Opis to forma wypowiedzi, której głównym celem jest oddziaływanie

OPIS
Opis to forma wypowiedzi, której głównym celem jest oddziaływanie na wyobraźnię odbiorcy.
Opis ma zazwyczaj charakter statyczny. Dominują w nim epitety i porównania, które wpływają na jego
plastyczność.
Słownictwo przydatne do opisu:
 słownictwo urozmaicające składnię wypowiedzi:
podkreśla, tworzy, przykuwa uwagę, zwraca uwagę, zdobi, ozdabia, sprawia wrażenie, widnieje, jest
widoczny, posiada charakterystyczne..., odzwierciedla, istnieje, pozostaje, może być, bywa, był, stanowi, jest
pokazane, pokazano, odzwierciedlono, wyeksponowano, zademonstrowano, ukazano, oświecono,
przedstawiono, zobrazowano, scharakteryzowano
 słownictwo określające relacje przestrzenne:
w środku, nieco bliżej, nad, pod, z boku, z prawej strony, obok, na górze, pośrodku, w oddali, w centrum, z
boku, ponad, powyżej, niżej, w prawym górnym rogu, w lewym górnym rogu, na pierwszym planie, w tle, w
oddali, w głębi, wyżej, niżej
opis
przedmiotu
postaci
krajobrazu
dzieła sztuki
sytuacji
(bliski opowiadaniu)
OPIS PRZEDMIOTU
Zanim przystąpisz do opisu przedmiotu, dokładnie obejrzyj rzecz, którą masz opisać i zgromadź
odpowiednie słownictwo. Przygotuj plan swojej wypowiedzi, w którym uwzględnisz następujące elementy:
 nazwę przedmiotu, jego przeznaczenie i miejsce, jakie zajmuje w przestrzeni
 cechy przedmiotu:
- wielkość (niewielki, mały, duży)
- kształt – co przypomina (podłużny, kwadratowy, owalny)
- kolor (srebrzysty, zielonkawy, różowawy, czarno-biały, ciemnozielony)
- materiał, z którego został wykonany (drewniany, metalowy, porcelanowy)
- części składowe opisywanego przedmiotu
 ocenę opisywanego przedmiotu - przedstaw swój stosunek do niego (bardzo mi się podoba, jest
wygodny w użyciu)
1. Słownictwo podane w ramce wpisz do odpowiednich rubryk tabeli:
chropowaty, puszysty, szorstki, maleńki, malutki, średniej wielkości, podłużny, wydłużony, kwadratowy, szklany,
porcelanowy, gliniany, półokrągły, półkolisty, mikroskopijny, niewielki, skórzany, pluszowy, słomiany, równoboczny,
foremny, prostokątny, spłaszczony, wełniany, miły w dotyku, metalowy, plastikowy, drewniany, wielki, gigantyczny,
twardy, baryłkowaty, kanciasty, stożkowaty, sześcienny
Słownictwo opisujące kształty
Słownictwo opisujące materiały
Słownictwo opisujące wielkość
2.Opisz swoją ulubioną maskotkę z dzieciństwa.
 Najpierw dokładnie ją obejrzyj.
 Przemyśl wstęp: jaka to maskotka, skąd ją masz.
 Zastanów się nad rozwinięciem: jak wygląda maskotka. Napisz plan rozwinięcia, by twoja
praca była uporządkowana:
Plan:
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
 Zakończenie: spróbuj odpowiedzieć na pytanie, dlaczego właśnie ta maskotka ma dla ciebie
wielkie znaczenie, czemu jest szczególna.
................................................................................
/tytuł/
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
OPIS POSTACI
Opis postaci to głównie opis wyglądu zewnętrznego człowieka w połączeniu z opisem jego cech
wewnętrznych (sposób zachowania, postępowania, cechy charakteru).
Opisujemy postacie rzeczywiste lub bohaterów literackich.
Opisując postać:
 zacznij od informacji ogólnych (przedstaw tę postać – napisz wszystko, co o niej wiesz), a następnie
przejdź do szczegółów
 weź pod uwagę:
- wygląd postaci (twarz, oczy, brwi, nos, usta, włosy, sylwetka)
- sposób poruszania się
- styl ubierania się
- sposób wypowiadania się
- ulubione zajęcia (hobby, zainteresowania itp.)
- charakter (cechy charakteru wraz z przykładami zachowania)
 oceń postać, przedstawiając swój stosunek do niej
Aby urozmaicić składnię opisu, stosuj podane wzory:
Wyróżnia się..., Cechuje go..., Jest uważany za..., To ... chłopiec ..., Należy do..., Odznacza się..., Zasluguje
na miano ..., Jego pasja to...
1. Zgromadź słownictwo (przymiotniki, porównania) potrzebne do opisu zewnętrznego postaci:
twarz
czoło
oczy
brwi
nos
usta
uszy
włosy
sylwetka
wzrost
ubranie
2. Nazwij cechy osób na podstawie zdań opisujących ich zachowanie:
Zawsze słucha rodziców i nauczycieli - .....................................................................................
Radzi sobie w każdej sytuacji - ...................................................................................................
Opiekuje się młodszym bratem - .................................................................................................
Na co dzień używa słów: „dziękuję”, „przepraszam” - ...............................................................
Jeszcze nic nikomu nie pożyczył - ...............................................................................................
Jest w stanie dokonać wielu rzeczy bez niczyjej pomocy - ...........................................................
Wszystko momentalnie pojmuje i rozumie - .................................................................................
Chce mieć piątki i szóstki ze wszystkich przedmiotów - ..............................................................
Ciągle jest nieprzygotowany do zajęć - ..........................................................................................
Dotrzymuje słowa - .........................................................................................................................
Dochowuje tajemnicy - ...................................................................................................................
Ciągle czegoś zapomina - ...............................................................................................................
Nie lubi się przechwalać - ..............................................................................................................
Obraża się o byle co - .....................................................................................................................
Umie się zachować w każdej sytuacji - ..........................................................................................
3. Uzasadnij wyrażony sąd o postaci. Zapisz 1-2 zdania wg wzoru:
Wzór:
Karol to sumienny uczeń.
Zawsze odrabia prace domowe. Nie zdarzyło się, żeby
zapomniał zabrać z domu książkę czy zeszyt.
Janek to wzór pracowitości.
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
Maciej jest dociekliwy.
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
Karolinę cechuje bezinteresowność.
........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
Piotrek odznacza się życzliwością.
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
Alek wyróżnia się cierpliwością.
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
Olga jest złośliwa i krytyczna wobec innych.
.......................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
4. Wyjaśnij poniższe związki frazeologiczne:
ma węża w kieszeni - ...........................................
staje na głowie - ............................................................
dzieli włos na czworo - .........................................
dwoi się i troi - ..............................................................
zadziera nosa - .....................................................
farbowany lis - ...............................................................
czeka z założonymi rękami - ................................
ma gołębie serce - ..........................................................
nie rzuca słów na wiatr - .............................................. patrzy na świat przez różowe okulary - ...........................
ciągle myśli o niebieskich migdałach - .....................................................
w gorącej wodzie kąpany - .........................................................................
twardo stąpa po ziemi - ..............................................................................
5. Opisz dowolnie wybraną postać z twojego otoczenia. Użyj porównań, związków frazeologicznych.
Pamiętaj o akapitach.
Plan:
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
................................................................................
/tytuł/
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
OPIS DZIEŁA SZTUKI
Sformułowania potrzebne do opisu dzieła sztuki:
Przed nami rzeźba/ drzeworyt/ obraz/ grafika/ fotografia...
Dzieło przedstawia postać, fragment krajobrazu/ scenę batalistyczną/ martwą naturę ...
Na pierwszym planie...
W tle...
Centralnie...
W lewym/prawym górnym/dolnym rogu...
Poniżej..., powyżej..., na lewo/prawo od...
Na horyzoncie... (o pejzażu)
Dominują barwy jasne/ciemne...
Obraz namalowano w kolorach pastelowych/delikatnych/przejrzystych...
Najważniejszy w tym obrazie wydaje się kolor...
Najistotniejsze są kształty...
Dzieło przywodzi na myśl...
Obraz przypomina...
Artysta stwarza nastrój podniosły/ uroczysty/ melancholijny/przygnębiający/ pogodny/
smutku/tęsknoty/radości...
Dzieło wywołuje u odbiorcy smutek/przygnębienie/radość...
OPIS PEJZAŻU / KRAJOBRAZU
Pytania pomocnicze:
 Jaki jest typ krajobrazu? /górski, nadmorski, wiejski, miejski, pustynny, leśny/
 Gdzie znajduje się ten krajobraz? /położenie geograficzne, kontynent, kraj/
 Jak ukształtowana jest powierzchnia? /nizina, wyżyna, płaskowyż, kotlina/
 Jaka występuje w tym miejscu roślinność?
 Jaka jest pogoda?
 Jaka jest pora roku?
 Jaka jest pora dnia?
 Czy widoczne są jakieś niezwykłe zjawiska?
 Jaki kolor dominuje?
 Czy jakiś element krajobrazu zwraca szczególną uwagę odbiorcy?
Zredaguj opis pod tytułem: „To najpiękniejsze miejsce na ziemi”.
Plan:
Wstęp: ........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
Rozwinięcie: ........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
Zakończenie: ........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
................................................................................
/tytuł/
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
OPIS PRZEŻYĆ WEWNĘTRZNYCH
Opis przeżyć wewnętrznych to opis uczuć, doznań, emocji. Wymaga od autora umiejętności wczucia się w
czyjąś sytuację i wnioskowania o przeżyciach na podstawie ich zewnętrznych przejawów.
Rzeczowniki nazywające uczucia: radość, zadowolenie, smutek, miłość, żal, strach, zdenerwowanie,
tęsknota, złość, niechęć, niepewność, niepokój, lęk, szacunek, satysfakcja, przyjaźń, nienawiść, sympatia,
gniew, obawa, trema, zazdrość, współczucie, wdzięczność, zmęczenie, szczęście, niezadowolenie, rozpacz,
rozczarowanie, wstyd, przygnębienie, duma, odraza, zaskoczenie, zakłopotanie, zachwyt, podziw, pustka,
litość, niesmak, zagubienie, zażenowanie, ciekawość, pretensja, wyrzuty sumienia, zagubienie, zniechęcenie,
nostalgia, wzruszenie, błogość, oburzenie, podekscytowanie, pogoda ducha, przerażenie, zawiść,
melancholia, pycha, zainteresowanie, pewność siebie, przykrość, triumf, zmartwienie, przyjemność,
strapienie, ulga, ból, fascynacja, poczucie wyższości, spokój, entuzjazm, serdeczność, ubolewanie, wstręt,
euforia, nadzieja, trwoga, wściekłość, furia, obojętność, samotność, uciecha, wrogość, zdziwienie,
rozdrażnienie, załamanie, awersja, egoizm, znużenie, bezsilność, cierpienie, czułość, napięcie, skrucha,
ukojenie, zaniepokojenie, zniechęcenie, zwątpienie, depresja, niedosyt, onieśmielenie, przywiązanie,
skrępowanie, uspokojenie, zgryzota, zniecierpliwienie, apatia, ekscytacja, gorycz, panika, pasja (silny
gniew), rozrzewnienie, poruszenie, nasycenie, uniesienie wesołość, wzburzenie, zaciekawienie,
zafascynowanie, zdruzgotanie, antypatia, bojaźń, ekstaza, harmonia, irytacja, obraza, oczekiwanie, pasja
(zamiłowanie), ubolewanie, uraza, wyczerpanie, zaspokojenie, zbulwersowanie, boleść, niemoc, pogarda,
politowanie, rozjuszenie, rozluźnienie, upojenie, urzeczenie, zamiłowanie, zauroczenie, zawód, zdumienie,
zwątpienie
Zwroty wyrażające radość, podziw, miłość komuś jaśnieje (promienieje) twarz; komuś dech zaparło w
piersiach; ktoś oniemiał (zaniemówił) z zachwytu na czyjś widok; komuś radość przepełnia serce; oczy
błyszczą z zachwytu na czyjś widok; na twarzy maluje się (odbija się) podziw, zachwyt; ktoś patrzy oczyma
pełnymi zachwytu, uwielbienia; ktoś jest w siódmym niebie; patrzy na kogoś rozkochanymi (pełnymi
entuzjazmu) oczami; ktoś olśnił (oczarował) kogoś swoim wyglądem (urodą, wdziękiem, gracją); ktoś doznał
olśnienia na czyjś widok; ktoś czuje, że traci głowę dla kogoś; ktoś oblał się rumieńcem (z onieśmielenia);
speszył się; czuje się zauroczony, zniewolony
Zwroty wyrażające stres i tremę: odczuwać stres; wpływać na kogo stresująco; sytuacja stresująca;
warunki stresujące; mieć tremę, odczuwać tremę; trema kogoś ogarnia; ktoś jest stremowany; stres, trema
narasta, wzbiera się, potęguje się, wzmaga się; opada, maleje; serce zamarło w piersiach; nogi przyrosły do
ziemi; nogi się pod kimś ugięły; kogoś oblały siódme poty; oblał się zimnym potem; komuś ciarki
przebiegają po plecach; ktoś ma serce w gardle; serce komuś podeszło do gardła; serce zamarło komuś w
piersiach; ktoś nie panuje nad nerwami; komuś włosy zjeżyły się na głowie; ktoś walczył ze strachem.
Zwroty wyrażające zazdrość i zawiść: w kimś budzi się zazdrość; ktoś żółknie (zielenieje) z zazdrości; ktoś
poczerwieniał (zbladł) z zazdrości; komuś oko zbielało z zazdrości; komuś (w kimś) przewraca się wątroba;
w kimś burzy się żółć; ktoś patrzy na kogoś niechętnym (krzywym) okiem; oczyma pełnymi zazdrości; ktoś
patrzy na kogoś z zazdrością; przyglądać się zawistnym wzrokiem; kimś zawładnęła zazdrość; rzucać
zazdrosne spojrzenie; tłumić w sobie zazdrość; ktoś pęka z zazdrości; kogoś bierze złość, zazdrość,
wściekłość silna zawiść; tajona zawiść; zwykła ludzka zawiść; przyglądać się zawistnym wzrokiem; mieć w
sobie pełno zawiści; marzyć zawistnie, by się komuś coś nie udało.
1/ W podanym poniżej przykładzie opisu przeżycia wewnętrznego podkreśl sformułowania odnoszące się do
emocji i uczuć.
Pedałowałem i pedałowałem ile sił w nogach. Wiozłem ważny, pilny list. Wiozłem list i nadzieję. To
działo się tak szybko, że i teraz będę to opisywał chaotycznie. Wołałem go już od bramy. Spojrzał na mnie,
a ja dostrzegłem smutek w jego oczach, lecz gdy mu powiedziałem, co przywożę, zmienił się od razu na
twarzy, a i mnie zrobiło się ciepło na sercu. Kiedy on powoli, z drżeniem rąk odpieczętowywał list, czułem
się jak zwycięski wódz i triumfator, a jednocześnie moja dusza piszczała jak głosik małego dziecka ze
szczęścia i dumy, bo to ja właśnie uszczęśliwiłem tego człowieka. Gdy przeczytał, popatrzył swoim
zwykłym ponurym wzrokiem na mnie, a ja poczułem narastający wstyd i winę. Odjechałem szybko. Czułem
jakąś drzazgę wbijającą mi się w serce. Powoli łzy, jedna za drugą zaczęły spływać mi po nie najmłodszym
już policzku. Byłem zrozpaczony, ponieważ widziałem po jego oczach, że pozbawiłem go nadziei. To
bolało.
2/ Wyobraź sobie, że zostałeś sam w dużym, stojącym na uboczu domu. Rodzice musieli załatwić pilną
sprawę. Jest późny wieczór, deszcz, burza, wichura. Postanowiłeś obejrzeć TV. Nagle przerwano program i
podano pilną wiadomość: z więzienia zbiegł groźny bandyta i grasuje w twojej okolicy. Twój ulubiony film
leci dalej, ale słyszysz, że ktoś gwałtownie dobija się do drzwi... –Dokończ historię, opisując przeżycia
wewnętrzne
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................