Wprowadzenie do ekonomi i gospodarki

ZAŁOŻENIA
MODEL ZAGREGOWANEGO
POPYTU I ZAGREGOWANEJ
PODAŻY
 Dochód narodowy (Y) jest równy
produktowi krajowemu brutto (PKB).
Y = K + I + G
Badamy zależność pomiędzy przeciętnym
poziomem cen rynkowych a dochodem
narodowym.
Neoklasycyzm a keynesizm
OGÓLNA RÓWNOWAGA RYNKU
STRONA POPYTOWA
(ZAGREGOWANY POPYT Pa):
przeciętny poziom cen
 obniżka przeciętnego poziomu cen rynkowych powoduje
Pa
Sa
wzrost siły nabywczej pieniądza oraz spadek stopy
procentowej;
 wzrost siły nabywczej pieniądza stwarza możliwość
zakupienia większej ilości dóbr i usług;
 spadek stopy procentowej zachęca przedsiębiorców do
zwiększenia inwestycji a gospodarstwa do zwiększenia
konsumpcji.
Wniosek – spadek przeciętnego poziomu
cen powoduje wzrost realnego dochodu
narodowego
realny dochód narodowy
STRONA PODAŻOWA
(ZAGREGOWANA PODAŻ Sa)
TEORIA OGÓLNEJ RÓWNOWAGI
GOSPODARKI
 wzrost przeciętnego poziomu cen powoduje
zwiększenie produkcji.
 Jakie czynniki (podażowe czy popytowe)
decydują o poziomie dochodu narodowego?
Wniosek – wzrost przeciętnego poziomu
cen powoduje wzrost realnego dochodu
narodowego
 Czy równowaga możliwa jest tylko w punkcie
pełnego wykorzystania wszystkich czynników
produkcji?
1
PRAWO RYNKÓW J. B.
SAYA
KLASYCZNA TEORIA
RÓWNOWAGI
 koszty produkcji ponoszone przez producentów są
jednocześnie wynagrodzeniem za czynniki produkcji
(płaca, zysk, renta), a tym samym są przeznaczone na
konsumpcję.
 wzrost produkcji (podaży) stwarza dla siebie taki sam
wzrost popytu ponieważ wartość produkcji tworzy
dochody, które w całości są wydatkowane na zakup
wytworzonych dóbr;
ZAGREGOWANY POPYT = ZAGREGOWANA
PODAŻ
WNIOSKI
TEORIA REALNEJ STOPY
PROCENTOWEJ
 oszczędności gromadzone przez podmioty są niczym
 Realna stopa procentowa – stopa procentowa


innym jak odroczoną konsumpcją;
niemożliwa ogólna nadprodukcja;
niemożliwa niedostateczna produkcja;
pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych;
brak przymusowego bezrobocia
obowiązująca w bankach komercyjnych, skorygowana
zmianami cen (nominalna stopa procentowa minus
inflacja).
STOPA RÓWNOWAGI
STOPA RÓWNOWAGI

I = Os
realna stopa procentowa
Z uwagi na elastyczność realnej stopy procentowej i
realnej płacy nie jest możliwe trwałe odchylenie
od stanu równowagi globalnej w warunkach
doskonałej konkurencji
Spadek realnej stopy procentowej
 Inwestycje
 zwiększenie popytu na kredyt,
 zwiększenie popytu na dobra inwestycyjne,
 Oszczędności
 zmniejszenie oszczędności,
 zwiększenie konsumpcji.

I
Os
oszczędności, inwestycje
2
STOPA RÓWNOWAGI
TEORIA RYNKU PRACY
 Zmiana stopy procentowej koryguje
OSZCZĘDNOŚCI AUTOMATYCZNIE
PRZEKSZTAŁCAJĄ SIĘ W INWESTYCJE;
oszczędzanie jest zjawiskiem pozytywnym, sprzyja
wzrostowi produkcji.
płaca realna
niedostosowanie inwestycji i oszczędności.
 Wniosek:
liczba pracowników
TEORIA RYNKU PRACY
ZAŁOŻENIA
 Bezrobocie przymusowe – sytuacja w której
pracownik nie jest w stanie znaleźć pracy za
aprobowaną płacę
 Również na rynku pracy działa mechanizm
korygujący
RÓWNOWAGA GLOBALNA
 Os = I
 Popyt na pracę = podaż pracy przy poziomie
równości płacy realnej z produkcyjnością
krańcową i pełnym zatrudnieniem
WNIOSEK
PODAŻ
 dochód narodowy jest wytwarzany w granicach
Ogólny poziom cen
POPYT 0
pełnego wykorzystania istniejących zdolności
produkcyjnych;
 krzywa podaży jest pionowa i nie zależy od
przeciętnego poziomu cen rynkowych
POPYT1
↑G,↓t
E*
E
Ymax
PKB
3
WNIOSEK
WNIOSEK
 Ceny mogą zmieniać się pod wpływem zmian
 Mechanizm elastycznych cen i płac oraz stopy procentowej
podaży pieniądza ale zawsze pociąga to za sobą
identyczną zmianę płac nominalnych.
 Płace realne nie ulegają zatem zmianie.
 Popyt realny nie ulega zmianie
 Realny dochód narodowy nie ulega zmianie




w warunkach doskonałej konkurencji utrzyma realny
dochód narodowy na nie zmienionym poziomie w
granicach pełnego wykorzystania zdolności
produkcyjnych.
Nie istnieją nadmierne oszczędności ani nadmierne
inwestycje.
Gospodarka jest w stanie wchłonąć każdy rozmiar
oszczędności ponieważ możliwości inwestycyjne są
nieograniczone.
Zmiana podaży pieniądza nie wpływa na wielkości realne
(poziom produkcji i dochód narodowy).
Pieniądz w gospodarce jest neutralny.
John Maynard Keynes
KEYNESOWSKA
TEORIA RÓWNOWAGI
 od 1909 roku wykładowca ekonomii na Uniwersytecie w Cambridge,
 w latach 1911-1945 redaktor Economic Journal, od 1921 roku prezes


John Maynard Keynes
1883-1946


TEZY KEYNESA




Prawo Saya jest niesłuszne – mechanizm napędzający
działalność gospodarczą nie jest związany z
wytwarzaniem i otrzymywaniem dochodu ale z jego
wydawaniem (to co jeden wyda, drugi zarobi).
W gospodarce nie ma doskonałej konkurencji – ceny i
płace są w wysokim stopniu sztywne.
Krzywa podaży jest odwróconą literą L.
Jeżeli spada globalny popyt, spada również produkcja
(realny dochód narodowy) a ceny pozostają stałe.
wielkiego towarzystwa ubezpieczeniowego; prowadził też własne
przedsiębiorstwo finansowe.
W uporządkowany sposób przedstawił popytową teorię dochodu narodowego
(tzw. teoria Keynesa).
Był doradcą rządu brytyjskiego w czasie I Wojny Światowej. Uczestniczył w
konferencji wersalskiej jako doradca Lloyda George’a. Wywołał znaczne
poruszenie opuszczając konferencję w proteście przeciw nałożeniu reparacji
wojennych na Niemcy.
Jeden z twórców Międzynarodowego Funduszu Walutowego i
Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Główne prace: A Treatise on Money (t. 1 The Pure Theory of Money, 1930; t. 2
The Applied Theory of Money, 1930); Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i
pieniądza (1936, wydanie polskie 1956).
RÓWNOWAGA OGÓLNA
P
PODAŻ
POPYT0
POPYT1
↑G,↓t
E
E*
LUKA RECESYJNA
PKB
4
TEZY KEYNESA
 Tylko spadek cen poszczególnych dóbr zwiększa ich
popyt; spadek cen wszystkich dóbr nie zwiększa popytu.
 Możliwa jest równowaga przy bardzo różnym stopniu
wykorzystania czynników produkcji (w szczególności
przy różnym bezrobociu).
 Jeżeli efektywny popyt konsumpcyjny i inwestycyjny
będzie wzrastał w wystarczającym stopniu, będzie
wzrastał dochód narodowy i będzie zmniejszało się
bezrobocie. Dopiero gdy gospodarka osiągnie stan
pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych, dalsze
zwiększanie popytu będzie powodowało wzrost cen, a nie
dochodu realnego.
TEZY KEYNESA
 Oszczędności są stałym procesem, który zmienia
się powoli w czasie, pod wpływem
poważniejszych zmian w wysokości
otrzymywanych dochodów.
 Inwestycje charakteryzują się bardzo dużą
zmiennością, gdyż narażone są na: zmiany
oczekiwań przedsiębiorców, zmiany popytu,
zmiany cen, zmiany stopy procentowej.
 Nie ma automatyzmu w przekształcaniu się
oszczędności w inwestycje.
TEZY KEYNESA
 Mechanizm rynkowy jest niedoskonały –
samoczynnie nie jest w stanie zapewnić ani
pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych
ani pełnego zatrudnienia.
 Konieczne jest wspieranie tego mechanizmu
przez zwiększenie konsumpcji i inwestycji oraz
wydatków rządowych.
CO DECYDUJE O WYDATKACH
KONSUMPCYJNYCH I
INWESTYCYJNYCH?
PKB = K+ I + G
PKB = DDL + Am + Nz + T – Bt
K+ I + G = DDL + Am + Nz + T – Bt
G + Bt = T
K+ I = DDL + Am + Nz
DDL = OL + K
K+ I = OL + K + Am + Nz
Os = OL+ Am + Nz
K + I = Os + K
I = Os
ROZBIEŻNOŚCI MIĘDZY
OSZCZĘDNOŚCIAMI A INWESTYCJAMI
OSZCZĘDNOŚCI A INWESTYCJE
 EX ANTE
 Skoro oszczędności są nadwyżką dochodów nad
Os > I  mechanizm depresyjny
wzrost oszczędności  zmniejszenie konsumpcji  spadek
sprzedaży, wzrost zapasów  zniechęcenie
przedsiębiorców do dalszego inwestowania, zmniejszenie
produkcji, spadek zatrudniania, spadek dochodów 
zmniejszenie inwestycji  RECESJA
Os < I  spirala ekspansji
spadek oszczędności  wzrost konsumpcji  wzrost
produkcji, wzrost inwestycji  OŻYWIENIA 
...............
 EX POST
I = Os
konsumpcją a inwestycje nadwyżką bieżącej
produkcji, która nie została skonsumowana.
 Inwestycje przez zmianę poziomu dochodu
narodowego uruchamiają proces
dostosowawczy oszczędności
5
MNOŻNIK INWESTYCYJNY
wzrost inwestycji  wzrost popytu na
dobra kapitałowe  wzrost produkcji
 wzrost zatrudnienia  wzrost
dochodów  wzrost konsumpcji (i
oszczędności)  wzrost produkcji 
wzrost zatrudnienia  wzrost
dochodów
MNOŻNIK INWESTYCYJNY
 Y = mi  I
wskaźnik, który pokazuje o ile
przyrośnie dochód narodowy jeśli
inwestycje w gospodarce przyrosną
o jedną jednostkę
MNOŻNIK INWESTYCYJNY
MNOŻNIK INWESTYCYJNY
Krańcowa skłonność do oszczędzania
KSO = O/Y
 jest to relacja która pokazuje o ile przyrosną oszczędności
jeżeli dochód przyrośnie o jedną jednostkę,
Krańcowa skłonność do konsumpcji
KSK = K/Y
 jest to relacja która pokazuje o ile przyrośnie konsumpcja
jeżeli dochód przyrośnie o jedną jednostkę
Y = O + K /Y
Y/Y = O/Y + K/Y
1 = O/Y + K/Y
KSO + KSK = 1
∆I = 100 000
KSK = 0,8
KSO = 0,2
∆Y = ?
100 000 (a1)
80 000 (a2)
64 000 (a3)
51 200 (a4)
20 000
16 000
12 800
itd...
∆Y = 100000+80000+64000+51200+ … = ? = a 1+ a2+ a3+ … +an
a1=?a2
an=?a1
MNOŻNIK INWESTYCYJNY
a1= 100 000 = ∆I
q = 0,8 = KSK
Σ = ∆Y
∆Y = 1/(1-KSK) * ∆I
 Y = mi  I
mi = 1/(1-KSK)
KSO + KSK = 1
KSO = 1 - KSK
mi = 1/KSO
MNOŻNIK INWESTYCYJNY
Wielkość mi jest rosnącą funkcją
krańcowej skłonności do
konsumpcji i malejącą funkcją
krańcowej skłonności do
oszczędzania.
6