Subwencjonowanie rolnictwa ekologicznego

Anna Szeląg-Sikora
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie w Krakowie
Instytut Inżynierii Rolniczej i Informatyki
Subwencjonowanie rolniczej produkcji ekologicznej
Dostępne dane [http://www.minrol.gov.pl] wskazują, że rolnictwo ekologiczne w Polsce stale się rozwija, o czym świadczyć może ciągle zwiększająca się liczba gospodarstw
ekologicznych. Według stanu na 31 grudnia 2010 r., kontrolą jednostek certyfikujących objętych było ponad 20 tys. gospodarstw ekologicznych, tj. 20% więcej w stosunku do 2009 r.
W okresie 2003-2010 powierzchnia użytków ekologicznych wzrosła 8,5-krotnie i stanowi obecnie ok. 2,8% całej powierzchni użytkowanej rolniczo w Polsce. Średnia powierzchnia
gospodarstw ekologicznych przekracza obecnie 25 ha, przy średniej krajowej ok. 10 ha dla gospodarstw konwencjonalnych.
Wejście Polski do struktur Unii Europejskiej uruchomiło szereg mechanizmów wspierających rozwój rolnictwa ekologicznego. Wyrazem wsparcia finansowego ze strony państwa dla
produkcji ekologicznej są dopłaty udzielane gospodarstwom spełniającym wymogi obowiązujące w rolnictwie ekologicznym, tj. zgodne z zasadami Rozporządzenia Rady (WE) Nr
2092/91 i 1804/99. Dopłatą udzielaną z tytułu wdrażania rolnictwa ekologicznego i realizowaną w oparciu o program rolnośrodowiskowy MRiRW, tj. Plan Rozwoju Obszarów
Wiejskich (PROW) jest dopłata do powierzchni (hektara) upraw ekologicznych.
Płatności rolnośrodowiskowe mogą obejmować dwa lata przestawiania się na produkcję ekologiczną. Upoważnienia do wydawania takich dokumentów w Polsce posiada wiele
jednostek certyfikujących. Dopłata udzielana jest producentowi rolnemu, który prowadzi działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o powierzchni co najmniej 1 ha użytków rolnych
i zobowiąże się do realizacji pakietu zgodnie z planem działalności rolnośrodowiskowej oraz przestrzegania zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej w całym gospodarstwie.
Wysokość dopłat do rolnictwa ekologicznego została zróżnicowana w zależności od rodzaju uprawy. Pakiety wdrażane na obszarze całego kraju - rolnictwo ekologiczne (tab.1).
Jest to przedsięwzięcie rolnośrodowiskowe polegające na stosowaniu w gospodarstwie metod
rolnictwa ekologicznego, w rozumieniu rozporządzenia Rady nr 2092/91 z 24 czerwca 1991 r. w
sprawie ekologicznego otrzymywania produktów rolnych oraz oznaczeń z tym związanych
umieszczanych na produktach rolnych i artykułach spożywczych oraz rozporządzenia Rady
1804/99/WE z 24 sierpnia 1999 r., uzupełniającego rozporządzenie 2092/91/EWG. W rolnictwie
ekologicznym nie stosuje się nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin.
Pakietu rolnictwo ekologiczne nie można łączyć ani z pakietem rolnictwo zrównoważone ani z
pakietem ochrona gleb i wód.
Tabela 1. Liczba realizowanych wariantów w badanych gospodarstwach
Lp.
Warianty realizacji pakietu Rolnictwo Ekologiczne
Stawka [zł/ha]
1
Uprawy rolnicze (bez certyfikatu)
680
2
Uprawy rolnicze (z certyfikatem)
600
3
Trwałe użytki zielone (bez certyfikatu)
330
4
Trwałe użytki zielone (z certyfikatem)
260
5
Uprawy warzywnicze (bez certyfikatu)
980
6
Uprawy warzywnicze (z certyfikatem)
940
7
Uprawy sadownicze w tym jagodowe (bez certyfikatu)
1800
8
Uprawy sadownicze w tym jagodowe (z certyfikatem)
1540
Degresywność stawek dopłat
wg areału
Ekologiczne metody produkcji można stosować w uprawach rolniczych (np.
zboża, ziemniaki, rośliny oleiste), na trwałych użytkach zielonych, w uprawach
warzyw (np. kapusta, cebula, marchew, buraki, ogórek, pomidory, kalafior, zioła)
, w uprawach sadowniczych, w tym na plantacjach roślin jagodowych. Dla
każdego z tych kierunków produkcji przewidziane są dwa warianty realizacji
pakietu: z certyfikatem zgodności i bez certyfikatu zgodności. Określenie "bez
certyfikatu zgodności" dotyczy gospodarstw przechodzących na produkcję
ekologiczną, w których w ciągu dwóch lat metody konwencjonalne zostaną
zastąpione metodami ekologicznymi. Określenie "z certyfikatem zgodności"
dotyczy gospodarstw, które mają już certyfikat na produkcję metodami
ekologicznymi.
do 100 ha
100,01 - 300 ha
ponad 300 ha
Wnioskodawca otrzymuje
100% stawki podstawowej
Za 100 ha wnioskodawca
otrzymuje 100% stawki za
kolejne 200 ha - 50% stawki
Za 100 ha wnioskodawca
otrzymuje 100% stawki, za
kolejne 200 ha - 50% stawki,
za każdy następny ha - 10%
stawki
Rys. 1. Zasada Degresywność stawek dopłat wg areału
Tabela 2. Charakterystyka gospodarstw objętych badaniami
Lp.
Wyszczególnienie
1
Liczba gospodarstw
2
Powierzchnia UR [ha]
3
Obsada inwentarza żywego
Przedział obszarowy [ha]
Średnio
do 3,0
3,1-5,0
5,1-7,0
7,1-10,0
10,1-15,0
15,1-20,0
20,1-40,0
-
17
14
16
16
14
8
9
6
11,89
2,12
3,80
5,69
8,50
12,57
18,01
25,90
53,29
w tym: grunty orne [ha]
5,02
1,27
2,22
3,89
3,45
5,83
7,44
6,38
22,17
użytki zielone [ha]
6,19
0,36
0,49
1,34
4,24
6,16
10,54
18,06
30,68
sady i plantacje [ha]
0,68
0,67
0,67
0,67
0,67
0,76
0,67
0,67
0,67
[DJP·ha-1]
pow. 40
0,66
0,67
0,53
0,80
0,72
0,73
0,60
0,72
0,56
w tym: konie
[DJP·ha-1]
0,11
0,12
0,02
0,19
0,15
0,11
0,13
0,10
0,09
bydło
[DJP·ha-1]
0,52
0,44
0,46
0,52
0,55
0,60
0,46
0,59
0,45
trzoda
[DJP·ha-1]
0,01
0,01
0,01
0,05
0,01
0,01
0,00
0,01
0,01
drób i inne
[DJP·ha-1]
0,02
0,10
0,04
0,04
0,01
0,01
0,01
0,02
0,01
Tabela 3. Liczba realizowanych wariantów w badanych gospodarstwach
Lp.
Warianty realizacji pakietu Rolnictwo Ekologiczne
Przedział obszarowy [ha]
do 3,0
3,1-5,0
5,1-7,0
10,1-15,0
15,1-20,0
20,1-40,0
pow. 40
1
Uprawy rolnicze (bez certyfikatu)
2
3
3
-
2
2
-
1
2
Uprawy rolnicze (z certyfikatem)
14
14
8
7,1-10,0
15
11
7
3
4
3
Trwałe użytki zielone (bez certyfikatu)
-
2
-
-
1
1
-
1
4
Trwałe użytki zielone (z certyfikatem)
8
5
6
9
13
8
3
2
5
Uprawy warzywnicze (bez certyfikatu)
-
3
2
-
-
-
-
-
6
Uprawy warzywnicze (z certyfikatem)
3
5
4
9
1
1
-
1
7
Uprawy sadownicze w tym jagodowe (bez certyfikatu)
-
2
1
1
-
-
-
1
8
Uprawy sadownicze w tym jagodowe (z certyfikatem)
12
4
4
8
4
-
3
2
Przyjęta do badań próba 100 gospodarstw rolnych jest zróżnicowana pod względem posiadanych zasobów ziemi. W strukturze obsady inwentarza żywego dominuje bydło.
Niezależnie od posiadanych zasobów ziemi w badanych gospodarstwach dominował wariant „uprawy rolnicze”. W strukturze uprawy ekologicznej istotną rolę odgrywały również
użytki zielone i wynikające z tego realizowane warianty. Zamieszone wyniki są wynikami badań wstępnych. W dalszej kolejności prowadzona będzie analiza poziomu
subwencjonowania w aspekcie efektywności gospodarowania. Podjęta zostanie próba określenia optymalnego poziomu subwencjonowania gwarantującego opłacalność produkcji
rolniczej.
Badania realizowane w ramach grantu
„Innowacyjne oddziaływanie techniki i technologii oraz informatycznego wspomagania zarządzania na efektywność produkcji w gospodarstwach ekologicznych”
1