Zobacz wymagania programowe w klasie 6.
Transkrypt
Zobacz wymagania programowe w klasie 6.
Plan wynikowy – klasa VI Numer programu: DKW 4014 – 165/99 A – zapamiętywanie wiadomości; B – rozumienie wiadomości; C - zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych; D - zastosowanie wiadomości w sytuacjach nowych; Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 1. Poznajemy zasady pracy na lekcjach przyrody oraz PSO. Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wymienia zagadnienia, które będą omawiane w klasie 6; - wyjaśnia, na czym polega przedmiotowy system oceniania; - wymienia przykładowe sposoby pracy na lekcjach przyrody; - prezentuje sposób korzystania z płyty CD; - podaje przykłady zajęć, na których będą obowiązywały szczególne zasady bezpieczeństwa; Dział 1. Ziemia częścią Wszechświata 1. Miejsce Ziemi we Wszechświecie. 2. Przedstawiamy miejsce Ziemi we Wszechświecie. - wyjaśnia, czym jest doba i rok (B); - wie, kto jest twórcą teorii heliocentrycznej (A); - rozpoznaje na ilustracji twórcę teorii heliocentrycznej, (B); - wyjaśnia, czym są gwiazdozbiory, Droga Mleczna (B); - omawia najważniejsze założenia teorii heliocentrycznej (B); - wskazuje praktyczne zastosowania wiedzy o ruchach ciał niebieskich (B); - prezentuje informacje o życiu i pracy Mikołaja Kopernika (D); - przedstawia wcześniejsze poglądy na budowę Wszechświata (D); - wie, kto był twórcą teorii geocentrycznej(A); - wyjaśnia założenia teorii geocentrycznej(D). 2. Układ Słoneczny. 3. Poznajemy budowę Układu Słonecznego. - podaje przykłady ciał niebieskich (A); - podpisuje przedstawione na ilustracji ciała niebieskie, używając nazw: gwiazda, planeta, planeta karłowata, księżyc, kometa, planetoida (C); - wskazuje różnice między planetami a gwiazdami (C); - opisuje wygląd komety (B); - wymienia w kolejności planety Układu Słonecznego, rozpoczynając od znajdującej się najbliżej Słońca (A); - rozpoznaje ciała niebieskie na podstawie opisu (C); - wyjaśnia, czym są planetoidy (B); - wymienia typy planet (planety typu ziemskiego, planety olbrzymy i planety karłowate) (A); - wyjaśnia różnice między meteorami a meteorytami (B); - przedstawia ciekawostki dotyczące poszczególnych planet Układu Słonecznego (D); 1 Tytuł w podręczniku 2. Układ Słoneczny. 3. Jak działa siła grawitacji? 4. Podsumowanie Numer i temat lekcji Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) 4. Poznajemy planety Układu Słonecznego. - pokazuje na tablicy dydaktycznej Ziemię i Księżyc (B); - wyjaśnia, dlaczego na Ziemi panują warunki sprzyjające życiu (B); - wyjaśnia, jaką rolę pełni atmosfera ziemska dla organizmów żywych (B); - wyjaśnia, dlaczego na Księżycu nie istnieje życie (B); - przedstawia dodatkowe informacje na temat Księżyca (D); 5. Przedstawiamy najważniejsze wydarzenia w poznawaniu kosmosu. - wymienia imię i nazwisko Polaka, który odbył podróż kosmiczną (A); - wymienia narodowości i nazwiska pierwszego człowieka w kosmosie oraz zdobywców Księżyca (A); - przedstawia na taśmie chronologicznej historię badań kosmosu (C); - omawia budowę kosmosu (B); - wymienia przykłady praktycznych korzyści, jakie przynoszą badania kosmosu (C); - przedstawia współczesne badania kosmosu, korzystając z dodatkowych źródeł informacji (D); - analizuje informacje dotyczące najważniejszych wydarzeń w poznawaniu kosmosu, nanosi na oś czasu poznane fakty (D); 6. Poznajemy prawo powszechnego ciążenia. - wyjaśnia, dlaczego ciała pozbawione podpory spadają (B); - podaje z własnego otoczenia przykłady oddziaływań grawitacyjnych (B); - wyjaśnia, czym jest siła przyciągania ziemskiego (B); - wymienia imię i nazwisko odkrywcy prawa powszechnego ciążenia (A); - wyjaśnia, od czego zależy siła oddziaływania grawitacyjnego (B); - wyjaśnia znaczenie terminu pole grawitacyjne (B); - definiuje prawo powszechnego ciążenia (A); - wyjaśnia, czym spowodowany jest stan nieważkości na Księżycu (B); 7. Wyjaśniamy, czym jest ciężar i masa ciała. - wyznacza masę kilku przedmiotów (C); - wyjaśnia znaczenie terminów: masa i ciężar ciała (A); - wymienia jednostki masy i ciężaru (A); - rozróżnia masę i ciężar ciała (C); - uzasadnia, dlaczego występują różnice ciężaru tego samego ciała w zależności od jego odległości od środka Ziemi (C); 8, 9. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Ziemia częścią Wszechświata”. 10. Omawiamy wyniki sprawdzianu. 2 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) Dział 2. Światło i dźwięk w przyrodzie 1. Światło i zjawiska świetlne. 11. Poznajemy źródła światła. Omawiamy zjawisko prostoliniowego rozchodzenia się światła. 12. Wyjaśniamy, na czym polega zjawisko odbicia i załamania światła. 13 / 14. Budujemy obwody elektryczne. Badamy przewodnictwo elektryczne różnych substancji. - podaje przykłady naturalnych i sztucznych źródeł światła (A); - wymienia po 2 przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych (B); - wyjaśnia, jak powstaje cień i półcień (B); - modeluje zjawisko powstawania cienia – analizuje przyczyny jego powstawania (światło nie przechodzi przez niektóre substancje, rozchodzi się prostoliniowo) (D); - wyjaśnia, że światło w jednorodnym ośrodku rozchodzi się po liniach prostych (B); - rysuje schemat odbicia promieni świetlnych od powierzchni gładkiej (C); - rozpoznaje na rysunkach rozproszenie, odbicie i załamanie promieni świetlnych (C); - rysuje odbicie promieni świetlnych od powierzchni chropowatej (C); - rysuje odchylenie promienia świetlnego przy przejściu z powietrza do wody (C); - wyjaśnia, w jakiej sytuacji zachodzi zjawisko załamania światła (B); - rozróżnia i nazywa elementy obwodów elektrycznych (A); - wyjaśnia, dlaczego nie można dotykać mokrymi rękami urządzeń elektrycznych, w których płynie prąd (B); - rysuje prosty obwód elektryczny (C); - buduje proste obwody elektryczne i steruje praca urządzeń za pomocą wyłączników (D); - bada przewodnictwo elektryczne różnych substancji (C); - podaje przykłady z życia codziennego świadczące o tym, ze światło rozchodzi się prostoliniowo (C); - wyjaśnia znaczenie terminów: cień, półcień (B); - planuje proste doświadczenie potwierdzające prostoliniowość rozchodzenia się światła (D); - wykonuje proste doświadczenie potwierdzające prostoliniowość rozchodzenia się światła (D); - przedstawia informacje dotyczące zaćmienia Słońca (D); - rysuje schemat zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca (C); - wykazuje na przykładzie, że zjawisko załamanie światło może być przyczyna złudzeń optycznych (np.: spłycenia dna) (C); - wyjaśnia, dlaczego wzrokowa ocena głębokości zbiornika wodnego jest nieprawidłowa (D); - wyjaśnia, w jakiej sytuacji nie zachodzi zjawisko załamania światła (B); - wyjaśnia znaczenie terminów: odbicie lustrzane światła, rozproszenie światła (B); - omawia schemat powstawania obrazu pozornego na zwierciadle (B); - wskazuje przyrządy, w których działaniu wykorzystano zjawisko odbicia i załamania światła (B); - wyjaśnia, czym jest prąd elektryczny (B); - projektuje doświadczenie wykazujące przewodnictwo elektryczne różnych substancji (D); - wymienia przykłady izolatorów i przewodników prądu elektrycznego (A); - wyjaśnia znaczenie terminów: przewodniki prądu elektrycznego i izolatory prądu elektrycznego (B); - podaje przykłady zastosowań przewodników i izolatorów prądu elektrycznego (C); - omawia zasadę działania bezpieczników (C); 3 Tytuł w podręczniku 2. Jak widzimy świat? Numer i temat lekcji 4. Podsumowanie Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) 15. Poznajemy światło białe i światła barwne. - wymienia, na podstawie obserwacji, barwy tworzące światło białe (C); - podaje przykład występowania zjawiska rozszczepienia światła w przyrodzie (C); - wyjaśnia, co to jest rozszczepienie światła (B); - wymienia barwy światła podstawowe i dopełniające (A); - wyjaśnia, dlaczego niektóre przedmioty są czarne, a inne białe (B); - wyjaśnia, co można zaobserwować w trakcie przechodzenia światła białego przez pryzmat (B); - wyjaśnia znaczenie terminu filtr świetlny (B); - wyjaśnia znaczenie terminu widmo światła białego (B); - udowadnia, że światło białe składa się z wielu barw widmowych (D); 16. Wyjaśniamy, w jaki sposób widzimy. - wskazuje na rysunku elementy budowy oka ludzkiego (B); - określa funkcje poszczególnych części oka (A); - wskazuje mózg, jako narząd, który rozpoznaje i interpretuje obrazy (C); - wyjaśnia, jakie ciała są źródłami dźwięku (B); - omawia sposób rozchodzenia się fal dźwiękowych (kierunek, rodzaj ośrodka) (B); - wyjaśnia, jak powstaje echo (B); - wymienia przykłady zwierząt porozumiewających się za pomocą ultradźwięków (A); - omawia sposób odbierania wrażeń świetlnych przez oko człowieka (B); - wskazuje przystosowania narządów ochronnych oka do funkcji, jakie pełnią (C); - wyjaśnia sposób odbieranie wrażeń wzrokowych, posługując się schematycznym rysunkiem oka ludzkiego (B); - wyjaśnia, na czym polega krótkowzroczność i dalekowzroczność (D); - wyjaśnia, czym jest fala dźwiękowa (B); - wyjaśnia, co nazywamy długością fali dźwiękowej (B); - wyjaśnia, czym jest echolokacja (B) - wyjaśnia, co nazywamy częstotliwością fali (B); - wyjaśnia, czym są ultradźwięki (B); - wymienia przykłady wykorzystania echolokacji przez człowieka (A); - wskazuje na rysunku elementy budowy ucha ludzkiego (B); - określa funkcje poszczególnych części ucha (A); - wskazuje mózg, jako narząd, który rozpoznaje i interpretuje dźwięki (C); - wyjaśnia, w jaki sposób człowiek odbiera dźwięki (B); - na podstawie schematu omawia sposób odbierania dźwięków przez ucho ludzkie (B); - wskazuje przystosowania do dobrego słyszenia u zwierząt (C); - prezentuje ciekawostki dotyczące sposobów odbierania dźwięków przez zwierzęta (D); 17. Wyjaśniamy, jak powstaje dźwięk. 3. Co to jest dźwięk? Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) 18. Wyjaśniamy, w jaki sposób odbieramy dźwięki. 19, 20. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Światło i dźwięk w przyrodzie”. 21. Omówienie wyników sprawdzianu. 4 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) Dział 3. Ziemia – nasza planeta 1. Kula ziemska – kształt i rozmiary. 2. Jak określić położenie punktu na kuli ziemskiej? 22. Omawiamy kształt i rozmiary kuli ziemskiej. - opisuje kształt Ziemi (B); - wskazuje na globusie północny i południowy biegun geograficzny (A); - wyjaśnia, czym jest globus (B); - odczytuje z rysunku wymiary Ziemi (B); - wyjaśnia, czym jest oś ziemska (B); - podaje podstawowe wymiary kuli ziemskiej (A); - przedstawia i wyjaśnia dowody kulistości Ziemi (D); 23. Poznajemy globus – model Ziemi. - pokazuje na mapie i globusie: południki, równoleżniki, równik (C); - odczytuje i podaje nazwy głównych równoleżników (B); - określa kierunki świata na mapie i globusie (C); - wymienia cechy południków i równoleżników (C); - rysuje południki i równoleżniki na globusie indukcyjnym (B); - wyjaśnia, czym różni się równik od pozostałych równoleżników (B); - omawia różnice między południkami i równoleżnikami (C); - wyjaśnia, dlaczego południki wskazują kierunek północny i południowy na globusie a równik wskazuje kierunek wschodni i zachodni (D); - wyjaśnia spłaszczenie biegunowe Ziemi (D); 24. Wyjaśniamy, co to są współrzędne geograficzne. - nazywa współrzędne geograficzne (A); - wskazuje na rysunku, globusie, mapie półkule: wschodnią, zachodnią, północną i południową (C); - wyjaśnia, co to jest układ współrzędnych geograficznych (B); - odczytuje z globusa lub mapy wartości południków i równoleżników (D); - określa półkule, na których położone są wybrane kontynenty, państwa, miasta (C); - wyjaśnia, do czego wykorzystuje się określanie współrzędnych geograficznych (B); - odszukuje punkt na mapie, mając dane jego współrzędne geograficzne (D); 25. Określamy szerokość geograficzną. - zaznacza na mapie lub globusie punkty o jednakowej szerokości geograficznej (C); - zaznacza punkty o wartościach najmniejszych i największych szerokości geograficznych (C); - wskazuje na mapie obszary, które mają szerokość geograficzną północną, szerokość geograficzną południową (B); - określa na globusie i na mapie szerokość geograficzną wybranych miejscowości (C); - odczytuje na mapie (w przybliżeniu) szerokość geograficzną swojego miejsca zamieszkania (C); - określa szerokość geograficzną wybranych punktów na różnych kontynentach (D) ; - określa (stosując stopnie i minuty) położenie geograficzne dowolnego punktu na mapie (D); - odszukuje punkt na mapie, mając dane jego współrzędne geograficzne (D); 5 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - zaznacza na mapie lub globusie punkty o jednakowej długości geograficznej (C); - zaznacza na mapie punkty o długości geograficznej 0°, 180° (C); - wskazuje na mapie lub globusie obszary, które mają długość geograficzną wschodnią i zachodnią (B); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - określa na globusie lub mapie długość geograficzną wybranych miejscowości na kuli ziemskiej (C); - odczytuje w przybliżeniu długość geograficzną swojego miejsca zamieszkania (C); - określa na mapie lub globusie długość geograficzną wybranych punktów na różnych kontynentach (D); - określa (stosując stopnie i minuty) położenie geograficzne dowolnego punktu na mapie (D); - odszukuje punkt na mapie, mając dane jego współrzędne geograficzne (D); 27 / 28. Ćwiczymy określanie współrzędnych geograficznych. 29 / 30. Omawiamy ruch obrotowy Ziemi i poznajemy jego następstwa. - określa na mapie przynajmniej 1 współrzędną geograficzną (D); - określa na mapie współrzędne geograficzne punktów położonych na tej samej półkuli (D); - określa na mapie lub globusie współrzędne geograficzne dowolnego punktu (D); - określa (stosując stopnie i minuty) położenie geograficzne dowolnego punktu na mapie (D); - odszukuje punkt na mapie, mając dane jego współrzędne geograficzne (D); - wyjaśnia, dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc (B); - podaje czas obrotu Ziemi wokół własnej osi (A); - demonstruje na globusie kierunek ruch obrotowego Ziemi (C); - określa, gdzie wcześniej wschodzi Słońce względem danego punktu na kuli ziemskiej (C); - wymienia następstwa ruchu obrotowego Ziemi (A); - omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na życie ludzi i innych organizmów (C); - wskazuje na globusie linię obrazującą zmianę daty (D); - uzasadnia, że doba jest następstwem ruchu obrotowego Ziemi (D); - wyjaśnia, dlaczego istnieją różnice czasu na Ziemi (B); - posługuje się strefami czasowymi do obliczania różnic czasu na kuli ziemskiej (B); - spośród 2 wybranych miast wskazuje miasto, w którym Słońce wzejdzie lub zajdzie wcześniej (C); 31 / 32 Omawiamy ruch obrotowy Ziemi i poznajemy jego następstwa. - wyjaśnia, co to jest ruch obiegowy Ziemi (B); - podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi wokół Słońca po orbicie (A); - wymienia orbity, jako drogi po których planety wykonują ruch dookoła Słońca (B); - podpisuje datami długości łuków dziennych, które Słońce zatacza nad widnokręgiem w różnych porach roku na szerokości geograficznej Warszawy (C); - wymienia następstwa ruchu obiegowego Ziemi (A); - omawia skutki nachylenia osi ziemskiej (C); - wyjaśnia na modelu ruch obiegowy Ziemi (D); - uzasadnia, od czego zależą zmiany dopływu energii słonecznej w ciągu roku (C);- wyjaśnia, dlaczego co cztery lata mamy rok przestępny (D); - wyjaśnia wpływ zróżnicowania oświetlenia Ziemi przez Słońce na życie organizmów i gospodarkę człowieka (B); 26. Określamy długość geograficzną 2. Jak określić położenie punktu na kuli ziemskiej? 3. Ruch obrotowy Ziemi. 4. Krążenie Ziemi wokół Słońca. 6 Tytuł w podręczniku 4. Krążenie Ziemi wokół Słońca. Numer i temat lekcji 33. Omawiamy oświetlenie Ziemi przez Słońce w poszczególnych porach roku. 34. Poznajemy strefy oświetlenia Ziemi. 35 / 36/ 37. Poznajemy lądy i oceany na Ziemi. 5. Kontynenty i oceany. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku (A) - opisuje oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniach równonocy (C); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) opisuje oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniach tzw. przesileń (C); - wyjaśnia, posługując się schematem, dlaczego na obszarach podbiegunowych trwa noc polarna i dzień polarny (C); - wskazuje na globusie i na mapie zwrotniki Raka i Koziorożca, równik i koła podbiegunowe (C); - wymienia strefy oświetlenia Ziemi (A); - podpisuje na mapie świata strefy oświetlenia Ziemi (C); - wskazuje granice stref oświetleniowych (B); - charakteryzuje poszczególne strefy oświetlenia Ziemi (C); - podaje przykłady wpływu energii promieniowania słonecznego na zmiany w krajobrazie (B); - wykazuje związek między wysokością Słońca a horyzontem a ilością energii docierającej do poziomej powierzchni Ziemi (D); - uzasadnia związek stref oświetlenia Ziemi z występowaniem pór roku (D); - wymienia nazwy kontynentów i oceanów na kuli ziemskiej (A); - wskazuje na mapie kontynenty i oceany(C); - wyjaśnia, dlaczego półkula pd. jest nazywana morską, a półkula pn lądową (C); - opisuje położenie kontynentów i oceanów na Ziemi (C); - wyjaśnia co to jest: morze, zatoka, wyspa, półwysep, archipelag, kontynent (B); - wyjaśnia znaczenie terminu wszechocean (B); - wyjaśnia, które części oceanów nazywamy morzami (B); - wymienia poznane typy mórz (A); - wskazuje na mapie poszczególne typy mórz (C); - wskazuje na mapie ważniejsze wyspy, półwyspy i morza (B); - wyjaśnia, dlaczego granice oceanów są umowne (C); - charakteryzuje poszczególne typy mórz (C); - wymienia nazwy oceanów według zajmowanej powierzchni, rozpoczynając od największego (A); - wymienia nazwy kontynentów według rozmiaru powierzchni, rozpoczynając od największego (A); - przygotowuje diagramy słupkowe pokazujące wielkość powierzchni poszczególnych kontynentów i oceanów (D) 7 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 6. Podróże i odkrycia geograficzne. 38 / 39. Omawiamy podróże i odkrycia geograficzne. 7. Historia życia na Ziemi. 40. Poznajemy historię życia na Ziemi. 8. W królestwie zwierząt. 41. Poznajemy budowę komórki zwierzęcej. 42. Klasyfikujemy zwierzęta. 9. Podsumowanie. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wymienia imiona i nazwiska przynajmniej 3 podróżników, którzy dokonali istotnych odkryć geograficznych do XX w. (A); - omawia odkrycie Krzysztofa Kolumba (A); - wymienia przynajmniej 3 odkrycia XX w. (A); - pracuje w zespole nad przygotowanie prezentacji na temat podróży i odkryć geograficznych ( D); - zaznacza na mapie trasę wyprawy morskiej Ferdynanda Magellana (A); - wymienia sposoby badania dna oceanicznego w XX w. (A); - pracuje w zespole nad przygotowanie prezentacji na temat podróży i odkryć geograficznych, zbiera materiały na ten temat ( D); - odczytuje informacje ze schematu przedstawiającego historię życia na Ziemi, zamieszczonego na s. 76 w podręczniku (D); - opowiada historię życia na Ziemi na podstawie schematu zamieszczonego na s. 76 w podręczniku (D); - rysuje schemat komórki zwierzęcej (D); - podpisuje na rysunku elementy budowy komórki zwierzęcej (C); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych (A); - wymienia odkrycia polskich podróżników i badaczy (B); - prezentuje wyniki pracy, razem z innymi osobami z grupy, na temat podróży i odkryć geograficznych ( D); - opowiada o podróżach Jamesa Cooka (A); - wymienia dokonania wielkich odkrywców (B); - zaznacza na mapie świata obszary, które poznawali polscy podróżnicy badacze (D); - prezentuje wyniki pracy, razem z innymi osobami z grupy, na temat podróży i odkryć geograficznych ( D); - przygotowuje prezentację multimedialną pt. „Wielcy badacze i odkrywcy” (D); - wymienia po 3 przykłady zwierząt bezkręgowych i kręgowych (A); - wyjaśnia, czym zwierzęta bezkręgowe różnią się od zwierząt kręgowych (B); - wymienia hierarchicznie jednostki systematyczne w obrębie królestwa zwierząt (A); - wyjaśnia zasadę nazywania gatunków zwierząt (B); - przedstawia w postaci graficznej różne gatunki należące do rodzaju kot (D); - wyjaśnia, co to są odmiany człowieka (B); - charakteryzuje wydarzenia, które wpłynęły na liczbę i rozmieszczenie gatunków na Ziemi (C); - wymienia przykłady skamieniałości, które badają paleontolodzy (A); - prezentuje informacje o odkryciach paleontologicznych na terenie Polski (D); - omawia rolę poszczególnych struktur komórkowych (B) - porównuje budowę komórki zwierzęcej z budową komórki roślinnej i grzyba (D); - przedstawia w dowolnej formie różnorodność kształtów komórek zwierzęcych (D); 43, 44. Powtórzenie i sprawdzian wiadomości z działu „Ziemia nasza planeta” . 45. Omówienie wyników sprawdzianu. 8 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wymienia czynniki wpływające na życie w morzu (A); - zaznacza na mapie świata oceany, morza (C); - odczytuje z wykresu zawartość soli we wskazanych morzach (C); - wyjaśnia, dlaczego w morzu na głębokość poniżej 100 metrów nie dociera promieniowanie słoneczne (B); - wskazuje na rysunku elementy ukształtowania dna oceanicznego: szelf, podmorski grzbiet górski, rów oceaniczny (C); - pokazuje na mapie po 1 z wymienionych form dna oceanicznego (C); - omawia warunki panujące na szelfie (B); - zaznacza na rysunku grzbiet i dolinę fali (B); - pokazuje na mapie 2 prądy morskie (C); - podpisuje na rysunku długość i wysokość fali (B); - wyjaśnia, jak powstają prądy morskie (B); - pokazuje na mapie skąd i dokąd płynie Prąd Zatokowy (B); - wymienia nazwy stref życia w morzu (A); - omawia budowę pełzaka na schematycznym rysunku (B); - omawia warunki świetlne panujące w poszczególnych strefach morza lub oceanu (B); - wyjaśnia znaczenie pojęcia plankton (B); - wskazuje 2 różnice między polipem i meduzą (C); - rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 2 morskie parzydełkowce (C); - rysuje schematycznie meduzę i polipa (C); - omawia budowę meduzy (B); - opisuje budowę koralowców (C); - wyjaśnia, od czego zależy przezroczystość i barwa wody morskiej (B); - analizuje mapę świata zamieszczoną w podręczniku, przedstawiającą rozkład temperatur wód powierzchniowych oceanów (D); - prezentuje informacje na temat Morza Martwego (D); Dział 4. Życie w wodzie 1. Czynniki wpływające na warunki życia w morzu. 46. Poznajemy czynniki warunkujące życie w morzu. 2. Ukształtowanie dna morskiego. 47. Przedstawiamy ukształtowanie dna morskiego. 3. Ruch wody morskiej. 48. Wyjaśniamy, jak powstają fale morskie i prądy morskie. 4. Życie w morzach i oceanach. 49. Poznajemy strefy życia w morzach i oceanach. 4. Życie w morzach i oceanach 50. Poznajemy parzydełkowce morskie. - wyjaśnia, co to jest szelf (B); - opisuje rafę koralową (B); - wyjaśnia, jak powstały Hawaje (B); - wskazuje na mapie świata podmorskie grzbiety górskie, rowy oceaniczne (C); - prezentuje informacje na temat Wielkiej Rafy Koralowej (np. w formie gazetki, wystawy, prezentacji) (D); - wymienia przyczyny ruchu wód (A); - zaznacza na mapie kierunki pływu prądów ciepłych i zimnych (C); -wyjaśnia, co to są przypływy i odpływy (B); - na przykładzie Prądu Zatokowego wyjaśnia, wpływ prądów morskich na temperaturę powietrza (B); - przedstawia informacje na temat tsunami (D); - wymienia grupy organizmów roślinnych i zwierzęcych żyjących w morzach (A); - omawia czynności życiowe morskich organizmów jednokomórkowych (B); - prezentuje w formie gazetki, wystawki lub mapy myślowej informacje na temat życia w morzach i oceanach (D); - charakteryzuje koralowce (C); - uzasadnia przynależność chełbi, koralowców i ukwiała do parzydełkowców (B); - wskazuje na mapie świata obszary występowania raf koralowych (D); 9 Tytuł w podręczniku 4. Życie w morzach i oceanach 4. Życie w morzach i oceanach. 5. Znaczenie oceanów. Numer i temat lekcji Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wskazuje 2 różnice między polipem i meduzą (C); - rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 2 morskie parzydełkowce (C); - rysuje schematycznie meduzę i polipa (C); - omawia budowę meduzy (B); - opisuje budowę koralowców (C); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - charakteryzuje koralowce (C); - uzasadnia przynależność chełbi, koralowców i ukwiała do parzydełkowców (B); - wskazuje na mapie świata obszary występowania raf koralowych (D); 51/52. Poznajemy morskie stawonogi i mięczaki. - podpisuje na rysunku części ciała homara (C); - rozpoznaje na ilustracji przynajmniej 2 gatunki morskich stawonogów (C); - odróżnia ślimaki od małży (C); - wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi (B); - omawia budowę stawonogów na przykładzie homara (B); - omawia budowę małży (B); - wyjaśnia znaczenie pojęcia linienie (B); - wyjaśnia rolę małży w oczyszczaniu wody (C); - omawia sposoby poruszania się morskich stawonogów (B); - przedstawia różnorodność morskich mięczaków (B); 53. Poznajemy morskie zwierzęta kręgowe. - omawia na podstawie ilustracji budowę zewnętrzną ryby (B); - omawia sposób rozmnażania się ryb (B); - wymienia przynajmniej 2 przykłady ssaków żyjących w morzach i oceanach (A); - wymienia przystosowania w budowie zewnętrznej ryb do życia w wodzie (A); - omawia sposób oddychania morskich ssaków (B); - wyjaśnia znaczenie terminu zwierzęta zmiennocieplne (B); - wymienia korzyści, jakie człowiek czerpie z oceanów (B); - wskazuje na mapie przynajmniej 2 obszary występowania podmorskich złóż ropy naftowej (C); - omawia sposoby uzyskiwania soli z wody morskiej (B); - wyjaśnia, dlaczego ludzie chętnie wypoczywają nad morzem (B); - omawia sposób oddychania ryb (B); - wymienia cechy ssaków żyjących w morzach i oceanach (A); - omawia przykładowe przystosowania ryb do życia w strefie dennej i głębinowej mórz i oceanów (B); 50. Poznajemy parzydełkowce morskie. 54. Przedstawiamy znaczenie oceanów. - uzasadnia, że oceany stanowią źródło pożywienia dla ludzi (D); - wyjaśnia znaczenie pojęcia akwakultura (B); - omawia rolę oceanów jako szlaków transportowych (B) ; - prezentuje zagrożenia wód oceanicznych będące skutkiem działalności człowieka (C); 10 Tytuł w podręczniku 6. Życie w jeziorze. Numer i temat lekcji 55. Poznajemy jednokomórkowe organizmy żyjące w jeziorze. 56. Poznajemy zwierzęta żyjące w jeziorze. 7. Podsumowanie. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wymienia strefy życia w jeziorze (A); - rysuje schematycznie pantofelka na podstawie obserwacji mikroskopowej (C); - wymienia nazwy organizmów cudzożywnych żyjących w jeziorze (A); - zaznacza na schematycznym rysunku narząd ruchu pantofelka (C); - omawia rolę organizmów samożywnych żyjących w jeziorze (B); - pokazuje na planszy części ciała pantofelka (B); - rysuje schematycznie stułbię (B); - rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 3 gatunki zwierząt żyjących w jeziorze (B); - rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 3 gatunki ryb żyjących w jeziorze (B); - wymienia źródła pokarmu dla pijawki (A); - charakteryzuje przedstawicieli skorupiaków żyjących w jeziorze (C); - wymienia części ciała raka (A); - wymienia przedstawicieli mięczaków żyjących w jeziorze (A); - wymienia przykłady ryb drapieżnych i roślinożernych występujących w jeziorze (A); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - charakteryzuje poszczególne strefy jeziora (B); - wyjaśnia rolę wodniczek tętniących u słodkowodnych protistów zwierzęcopodobnych (pierwotniaków) (B); - porównuje budowę i sposób poruszania się poznanych słodkowodnych protistów zwierzęcopodobnych (pierwotniaków) (D); - prezentuje mapę myślową pt. „Życie w jeziorze”; wymienia zagrożenia jezior będące skutkiem działalności człowieka (C); - omawia budowę pijawki (B); - przyporządkowuje poznane gatunki ryb do poszczególnych stref życia w jeziorze (C); - rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki zwierząt żyjących w jeziorze (C); - porównuje budowę stułbi z budową chełbi (D); - omawia środowisko i tryb życia raka stawowego (B); - charakteryzuje sposób oddychania mięczaków słodkowodnych (B); 57, 58. Powtórzenie wiadomości i sprawdzian z działu „ Życie w wodzie”. 59. Omówienie wyników sprawdzianu. 11 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) Dział 4. Życie w środowisku lądowym. 1. 60. - wyjaśnia znaczenie pojęcia zwierzęta bezkręgowe Małe zwierzęta Poznajemy (B); bezkręgowe. pierścienice - opisuje budowę dżdżownicy (B); lądowe. - omawia znaczenie dżdżownic w przyrodzie (B); - omawia przystosowania dżdżownicy do życia w glebie (B); 61 /62. - podpisuje na rysunku części ciała owada (C); Poznajemy - wymienia 3 przykłady owadów, w których rozwoju budowę i tryb występuje larwa (C); życia owadów. - wymienia po 3 przykłady pożytecznych owadów Przedstawiamy i owadów będących szkodnikami dla człowieka (C); różnorodność - omawia budowę owada na podstawie planszy (C); owadów. - omawia rozwój owadów na przykładzie motyla (C); 63. -wymienia przykłady pajęczaków i ślimaków Poznajemy lądowych (A); pajęczaki - wymienia miejsca, w których mogą występować i mięczaki kleszcze (A); żyjące na - wymienia przedstawicieli ślimaków lądowych (A); lądzie. - wymienia części ciała pająka, wskazując je na planszy (C); - omawia funkcję muszli ślimaka winniczka (B); 64. - wymienia przedstawicieli płazów (A); 2. Poznajemy - odróżnia ropuchę od innych płazów (B); Płazy przedstawicieli - klasyfikuje płazy na bezogonowe i ogoniaste (C); – kręgowce płazów. - wymienia najważniejsze cechy charakterystyczne wodno-lądowe. płazów (A); 65. - wyjaśnia, dlaczego płazy zalicza się do zwierząt Omawiamy wodno - lądowych (B); przystosowania - wymienia cechy budowy płazów przystosowujące płazów do życia je do życia w 2 środowiskach (C); w wodzie i na lądzie. Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wyjaśnia, jaką funkcję pełni śluz, którym pokryte jest ciało dżdżownicy (B); - omawia sposób rozmnażania się dżdżownicy (B); - omawia rolę dżdżownic w tworzeniu próchnicy (B); - wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi (B); - charakteryzuje typy aparatów gębowych owadów (C); - wyjaśnia znaczenie pojęcia przeobrażenie zupełne i niezupełne (B); - analizuje zróżnicowanie budowy zewnętrznej owadów (D); - porównuje rozwój motyla i pasikonika (D); - prezentuje informacje na temat owadów społecznych (D); - przedstawia role owadów w przyrodzie, gospodarce i życiu człowieka(C); - charakteryzuje przedstawicieli pajęczaków (C); - omawia budowę i przystosowania ślimaka winniczka do życia na lądzie (B); - omawia sposób poruszania się ślimaka (B); - wyjaśnia, w jaki sposób pająk zdobywa pokarm (B); - omawia sposób rozmnażania się ślimaków (B); - prezentuje ciekawostki na temat pajęczaków (D); - charakteryzuje wybranych przedstawicieli płazów (C); - rozpoznaje omawiane płazy (C); - klasyfikuje płazy, podając ich charakterystyczne cechy (C); - przygotuje ciekawostki na temat płazów żyjących na innych kontynentach (D); - omawia etapy rozwoju żaby (B); - omawia cechy budowy płazów przystosowujące je do życia w 2 środowiskach (B); - porównuje budowę i czynności życiowe kijanek i dorosłych żab (C); - omawia sposób zdobywania pokarmu przez żabę (B); 12 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 3. Gady – kręgowce, które opanowały ląd. 66. Poznajemy przedstawicieli gadów. 67. Omawiamy przystosowania gadów do życia na lądzie. 68. Przedstawiamy różnorodność ptaków. 4. Ptaki – latające kręgowce. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - przyporządkowuje, na podstawie opisu, przedstawicieli gadów do poszczególnych grup systematycznych (C); - wymienia na podstawie ilustracji cechy różniące żmiję zygzakowatą od zaskrońca zwyczajnego (C); - wymienia najważniejsze cechy charakterystyczne gadów (A); - omawia wybraną grupę gadów (B); - wymienia przynajmniej 3 gatunki gadów żyjących w Polsce (A); - wymienia części ciała jaszczurki (A); - omawia budowę jaszczurki na schematycznym rysunku (B); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wymienia gady żyjące w Polsce (A); - omawia sposób zdobywania pokarmu przez węże (B); - charakteryzuje poznane grupy gadów (C); - prezentuje informacje na temat gadów żyjących w Polsce (D); - wymienia charakterystyczne cechy ptaków drapieżnych (A); - wymienia 2 przykłady ptaków, które opiekują się potomstwem (A); - wymienia 2 przykłady ptaków odlatujących i przylatujących na zimę do Polski oraz mieszkających w Polsce cały rok (A); - wymienia najważniejsze cechy charakterystyczne ptaków (A); - wyjaśnia znaczenie pojęć: gniazdowniki, zagniazdowniki (B); - wymienia charakterystyczne cechy ptaków brodzących (A) ; - omawia rozwój ptaka (B); - wymienia przykłady gniazdowników i zagniazdowników (A); - charakteryzuje poszczególne grupy ptaków (C); - wymienia przykłady ptaków odlatujących zimą z Polski, przylatujących na zimę do Polski oraz mieszkających w Polsce cały rok (A); - omawia, na czym polega pasożytnictwo lęgowe (B); - wymienia cechy gadów przystosowujące je do życia na lądzie (A) - porównuje budowę płazów i gadów (C); - przedstawia informacje na temat gadów wymarłych (D); 13 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 4. Ptaki – latające kręgowce. 69. Omawiamy przystosowania ptaków do lotu. 5. Ssaki – kręgowce karmiące młode mlekiem. 70. Poznajemy ssaki. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wymienia przynajmniej 3 cechy budowy przystosowujące ptaki do lotu (A); - wyjaśnia znaczenie pojęcia zwierzęta stałocieplne (B); - omawia rolę piór u ptaków (A); - wymienia elementy budowy pióra (A); - przyporządkowuje ssaki do środowiska, w którym żyją (C); -- wymienia najważniejsze cechy charakterystyczne ssaków (A); - omawia budowę zewnętrzną ssaka (A); - wymienia 4 przykłady grup ssaków i podaje przykłady przedstawicieli tych grup (A); - omawia przystosowania, występujące w budowie kończyn ssaków do życia w różnych środowiskach (C); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wymienia przystosowania ptaków do lotu (A); - rozróżnia rodzaje piór (C); - dowodzi, dlaczego ptaki mają bardzo dobrze rozwinięty układ oddechowy (D); - prezentuje informacje na temat ptaków nieposiadających zdolności latania (D); - wymienia wytwory skóry ssaków (A); - omawia sposób rozmnażania się ssaków (B); - wyjaśnia, dlaczego niektóre ssaki zaraz po urodzeniu są zdolne do samodzielnego funkcjonowania, a inne wymagają opieki matki (D); 6. Podsumowanie. 71,72. Powtórzenie i sprawdzian wiadomości z działu „Życie środowisku lądowym”. 73. Omówienie wyników sprawdzianu. Dział 6. Krajobrazy Ziemi 1. 74. - wymienia sposoby obserwacji i pomiaru - wyjaśnia znaczenie pojęcia klimat (B); Od pogody do Omawiamy, poszczególnych składników pogody (B); - odczytuje informacje z wykresów klimatycznych (C); klimatu. w jaki sposób - wyjaśnia znaczenie pojęcia pogoda (B); - odczytuje z wykresu klimatycznego średnią temperaturę powietrza sumę opadów można - wymienia dane liczbowe stosowane do opisania atmosferycznych w poszczególnych miesiącach w danym mieście (C); przedstawić klimatu (A); - porównuje klimat dwóch różnych miast na podstawie wykresów klimatycznych (C); informacje i - oblicza średnią temperaturę powietrza na podstawie - charakteryzuje zmienność pogody w Polsce na podstawie napływających mas powietrza pogodzie i danych w tabeli lub wykresu klimatycznego (C); (C); klimacie. - oblicza roczną amplitudę temperatury powietrza (C); - przedstawia informacje na temat tych dziedzin życia, w których istotną rolę odgrywają informacje pogodowe (D); 2. 75. - wskazuje na mapie i omawia strefy krajobrazowe - wymienia składniki krajobrazu (A); Strefy Poznajemy występujące na terenie Europy (C); - wyjaśnia, dlaczego na Ziemi istnieją strefy krajobrazowe (B); krajobrazowe. strefy - wskazuje na mapie świata strefy krajobrazowe (C) - omawia wpływ odległości od oceanu na klimat obszarów leżących na tej samej krajobrazowe szerokości geograficznej (B); świata. - przedstawia informacje na temat gatunków endemicznych (roślin i zwierząt) występujących w wybranych strefach krajobrazowych (D); 14 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 3. Wilgotne lasy równikowe – strefa bez pór roku. 76. Poznajemy klimat i roślinność wilgotnego lasu równikowego. 3. Wilgotne lasy równikowe – strefa bez pór roku. 4. Dwie pory roku w strefie sawann. 77. Poznajemy zwierzęta wilgotnych lasów równikowych. 78. Omawiamy działalność człowieka w wilgotnych lasach równikowych. 79. Poznajemy klimat i roślinność sawanny afrykańskiej. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wymienia 2 cechy klimatu strefy wilgotnych lasów równikowych (A); - wymienia 2 gatunki roślin wilgotnych lasów równikowych (A); - wskazuje na mapie obszary występowania wilgotnych lasów równikowych (C); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - omawia, jak powstają deszcze zenitalne (B); - odczytuje z wykresu przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach na obszarze wilgotnego lasu równikowego (C); - opisuje strukturę wilgotnego lasu równikowego (B); - wyjaśnia, co to są epifity (B); - przedstawia informacje na temat wilgotnych lasów równikowych w kategorii „naj” (np. największe rośliny, najmniejsze rośliny, itp.) (D); - omawia przystosowania zwierząt do życia w strefie wilgotnych lasów równikowych (B); - omawia rolę owadów żyjących w wilgotnych lasach równikowych (B); - wymienia kilka (4–5) gatunków zwierząt żyjących w wilgotnych lasach równikowych (B); - rozpoznaje wybrane zwierzęta wilgotnych lasów równikowych (C); - wymienia przykłady roślin uprawianych w strefie wilgotnych lasów równikowych (A); - opisuje zajęcia Pigmejów, Papuasów, Indian żyjących w wilgotnych lasach równikowych (A); - wyjaśnia znaczenie pojęcia plantacja (B); - wymienia przykłady roślin uprawianych na plantacjach na terenie wilgotnych lasów równikowych (A); - wymienia przyczyny zmniejszania się powierzchni wilgotnych lasów równikowych (A); - przewiduje skutki zmniejszania się powierzchni wilgotnych lasów równikowych (D); - przedstawia poglądy przemysłowców i ekologów dotyczące wykorzystywania zasobów wilgotnych lasów równikowych (D); - omawia przystosowania roślin do 2 pór roku w strefie sawann (B); - odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach pory suchej i deszczowej (C); - omawia, jak zmienia się krajobraz sawann między równikiem a zwrotnikiem Raka (B); - porównuje roślinność sawann i wilgotnych lasów równikowych (C); - przedstawia informacje na temat zależności, jakie występują między roślinami a zwierzętami i mechanizmów obronnych roślin (inne niż podane w podręczniku) w strefie sawann (D); - wymienia pory roku w strefie sawann (A); - wymienia 3 gatunki roślin, które spotykamy w strefie sawann (A); - wskazuje na mapie obszary występowania sawann (C); - odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli przebieg temperatury powietrza w porze deszczowej na sawannie (C); - wymienia 2 gatunki drzew sawann (A); 15 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 4. Dwie pory roku w strefie sawann. 80. Poznajemy zwierzęta i warunki życia ludzi w strefie sawann. 81. Poznajemy strefę pustyń gorących. 5. Całoroczna susza w strefie pustyń gorących. 6. Upalne i suche lato w strefie śródziemnomor skiej. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) -wymienia i rozpoznaje gatunki zwierząt żyjących w strefie sawann (C); Podaje przykłady roślinożerców, drapieżców i padlinożerców żyjących na sawannie (A); - wymienia sposoby ochrony zwierząt roślinożernych przed drapieżnikami (A); - wskazuje na mapie Saharę (C); - wymienia charaktery-styczne cechy pustyni (A); - wymienia rodzaje pustyń (podaje ich nazwy) (A); - odczytuje z wykresu klimatycznego roczny przebieg temperatury powietrza w strefie pustyń gorących (C); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wymienia cechy przeżuwaczy (A); - omawia sposób uprawy pól w strefie sawann (B); - przedstawia zależności pokarmowe między organizmami żyjącymi na sawannie (C); - omawia wpływ klimatu na życie ludzi mieszkających w Sahelu (B) 82. Przedstawiamy życie mieszkańców pustyń gorących. - wymienia po 2 gatunki roślin i zwierząt żyjących w strefie pustyń gorących (A); - wymienia zajęcia Beduinów (A); - wymienia przystosowania wielbłąda do życia w strefie pustyń gorących (A); - wyjaśnia znaczenie pojęcia oaza (B); - wymienia główne uprawy w oazach (A); - wymienia przystosowania zwierząt do życia na pustyni (A); - porównuje sposób uprawy roli w dolinie Nilu w czasach dawnych i obecnie (C); - omawia przystosowania roślin do życia w strefie pustyń gorących (B); - omawia, jak odkrycie ropy naftowej wpłynęło na zmianę życia mieszkańców pustyń gorących (B); 83. Poznajemy klimat, roślinność i zwierzęta strefy śródziemnomor skiej. - wskazuje na mapie strefę śródziemno-morską (C); - charakteryzuje opady w strefie śródziemnomorskiej na podstawie wykresu (C); - wymienia 3 gatunki roślin występujących w strefie śródziemno-morskiej (A); - opisuje, korzystając z wykresu, klimat śródziemnomorski (C); - wymienia rośliny uprawiane w strefie śródziemnomorskiej (B); - wyjaśnia znaczenie pojęcia makia, roślinność twardolistna (B); - wymienia gatunki zwierząt, które można spotkać w strefie śródziemnomorskiej (A); - wyjaśnia, dlaczego w strefie śródziemno-morskiej lasy zachowały się tylko w nielicznych miejscach (B); - charakteryzuje makię śródziemnomorską (B); - przygotowuje przewodnik po najciekawszych miejscach strefy śródziemnomorskiej (D); - wyjaśnia znaczenie pojęcia półpustynie (B); - opisuje poszczególne rodzaje pustyń (B); - odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli roczny przebieg temperatury powietrza i ilość opadów atmosferycznych strefie pustyń gorących (C); - wyjaśnia pojecie uedy (B); - wskazuje na mapie Afryki uedy (C); - porównuje poszczególne rodzaje pustyń gorących (C); - przedstawia w formie graficznej informacje na temat pustyń gorących na świecie, uwzględniające ich położenie, obszar, bogactwa mineralne (D); 16 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 6. Upalne i suche lato w strefie śródziemnomor skiej. 84. Przedstawiamy działalność człowieka w strefie śródziemnomor skiej. 85. Charakteryzuje my strefę lasów liściastych. 7. Strefa lasów liściastych. 8. Strefa stepów – „morza traw”. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wskazuje na mapie najczęściej odwiedzane państwa strefy śródziemnomorskiej (C); - wyjaśnia, dlaczego strefa śródziemnomorska nazywana jest kolebką cywilizacji europejskiej (C); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wyjaśnia, dlaczego basen Morza Śródziemnego jest atrakcyjny turystycznie (B); - wymienia korzystne i niekorzystne skutki rozwoju turystyki w strefie śródziemnomorskiej (B); - opisuje zmiany lasu liściastego w poszczególnych porach roku (C); - wymienia warstwy lasu liściastego (A); - wymienia po 3 przykłady zwierząt roślinożernych i drapieżników żyjących w lasach liściastych (A); - wymienia cechy klimatu strefy lasów liściastych (A); - charakteryzuje warstwy lasu liściastego (C); - rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki zwierząt występujących w lasach liściastych (C); - wskazuje na mapie strefę lasów liściastych (C); - wymienia gatunki drzew rosnących w lasach strefy umiarkowanej (A); - charakteryzuje faunę poszczególnych warstw lasu liściastego (C); - wskazuje zależności między warunkami klimatycznymi a typem lasów (C); - omawia zależności pokarmowe występujące w lesie (C); - rysuje wykres słupkowy przedstawiający powierzchnię, jaką zajmują lasy liściaste w kilku wybranych krajach europejskich (D); 86. Poznajemy klimat i roślinność stepów. - wymienia 3 przykłady roślin, które rosną w strefie stepów (A); - wyjaśnia znaczenie pojęcia step (B); - wyjaśnia znaczenie pojęć: pampa, preria (B); - wskazuje na mapie świata obszary strefy stepów (C); - wymienia przystosowania roślin do warunków stepowych (B); - omawia, na podstawie wykresu klimatycznego, roczny przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w strefie stepów (C); - opisuje klimat strefy stepów (B); - omawia zmiany w wyglądzie szaty roślinnej stepów w ciągu roku (B); - porównuje step Eurazji, prerię Ameryki Północnej i pampę Ameryki Południowej (D); 87. Omawiamy życie zwierząt i gospodarkę człowieka w strefie stepów. - wymienia 4 gatunki zwierząt żyjących w stepie (A); - wyjaśnia, dlaczego zwierzęta stepowe żyją gromadnie (B); - omawia przystosowania zwierząt do życia w stepie (B); - omawia, w jaki sposóbi dlaczego wykorzystuje się stepy do celów rolniczych (B); 17 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 9. Długie mroźne zimy w strefie północnych lasów iglastych. 88. Poznajemy klimat i roślinność strefy północnych lasów iglastych. 10. Zimna i bezleśna strefa tundry. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wyjaśnia pojecie tajga (B); - wymienia gatunki drzew iglastych występujące w tajdze (A); - pokazuje na mapie obszary, na których występuje tajga (C); - wyjaśnia pojecie wieczna zmarzlina (B); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - wyjaśnia, dlaczego w tajdze występują rozległe obszary podmokłe (B); -opisuje klimat tajgi na podstawie wykresu klimatycznego (C); - opisuje przystosowania roślin do warunków klimatycznych w tajdze (D); - charakteryzuje cechy krajobrazu tajgi (C); - przedstawia informacje na temat tajgi w kategorii „naj” (np. największe rośliny, najmniejsze rośliny, itp.) (D); 89. Omawiamy życie zwierząt i gospodarkę człowieka w tajdze. - wymienia 5–6 gatunków zwierząt występujących w tajdze (A); - rozpoznaje na ilustracjach 5–6 gatunków zwierząt żyjących w tajdze (C); - wymienia przykłady zwierząt roślinożernych i drapieżników w tajdze (A); - wymienia po 2 przykłady: owadów, ptaków, ssaków roślinożernych i drapieżników żyjących w tajdze (A); - rozpoznaje na ilustracjach wymienione zwierzęta (C); - wymienia surowce mineralne występujące w tajdze (B); - charakteryzuje gospodarkę człowieka w tajdze (C); - omawia skutki wycinania lasów na obszarze wieloletniej zmarzliny (B); 90. Omawiamy przystosowania roślin i zwierząt do życia w tundrze. - wymienia 5 gatunków zwierząt żyjących w tundrze (A); - rozpoznaje na ilustracjach 5 gatunków zwierząt tundry (C); - wymienia najważniejsze cechy klimaty tundry (A); - rozpoznaje zwierzęta żyjące w tundrze (C); - odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza w tundrze w ciągu roku (C); - omawia przystosowania roślin i zwierząt do życia w tundrze (B); - przyporządkowuje poznane zwierzęta tundry do grup systematycznej (C); - wyjaśnia, dlaczego w tundrze nie rosną drzewa (B); - wyjaśnia, dlaczego występuje w tundrze dzień polarny i noc polarna (B); - opowiada o życiu mieszkańców tundry na podstawie samodzielnie przeczytanej literatury (C); 18 Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 10. Zimna i bezleśna strefa tundry. 91. Omawiamy działalność człowieka w strefie tundry 11. Wieczne mrozy w strefie pustyń lodowych. 12. Podsumowanie. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wymienia zajęcia mieszkańców tundry (A); - opisuje dawny sposób życia mieszkańców tundry (B); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - porównuje życie mieszkańców tundry dawniej i obecnie (C); - charakteryzuje bogactwa mineralne tundry i sposób ich eksploatacji (C); 92. Poznajemy Antarktydę. - zaznacza na mapie Antarktydę (C); - charakteryzuje klimat Antarktydy na podstawie diagramu klimatycznego (C); - wyjaśnia, jak powstaje lądolód (B); - omawia działalność człowieka na Antarktydzie (B); - prezentuje samodzielnie wyszukane wiadomości na temat wkładu polskich naukowców w badania strefy pustyń lodowych (D); 93. Poznajemy Arktykę. - zaznacza na mapie Arktykę (C); - omawia przystosowania pingwinów do życia w strefie pustyń lodowych (B); - omawia przystosowania zwierząt do życia w strefach pustyń lodowych (B); - omawia działalność człowieka w Arktyce (B); - porównuje Antarktydę i Arktykę (D); - prezentuje samodzielnie wyszukane wiadomości na temat wkładu polskich naukowców w badania strefy pustyń lodowych (D); 94, 95. Powtórzenie wiadomości i sprawdzian z działu „Krajobrazy Ziemi”. 96. Omawiamy wyniki sprawdzianu. Dział 7. Ziemia – nasze wspólne dobro 1. Zasoby przyrody. 97. Poznajemy zasoby przyrody. - wymienia przykłady zasobów przyrody (A); - klasyfikuje zasoby przyrody na zasoby przyrody ożywionej i nieożywionej (B); - wymienia przykłady zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej (A); - rozróżnia zasoby przyrody na odnawialne i nieodnawialne (B); - podaje przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych przyrody (A); - wyjaśnia znaczenie pojęć: zasoby wyczerpywalne, zasoby niewyczerpywalne (B); - podaje przykłady zasobów wyczerpywanych i niewyczerpywanych przyrody (A); - charakteryzuje zasoby przyrody najbliższej okolicy (D); 2. Globalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego. 98. Omawiamy skutki wyczerpywania się zasobów - wymienia przynajmniej 3 działania człowieka, które przyczyniają się do wyczerpywania zasobów przyrody (A); - wymienia przynajmniej 3 przyczyny zmniejszania się różnorodności biologicznej (B); - wymienia najważniejsze globalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego (A); - wyjaśnia znaczenie pojęć: konwencjonalne źródła energii, różnorodność biologiczna (B); - wskazuje lokalne działania ludzi przyczyniające się do wyczerpywania zasobów przyrody (D); 19 przyrody. Tytuł w podręczniku Numer i temat lekcji 3. Globalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego. 99. Poznajemy przyczyny i skutki ocieplania się klimatu. 100. Wyjaśniamy, co to jest „dziura ozonowa”. 101. Przedstawiamy przykłady międzynarodow ej współpracy w celu ochrony przyrody. 102. Prezentujemy międzynarodowe organizacje zajmujące się ochroną środowiska. 4. Współpraca międzynarodow a w celu ochrony przyrody. 5. Podsumowanie. Wymagania podstawowe (ocena dopuszczająca i dostateczna) - wymienia przynajmniej 3 skutki ocieplania się klimatu (A); - wyjaśnia znaczenie pojęcia efekt cieplarniany (B); - wymienia 2 przyczyny zwiększenia się ilości gazów cieplarnianych w atmosferze (A); Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) - omawia rolę gazów cieplarnianych (A); - wymienia przykłady przeciwdziałania ocieplaniu się klimatu (A); - charakteryzuje skutki wzrostu średniej temperatury powietrza na Ziemi (C); - wskazuje działania lokalne mające na celu przeciwdziałanie ocieplaniu się klimatu (A); - wymienia 2 sposoby zapobiegania powstawaniu „dziury ozonowej” (A); - wyjaśnia rolę warstwy ozonowej (B); - wyjaśnia, jak powstaje „dziura ozonowa” (B); - wyjaśnia, czym jest ozon (B); - omawia skutki istnienia „dziury ozonowej” (B); - wyjaśnia, czego dotyczy program Unii Europejskiej Natura 2000 (B); - wyjaśnia, dlaczego działania służące ochronie przyrody muszą mieć charakter globalny (B); - omawia działania realizowane w ramach UNEP (B); - wymienia przykłady międzynarodowych konwencji o ochronie przyrody (A); - przedstawia informacje o funkcjonowaniu programu Natura 2000 na terenie gminy, powiatu, województwa (D); - wyjaśnia, czym jest „czerwona księga” (B); - wymienia cele działalności Greenpeace (A); - proponuje działania, które może wykonać w celu ochrony przyrody (C); - omawia działania pozarządowych organizacji działających na rzecz ochrony przyrody (B); - rozpoznaje na rysunkach symbole międzynarodowych organizacji zajmujących się ochroną środowiska (C); - wymienia działania lokalne służące ochronie przyrody (A); 103, 104. Powtórzenie wiadomości i sprawdzian z działu „Ziemia nasze wspólne dobre”. 105. Omówienie wyników sprawdzianu. 20