pobierz - pomorski urząd wojewódzki w gdańsku

POMORSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU
WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ
PROTOKÓŁ Z KONTROLI PROBLEMOWEJ
NR PS-II.431.4.3.2016
Przeprowadzonej w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej
w Konarzynach
Gdańsk 17 czerwca 2016 r.
1
I.
Warunki organizacji kontroli
Jednostka kontrolowana;
Kontrolę przeprowadzono w Gminnym
w Konarzynach z siedzibą przy ul. Szkolnej 1.
Ośrodku
Pomocy
Społecznej
(GOPS)
Kierownik GOPS: Jakub Frankenstein
Obecny Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego: Jakub Frankenstein
Jednostka kontrolująca:
Kontrolę prowadził zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Gdańsku w składzie:
1. Ewa Szczypior – starszy inspektor wojewódzki - kierująca pracami Zespołu,
- upoważnienie Nr 162/2016 z dnia 13 czerwca 2016 r.
2. Aneta Onichowska – inspektor wojewódzki – upoważnienie Nr 161/2016
z dnia 13 czerwca 2016 r.
Termin kontroli: 17 czerwca 2016 r.
Okres podlegający kontroli: rok 2015.
Podstawy prawne przeprowadzonej kontroli:





Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2009 r.
Nr 31 poz. 206, z późn. zm.)
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 poz. 182, z późn. zm.)
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180 poz.1493,
z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie nadzoru i kontroli
nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 126 poz. 718)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz
wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. Nr 209, poz. 1245).
Zakres kontroli problemowej:
Ocena realizacji zadań własnych gminy, wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy
w rodzinie.
W szczególności:
1. Opracowanie i realizacja kierunków działań zawartych w Gminnym Programie
Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie.
2. Powołanie zespołu interdyscyplinarnego oraz realizacja zadań merytorycznych, zgodnych
z obowiązującymi przepisami prawa.
3. Prowadzenie poradnictwa i interwencji kryzysowej w szczególności poprzez działania
edukacyjne, służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców
w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie.
4. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia.
Osoby udzielające wyjaśnień;
1. Wójt Gminy Konarzyny - Pan Jacek Warsiński
2. Kierownik GOPS w Konarzynach – Pan Jakub Frankenstein
2
Przed przystąpieniem do działań kontrolnych dokonano wpisu do książki kontroli oraz
poinformowano kierownika GOPS o:
 prawie odmowy podpisania protokołu i obowiązku złożenia na piśmie do dyrektora
Wydziału Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku w terminie
7 dni od dnia otrzymania protokołu, wyjaśnień przyczyn tej odmowy,
 prawie zgłoszenia na piśmie do dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Pomorskiego
Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku umotywowanych zastrzeżeń, dotyczących ustaleń
zwartych w protokole w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu. W przypadku
zgłoszenia zastrzeżeń do protokołu, o których mowa powyżej, termin odmowy podpisania
protokołu wraz z podaniem jej przyczyn biegnie od dnia doręczenia stanowiska dyrektora
Wydziału Polityki Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku wobec zastrzeżeń,
 odmowa podpisania protokołu kontroli nie stanowi przeszkody do podpisania protokołu
przez zespół inspektorów i sporządzenia zaleceń pokontrolnych oraz skierowania
wystąpienia pokontrolnego.
Podstawa prawna: § 18 Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie
nadzoru i kontroli nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 126, poz.
718).
II. Podstawa do ustaleń kontroli:
Ustaleń do protokołu dokonano na podstawie:
 wglądu i analizy informacji zawartych w dokumentach formalnych i merytorycznych,
stanowiących podstawę do wdrożenia i realizacji zadań własnych gminy zgodnie z ustawą
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,
 informacji i wyjaśnień udzielanych przez osoby reprezentujące organ Jednostki Samorządu
Terytorialnego, kierownictwo Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej,.
 oględzin placówki jako miejsca realizacji zadania (bazy technicznej, lokalowej i kadrowej).
III.Ustalenia kontrolne:
Zadania własne gminy wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
Statut GOPS przyjęty Uchwałą Nr XIV/92/2012 Rady Gminy Konarzyny
z 8 maja 2012 r. zawiera w podstawach prawnych zapis o działalności ośrodka na podstawie
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180 poz.1493,
z późn. zm.) i stanowi załącznik nr 1.
W Gminie Konarzyny, zgodnie z nowelizacją obowiązujących przepisów prawa, Uchwałą
Nr XXVI/213/2013 Rady z dnia 20 grudnia 2013 r. przyjęto Gminny Program Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2020 (załącznik nr 2),
Uchwałą Nr XXXIII/232/2010 Rady z dnia 3 listopada 2010 r. określono tryb i sposób
powoływania i odwoływania członków Zespołu Interdyscyplinarnego w Konarzynach oraz
szczegółowych warunków jego funkcjonowania (załącznik nr 3), który zmieniono Uchwałą
Nr IV/31/2015 Rady z dnia 5 marca 2015 r. (załącznik nr 4).
Wykonanie trzech uchwał powierzono Wójtowi Gminy Konarzyny. W programie obecnie
obowiązującym uznano za cel główny: zwiększenie skuteczności działań na rzecz przeciwdziałania
przemocy w rodzinie.
Cele szczegółowe:
1. Podniesienie świadomości mieszkańców gminy w zakresie przemocy w rodzinie,
2. Diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie,
3. Wsparcie rodzin i osób doznających przemocy w rodzinie,
4. Oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie,
5. Podnoszenie jakości działań instytucji oraz placówek z terenu Gminy
Konarzyny w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
3
W programie określone zostały także źródła jego finansowania pochodzące ze środków budżetu
Gminy Konarzyny dotacji oraz ze środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł.
W rozmowie z Kierownikiem GOPS – Panem Jakubem Frankensteinem ustalono,
że w budżecie gminy w 2015 r. wydzielono z środków finansowych w rozdziale 85205 na zadania
z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w wysokości 200 zł (złącznik nr 5). Środki
w wysokości 120,36 zł zostały wydatkowane na sfinansowanie delegacji, w związku ze szkoleniem
członka gminnego zespołu interdyscyplinarnego, pozostała kwota z wydzielonych środków
w wysokości 60,18 zł nie została wykorzystana i została zwrócona do budżetu Gminy.
Nie dokonano diagnozy zjawiska przemocy w rodzinie na terenie gminy. Ocenę skali
problemu opiera się na analizie wszczętych procedur niebieskich kart, interwencji policji oraz
bezpośrednich rozmów przeprowadzanych przez pracowników socjalnych z osobami, które
korzystają ze świadczeń GOPS. Zdaniem inspektorów nie odzwierciedla to rzeczywistej skali
problemu, szczególnie w planowaniu działań prewencyjnych, kierowanych do środowisk
rodzinnych zagrożonych zjawiskiem przemocy. Potwierdził taką ocenę, w rozmowie
z kontrolującymi, Pan Jacek Warsiński- Wójt Gminy Konarzyny. Z informacji przekazanych
wynika, że w sytuacjach kryzysowych instytucje uprawnione do podejmowania działań w zakresie
przeciwdziałania przemocy w rodzinie, reagują bez zbędnej zwłoki, niosąc pomoc i odpowiednie
wsparcie rodzinom. Poza działaniami podejmowanymi w ramach gminnego zespołu
interdyscyplinarnego, gmina zapewnia wsparcie psychologiczne i prawne osobom doznającym
przemocy w rodzinie.
W Gminie Konarzyny zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie realizowane
są w oparciu o działalność utworzonego, zgodnie z art.6 znowelizowanej ustawy
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 10 czerwca 2010 r. zespołu interdyscyplinarnego,
a w obszarze pomocy społecznej przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Podstawą jego działalności
jest statut, stanowiący załącznik do Uchwały Nr XIV/92/2012
Rady Gminy Konarzyny
z dnia 8 maja 2012 roku w sprawie uchwalenia Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej
w Konarzynach (załącznik nr 1). Analizując obowiązujący statut GOPS w okresie objętym
działaniami kontrolnymi, inspektorzy stwierdzili odpowiednie zapisy wskazujące na realizację
zadań gminy wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Gmina Konarzyny, poza ośrodkiem pomocy społecznej, posiada skromną ofertę pomocową
skierowaną do środowisk rodzinnych dotkniętych zjawiskiem przemocy w rodzinie, którą jest
Punk Konsultacyjny z siedzibą w Gminnym Ośrodku Kultury w Konarzynach. Pomoc udzielana
jest bezpłatnie przez psychologa i obejmuje poradnictwo z zakresu wsparcia rodzin i osób
z problemami przemocy i uzależnień. Punkt jest czynny dwa razy w miesiącu przez jedną godzinę.
Ponadto w ww. budynku GOK, w ramach projektu „Kaszuby bliżej prawa”, do którego w 2015 r.
przystąpiła Gmina Konarzyny, działa bezpłatne biuro porad prawnych, gdzie udzielana jest pomoc
prawna dwa razy w miesiącu przez półtora godziny.
Osoba stosująca przemoc nie była skierowana do programów korekcyjno-edukacyjnych
jednakże podjęto wobec niej inne działania wspierające ukierunkowane na profilaktykę z zakresu
terapii uzależnień oraz poradnictwa rodzinnego i pedagogiczno – psychologicznego.
GOPS realizując zadania z zakresu pomocy społecznej prowadzi pracę socjalną, świadczoną na
rzecz klientów pomocy społecznej, także uwikłanych w przemoc rodzinną. Pracownicy socjalni
w ramach swoich obowiązków służbowych udzielają kompleksowych informacji
o możliwościach uzyskania pomocy oraz wsparcia osobom uwikłanym w przemocy w rodzinie.
W Gminie Konarzyny podejmowane są działania profilaktyczne na terenie szkół
w ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, skierowane do wszystkich uczniów, oraz
w świetlicy opiekuńczo – wychowawczej. W listopadzie 2015 r. został zorganizowany marsz
przeciw przemocy, w którym brali udział uczniowie Zespołu Szkół Publicznych w Konarzynach.
Gminy zespół interdyscyplinarny opracował i rozpowszechnił ulotkę pt.: „Zareaguj Przeciwko
Przemocy”, którą rozpowszechnił we wszystkich instytucjach działających na terenie Gminy
4
Konarzyny. W rozmowie z Kierownikiem GOPS Panem Jakubem Frankensteinem, ustalono
że planuje się w miesiącu wrześniu b.r. przeprowadzić ankietę skierowaną do uczniów ZSP celem
zdiagnozowania zjawiska przemocy. Na terenie Gminy Konarzyny występuje dobra współpraca
dotycząca m.in. wymiany informacji dotyczącej zjawiska przemocy pomiędzy przedstawicielami
GOPS, Policji, Ochrony Zdrowia, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
i Przeciwdziałania Narkomanii , Sądu oraz Zespołu Szkół Publicznych.
Funkcjonowanie gminnego zespołu interdyscyplinarnego.
Zespół Interdyscyplinarny w Gminie Konarzyny posiada wszystkie, zgodne
z obowiązującymi przepisami prawa, podstawy formalne, umożliwiające podjęcie działalności
w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie na terenie gminy.
Uchwałą Nr XXXIII/232/2010 Rady Gminy Konarzyny z dnia 3 listopada 2010 r. przyjęto
tryb, sposób powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego (ZI) oraz
określono szczegółowe warunki jego funkcjonowania (załącznik nr 3), który zmieniono Uchwałą
Nr IV/31/2015 Rady Gminy Konarzyny z dnia 5 marca 2015 r. w sprawie trybu i sposobu
powoływania członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowych warunków jego
funkcjonowania ( załącznik nr 4). Zarządzeniem Nr 16/2011 Wójta Gminy Konarzyny
z dnia 17 marca 2011 r. powołany został zespół interdyscyplinarny (załącznik nr 6). Z uwagi, że ZI
nie posiada regulaminu, opiera swoja pracę na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy
w rodzinie oraz ww. obowiązującej Uchwały w sprawie trybu i sposobu powoływania członków
zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania.
Dokumentację formalną, niezbędną do rozpoczęcia działalności zespołu, stanowią również
aktualne porozumienia Wójta Gminy Konarzyny z podmiotami, których przedstawiciele weszli
w skład zespołu interdyscyplinarnego, zgodnie z art. 9a ust.8 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy
w rodzinie (załącznik nr 7). W trakcie kontroli stwierdzono brak porozumienia z pielęgniarką
środowiskową, a ustawa uwzględnia udział w ZI przedstawiciela zarówno publicznej,
jak i niepublicznej ochrony zdrowia na podstawie porozumienia w sposób obligatoryjny.
W dokumentacji znajdowały się oświadczenia osób, z którymi zostało zawarte ww.
porozumienie, dotyczące zachowania poufności przetwarzanych danych w procedurze Niebieskiej
Karty, co jest zgodne z art. 9c ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
W czerwcu 2015 roku umożliwiono szkolenie tylko przewodniczącej ZI.
W rozmowie z Kierownikiem GOPS Panem Jakubem Frankensteinem, ustalono, że istnieje
potrzeba poszerzenia wiedzy merytorycznej członków ZI w zakresie przeciwdziałania przemocy
w rodzinie, jednakże z uwagi na brak środków finansowych szkolenia nie odbywają się.
Wybór przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego w roku 2015 r. nastąpił
w dniu 14 kwietnia 2015 r. Fakt ten potwierdzony został w protokole z posiedzenia (załącznik nr
8 ). Przewodniczącym zespołu została pani Elżbieta Dąbrowska, która pełniła tę funkcję do czasu
wyboru nowego przewodniczącego ZI, którym zgodnie z protokołem z posiedzenia
z dnia 24 listopada 2015 r. został pan Jakub Frankenstein, kierownik GOPS(załącznik nr 9.)
Miejscem spotkań zespołu interdyscyplinarnego była sala posiedzeń w budynku Urzędu Gminy
Konarzyny przy ul. Szkolnej 1. Posiedzenia zespołu interdyscyplinarnego w roku 2015 odbyły się
6 razy zgodnie z art. 9a, ust 3, pkt 7 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
W analizowanym przypadku zachowano terminy o których mowa w § 7 i § 8 Rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów
formularzy Niebieska Karta (Dz. U. Nr 209, poz. 1245). Każde posiedzenie dokumentowane było
protokołem, który zawierał informacje: kto uczestniczył w spotkaniu ZI i czego ono dotyczyło.
W tym okresie nie została powołana żadna grupa robocza. ZI spełniał jednocześnie funkcje
strategiczne, wykonawcze oraz wspierające wobec jednej rodziny, w której została rozpoznana
przemoc.
5
W roku 2015 Zespół Interdyscyplinarny analizował jedną procedurę Niebieskiej Karty, która
została zawarta w Rejestrze NK kierowanych do ZI. Karta A została sporządzona przez
przedstawiciela Policji. Powyższa procedura NK została zakończa w ubiegłym roku, z powodu
ustania przemocy w rodzinie. Analiza dokumentacji potwierdziła zastosowanie zakończenia
procedur
NK
zgodnie
z
§
18
rozporządzenia
Rady
Ministrów
z 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska
Karta", czyli zakończenie procedury zostało udokumentowane w formie protokołu podpisanego
przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego (załącznik nr 10). Protokół ten zawierał:



dane dotyczące osób, wobec których realizowana była procedura;
datę rozpoczęcia i zakończenia procedury;
opis podjętych działań w ramach procedury.
Dokumentacja NK zawierała zaproszenia i wezwania z potwierdzeniami odbioru, karty C i D,
( szczegółowo wypełnione, zawierały ustalony plan pomocy konkretnej rodzinie), dołączone były
notatki służbowe pracowników socjalnych, notatki służbowe pracownika służb policyjnych,
protokół sporządzony przez terapeutę uzależnień, pismo do Sądu Rejonowego w Czuchowie
dotyczące wglądu w sytuację rodziny.
W Konarzynach w kontrolowanym okresie nie zaistniała konieczność odebrania dziecka
z rodziny przez pracownika socjalnego zgodnie z art. 12 a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy
w rodzinie.
Dokumentacja prac zespołu interdyscyplinarnego była gromadzona w odrębnych teczkach.
Zawierały one: rejestr NK, rejestr pism wychodzących z podziałem na lata, rejestr oświadczeń
członków ZI i GR, zaświadczenie o ukończonym szkoleniu w 2014r., protokoły z posiedzeń ZI,
listy
obecności
dokumenty
związane
z
formalnymi
pracami.
W trakcie czynności kontrolnych stwierdzono, że dokumentacja gromadzona jest w sposób
uporządkowany, kompletny oraz odzwierciedlający w całości przebieg realizowanych zadań wobec
rodziny. W ocenie zespołu inspektorów sposób gromadzenia dokumentacji związanej z realizacją
procedury Niebieskiej Karty wobec każdej rodziny w odrębnych teczkach umożliwia całościowy
wgląd w sytuację danej rodziny i ocenę skuteczności podejmowanych działań na każdym
posiedzeniu zespołu interdyscyplinarnego.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, jako administrator danych osobowych przetwarzanych
w ramach procedury Niebieskiej Karty, dokonał zgłoszenia bazy danych do Głównego Inspektora
Ochrony
Danych
Osobowych.
Całość
dokumentacji
przechowywana
jest
w zamykanej szafie umiejscowionej w pokoju pracownika socjalnego w GOPS, zapewniając
bezpieczne przechowywanie gromadzonych danych.
Wnioski z kontroli:
Ze względu na rangę i złożoność problemu, jakim jest przemoc w rodzinie, rozważyć należy:
1.Wygospodarowanie środków finansowych na przeprowadzenie diagnozy zjawiska przemocy
na terenie gminy Konarzyny. Stanowiłoby to rzetelną podstawę do planowania ukierunkowanych
działań szczególnie profilaktycznych i pomocowych oraz ewaluację Gminnego Programu
Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar w Rodzinie z okresu, na który go przyjęto
(do 2020 roku), aby dokonać koniecznych modyfikacji.
2. Zwiększenie kompetencji wszystkich członków ZI w zakresie przeciwdziałania przemocy
w rodzinie, poprzez systematyczny (nie jednorazowy) potwierdzony udział w merytorycznych
szkoleniach.
3.W celu uszczegółowienia sposobu funkcjonowania ZI powinien opracować regulamin
wewnętrzny, w którym zawarte będą szczegółowe zasady funkcjonowania zespołu, a także sposobu
powoływania i warunki funkcjonowania grup roboczych , których skład nie musi wymagać udziału
6
wszystkich członków ZI, albo konieczność powołania osób z innych instytucji, specjalistów
w danej dziedzinie .
3. Zwiększenie wiedzy społeczeństwa w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie
poprzez uczestnictwo i inicjowanie informacyjno – edukacyjnych kampanii społecznych.
4. Doskonalenie dostępu do różnorodnej, specjalistycznej pomocy osobom uwikłanym
w przemoc w rodzinie poprzez budowanie sieci wsparcia adekwatnej do potrzeb środowiska
społecznego gminy (ranga danych pozyskanych w ramach przeprowadzenia diagnozy zjawiska
przemocy)
5. Zwiększenie starań w dokumentowaniu informacji o działaniach innych podmiotów
w zakresie Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar
w Rodzinie (Policji, GKRPA, kuratora sądowego, pedagoga, pielęgniarki) dotyczących poziomu
zrealizowanych zaplanowanych zadań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, a także
w pracy z konkretną rodziną (ZI powinien integrować i koordynować działania podmiotów
wchodzących w jego skład).
W ocenie zespołu inspektorów, uwzględniając podejmowane, kierunkowe działania
w kontrolowanym obszarze, Gmina Konarzyny realizuje zadania własne wynikające z ustawy
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie na poziomie pozytywnym z uchybieniami.
Starszy Inspektor Wojewódzki
/-/ Ewa Szczypior
Kierownik GOPS,
Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego
/-/ Jakub Frankenstein
Inspektor Wojewódzki
/-/ Aneta Onichowska
Gdańsk, 14 lipca 2016 r.
Protokół sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach – jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej,
drugi dołączony zostanie do akt kontroli WPS PUW.
7