Budowanie domu na skale - relacje między dzieckiem a rodziną

Budowanie domu na skale
- relacje między dzieckiem a rodziną zastępczą
warunkiem harmonijnego rozwoju
Elżbieta Trubiłowicz
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Specjalistyczna Poradnia dla Rodzin MOPR
2013 r. - 78,5 tys. w pieczy zastępczej
w tym 58,5 tys. w rodzinnej
Kryzys rodziny biologicznej
Dziecko w rodzinie
dysfunkcyjnej
Rodzina zastępcza
Typy sieroctwa
• biologiczne – rodzice nie żyją
• społeczne – rodzice żyją, ale nie wypełniają
odpowiednio swojej funkcji wobec dziecka
• duchowe (emocjonalne) – rodzice wypełniają
wobec dziecka funkcje opiekuńcze, tworzą
możliwości rozwoju, ale nie uwzględniają
potrzeb i uczuć dziecka
Trauma
• prosta- jednokrotna ekspozycja na traumę
• złożona - wielokrotna ekspozycja na traumę
• indywidualna – wypadek komunikacyjny
- gwałt, kazirodztwo (70% PTSD)
- nagła śmierć bliskiego
masowa –klęska żywiołowa (20% - PTSD)
- skażenie
- obóz jeniecki
Trauma odrzucenia
• indywidualna przemoc
• utrata najbliższych (sieroctwo lub brak
poczucia wsparcia)
• deprywacja emocjonalna (odrzucenie
emocjonalne przez rodziców)
Trauma typu T- wielokrotna, długotrwała,
sprawcą jest osoba bliska np. kazirodcze
wykorzystanie seksualne
Następstwa traumy wielokrotnej
• - depresja (94%)
• - lęki (60-90%)
• - PTSD (70%)
(Salter,2003)
NIEPEWNOŚĆ
POCZUCIE WINY
OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI
KONFLIKT LOJALNOŚCI
POSZUKIWANIE TOŻSAMOŚCI
niepewność
Poczucie winy
OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI
Konflikt lojalności
Zaburzenia przywiązania
- opiekun nie chce lub nie może stworzyć więzi
- wielu opiekunów
- opieka sprawowana jest w sposób przerywany,
nieprzewidywalny dla dziecka
- niezaspokojone potrzeby- brak odpowiedzi
emocjonalnej odbiera dziecko jako informację
„nie jesteś warty miłości”
- dziecko się dystansuje jako próba obrony przed
odrzuceniem i efekt nieufności
Typ przywiązania
• 1. bezpieczne- matki troskliwe, nienarzucające
lecz dostrojone do dzieci, wrażliwe,
akceptujące, gotowe raczej do współpracy niż
kontroli, uważne
• 2. unikowe – dziecko reaguje na matkę
pozorną obojętnością, jest pełne rezygnacji –
matki są odrzucające, szorstkie, niechętne
Przywiązanie cd.
• 3. ambiwalentne - matki są
nieprzewidywalne, mało wrażliwe, choć nie
odrzucające, zniechęcają dzieci do autonomii,
są niekonsekwentne (Ainsworth i in. 1978)
• 4. zdezorganizowana – zachowania matek są
sprzeczne ,niezdecydowane, matka
jednocześnie jest bezpieczna i zagraża, matka
boi się i przeraża (Main, Hesse. 1992)
Przywiązanie cd.
• 3. ambiwalentne - matki są
nieprzewidywalne, mało wrażliwe, choć nie
odrzucające, zniechęcają dzieci do autonomii,
są niekonsekwentne (Ainsworth i in. 1978)
• 4. zdezorganizowana – zachowania matek są
sprzeczne, niezdecydowane, matka
jednocześnie jest bezpieczna i zagraża, matka
boi się i przeraża (Main, Hesse. 1992)
Następstwa psychologiczne u dzieci
• 1. bezpieczna więź – dzieci z wysoką samooceną,
zdrowe emocjonalnie, prężne, kompetentne
społecznie, elastyczność
• 2. unikowa więź – postrzegane jako naburmuszone i
aroganckie, pełne buntu, często przemocowe,
psychopatologia obsesyjnych, narcystyczne i
shizoidalne
• 3. ambiwalentna więź – postrzegane jako infantylne,
często nadmiernie lgnące, są czasem ofiarami
przemocy rówieśniczej
• 4. zdezorganizowana więź - częste psychopatologie np.
borderlain
Pomoc
• I. Bezpieczeństwo
• fizyczne – brak zagrożeń,
• zdrowotne – diagnoza i leczenie np. PTSD,
• emocjonalne – zrozumienie mechanizmów zachowań przez
otoczenie
• II. Budowanie więzi dziecko – opiekun
• III. Kształtowanie autoregulacji fizjologicznej i emocjonalnej
• IV. Kształtowanie kompetencji społecznych
• V. Psychoterapia traumy
(Drozdowski, 2011)
Identyfikacja
• Identyfikacja podstawową strategią rozwoju.
• „Identyfikacja jest strategią obronną po traumie
stosowaną po to by np. zaprzeczyć bolesnym
uczuciom straty i porzucenia, uniezależnić się od
obiektu lub traumatycznego przeżycia, poradzić
sobie z lękiem lub pozbyć się poczucia winy i
wstydu”(Srinath,2010)
• Procesy identyfikacyjne są zawsze złożone, po
traumie są szczególnie skomplikowane.
• Obiekty pozytywnej identyfikacji ????
Komu służy prawo?
Komu służą media ?
Dziecko
Rodzic
W zdrowej rodzinie rodzice są po to by
zaspakajać potrzeby dzieci.
W niezdrowej rodzinie dzieci są po to,
żeby zaspakajać potrzeby rodziców.
(Wirginia Satir, 2000)