Dobudowa ogrodu zimowego

MODERNIZACJA
fot. Four Seasons
Ogród
Ogród zimowy
to nie tylko
miejsce do
odpoczynku wĂród
bujnej zieleni nawet
podczas chïodów.
To takĝe bufor
termiczny, który
zimÈ chroni dom
przed utratÈ
ciepïa, a latem
– przed upaïami.
Dobudowa
ogrodu zimowego
za szkïem
Maïgorzata Cuch
WiÚkszoĂÊ inwestorów planujÈcych dobudowÚ ogrodu zimowego interesuje przede wszystkim koszt oranĝerii. Innych bardziej zajmuje wyglÈd ogrodu, jeszcze innych – to, jak bÚdÈ zeñ korzystaÊ. Ogród
uĝytkowany tylko sezonowo, jedynie w pochmurne dni lata, róĝni siÚ konstrukcjÈ od takiego, który ma sïuĝyÊ przez caïy rok, a wiÚc
musi mieÊ odpowiedniÈ izolacyjnoĂÊ cieplnÈ. ZbudowaÊ kosztowny ogród zimowy nie jest trudno, ale waĝniejsze jest zrobiÊ to tak,
by odpowiadaï potrzebom domowników. Funkcjonalne zaplanowanie wnÚtrza, a takĝe dobór roĂlin uprawianych w gruncie lub
w pojemnikach to najprzyjemniejszy, koñcowy etap planowania
ogrodu zimowego.
Miejsce
Dobiera siÚ je z uwzglÚdnieniem ograniczeñ wynikajÈcych z ksztaïtu i wymiarów budynku i dziaïki oraz ich zorientowania wzglÚdem
stron Ăwiata. OranĝeriÚ moĝna dobudowaÊ:
do bocznej Ăciany domu;
w naroĝniku istniejÈcych Ăcian, jeĂli dom ma plan litery „L” lub „C”;
od strony ogrodu (usytuowanie najbardziej polecane przez architektów, gdyĝ umoĝliwia piÚkne skomponowanie oranĝerii z ogrodem).
Warto znaÊ zalety i wady usytuowania ogrodu zimowego wzglÚdem stron Ăwiata. Najlepsza dla ogrodu zimowego jest orientacja
wschodnia i zachodnia:
od wschodu – duĝa iloĂÊ Ăwiatïa zapewnia korzystne warunki rozwoju roĂlinom. WnÚtrze nie nagrzewa siÚ jednak nadmiernie, dziÚki
czemu ogród jest idealnym miejscem na popoïudniowy odpoczynek;
ogród od zachodu – nie jest idealny do
popoïudniowego wypoczynku latem, gdyĝ intensywnie siÚ nagrzewa i wymaga wietrzenia, moĝe jednak sïuĝyÊ do przechowywania
roĂlin zimÈ;
ogród od poïudnia – jest najdïuĝej nasïoneczniony w ciÈgu dnia,
a zimÈ szybko siÚ nagrzewa, wiÚc zmagazynowane w nim ciepïo
BUDUJEMY DOM
11–12/2009
151
ogranicza koszty ogrzewania nie tylko samego ogrodu, ale i pomieszczeñ do niego przylegajÈcych. Latem jednak temperatura w nim
moĝe dochodziÊ nawet do 60°C, co moĝe prowadziÊ do przypalenia liĂci roĂlin;
ogród od póïnocy – nie wymaga cieniowania. Latem jest w nim na tyle chïodno, ĝe
moĝna tu pracowaÊ i odpoczywaÊ. Moĝna teĝ
uprawiaÊ roĂliny, które znoszÈ zacienienie.
Minusem takiego ogrodu jest koniecznoĂÊ intensywnego, kosztownego ogrzewania zimÈ.
Konstrukcja
Fundament (ïawy lub pïyta) ogrodu zimowego powinien byÊ ocieplony warstwÈ styropianu, a konstrukcja nadziemna powinna
byÊ od niego oddzielona izolacjÈ przeciwwilgociowÈ (najczÚĂciej wykorzystuje siÚ foliÚ EPDM). Fundament powinien wystawaÊ
co najmniej 15 cm nad ziemiÚ, aby krople
deszczu odbijajÈce siÚ od ziemi lub chodnika nie zachlapywaïy Ăcian ogrodu. Bardzo
dobrze zapobiega temu uïoĝona wokóï oranĝerii warstwa drobnych kamyków lub ĝwiru, przez którÈ woda deszczowa bÚdzie bez
przeszkód spïywaÊ do gruntu.
Uwaga! W miejscach poïÈczenia konstrukcji ogrodu zimowego z budynkiem i fundamentem mogÈ powstawaÊ mostki termiczne
(miejsca, przez które bÚdzie uciekaÊ ciepïo).
Na konstrukcje oranĝerii stosuje siÚ profile o zróĝnicowanej trwaïoĂci i wytrzymaïoĂci
(od niej zaleĝy np. dopuszczalna rozpiÚtoĂÊ
elementów), z drewna, aluminium i PVC.
Profile drewniane wykonuje siÚ gïównie
z drewna klejonego warstwowo, z którego
moĝna wytwarzaÊ elementy prostoliniowe
oraz ïukowo wygiÚte. Drewno musi byÊ zaimpregnowane ciĂnieniowo Ărodkami grzyboi owadobójczymi. Profile mogÈ byÊ barwione bejcÈ lub malowane farbami kryjÈcymi.
Profile drewniane wyglÈdajÈ masywnie, bo
sÈ doĂÊ szerokie, wiÚc zasïaniajÈ sporo Ăwiatïa, a ponadto wymagajÈ odnawiania.
Profile aluminiowe sÈ odporne na korozjÚ
i nie wymagajÈ konserwacji. SÈ lekkie i doĂÊ
wÈskie, wiÚc nie zabierajÈ wiele Ăwiatïa. MogÈ
byÊ malowane proszkowo na dowolny kolor
lub zabezpieczane powïokami galwanicznymi
(anodowane). Na konstrukcje ogrodów zimowych uĝywa siÚ profili ocieplanych, gdyĝ sam
metal ma maïÈ izolacyjnoĂÊ cieplnÈ.
Profile z PVC, usztywniane ksztaïtownikami stalowymi i ocieplane, sÈ ïatwe w konserwacji i odporne na korozjÚ. NajczÚĂciej sÈ
biaïe, ale moĝna teĝ kupiÊ profile malowane na róĝne kolory lub oklejane foliÈ (takĝe
drewnopodobnÈ).
fot. TS Polska
BUDUJEMY DOM
11–12/2009
Cokóï ogrodu zimowego, wykonany z takich
samych cegieï co Ăciana budynku, podkreĂla,
ĝe oranĝeria stanowi integralnÈ czÚĂÊ domu
Ogród zimowy
jako przestrzeñ
buforowa
Oranĝeria moĝe zmniejszaÊ zuĝycie energii do ogrzewania budynku, pod warunkiem
ĝe zostanie zaprojektowana jako przestrzeñ
Przeszklenia
Przeszklenia ogrodów zimowych wykonuje
siÚ najczÚĂciej z dwóch typów szyb:
odpornych na rozbicie, które montuje siÚ
w dachu,
pakietów zwykïych (tañszych) szyb zespolonych, które montuje siÚ w Ăcianach.
W dachu korzystne jest zastosowanie szyb
wytrzymujÈcych duĝy ciÚĝar. Takie szyby to
pakiety skïadajÈce siÚ z przedzielonych foliÈ
szyb ze szkïa hartowanego od zewnÈtrz
i bezpiecznego – od Ărodka. Szkïo hartowane jest odporne na uderzenia, a szkïo zwane
bezpiecznym po stïuczeniu rozsypuje siÚ na
kawaïki o obïych krawÚdziach lub pÚka, ale
nie rozpada siÚ dziÚki specjalnej folii.
Na Ăciany moĝna zastosowaÊ tzw. szkïo samoczyszczÈce. Ma ono specjalnÈ powïokÚ,
na której pod wpïywem promieni ultrafioletowych rozkïadajÈ siÚ zanieczyszczenia organiczne. Woda spïywa po powierzchni takich
szyb równÈ warPrzeszklenia, z których wykonuje siÚ konstrukcje wspóïczesnych ogrodów
stwÈ (a nie kroplazimowych, powinny ograniczaÊ nagrzewanie siÚ wnÚtrza latem i zabezpiemi), zmywajÈc zanieczaÊ je przed zbytnim wychïodzeniem w zimie
czyszczenia.
WïaĂciwoĂci szkïa
zastosowanego na
przeszklenia majÈ
równieĝ znaczenie
dla roĂlin. Warto zastosowaÊ szkïo barwione w masie lub
z powïokÈ refleksyjnÈ, to znaczy takÈ,
która odbija promie-
152
fot. Reynaers
Profile drewniane wyróĝnia dobra izolacyjnoĂÊ cieplna, a ponadto nie sÈ one podatne na odksztaïcenia
fot. Aliplast
Modernizacja
buforowa, której zadaniem bÚdzie pobieranie
energii sïonecznej, magazynowanie ciepïa
i przekazywanie go do wnÚtrza domu. Taka
oranĝeria musi byÊ oddzielona od reszty pomieszczeñ grubÈ, nieizolowanÈ ĂcianÈ.
Nie wszystkie promienie sïoneczne padajÈce na szyby ogrodu zimowego docierajÈ do jego wnÚtrza (czÚĂÊ odbija siÚ od nich,
a czÚĂÊ zostaje pochïoniÚta przez szyby). Aby
do wnÚtrza docieraïo wiÚcej promieniowania,
Ăciany oranĝerii powinny byÊ pochylone.
JeĂli taka nietypowa konstrukcja nie jest
z jakichĂ wzglÚdów odpowiednia, moĝna siÚ
ograniczyÊ do przeszklonego spadzistego
dachu i pionowych Ăcian. W kaĝdym takim
ogrodzie wskazane jest teĝ zastosowanie
oszklenia z powïokÈ przeciwrefleksyjnÈ.
Aby oranĝeria dobrze speïniaïa funkcjÚ
przestrzeni buforowej, powinna byÊ usytuowana od strony poïudniowej. PoĝÈdane jest
teĝ takie usytuowanie ogrodu zimowego, aby
nie byï naraĝony na dziaïanie wiatru.
”
Przeszklone drzwi miÚdzy
domem a oranĝeriÈ
pïynnie ïÈczÈ te dwie
przestrzenie, sÈ teĝ
sposobem na doĂwietlenie
wnÚtrza domu
”
Dobudowa ogrodu zimowego
(akrylu lub poliwÚglanu). Takie przeszklenia mogÈ byÊ formowane w róĝne ksztaïty.
Cechuje je jednak sïabsza izolacyjnoĂÊ cieplna, doĂÊ ïatwo je teĝ zarysowaÊ.
niowanie cieplne, ale wpuszcza do wnÚtrza
ogrodu Ăwiatïo. W ogrodach z uprawami roĂlin ciepïolubnych wskazane sÈ szyby zespolone z niskoemisyjnego szkïa typu termofloat, które zapobiegajÈ wydostawaniu siÚ ciepïa
na zewnÈtrz.
Na przeszklenia ogrodów zimowych uĝywa siÚ takĝe pïyt z tworzyw sztucznych
fot. Anta
Ciepïymi nazywa siÚ ogrody, które moĝna
uĝytkowaÊ przez caïy rok, poniewaĝ zimÈ sÈ
ogrzewane. Oto jak powinny byÊ zbudowane:
oszklenie – z szyb zespolonych typu termofloat, wypeïnione argonem, który zapewnia niski wspóïczynnik przenikania ciepïa (nie powinien byÊ on wiÚkszy niĝ 1,1 W/(m2·K));
profile – drewniane lub metalowe: ciepïe,
czyli izolowane termicznie;
fundament – solidny, inaczej konstrukcja mogïaby siÚ rozszczelniaÊ, a szyby pÚkaÊ;
najlepiej, by powstawaï równoczeĂnie z fundamentami domu.
Ogrody zimne, czyli sezonowe, nie sÈ ogrzewane i zimÈ sïuĝÈ gïównie do przechowywania roĂlin (tych, które zdobiïy latem taras,
lecz nie sÈ odporne na mróz, oraz roĂlin domowych, które powinny zimowaÊ w chïodzie);
oszklenie – moĝe byÊ ze szkïa pojedynczego lub z pïyt z litego poliwÚglanu (tafla poliwÚglanowa odznacza siÚ duĝo wiÚkszÈ giÚtkoĂciÈ niĝ szkïo zespolone, co umoĝliwia
wykonywanie ogrodów zimowych o wymyĂlnym, nawet ïukowym ksztaïcie, tañszych niĝ
te o konstrukcji z wypeïnieniem ze szkïa zespolonego), ale...
wnÚtrze – musi byÊ oddzielone od czÚĂci
mieszkalnej przegrodÈ chroniÈcÈ przed stratami ciepïa w domu.
Ogrzewanie
W ogrodach ciepïych, przeznaczonych do
uĝytkowania przez caïy rok, korzystne jest
wïÈczenie ogrzewania oranĝerii w system
centralnego ogrzewania domu (wskazana jest
automatyka utrzymujÈca temperaturÚ na jednakowym poziomie).
Ekonomicznym i estetycznym rozwiÈzaniem jest zainstalowanie w ogrodzie zimo-
Budowa i projekt
fot. Filplast
Ze wzglÚdów praktycznych ogród zimowy nie
powinien mieÊ powierzchni mniejszej niĝ 10 m²
fot. Nowicki
Szerokie drzwi umoĝliwiajÈ otworzenie oranĝerii
na otaczajÈcÈ jÈ zieleñ
Ogrody ciepïe i zimne
fot. Gracja
Jako drzwi prowadzÈce na zewnÈtrz w ogrodzie zimowym montuje siÚ drzwi rozwieralne, rozwieralno-uchylne, ïamane lub przesuwne (fot.), które po
otwarciu nie zajmujÈ miejsca wewnÈtrz oranĝerii
Minimalne wymiary ogrodu zimowego to
2m
3m
szerokoĂci
liczone od Ăciany
budynku
dïugoĂci
liczone wzdïuĝ
Ăciany
wym wodnego ogrzewania podïogowego.
SpoĂród grzejników moĝna wybraÊ:
zwykïe, które najlepiej umieĂciÊ na tle nieprzezroczystego pasa Ăciany, by nie byïo ich
widaÊ z zewnÈtrz ogrodu. Aby je osïoniÊ,
moĝna wymurowaÊ niskÈ ĂciankÚ lub zastosowaÊ panele wypeïnione tworzywem lub
szkïem barwionym w masie;
przystosowane do umieszczania w kanaïach wzdïuĝ zewnÚtrznych Ăcian ogrodu zimowego. Nie sÈ one widoczne (widoczne
bÚdÈ tylko kratki w podïodze), lecz czyszczenie takich kanaïów jest bardzo uciÈĝliwe
(zwïaszcza gdy dojĂcie do nich mogÈ utrudniaÊ roĂliny).
Ksztaït i wymiary oranĝerii
Ksztaït ogrodu moĝe byÊ zbudowany na planie kwadratu, prostokÈta czy wielokÈta
– o prostej formie z dachem jednospadowym.
Moĝe teĝ mieÊ skomplikowanÈ podstawÚ
i ïamany dach. Moĝna równieĝ wybudowaÊ
ogród o wysokoĂci dwóch kondygnacji lub tylko na wysokoĂci drugiego piÚtra, na przykïad
nad garaĝem, z wejĂciem prosto z sypialni.
Gotowe rozwiÈzania proponujÈ producenci.
Ogród zimowy musi siÚ dobrze komponowaÊ z budynkiem, dlatego wielkoĂÊ i ksztaït
oranĝerii powinny byÊ dobrane odpowiednio
do jego bryïy; niekorzystne wraĝenie wywoïa
na przykïad zbyt duĝy ogród dostawiony do
niewielkiego domu.
Pozwolenie na budowÚ
Artykuï 29 Prawa budowlanego ust. 1 p. 2
stanowi, ĝe budowa wolno stojÈcych, parterowych budynków gospodarczych, wiat,
Aby zapobiec przegrzewaniu wnÚtrza, ogród zimowy trzeba regularnie
wietrzyÊ i zacieniaÊ, stosujÈc np. rolety, ewentualnie obsadziÊ drzewami
Aby uniknÈÊ niepotrzebnych wydatków, budowÚ oranĝerii najlepiej zaplanowaÊ na czas budowy domu.
Samodzielnie moĝna wykonaÊ jedynie wykop pod fundament oranĝerii, caïÈ resztÚ naleĝy zleciÊ wyspecjalizowanej firmie. Warto poszukaÊ takiej, która zajmie siÚ zarówno projektem, jak i wykonaniem.
Fundament ogrodu musi byÊ zaprojektowany przez konstruktora,
on teĝ powinien wskazaÊ, w jaki sposób wykonaÊ prace fundamentowe, aby nie naruszyÊ stabilnoĂci posadowienia domu.
BUDUJEMY DOM
11–12/2009
153
Modernizacja
ZDANIEM EKSPERTA
Czy jako fundament ogrodu zimowego
moĝe posïuĝyÊ istniejÈcy taras na
gruncie?
KonstrukcjÚ ogrodu zimowego moĝna
ustawiÊ na istniejÈcym tarasie, pod warunkiem ĝe ma on na obwodzie stabilny
fundament, który przeniesie dodatkowe obciÈĝenie, to znaczy ciÚĝar profili
i przeszklenia wraz z obciÈĝeniem Ăniegiem
okreĂlonym w normie dla danej strefy
klimatycznej. Jeĝeli fundament jest zbyt
sïaby, zacznie osiadaÊ wraz z konstrukcjÈ,
co spowoduje powstawanie nieszczelnoĂci,
a nawet pÚkanie tafli szkïa.
OczywiĂcie fundament powinien byÊ
ocieplony i oddzielony od konstrukcji mgr inĝ. Radosïaw
Klepko, Reynaers Polska
nadziemnej izolacjÈ przeciwwilgociowÈ.
nie trzeba malowaÊ ani konserwowaÊ. Aluminium zachowuje trwaïoĂÊ przez
wiele lat. Profilami aluminiowymi moĝna przykrywaÊ dachy o znacznej
rozpiÚtoĂci; przenoszÈ bezpiecznie ciÚĝar oszklenia, a takĝe obciÈĝenia
Ăniegiem i wiatrem.
Jak zapobiec powstaniu mostków termicznych w miejscach poïÈczenia
konstrukcji ogrodu zimowego z budynkiem i fundamentem?
Aby nie dopuĂciÊ do powstawania mostków termicznych, do budowy ogrodu
zimowego najlepiej zastosowaÊ termoizolowane systemy aluminiowe.
Waĝne jest takĝe ocieplenie zewnÚtrznej powierzchni fundamentu oraz
elewacji Ăciany budynku. PomiÚdzy profil aluminiowy a fundament montuje
siÚ listwÚ wykonanÈ z twardego, dobrze zaimpregnowanego drewna.
Co naleĝy wziÈÊ pod uwagÚ, wybierajÈc rodzaj profili do budowy
ogrodu zimowego?
Wybór profili czÚsto zaleĝy od wzglÚdów estetycznych. Drewno jest za
swój wyglÈd cenione, jest teĝ przyjemne w dotyku i ma dobrÈ izolacyjnoĂÊ
termicznÈ. Tu jednak jego zalety siÚ koñczÈ.
PVC – zawsze usztywniane wewnÚtrznymi profilami stalowymi – stosuje
siÚ na proste, maïe daszki i Ăwietliki.
Najbardziej rozpowszechnione i najchÚtniej kupowane sÈ ogrody zimowe
z profili aluminiowych. W odróĝnieniu od drewna, powierzchni aluminium
RoĂliny
Ogród zimny. To dobre miejsce dla roĂlin,
które muszÈ mieÊ zagwarantowany okres
spoczynku. NaleĝÈ do nich: araukaria, aukuba, cytrusy, daktylowiec, jaĂmin, laur, kaktusy, kliwia, oleander, soleirolia, asparagus,
filodendrony, hoja, juka, szlumbergera, trzykrotka i zielistka.
Rodzaj i jakoĂÊ oszklenia decyduje o iloĂci pozyskiwanego Ăwiatïa
i skutecznoĂci ochrony termicznej
154
BUDUJEMY DOM
11–12/2009
Jakie jest najkorzystniejsze nachylenie dachu ogrodu zimowego?
Dach pïaski nie jest dobrym rozwiÈzaniem, bo grozi przeciekami ze wzglÚdu
na trudnoĂci z odprowadzaniem wody z dachu.
Nachylenie dachu ma wpïyw na iloĂÊ Ăwiatïa sïonecznego docierajÈcego do
wnÚtrza ogrodu. Aby moĝna byïo maksymalnie wykorzystaÊ nasïonecznienie
oranĝerii w zimie, kÈt nachylenia dachu powinien wynosiÊ 55–65°.
Uwaga! Nachylenie dachu ma zasadniczy wpïyw na konstrukcjÚ ogrodu
zimowego, a zatem i na dobór profili.
dowa istniejÈcego budynku (wymusza bowiem jego przebudowÚ – wykucie lub przebudowÚ otworu w Ăcianie czy wykonanie
nowych fundamentów).
fot. Gracaja
fot. TS Polska
altan oraz przydomowych oranĝerii (a zatem i ogrodu zimowego) o powierzchni
zabudowy do 25 m2 jest zwolniona z obowiÈzku uzyskania pozwolenia na budowÚ, pod warunkiem ĝe ïÈczna liczba tych
obiektów na dziaïce nie przekroczy dwóch
na kaĝde 500 m2 powierzchni. Konieczne
jest jednak zgïoszenie w Starostwie
Powiatowym zamiaru prowadzenia budowy.
Na dobudowÚ ogrodu o powierzchni do
25 m2 pozwolenie takĝe nie jest potrzebne.
Wymagane jest zgïoszenie zamiaru takiej
dobudowy. Jest ona traktowana jako rozbu-
Jakie sÈ sposoby wentylacji ogrodu zimowego?
Dobrym i niedrogim sposobem wentylacji oranĝerii jest zastosowanie
dachowych okien uchylnych sterowanych mechanicznie lub elektrycznie.
Ze wzglÚdu na moĝliwoĂÊ podïÈczenia do automatyki, lepsze sÈ te
z siïownikiem elektrycznym.
W szklanych Ăcianach oranĝerii nie trzeba montowaÊ okien otwieranych, ale
w niektórych konstrukcjach, w górnej czÚĂci Ăcian montuje siÚ niewielkie
okna, które mogÈ sïuĝyÊ do przewietrzania wnÚtrza.
Droĝszym, choÊ bardzo skutecznym rozwiÈzaniem sÈ turbiny wentylacyjne
o wielostopniowej regulacji przepïywu.
WïaĂciwy bilans przepïywu powietrza umoĝliwi zastosowanie elementów wentylacji nawiewnej, zwanych nawiewnikami, którymi powietrze
z zewnÈtrz dostaje siÚ do wewnÈtrz ogrodu zimowego. Nawiewniki
w postaci listew wentylacyjnych umieszcza siÚ zazwyczaj w dolnej czÚĂci
Ăcian. MajÈ one regulowane przesïony i nieco skracajÈ szyby od doïu.
Moĝna teĝ zastosowaÊ nawiewniki higrosterowane, które automatycznie
bÚdÈ siÚ otwieraïy i zamykaïy, stosownie do temperatury i wilgotnoĂci
powietrza.
Najdroĝszym, lecz najskuteczniejszym i najbardziej komfortowym
rozwiÈzaniem, umoĝliwiajÈcym zmianÚ temperatury we wnÚtrzu, jest
zastosowanie klimatyzacji z rekuperacjÈ.
Ogród ciepïy. Ogród wschodni oraz poïudniowo-wschodni jest odpowiedni dla
roĂlin domowych: adiantum, anturium, bromelia, difenbachia, dipladenia, figowiec, fikus, kaladium, kalatea, kolumnea, kordylina,
maranta, medynila czy monstera.
W ogrodach poïudniowych i poïudniowo-zachodnich najlepiej sprawdzÈ siÚ nastÚpujÈce roĂliny: abutilion, alokazja, codieum, dzbanecznik, guzmania, pïaskla. Gatunki te wymagajÈ
wysokiej temperatury nawet zimÈ (co wiÈĝe siÚ
z dodatkowymi kosztami na ogrzewanie oranĝerii), a ich uprawa jest pracochïonna.
W wiÚkszym ogrodzie cyrkulacja powietrza jest lepsza i ïatwiej utrzymaÊ
odpowiedniÈ temperaturÚ