Informatyczne wspomaganie zarządzania placówką ochrony zdrowia

Dr hab. n. med. inŜ. Marek Cieciura
WyŜsza Szkoła Technologii Informatycznych
INFORMATYCZNE WSPOMAGANIE
ZARZĄDZANIA
PLACÓWKĄ OCHRONY ZDROWIA
Temat aktualny
od wielu lat
RACJONALNA INFORMATYZACJA
1/37
Układ wystąpienia
1. Podstawowa terminologia
2. Informatyzacja placówek słuŜby zdrowia
3. Skuteczna informatyzacja
4. Informatyczne wspomaganie zarządzania
5. Podsumowanie
2/37
SłuŜba zdrowia – mercedes nie dla kaŜdego, Rzeczpospolita, 23 grudnia 2008 r.
PODSTAWOWA
TERMINOLOGIA
3/37
Komputeryzacja i informatyzacja
KOMPUTERYZACJA
Zainstalowanie komputerów
i opracowanie
komputerowych metod
przetwarzania informacji
INFORMATYZACJA
WdroŜenie
i wykorzystywanie
komputerowych metod
przetwarzania informacji
Aspekt narzędziowy
Aspekt wynikowy
Pojęcia te stosowane są takŜe zamiennie
• Informatyzacja polega na racjonalnym wykorzystaniu
uprzednio wprowadzonych juŜ danych do systemów
informatycznych.
• Warunkiem efektywnego wdroŜenia takich rozwiązań
jest stosowanie sprawdzonych metodyk
i traktowanie informatyzacji w kategoriach złoŜonego
przedsięwzięcia, tzn. dysponującego opracowanym
budŜetem, harmonogramem oraz strukturami
realizacyjnymi.
4/37
Podstawowe rodzaje systemów
♦ System informacyjny – wielopoziomowa struktura
pozwalająca na zbieranie i przechowywanie
informacji oraz ich przetwarzanie i udostępnianie.
♦ System informatyczny - część systemu
informacyjnego, która realizuje przetwarzanie
informacji z wykorzystaniem komputerów.
System informatyczny
System informacyjny
5/37
Zarządzanie
♦ Zarządzanie - ogół działań zmierzających do
efektywnego wykorzystania zespołów ludzkich
i środków materialnych, podejmowanych w celu
osiągnięcia wcześniej sformułowanych celów.
♦ Funkcje zarządzania:
planowanie,
organizowanie,
przekazywanie poleceń
/zarządzanie realizacją,
koordynacja,
kontrolowanie.
♦ Obszary zarządzania:
personelem (zasobami
ludzkimi),
wyposaŜeniem,
marketingiem
(zarządzanie
marketingowe).
♦ Horyzont czasowy i rodzaje decyzji:
operacyjne (bieŜące),
strategiczne.
Sztuka rządzenia polega na umiejętności przystosowania się do warunków –
Jarosław Iwaszkiewicz
6/37
INFORMATYZACJA
PLACÓWEK SŁUśBY
ZDROWIA
7/37
Podstawowe cele informatyzacji szpitala
• Wspomaganie planowania i organizacji
• Wspomaganie codziennego funkcjonowania
• Wspomaganie zarządzania
• Wspomaganie procesu naukowego
i dydaktycznego
Cel bez planu działania jest tylko poboŜnym Ŝyczeniem
– Antoine de Saint-Exupery
8/37
Konieczność zredukowania pracy
administracyjnej
Czas pracy pielęgniarek
11%
26%
18%
Dokumentowanie
Obsługa pacjentów
Komunikowanie
Inne czynności
Administrowanie
20%
25%
Lekarze – około 50% czasu na czynności administracyjne i dokumentowanie
Zmniejszanie pracy administracyjnej poprzez automatyzację:
• Generowanie zawartości dokumentów medycznych na podstawie
wcześniej wprowadzonych danych.
• Automatyzacja wyznaczania terminów badań diagnostycznych.
• Samodzielne zapisywanie się pacjentów na wizyty w przychodni.
• …
9/37
Konsolidacja danych finansowych
z danymi medycznymi
PODSYSTEM
MEDYCZNY
Dane ilościowe dotyczące
wykonań poszczególnych
procedur, zuŜytych
materiałów, leków
PODSYSTEM
KSIĘGOWOKOSZTOWY
Koszt osobodnia, koszty
procedur, koszty leków
i materiałów.
Medyczna
Karta
Pacjenta
10/37
Analizy
Raporty
Struktura zminimalizowanego systemu
szpitalnego
OPROGRAMOWANIE
DO ZBIERANIA
INFORMACJI
KOSZTOWYCH
I SPRAWOZDAWCZYCH
PODSYSTEM
ADMINISTRACYJNY
11/37
MODUŁY:
SPRAWOZDAWCZY
I ZARZĄDCZY
Moduł sprawozdawczy
• Rozliczenie hospitalizacji z wykonanych usług - produktów medycznych, zgodnie
z wprowadzonymi danymi o zawartych kontraktach z NFZ i kontraktowych katalogach
produktów medycznych.
• Generowanie sprawozdań do NFZ i PZH w postaci elektronicznej.
Moduł zarządczy
• Wspomaga zarządzanie szpitalem poprzez generowanie standardowych zestawień i raportów
na potrzeby zarządzania.
• MoŜliwość uzyskiwania dowolnych raportów z wprowadzonych danych.
• Funkcjonalność modułu obejmuje wczesne ostrzeganie w zakresie finansowym, kadrowym,
sprzętowym itp.
SKUTECZNA
INFORMATYZACJA
12/37
Wolnoamerykanka w informatyzacji
Nieznajomość istoty informatyzacji jest rajem dla firm
dostarczających
oprogramowanie.
Dyrektorzy
boją
się
komputerów, a firmy informatyczne potrafią sprzedać szpitalowi
kaŜdy, nawet najmniej przydatny, czy najbardziej bezuŜyteczny
program – październik 2005r.
Erwin Strzesak, Wolnoamerykanka,
http://termedia.pl/showpdf.php?article_id=3783&filename=Wolnoamerykanka.pdf&priority=1
13/37
Zamiar informatyzacji
1. Z jakiego powodu (po co?) chcecie
Państwo uruchomić ten projekt?
2. Jaki problem chcecie Państwo
rozwiązać?
3. Co Państwu dokucza?
14/37
Zamiar informatyzacji
1. Czy potrzebny jest nowy system, z czego wynika taka
potrzeba, jakie mają być jego zadania oraz czy nie wystarczy
tylko zmodernizowanie starego systemu?
2. Czy są opracowane niesprzeczne i wyczerpujące przepisy,
na podstawie których ma funkcjonować nowy system?
3. Jaka ma być struktura systemu i jaka moŜe być zastosowana
technologia przetwarzania?
4. Czy jest zapewniona wymagana infrastruktura
teleinformatyczna, czy teŜ naleŜy dokonać jej modernizacji
i rozbudowy?
5. Jaki jest wymagany czas opracowania i wdroŜenia systemu
oraz czy jest on realny?
6. Czy moŜliwe jest opracowanie systemu własnymi siłami,
czy teŜ naleŜy powierzyć jego wykonanie wykonawcom
zewnętrznym?
7. Jaki jest koszt realizacji przedsięwzięcia i czy są w dyspozycji
takie środki finansowe, czy teŜ sposoby ich uzyskania?
15/37
Podstawowe przesłanki inwestowania
w technologie informatyczne
♦ Usprawnienie procesów podejmowania
decyzji (szybkość, dokładność,
uwzględnienie wielu czynników)
♦ Sprostanie rosnącym oczekiwaniom
klientów
♦ Lepsza koordynacja pracy grup
pracowniczych
♦ MoŜliwość sprostania wymogom
sprawozdawczości
♦ Lepsza kontrola wydatków oraz personelu
16/37
Kluczowe kryteria wyboru systemu
informatycznego
♦ Dopasowanie do potrzeb - aby system spełniał swoje zadania
♦
♦
♦
♦
musi być dopasowany do profilu działalności firmy oraz modelu
jej działania.
Skalowalność - system powinien mieć moŜliwość dostosowania
się do zmian w firmie wynikających z jej rozwoju lub zmian w
organizacji.
Koszt wdroŜenia - koszt ten określa wskaźnik TCO (Całkowity
koszt posiadania - Total Cost Ownership). Są to wydatki, które
naleŜy ponieść na zakup licencji, sprzętu, serwera, stacji
roboczych, sieci komputerowej, wdroŜenia oraz dwuletniego
czasu eksploatacji.
Czas wdroŜenia - zaleŜy od wielkości firmy oraz stopnia
złoŜoności procesów biznesowych zachodzących w firmie i waha
się zwykle od kilku tygodni do 1 roku.
Referencje – dotychczasowe wdroŜenia, opinie uŜytkowników,
dostosowywanie do prawa.
Odpowiedni potencjał
i doświadczenie oferenta
17/37
Efekt „demo”
Skutki informatyzacji szpitala
18/37
Poszerzenie zakresu informacji
diagnostycznych oraz dostarczanie
narzędzi wspomagających prowadzenie
terapii
Poprawa
skuteczności
hospitalizacji
Automatyzacja zbierania
i przetwarzania informacji, jednokrotne
wprowadzanie informacji i ich
wielokrotne wykorzystywanie
Zredukowanie
pracy
administracyjnej
BieŜące zbieranie, analizowanie
i udostępnianie informacji dla celów
gospodarczych, finansowych, kontroli
jakości i badań naukowych
Poprawa jakości
zarządzania
Standardowe etapy informatyzacji szpitala
Informatyzacja ruchu chorych
Uzyskanie podstawowych informacji ewidencyjnych,
zarządczych i sprawozdawczych
Informatyzacja gospodarki lekami
Informatyzacja dotyczy kluczowego procesu dotyczącego
gospodarki lekami i jest wstępem do oceny kosztów leczenia
Informatyzacja administracji
Precyzyjne liczenie kosztów, porównywanie kosztów
leczenia tych samych jednostek chorobowych i szukanie
oszczędności
Informatyzacja pozostałej części białej
Zmniejszenie pracochłonności personelu lekarskiego
i pielęgniarskiego w zakresie czynności administracyjnych,
udoskonalenie organizacji pracy
19/37
Ankieta: Co byś zrobił gdyby SI miał być
wdroŜony po raz drugi?
♦ 80% - zwrócić uwagę na optymalizację procesów.
♦ 65% - przeprowadzić wdroŜenie mając stale na uwadze
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
cele firmy.
60% - zwrócić większą uwagę na współpracę w fazie
formułowania koncepcji.
55% - wybrać kierowników projektu z istotnych
obszarów objętych wdroŜeniem.
50% - prowadzić równocześnie wdroŜenie systemu
informowania kierownictwa.
45% - zintensyfikować szkolenia.
35% - spowodować większe zaangaŜowanie
przedstawicieli załogi.
30% - poprawić uzasadnienie ekonomiczne wdroŜenia.
20% - unikać wdroŜeń typu bing-bang.
Tomasz Zdziebko, Podejście procesowe do wdraŜania zintegrowanych systemów informacyjnych….
http://uoo.univ.szczecin.pl/~tomekz/pliki/inzynieria/prezentacje/wstep_aris_prezentacja.ppt#256,1,Podejście
procesowe do wdraŜania zintegrowanych systemów informacyjnych oraz zastosowanie narzędzi ARIS
20/37
Ludzie zapominający o przeszłości popełnią w przyszłości te same błędy,
co ich przodkowie - Andrzej Gołębiowski
Ocena zwrotu z inwestycji w systemy
informatyczne
Zmniejszenie czasu pozyskiwania danych z równoczesnym
zwiększeniem ich zakresu i wiarygodności → zwiększenie
trafności podejmowanych na ich podstawie decyzji.
Podstawa oceny efektów
wdroŜenia
Przed
wdroŜeniem
systemu
Po wdroŜeniu
systemu
Czas dostępu do danych
Czas wykonywania analiz
Zakres wykonywanych analiz
………………….
Wiarygodność danych
Jeśli po wdroŜeniu mierniki będące podstawą oceny efektów wdroŜenia
ocenimy jako lepsze, to czy moŜemy przyjąć, Ŝe osiągnęliśmy cel
wdroŜenia, a nawet czy wdroŜenie było „opłacalne”?
21/37
INFORMATYCZNE
WSPOMAGANIE
ZARZĄDZANIA
22/37
Systemy wspomagające zarządzanie
♦ System Informacji Zarządczej - SIZ (ang. Management
Information System – MIS) zbiera i analizuje dane ze
wszystkich wydziałów na podstawie rejestracji zdarzeń
gospodarczych wg określonych reguł, po czym dostarcza je
jednostkom zarządzającym w uporządkowanej formie
i z aktualną informacją, np. w postaci raportów finansowych,
analizy magazynowej itp.
♦ System Informowania Kierownictwa – SIK (ang. Executive
Information System – EIS) jest systemem zorientowanym na
zaspokajanie potrzeb informacyjnych naczelnego kierownictwa,
poprzez dostarczanie informacji o wynikach działania
organizacji i ogólnych warunkach w otoczeniu gospodarczym.
♦ System Wspomagania Decyzji - SWD (ang. Decision Support
System - DSS ) automatycznie wyszukuje, przetwarza i
udostępnia informacje potrzebne menedŜerom do podjęcia
konkretnej decyzji.
♦ System Ekspertowy (ekspercki) – SE (ang. Expert System –
ES) udziela logicznie uzasadnionych odpowiedzi na pytania
uŜytkowników dotyczące rozpatrywanych procesów.
Raport sprzed 20 lat: czas do zabiegu operacyjnego i czas hospitalizacji
23/37
Aplikacje raportujące i analityczne
Aplikacje raportujące i analityczne komunikują się
bezpośrednio z uŜytkownikiem i dostarczają mu
przetworzonych danych w poŜądanej formie
z moŜliwością tzw. drąŜenia w dół i w górę.
♦ Narzędzia raportujące - odpowiadanie na pytania
uŜytkownika w rodzaju "co się stało?„, np. jaka była
sprzedaŜ danego produktu za zadany okres.
♦ Narzędzia OLAP (Online Analytical Processing) komputerowe przetwarzanie, które umoŜliwia
uŜytkownikowi łatwe i selektywne wydobywanie
i oglądanie danych z róŜnych wymiarów.
♦ Narzędzia do eksploracji danych - umoŜliwiają
znajdowanie (odkrywanie) nieznanych jeszcze zaleŜności
(prawidłowości) między danymi w nagromadzonych
zbiorach danych. Są to takie metody, które pozwalają
z danych tworzyć wiedzę (znajdować zaleŜności, wzorce,
trendy).
♦ Aplikacje analityczne - bieŜąco śledzą stan róŜnych
zmiennych i w razie potrzeby automatycznie informują
o ich przekroczeniu.
♦ Pulpity/Kokpity menedŜerskie – współczesne systemy
EIS.
24/37
Remigiusz Orzechowski, eBusiness Intelligence, http://www.e-mentor.edu.pl/artykul_v2.php?numer=9&id=143
Pulpit menedŜerski
Przedstawienie w moŜliwie prostej postaci podstawowych
wskaźników stanu organizacji:
•Ryzyko pozycji finansowej,
•Ryzyko utraty płynności finansowej,
•Ryzyko utraty zdolności dochodowej,
•Ryzyko struktury finansowania,
•Ryzyko pozycji strategicznej.
Pięć podstawowych kategorii ryzyka:
A — najniŜszy poziom,… E – najwyŜszy poziom.
Kategorie ryzyka opisane są w dwuwymiarowej
przestrzeni atrybutów składowych → macierzy
ryzyka.
Atrybuty ryzyka pozycji strategicznej:
•warunki konkurencyjne - rozumiane jako wielkość
potencjału wewnętrznych zasobów przedsiębiorstwa
(technologia, finanse zasoby ludzkie)
•perspektywy rynkowe - otoczenie konkurencyjne,
polityka makroekonomiczna.
Kategoria podwyŜszonego ryzyka – stany na poziomie C (C1... C3). Jest podstawą do
generowania sygnału ostrzegawczego informującego o potencjalnych zagroŜeniach.
Stany pośrednie, np. B1/C1 to tzw. symptomy zagroŜeń lub szans.
Zbigniew Twardowski, Wielowymiarowe modelowanie decyzji rynkowych w strategicznych systemach wczesnego
ostrzegania, http://swo.ae.katowice.pl/_pdf/180.pdf
25/37
Wczesne ostrzeganie (Early warning)
♦ System wczesnego ostrzegania - SWO uzyskuje
informacje dotyczące procesów zachodzących
w otoczeniu przedsiębiorstwa i w samym
przedsiębiorstwie, analizuje je i udostępnia
kierownictwu firmy.
♦ Zbieranie i przetwarzanie informacji ukierunkowane jest
na prognozowanie przyszłych zdarzeń zagraŜających
istnieniu przedsiębiorstwa i w konsekwencji
uruchomienie działań zapobiegawczych (a nie
korygujących) w formie odpowiednich procesów
naprawczych.
♦ SWO powinien wskazywać moŜliwie najbardziej
prawdopodobne zagroŜenia z wystarczającym
wyprzedzeniem, aby umoŜliwić podjęcie działań
zapobiegawczych.
Dach naprawia się wtedy, gdy świeci słońce - John F. Kennedy
26/37
System wczesnego ostrzegania (autorstwa
J. Gajdka i D. Stody)
Wyznaczono 20 wskaźników finansowych, obliczanych na
podstawie sprawozdań finansowych. Z tych wskaźników do
modelu wybrano 5:
X1- Przychody netto ze sprzedaŜy/aktywa ogółem (śr.)
X2- Zobowiązania krótkoterminowe (śr.) /360*koszty wytworzenia
produkcji sprzedanej
X3- Wynik finansowy netto/aktywa ogółem (śr.)
X4- Wynik finansowy brutto/przychody netto ze sprzedaŜy
X5- Zobowiązania ogółem/aktywa ogółem
Z=0,773206-0,085642X1+0,000775X2+0,922098X3+0,653599X4+
-0,59469X5
Celem obliczeń nie są same liczby, lecz ich zrozumienie - R. W. Hamming
Dobra kondycja ekonomicznofinansowa
ZagroŜenie upadłością
27/37
0,45
Z
Informatyczne wspomaganie
podejmowanych decyzji
Wspomaganie dotyczy procesów decyzyjnych,
w których do podjęcia decyzji konieczne jest
szybkie przetworzenie ogromnych ilości danych
(np. w duŜych organizacjach) lub gdzie
charakterystyka sytuacji decyzyjnej wymaga
zastosowania skomplikowanych obliczeniowo
modeli.
Dane o realizowanych procesach i otoczeniu
Modele i algorytmy
Informacje wspomagające
podejmowanie decyzji
Zwięzłość informacji
zarządczej
28/37
PODSUMOWANIE
29/37
Podstawowe cele zarządzania placówką
ochrony zdrowia
♦ Sprawne funkcjonowanie placówki.
♦ Zapewnienie wysokiej jakości świadczonych usług
medycznych.
♦ Zapewnienie jak najlepszego wykorzystania
personelu i wyposaŜenia.
♦ Ograniczenie nieuzasadnionych kosztów.
♦ Uniknięcie sytuacji krytycznych w obszarze
finansów, personelu i wyposaŜenia.
Cele te nie są moŜliwe do osiągnięcia bez informatycznego
wspomagania podejmowanych decyzji.
Sposoby uzyskania informatycznego wspomagania:
Outsourcing
30/37
Fundusze Europejskie
Sprawdzone systemy
Jakość świadczonych usług
Ułatwienia dla pacjentów:
♦ Zwolnienie pacjenta z gromadzenia i dostarczania
lekarzom dokumentacji medycznej.
♦ Zwolnienie pacjenta z dokumentowania uprawnień
do korzystania ze świadczeń medycznych.
♦ UmoŜliwienie zdalnego zapisywania się do lekarzy
specjalistów, a nie wystawanie w kolejkach.
♦ UmoŜliwienie zdalnego zamawiania leków
w aptece z dostarczeniem do domu.
♦ ……………………
Klientów przyciągają obietnice, a zadowolenie sprawia, Ŝe pozostają klientami
na długo. Obietnice moŜna stworzyć działaniami marketingowymi, ale satysfakcję
moŜe zagwarantować cała firma – Philip Kotler
31/37
Etapy informatyzacji
WdroŜenie modułów ZSI
Konfiguracja i instalacja sprzętu
Wybór dostawcy systemu oraz sprzętu
Opracowanie dokumentacji przetargowej
Określenie potrzeb informatycznych
Identyfikacja oraz optymalizacja procesów
gospodarczych
32/37
Tomasz Zdziebko, Podejście procesowe do wdraŜania zintegrowanych systemów informacyjnych….
http://uoo.univ.szczecin.pl/~tomekz/pliki/inzynieria/prezentacje/wstep_aris_prezentacja.ppt#256,1,Podejście
procesowe do wdraŜania zintegrowanych systemów informacyjnych oraz zastosowanie narzędzi ARIS
Co jest waŜne, a co nie ?
Informatyzacja nie moŜe być celem samym w sobie
tak jak
Celem analizy statystycznej nie moŜe być znalezienie wszystkich
moŜliwych istotnych róŜnic rozkładów czy korelacji zmiennych
Ukierunkowanie informatyzacji
33/37
Zmniejszenie
pracochłonności pracy
administracyjnej białego
personelu
Automatyzacja raportowania
i sprawozdawczości,
wspomaganie zarządzania
Co jest waŜne, a co nie ?
Kluczowa rola danych
Około 90% czasu (wysiłku, kosztów, itp.) wymaga
uzyskanie kompletnych i wiarygodnych danych.
Firmy podejmują strategiczne decyzje biznesowe
wykorzystując zaledwie 7% swoich danych.
Stopnie informatyzacji
I stop.
34/37
II stop.
Co jest waŜne, a co nie ?
Wprowadzanie danych
Ręczne
Zautomatyzowane
Automatyczne
SYSTEM INFORMATYCZNY
Wspomaganie
Funkcjonowania
Zarządzania
Uzyskiwanie danych:
• Wprowadzanie danych w miejscach ich
powstawania
• Jednokrotne wprowadzanie danych i ich
wielokrotne wykorzystywanie
• Automatyczna identyfikacja danych
35/37
Planowania
Rozwiązania
mobilne
Izba Przyjęć
Kody
kreskowe
Co jest waŜne, a co nie ?
UPROSZCZENIE PROCEDUR I STRUKTURY INFORMACYJNEJ
Nie ma uzasadnienia dostosowywanie SI do tzw. specyfiki szpitala?
PrzecieŜ wszystkich obowiązuje ta sama ustawa o zakładach opieki
zdrowotnej, te same zasady kontraktowania i rozliczania umów z płatnikiem.
Najkrótsze wyrazy „tak” i „nie” wymagają najdłuŜszego zastanowienia – Pitagoras
36/37
Rozwinięcie tematu
Portal: http://cieciura.net/
NR 10/2009 3 czerwca 2009 r.
http://eurosoft.com.pl
ZAPRASZAMY
Dziękuję Państwu za uwagę
37/37