D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Nowy Sączu

Sygn. akt III Ca 18/16
Dnia 3 marca 2016 r.
Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie
następującym:
Przewodniczący: SSO Mieczysław H. Kamiński - sprawozdawca
Sędziowie: SO Katarzyna Kwilosz-Babiś
SO Tomasz Białka
Protokolant: sekr. Katarzyna Gołyźniak
po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2016 r. w Nowym Sączu
na rozprawie
sprawy z powództwa A. P.
przeciwko T. P.
o obniżenie alimentów
na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu
z dnia 16 listopada 2015 r., sygn. akt III RC 19/15
1. oddala apelację;
2. zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nowym Sączu na rzecz
adw. A. L. kwotę 369 zł (trzysta sześćdziesiąt dziewięć złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za
pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.
(...)
Sygn. akt III Ca 18/16
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 16.11.2015 r. Sąd Rejonowy w Nowym Sączu obniżył alimenty obciążające powoda, ustalone
pomiędzy stronami ugodą sądową z dnia 15.03.2010 r. w sprawie III RC 72/10 w kwotach po 400 zł miesięcznie, do
kwot po 200 zł miesięcznie w okresie od 26.01. do 19.04.2015 r., natomiast za okres od 30.10.2015 r. do kwot po 300
zł miesięcznie. W pozostałym zakresie powództwo oddalił. Kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa i przyznał
na rzecz pełnomocnika pozwanej wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną jej z urzędu.
Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem z dnia 22 września 2009 roku Sąd Okręgowy w Nowym Sączu orzekł separację
małżeństwa powoda i pozwanej z winy powoda i zasądził alimenty na rzecz T. P. w kwocie po 500 złotych. Ugodą
zawartą w dniu 15 marca 2010 roku przed Sądem Rejonowym w Nowym Sączu, strony ustaliły alimenty w kwocie po
400 zł na rzecz pozwanej, które ściągane są z renty powoda przez komornika.
W chwili ustalania alimentów powód A. P. posiadał orzeczenie z 1993 roku, w którym zaliczony został do trzeciej grupy
inwalidów z ogólnego stanu zdrowia, ale pracował w skupie metali kolorowych, zarabiając 1 200 zł oraz otrzymywał
rentę z tytułu niezdolności do pracy w kwocie 669 zł. Pomagał w utrzymaniu syna, który studiował, partycypował
w utrzymaniu mieszkania, stanowiącego własność stron. Wraz z pozwaną był współwłaścicielem gruntu o pow. 1,06
ha położonego w P., gmina Ł. , samochodu m-ki O. (...) z 2000 roku, nr rej. (...) oraz domku letniskowego wraz z
wyposażeniem położonego na terenie (...)w dzielnicy W. w N..
Obecnie powód nie pracuje od 15.05.2012 r., pobiera rentę stałą z tytułu niezdolności do pracy w kwocie 838,67 zł,
z której potrącane są alimenty na rzecz pozwanej w kwocie 399,12 zł. W dniu 2.11.2012 r. doznał urazu głowy ze
wstrząśnieniem mózgu i złamaniem kości czaszki i żeber, a także złamaniem kompresyjnym trzonu kręgu TH11, z
tych przyczyn pozostaje w stałym, przewlekłym leczeniu i jest niezdolny do podjęcia pracy. Powód wykupuje tylko
niezbędne lekarstwa za kwotę 100, 150 zł, za pieniądze jakie otrzymuje od swych bliskich, którym zamierza oddać
dług po otrzymaniu dopłaty z tytułu podziału majątku. Nie korzysta ze świadczeń pomocy społecznej. Mieszka sam
w trzypokojowym mieszkaniu stanowiącym obecnie, w wyniku dokonanego podziału majątku wspólnego, własność
pozwanej T. P.. Czynsz wynoszący ok. 340 do 379 zł do spółdzielni płaci pozwana. Powód opłaca prąd w kwocie ok.48
zł, otrzymując od swojej siostry pieniądze na pokrycie tych rachunków. Pomiędzy stronami toczyło się postępowanie
o podział majątku wspólnego, zakończone prawomocnym postanowieniem, zgodnie z którym powód otrzymał
nieruchomość położoną w P., stanowiącą działkę ewidencyjną nr (...), o wartości 59 038 zł oraz dopłatę w kwocie 44
614 zł płatną do dnia 30.04.2016 roku. Powód zobowiązany został jednocześnie do zapłaty na rzecz pozwanej kwotę
22 795 zł, tytułem pożytków wynikających z wyłącznego korzystania z mieszkania oraz tytułem zwrotu nakładów.
Pozwany dokonał samowolnej sprzedaży części majątku wspólnego stron w postaci samochodu m-ki O. (...) wartości
13200 zł oraz zabudowań i nasadzeń na działce w rodzinnym (...) o wartości 5300 zł. Powód nadal nadużywa alkoholu.
Pozwana T. P. w dacie ustalania alimentów ugodą nie pracowała, była zarejestrowana jako osoba niepełnosprawna. Do
sierpnia 2011 r. pobierała rentę, pozostawała w leczeniu z powodu endoprotezy stawu biodrowego. Mieszkała z córką
i zięciem. Była wraz z powodem współwłaścicielką mieszkania położonego w N. i nieruchomości położonej w P.. Przez
pewien czas mieszkała u syna w K., który pomagał jej w utrzymaniu. W grudniu 2014 roku poddana została operacji
ginekologicznej. Od 20 kwietnia 2015 roku zamieszkała z rozwiedzioną córką i 5 letnią wnuczką w wynajmowanym
mieszkaniu w N., prowadząc z w/w wspólne gospodarstwo domowe. Córka pracuje na stażu, zarabia 1000 zł, uzyskuje
także alimenty na dziecko w kwocie 600 zł miesięcznie. Koszt wynajęcia i utrzymania mieszkania wynosi miesięcznie
ok. 1200 zł. Z wypłaconych zaległych alimentów oraz wyrównania otrzymanego z ZUS uregulowała zaległe należności
czynszowe za mieszkanie zajmowane przez powoda, który nie płacił i nadal nie płaci czynszu. Pozwana nie mieszka
z powodem z uwagi na nadużywanie przez niego alkoholu. Posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane
do 31.12.2015 r., pozostając również w stałym leczeniu w związku z dolegliwościami kręgosłupa oraz ortopedycznymi.
Na lekarstwa miesięcznie wydaje ok. 250 zł, ponosi koszty badań w tym np. rezonansu magnetycznego odcinka
lędźwiowego i szyjnego kręgosłupa w kwocie 600 zł. Oczekuje na przeprowadzenie dwóch operacji kręgosłupa oraz
na operację wymiany endoprotezy stawu biodrowego.
Mając na uwadze zmianę sytuacji każdej ze stron postępowania Sąd I instancji uznał, że przy zastosowaniu przepisu
art. 138 k.r.o. zasadnym jest obniżenie alimentów zasądzonych od powoda w związku z uznaniem go za wyłącznie
winnego rozkładu pożycia, ale nie w takim zakresie jak się domagał. Sąd stwierdził, że przyjęte uregulowanie
prawne w tym przedmiocie, nie daje wprawdzie prawa małżonkowi niewinnemu do równej stopy życiowej z
małżonkiem zobowiązanym, lecz ma on prawo do bardziej dostatniego poziomu życia aniżeli tylko zaspokajanie
usprawiedliwionych potrzeb. W ocenie Sądu całokształt okoliczności charakteryzujących położenie życiowe powoda
i pozwanej, świadczy o tym, że z uwagi na stan zdrowia stron ich sytuacja materialna jest bardzo trudna. Jednak
nie może to prowadzić do obniżenia alimentów zasądzonych na rzecz pozwanej do żądanej przez powoda kwoty 100
złotych. W ocenie Sądu, kwota taka byłaby zbyt niska zwłaszcza, że powód w tym okresie nie płacił czynszu, zajmując
sam mieszkanie stron, a należności czynszowe regulowała pozwana.
Z tej przyczyny za okres zamieszkiwania pozwanej z synem od stycznia do kwietnia 2015 r., o jakim zeznawała
powódka, Sąd Rejonowy obniżył wysokość alimentów do kwoty 200 zł miesięcznie, mając na uwadze możliwość
korzystania przez nią z pomocy. Od 20 kwietnia 2015 roku sytuacja materialna pozwanej uległa jednak pogorszeniu
z uwagi na zamieszkanie w wynajętym mieszkaniu w N. z rozwiedzioną córką i jej 5-letnim dzieckiem, co skutkowało
utrzymaniem alimentów w wysokości ustalonej ugodą z 2010 r. w kwocie 400 zł miesięcznie, z uwagi na fakt, że powód
sam zajmował mieszkanie wspólne. Natomiast od dnia 30.10.2010 r. wysokość alimentów Sąd I instancji ustalił na
kwotę 300 zł miesięcznie.
Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł powód. Zaskarżając go w całości zarzucił naruszenie prawa
materialnego, to jest art. 138 k.r.o., poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, skutkujące
nieuzasadnionym przyjęciem, iż od daty poprzedniego uregulowania wysokości obowiązku alimentacyjnego powoda
nie nastąpiła taka zmiana stosunków, która uzasadniałaby obniżenie obowiązku alimentacyjnego powoda wobec
pozwanej do kwoty po 100 zł. miesięcznie, pomimo iż całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego
w pełni potwierdza zasadność żądania pozwu. Ponadto wskazał na naruszenie przepisów postępowania, które mogło
mieć wpływ na jego treść, to jest art. 233 § 1 k.p.c., poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego i przekształcenie tej oceny w ocenę dowolną, skutkujące dowolną oceną Sądu
odnośnie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i bezzasadnym oddaleniem powództwa w istotnej jego
części.
Wobec takich zarzutów wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i obniżenie
obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej do kwoty po 100 zł miesięcznie z dniem 26 stycznia 2015 r.,
ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje :
Apelacja nie jest uzasadniona.
W ocenie Sądu Okręgowego apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem podniesione w niej zarzuty okazały się
bezzasadne. Stwierdzić należy, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, nie daje podstaw do przyjęcia trafności
zarzutów dotyczących błędnych ustaleń faktycznych i niewłaściwej oceny materiału dowodowego. Sąd Rejonowy
przeprowadził wszystkie zawnioskowane dowody. Na tej podstawie poczynił ustalenia zgodne z tymi dowodami i
wysnuł z nich trafne wnioski, a w konsekwencji tego w sposób właściwy zastosował prawo. Dokonując ustaleń Sąd
I instancji wskazał na jakich dowodach się oparł i dlaczego oraz wyjaśnił, którym z nich dał wiarę, a ocenę w tym
zakresie uzasadnił. Zdaniem Sądu Okręgowego, nie ma podstaw do zarzucenia Sądowi Rejonowemu przekroczenia
zasad swobodnej oceny dowodów. Oceniając je przeprowadził bowiem logiczną argumentację, zaś apelujący w żadnym
zakresie nie wykazał luk lub nieścisłości w tym rozumowaniu.
Jak niejednokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy w uzasadnieniach swych orzeczeń - ramy swobodnej oceny dowodów
muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia
oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny
rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc
oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego, przy możliwej do skontrolowania poprawności
rozumowania. Zdaniem Sądu Okręgowego ocena dowodów oraz ich rozważenie dokonane przez Sąd I instancji spełnia
wskazane wyżej wymogi, dlatego też nie można przypisać temu działaniu cech dowolności.
Naruszenie reguł swobodnej oceny dowodów nie zawsze pokrywa się z błędnymi ustaleniami faktycznymi. Jak
podkreślano wielokrotnie w orzecznictwie, błędne ustalenia faktyczne mogą być skutkiem nieprawidłowej oceny
materiału dowodowego, jednak nie zawsze musi tak być. W konsekwencji dla skuteczności zarzutu błędnych ustaleń
faktycznych nie można poprzestać na stwierdzeniu, że dokonane ustalenia są wadliwe, odnosząc się do stanu
faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wskazanie przyczyn, które
dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie poczynionych ustaleń. Apelacja powinna wskazać, jakie kryteria oceny
zostały naruszone przez sąd przy analizie przeprowadzonych dowodów, co doprowadziło do stwierdzenia braku ich
wiarygodności i mocy dowodowej.
Tymczasem apelujący wskazując na błędne ustalenia faktyczne ogranicza się w zasadzie do wskazania, jakie ustalenia
faktyczne powinny zostać przez sąd poczynione, bez odniesienia się do sfery, dotyczącej prowadzonej przez Sąd
Rejonowy oceny. W wyniku takiego zakwestionowania, wyłącznie przez podanie, jakie powinny być ustalenia i jakie
dowody winny stanowić podstawę stwierdzenia stanu faktycznego, brak jest podstaw do podważenia oceny dowodów
dokonanej przez Sąd Rejonowy. Tymczasem to właśnie sąd jest uprawniony do dokonania ustaleń na podstawie
oceny materiału dowodowego, w oparciu o zasadę swobodnej oceny polegającej na możliwości analizy wszystkich
zgromadzonych dowodów. W treści apelacji najistotniejsze zarzuty związane z naruszeniem reguł wynikających z
treści art. 233 k.p.c. odnosiły się do ustalenia nadużywania alkoholu przez powoda, również po wypadku jakiemu
uległ, tylko na podstawie jego stawiennictwa na rozprawę sądową pod wpływem alkoholu. Zauważyć należy, że taka
okoliczność, w sposób istotny wpływa na ocenę zeznań pozwanej, która
również w swych zeznaniach wskazywała, iż powód jest widywany pod wpływem alkoholu przez inne osoby.
Nie można również zgodzić się z twierdzeniem apelacji, iż prawomocne zakończenie postępowania o podział
wspólnego majątku stron, nie zmienia w pozytywny sposób sytuacji materialnej powoda przy równoczesnym
polepszeniu sytuacji pozwanej. Wprawdzie na skutek zapadłych w nim rozstrzygnięć pozwana stała się wyłączną
właścicielką trzypokojowego mieszkania położonego w N., w którym dotychczas zamieszkuje powód, ale jednocześnie
została ona obciążona na jego rzecz dopłatą, która nawet w przypadku potrącenia należności pozwanej, pozwoli
powodowi w razie potrzeby na wynajęcie mieszkania. W przypadku braku dokonania spłaty w terminie, powodowi
przysługiwać będą uprawnienia do zabezpieczenia swych praw również na przedmiotowym mieszkaniu. W tym
kontekście nie można pominąć tej okoliczności, że to dzięki przeznaczaniu m.in. kwot z uiszczanych przez powoda
alimentów, mieszkanie nie zostało zadłużone. Mając na uwadze poczynione w sprawie ustalenia brak jest, zdaniem
Sądu Okręgowego, podstaw do przyjęcia, iż w sytuacji, gdyby jego obowiązek alimentacyjny został obniżony do
dochodzonej kwoty po 100 zł miesięcznie, opłacałby on regularnie czynsz za mieszkanie, pomimo uzyskania większych
możliwości w tym zakresie.
Pozwana pobiera niższe świadczenie rentowe niż powód, a jej stan zdrowia i długotrwała niesprawność, nie daje
możliwości zarobkowania. W tym stanie rzeczy obciążenie jej dopłatą na rzecz powoda, która ma zostać uiszczona w
terminie do końca kwietnia br. sprawia, że również jej sytuacja uległa zmianie, którą należy uwzględnić przy ocenie
zmian w zakresie ustalonych alimentów. Dla spłacenia powoda musi się bowiem zadłużyć pomimo trudnej sytuacji
materialnej.
Oceniając całokształt materiału dowodowego w sprawie, nie można pominąć także okoliczności dotyczących winy
powoda w rozkładzie pożycia małżeńskiego stron. To bowiem jego zachowanie, doprowadziło do orzeczenia separacji
i braku możliwości wzajemnego wspierania się małżonków.
Wszystkie podniesione okoliczności w ocenie Sądu Okręgowego sprawiają, iż nie zachodzi naruszenie przepisu art.
138 k.r.i o. Sąd Okręgowy nie stwierdził również uchybień branych pod uwagę przy rozpoznaniu apelacji z urzędu. W
tym stanie rzeczy podlegała ona oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. Tytułem pomocy prawnej udzielonej pozwanej
w postępowaniu apelacyjnym pełnomocnikowi z urzędu przyznane zostało wynagrodzenie.
(...)