Wstęp do kognitywistyki 2016

Wstęp do kognitywistyki 2016
KW3: Charakterystyka psychologiczna - reprezentacje
Materiał do opanowania (najlepiej wyjaśniać na przykładach zastosowań i przykładach konkretnych
eksperymentów): KW z elementami treści WY
1. (WY) Czym jest psychologia poznawcza? Specyfika psychologii jako dyscypliny kognitywistycznej
Pylyshyn: dwa problemy pp: istota i charakter naszej wiedzy oraz zdobywanie i używanie tej wiedzy
2. (KW) Pojęcie reprezentacji (ujęcie ogólne, reprezentacja w neuronauce a reprezentacja w psychologii)
(a) umysłowy odpowiednik obiektów zastępujący je w procesach przetwarzaniania informacji
(b) reprezentacje trwałe/nietrwałe
(c) niekompletne, wybiórcze i ściśle powiązane z doświadczeniem indywidualnym
3. (WY) Blokowy model umysłu a rodzaje reprezentacji: nietrwałe i trwałe
4. (KW) Spór o relację reprezentacji i świata pozaumysłowego: realizm i konstruktywizm (konstrukcjonizm)
(a) przedstawienie w obrębie umysłu wszelkich zdarzeń bodźcowych dostępnych zmysłom
(b) budowanie złożonej konstrukcji umysłowej
(c) i. ten sam obiekt może być reprezentowany umysłowo na wiele różnych sposobów
ii. każdy z nas samodzielnie i aktywnie kostruuje treść swoich przedstawień umysłowych
(d) spór o istnienie reprezentacji poznawczych (RP) przebiega na płaszczyznach metodologicznej (czy są
niezbędne do wyjaśniania) i teoretycznej (czy istnieją)
(e) spór o RP: kodowanie danych zmysłowych, organizacja danych umysłowych
5. (KW) Reprezentacje obrazowe (S. Kosslyn):
(a) reprezentacja a wyobrażenie (-> pod nieobecność obiektu, nie musi mieć formy obrazowej);
(b) i. wyobraźnia zdolność do generowania wyobrażeniowych reprezentacji świata
ii. obraz umysłowy: analogowa reprezentacja pozostająca w ścisłej odpowiedniości w stosunku do
obiektu
(c) składnik powierzchniowy (to, co dostępne w doświadczeniu wewnętrznym; świadome i nietrwałe
doświadczenie) i głęboki (to, co jest zapisane w pamięci długotrwałej; niedostępne świadomości)
(d) własności obrazów – kodują informacje przestrzennie i analogowo; obrazy mają wielkość i znajdują się w
pewnym położeniu; można na nich dokonywać takich operacji jak na innych obrazach
(e) Funkcjonalna ekwiwalencja wyobraźni i percepcji – podobna forma organizacji i zapisu w umyśle
(f) Argumenty za koncepcją obrazową (opis eksperymentów, wnioski): rotacja mentalna, skaning mentalny
(g) i. efekt ziarnistości obrazu
(h) Argumenty przeciw podejściu Kosslyna
i. nie zawsze rotacja
ii. niewidomi: obrazowe, ale nie wizualne
iii. reprezentacje nie obrazowe, ale sensoryczne (waga)
6. (KW) Reprezentacje werbalne
(a) Charakterystyka i własności reprezentacji werbalnych
i. złożoność językowa ma wpływ na czas (vs. obraz – zawiera wszystkie ważne relacje między obiektami)
(b) eksperymenty sugerujące ich istnienie (w jakim obszarze?) i. różne strategie weryfikacji –
werbalna/obrazowa
(c) reprezentacje werbalne i obrazowe – różne strategie kodowania informacji u badanych
7. Teoria podwójnego kodowania (Paivio)
(a) system niewerbalny i 5 podsystemów (imageny), przetwarzane szybko i równolegle
(b) system werbalny i 3 podsystemu (logogeny), symboliczny charakter, przetwarzane wolno i szeregowo
(c) Relacje między powyższymi systemami (rel. referencjalne): charakterystyka, przykłady; repr. obrazowym
odpowiadają werbalne i odwrotnie
(d) procesy reprezentacyjne i asocjacyjne
(e) uczenie się: reprezentacje obrazowe czy werbalne (i w jakich okolicznościach)? efekt przewagi obrazu
nad słowem
(f) Na czym polega funkcjonalna niezależność systemów werbalnego i niewerbalnego (eksperymenty
potwierdzające)
8. Hipoteza trzeciego języka kodowania (język myśli, Anderson)
(a) forma i własności reprezentacji przechowywanie wiedzy w postaci sądów o relacjach pomiędzy
obiektami: kod propozycjonalny (twierdzeniowy)
(b) spór: pierwotność i wtórność reprezentacji (Anderson vs. Kosslyn); ADV: można przedstawić każdy rodzaj
informacji; przechowują głębokie znaczenie informacji; wspieraja procesy myślenia i podejmowania
decyzji
(c) Podejście propozycjonalne Pylyshyna (eksperymenty wspierające, przykłady) – poszczególnie obiekty
zapamiętywane są nie samodzielnie, ale jako część twierdzenia o relacji dwóch obiektów.
(d) Czy zapamiętujemy w języku rachunku predykatów?
9. Modele mentalne (Johnson-Laird)
(a) forma reprezentacji w postaci modeli mentalnych – przedstawienie w umyśle istoty problemu;
wnioskowanie - proces semantyczny
(b) Kiedy tworzymy modele mentalne?
(c) Etapy: wyobrażenie stanu przeczy (model mentalny oparty zarówno na danych percepcyjnych, jak i na
wiedzy ogólnej - wersja uproszczona i często błędna); wypriwadzanie próbnych wniosków zgodnych z
danym modelem; budowanie alternatywnych modeli umysłowych
(d) Niejednoznaczność modeli mentalnych i ich modyfikacja: 3 etapy tworzenia; przykłady tworzenie modeli
ma charakter ad hoc (dwa modele tego samego na potrzeby różnych procesów)
10. (WY) Reprezentacje trwałe
(a) pojęcia i ich rodzaje; kategorie (jako organizacja pojęć) i ich rodzaje; cechy definicyjne i charakterystyczne
(b) Kategoryzacja hierarchiczna i przez prototyp (własności, przykłady)
(c) organizacja pojęć: sieci semantyczne (eksperymenty wspierające)
(d) organizacja pojęć: schematy i skrypty (przykłady zastosowań, por. też problematyka AI)