzeby skarbu państwa, lecz czynił nieopłacalną wszelką działalność gospodarczą. Nie był
tym samym drogą do rozwiązania kryzysu. Bardzo trudna sytuacja gospodarcza doprowadziła do upadku
rządu Wincentego Witosa. Wreszcie, w obliczu strajków i masowych protestów, w grudniu 1923 roku
prezydent Stanisław Wojciechowski ponownie powołał na stanowisko premiera Władysława Grabskiego,
który utworzył apolityczny rząd fachowców. Dodatkowo Sejm poprzez ustawę udzielił premierowi
nadzwyczajne prerogatywy na okres sześciu miesięcy.
Reforma skarbowo - walutowa
W dziedzinie skarbu państwa, premier Władysław Grabski wprowadził jednorazowy podatek majątkowy,
ograniczył wydatki administracji publicznej, usprawniono też mechanizmy egzekwowania danin
publicznych, dzięki czemu kwoty z podatków faktycznie zasilały państwową kasę. Dzięki powodzeniu
reformy skarbowej rząd Władysława Grabskiego mógł przystąpić do reformy walutowej. Markę polską
zastąpiła nowa waluta - złoty, którego jedynym emitentem został niezależny Bank Polski. Marka polska
była w pełni wymienialna na nową walutę w stosunku 1 800 000 marek polskich do 1 złotego. Jak inne
waluty w Europie i w większości państw świata, ówczesny złoty był oparty na parytecie względem
kruszcu złota: 1 złoty polski był równowartością 0,1687 grama złota. Cena dolara wynosiła 5,18 złotego
za 1 dolara. Początkowo Bank Polski utrzymywał sztywne kursy złotego wobec walut, stało się to jednak
niemożliwe po 1925 roku, kiedy na skutek wojny celnej z Niemcami postanowiono o urynkowieniu ceny
złotego. Było to powodem dymisji rządu Władysława Grabskiego, który po dymisji poświęcił się pracy
naukowej w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Skutki reformy skarbowo - walutowej
Dzięki interwencji Władysława Grabskiego udało się przezwyciężyć kryzys gospodarczy, jaki wiązał się
Strona 2/3
MUZEUM ZIEMI WSCHOWSKIEJ - 90 LAT URZĘDÓW SKARBOWYCH W POL
Artykuł‚ pochodzi z serwisu wschowa.pl.
Data wydruku: 2017-03-09.
z początkami II Rzeczpospolitej. Do wybuchu II Wojny Światowej złoty był stabilną, w pełni
wymienialną, walutą. Dzięki wysokiej ściągalności podatków zadania publiczne miały zagwarantowane
źródło finansowania bez konieczności nadmiernego wzrostu deficytu publicznego. Reformy Władysława
Grabskiego stworzyły też odpowiednie warunki dla rozwoju kraju i działalności gospodarczej, w tym dla
wielkich inwestycji, takich, jak budowa Gdyni czy Centralnego Ośrodka Przemysłowego.
źródło - Michał Minałłto http://historia.gazeta.pl/historia/
Strona 3/3
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)