Stadium rozwoju systemów e

Prof. dr hab. Witold Chmielarz
Katedra Systemów Informacyjnych Zarządzania
Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego
e-mail: [email protected]
Stadium rozwoju systemów e-administracji
w Polsce
1. Wprowadzenie
Celem niniejszej pracy jest analiza obecnej fazy rozwojowej systemów e-admistracji w Polsce w odniesieniu do tendencji światowych.
Jednym z najpowaŜniejszych wyzwań stojących przed Polską po
wejściu do struktur europejskich jest budowa tzw. społeczeństwa informacyjnego, nazywanego coraz częściej społeczeństwem wiedzy. Podstawą tego społeczeństwa mają być systemy elektronicznej administracji. Z
definicji e-Administracja polega na powszechnym udostępnieniu obywatelom i firmom usług administracji państwowej i samorządowej przez
media telekomunikacyjne, a w tym Internet. Z powyŜszych określeń wynika, Ŝe kategoria ta nie jest jednoznaczna, zawiera bowiem zarówno
płaszczyznę technologiczną (stopień rozwoju teleinformatyki), jak i społeczną (świadomość, edukacja, poziom intelektualny wynikający z poziomu gospodarczego, badania itp.).
Początkowe załoŜenia i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego wytyczył na początku lat dziewięćdziesiątych tzw. Raport Bangemenna1. Raport ten podkreślał specjalne znaczenie dla stworzenia społeczeństwa informacyjnego takich nowoczesnych rozwiązań jak: sieci
cyfrowe z integracją usług (ISDN) - stanowiące medium informacyjne
1
Europe and the Global Information Society, Raport M. Bangemann i inni, Bruksela, 1994 r.
szczególnie dopasowane do potrzeb informacyjnych małych i średnich
przedsiębiorstw, sieci szerokopasmowe - będące warunkiem koniecznym
dla realizacji zaawansowanych zastosowań multimedialnych i stanowiące
podstawową sieć szkieletową społeczeństwa informacji, sieci komunikacji ruchomej oraz systemy komunikacji satelitarnej - stanowiące uzupełnienie naziemnych systemów komunikacyjnych. W świetle przedstawionych wówczas rozwaŜań kluczowymi dla budowy społeczeństwa informacyjnego zastosowaniami telekomunikacyjnymi wynikającymi z tych
rozwiązań wydawały się niewątpliwie: budowa sieci administracji publicznej (lokalnej i transeuropejskiej) oraz mechanizmów demokracji
wspomaganej informatycznie, nauka na odległość i prowadzenie badań
naukowych przy pomocy sieci, telepraca – praca na odległość przy pomocy sieci, usługi teleinformatyczne dla zarządzania przedsiębiorstwami
oraz integracja z ich systemami tradycyjnymi, zarządzanie ruchem drogowym, kolejowym oraz kontrola ruchu powietrznego, sieci opieki zdrowotnej i ochrony środowiska, elektroniczna gospodarka: handel i usługi
elektroniczne w tym: elektroniczne przetargi oraz zastosowania finansowe oraz rozwój sieci informacyjnych.
Jak widać z powyŜszego społeczeństwo informacyjne z załoŜenia
opiera się na przetwarzaniu informacji, która w większości zastosowań
staje się towarem zarówno w sferze Ŝycia gospodarczego, jak i prywatnego2. Zmiany, które nastąpiły wydają się całkowicie nieuniknione, a kraje
które wybrały tą drogą rozwoju osiągnęły juŜ dziś znaczący postęp gospodarczy, sytuując się znacznie powyŜej pozostałych. JeŜeli przyjmiemy,
Ŝe społeczeństwo wiedzy, będzie tym następnym szczeblem rozwoju, to
powinniśmy uwaŜnie śledzić postępujące przemiany, w sektorach gospo2
patrz: Elektroniczna gospodarka w Polsce. Raport 2005 r., red. M. Kraska, Instytut Logistyki
i Magazynowania, Poznań, 2006 r.
darczych i ich otoczeniu by być przygotowanym na jego wdroŜenie. I
wygląda na to, Ŝe niemniej istotne jest budowanie rynków elektronicznych, jak i ich otoczenia organizacyjnego – elektronicznej administracji
publicznej (e-government) oraz wspomagających rozwój społeczny elektronicznego kształcenia (e-learning), elektronicznej pracy (teleworking),
czy form zbliŜonych do działalności stricte społecznej (e-society): wspólnoty – budowy więzów społecznych, kultury, rozrywki w Internecie, a
takŜe poza Internetem.
Przesłanki budowy społeczeństwa informacyjnego są coraz lepsze.
Na koniec 2006 r. dostęp do Internetu na świecie miało prawie 20% ludzkości, co stanowi ponad półtora miliarda osób. W dostępie do Internetu
przoduje Ameryka Północna z 68% populacji. Jednak najwięcej internautów znajduje się w Azji – prawie 400 mln. Liczba ta będzie się prawdopodobnie w najbliŜszych latach gwałtownie zwiększać ze względu na
upowszechnieniu się usług sieciowych w Chinach i Indiach i zmieni niski
– jak dotąd 10,2% wskaźnik penetracji. Na trzecim miejscu pod tym
względem znajduje się Europa 36,2% (na drugim pod względem liczby
internautów – 290,1 mln). Polska w statystykach jest poniŜej średniej europejskiej o 8 punktów procentowych, a o 12 – powyŜej średniej światowej. Jednocześnie wykazuje nadal wysoką dynamikę wzrostu – wyŜszą
niŜ Europa, Ameryka Północna i świat, chociaŜ ponaddwukrotnie niŜszą
niŜ nadrabiające dystans kraje Środkowego Wschodu, czy Afryka. Polska
zajmuje siódme miejsce pod względem liczby internautów w Europie z
12,5 mln uŜytkowników Internetu. Z drugiej strony w 2005 r. postępowało uporządkowywanie prawnych uwarunkowań tworzenia społeczeństwa
informacyjnego. Dnia 21 lipca 2005 r. przyjęto Ustawę o informatyzacji
podmiotów realizujących zadania publiczne. Zdefiniowała ona podsta-
wowe procedury działania przyszłej e-administracji. Równolegle powstał
dokument ZałoŜenia kierunkowe do Planu Informatyzacji Państwa określający kierunki i cele, które w tym obszarze powinny być zrealizowane w
latach 2006-2010, zgodne z koncepcjami teoretycznymi społeczeństwa
informacyjnego, m.in. rozpowszechnienie dostępy szerokopasmowego
oraz upowszechnienie podpisu elektronicznego. Rozpoczęto równieŜ prace w kierunku elektronicznego systemu podatków. W sumie do 2012 r.
ma on objąć moŜliwość przesyłania do urzędów skarbowych deklaracji
VAT, PIT, CIT, wniosków i podań przez sieć, podgląd stanu rozliczeń
podatkowych obywateli, podgląd stanu realizowanej sprawy, potwierdzanie danych identyfikujących firmę, dokonywanie płatności podatków
przez Internet oraz uzyskiwaniu zaświadczeń o niezaleganiu z podatkiem3. Tak więc, jak powyŜej zaznaczono, równieŜ w Polsce rozpoczęły
się procesy wskazujące na to, Ŝe w gospodarce został przyjęty kierunek
rozwoju rokujący wkroczenie na ścieŜkę społeczeństwa informacyjnego.
2. Analiza rozwoju systemów e-administracji w Polsce
Główne cele informatyzacji administracji publicznej w Polsce, z
punktu widzenia społeczeństwa są określone m.in. następująco4: podwyŜszenie świadomości społecznej dotyczącej uŜyteczności i korzyści posługiwania się narzędziami teleinformatycznymi, wprowadzenie takich narzędzi informatycznych, które usprawnią i poprawią warunki Ŝycia społeczeństwa oraz komunikację społeczną, zapewnienie powszechniej dostępności zarówno technologii, usług społeczeństwa informacyjnego, jak i
umiejętności korzystania z nich dla osób w trudnych warunkach Ŝycio3
4
J. Królak: Rusza przetarg na e-deklaracje, w: Puls Biznesu, nr 235, 2005 r., str. 11.
ZałoŜenia kierunkowe dla Planu Informatyzacji Państwa: Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Warszawa, 14 września, 2005 r.
wych, budowa procedur zapewniających bezpieczeństwo i zaufanie do
usług administracji publicznej świadczonych drogą elektroniczną, zapewnienie istotności i nieszkodliwości poprzez zarządzanie treścią rozpowszechnianej informacji, umoŜliwienie uzyskania elektronicznej karty
identyfikacyjnej oraz dostępu do własnych danych i spraw prowadzonych
przez urzędy administracji publicznej w sposób elektronicznych.
Stwierdzenia zawarte w powyŜszych załoŜeniach w odniesieniu do
wykorzystania sieci w administracji publicznej odzwierciedlają się na
razie w koncepcji Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (e-PUAP), części projektu Wrota Polski5. Dla kaŜdego mieszkańca
Polski ma to być podstawowy portal administracyjny i jednocześnie jednolity interfejs do wszystkich usług udostępnianych publicznie. Zawierać
powinien katalog usług elektronicznych oferowanych przez jednostki
administracji rządowej i samorządowej. Mogą z nich korzystać zarówno
jednostki administracji w relacjach wzajemnych, jak i w komunikacji ze
społeczeństwem oraz firmami. Główną korzyścią umiejscowienia usług
publicznych na platformę elektroniczną jest minimalizacja osobistej
obecności obywatela w urzędzie, standaryzacja procedur załatwiania
spraw, skrócenie czasu ich załatwiania oraz podniesienie jakości i efektywności usług6. W szczególności lista podstawowych usług publicznych
oferowanych do realizacji drogą elektroniczną, która platforma e-PUAP
ma dostarczać prezentuje się następująco:
Usługi dla obywateli: płacenie podatku dochodowego od osób fizycznych, pośrednictwo pracy, proces obsługi ubezpieczeń społecznych
dla osób fizycznych, proces zmiany zameldowania, obsługa prawa jazdy,
5
6
http://www.wrotapolski.pl, listopad 2006 r.
B. Radzikowska: Aspekty prawne oraz zasady finansowania projektu „e-PUAP”, e-PUAP,
Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Warszawa, luty 2005 r.
obsługa paszportów, czynności obsługi dowodów osobistych, rejestracja
oraz wyrejestrowanie pojazdu, uzyskiwanie pozwoleń na budowę i rozbiórkę, zgłoszenie zdarzenia na policję, wypoŜyczenia publikacji z biblioteki, uzyskiwanie wymaganych dokumentów z Urzędu Stanu Cywilnego,
składanie podania o przyjęcie na studia, umówienie wizyty lekarskiej,
obsługa zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dla osób poszukujących pracy, głosowanie przez portal internetowy, badanie opinii publicznej oraz obsługa publicznych list dyskusyjnych.
Dla przedsiębiorców: ubezpieczenia społeczne dla osób fizycznych
zatrudnionych przez pracodawcę, rozliczania podatku dochodowego od
osób prawnych, rozliczanie podatku VAT, proces rejestracji działalności
gospodarczej, przekazywanie danych statystycznych do GUS, przekazywanie deklaracji celnych do Urzędów Celnych, uzyskiwanie pozwoleń i
realizacji płatności za korzystanie ze środowiska naturalnego, obsługa
zamówień publicznych oraz składanie deklaracji PIT.
Póki co realizacja idei elektronicznego państwa w Polsce istnieje w
bardzo ograniczonym zakresie. Co prawda w 2005 r. juŜ 93,2% urzędów
zamieszczało informacje dla interesantów na swoich stronach internetowych, ale trudno w takim wypadku mówić o e-Urzędzie. Spośród formularzy dostępnych do wydruku przewaŜają dokumenty potrzebne do załatwienia dowodów toŜsamości (20,9%), podatku od osób fizycznych
(20,5%) oraz rejestracji przedsiębiorstw (17,9%)7. W terenie jest jeszcze
gorzej. Co prawda strony internetowe (funkcja ściśle informacyjna) staro-
7
ARC Rynek i opinia: Stopień informatyzacji urzędów w Polsce, Raport z badań ilościowych
dla
MSWiA,
Warszawa,
listopad
2005
r.,
http://www.egov.pl/components/com_docman/dl2.php?archive=0&file=cGxhbl9pbmZvcm1h
dHl6YWNqaV96YWxvemVuaWEucGRm
stwa powiatowe i miasta na prawach powiatu posiadają w 98%, ale juŜ
urzędy gminne w 86% (średnio 88%). Wyniki badania przedstawia Rys.1.
88%
Ogółem
89%
86%
2005 r.
2004 r.
Urzędy gminne
87%
98%
Starostwa powiatowe i
miasta na prawach
powiatu
75%
99%
80%
85%
90%
95%
100%
Rys.1. Urzędy samorządu terytorialnego posiadające strony internetowe
Źródło: ARC Rynek i Opinia, Warszawa, 2005,
http://www.egov.pl/components/com_docman/dl2.php?archive=0&file=YnJvc3p1cmFfbW5paS5wZGY=
Dla porównania w 2004 r. średni dostęp do instytucji administracji
publicznej w 25 krajach zjednoczonej Europy wynosił 51% z punktu widzenia otrzymywanej informacji. Niewiele mniej - 46% uzyskano dla
moŜliwości uzyskiwania formularzy. To by z kolei mogło świadczyć o
wysokim poziomie e-government w Polsce.
60%
51%
50%
46%
45%
40%
32%
30%
20%
20%
12%
10%
0%
Przedsiębiorstwa
Otrzymywanie informacji
Obywatele
Otrzymywanie formularzy
Zwrot wypełnionych formularzy
Rys.2. Udział przedsiębiorstw i obywateli współpracujących z instytucjami administracji publicznej za pośrednictwem Internetu
Źródło: F. Reis: e-Government 2004 r. internet based interaction with European businesses and
citizens, 25/2005 r. EuroStat, European Commities
NajniŜszy udział - 12% Europa średnio osiąga dla moŜliwości wypełnionych formularzy do urzędów za pośrednictwem sieci. Interakcja
pomiędzy jednostkami administracji publicznej a obywatelami i firmami
za pomocą serwisów internetowych jest szczególnie dobrze rozwinięta w
Estonii, Finlandii i Szwecji. W relacjach z przedsiębiorstwami na tle innych nowych członków UE nasza pozycja w tym rankingu nie wygląda
źle:
• co prawda w otrzymywaniu informacji jesteśmy po Estonii (87%),
Litwie, Czechach i Łotwie – Polska – 67%,
• podobnie wygląda sytuacja w otrzymywaniu elektronicznych formularzy Polska 55%, tu dodatkowo wyprzedza nas Słowacja -57%,
• ale w przekazywaniu juz otrzymanych formularzy jesteśmy absolutnym liderem – 79%, następna w rankingu Estonia ma jedynie 50%.
Z zamieszczonych w analizowanym raporcie EuroStatu danych nie
wynika teŜ by pozycja Polski w stosunku do pozostałych państw Europy
była szczególnie niekorzystna.
100%
94%
90%
90%
91%
87%
79%
80%
73%
70%
70%
67%
65%
63%
65%
62%
59%
60% 56% 50%
48%
44%
44%
40%
60%
58% 58%
55%
47%
41%
36%
37%
36%
66%65%
55%
55%
52%
51%
51%
50%
67%
35%
31%
36%
30%
31%
27%
30%
18%
20%
13%
10%
0%
0%
a
W
ło
ch
y
ry
ta
ni
Sz
we
cj
a
iel
ka
B
W
Po
rt
ug
al
ia
Po
lsk
a
No
rw
eg
ia
Ni
em
cy
nd
ia
Ir
la
H
isz
pa
ni
a
H
ol
an
di
a
re
cj
a
G
Fi
nl
an
di
a
Da
ni
a
Be
lg
ia
Au
str
ia
0%
Otrzymywanie informacji
Otrzymywanie formularzy
Zwrot wypełnionych formularzy
Rys.3. Polska w kontaktach firm z administracją publiczną w ramach e-government na tle wybranych państw europejskich członków UE
Źródło: na podstawie: F. Reis: e-Government 2004 r. internet based interaction with European
businesses and citizens, 25/2005 r. EuroStat, European Commities
W sumie oczywiście nie dorównujemy liderom takim jak Szwecja,
gdzie otrzymywanie informacji i formularzy przez przedsiębiorstwa przekracza 90% (wysyłanie 55%), czy Finlandię – dane na podobnym poziomie, lecz dorównujemy Włochom, Portugalii, Hiszpanii, czy Norwegii, w
których wydatki na środki teleinformatyczne na głowę mieszkańca są
wielokrotnie wyŜsze.
Nieco gorzej sytuacja przedstawia się w kontaktach administracji
publicznej z obywatelami. Wśród nowych członków UE w otrzymywaniu
informacji Polska (41%) znajduje się na drugiej pozycji po Węgrzech
(54%), ale juŜ czwartą w otrzymywaniu formularzy (19%) ex equo ze
Słowenią i na czwartej pod względem moŜliwości zwrotu wypełnionych
formularzy. W porównaniu z innymi państwami europejskimi w kategorii
otrzymywania informacji wyprzedzamy takie kraje jak Wielka Brytania,
Austria, czy Grecja, ale na tym kończą się nasze osiągnięcia, poniewaŜ
średnio stanowi to o jedną czwarta mniej niŜ w krajach skandynawskich
(Finlandia 62%, Dania 56%). W moŜliwości otrzymywania formularzy
sytuujemy się w środku rankingów. W ostatniej kategorii – moŜliwości
wysyłania wypełnionych formularzy raczej w dolnych partiach – po nas
(12%), znajdują się Niemcy – 11% oraz Wielka Brytania (5%). Przoduje
Luksemburg 32% i Portugalia 26%.
Reasumując relatywnie dobre miejsce Polski w przytoczonych rankingach wynikało z dość jednostronnego punku widzenia opartego o branie pod uwagę głównie czynników biernych – w dwóch trzecich prezentowane wskaźniki są oparte na zamieszczaniu danych statystycznych,
komunikatów i formularzy na witrynach internetowych. Tylko jedna trzecia dotyczy funkcji aktywnej – moŜliwości wypełniania tych formularzy
on-line, bądź przesyłania wypełnionych formularzy siecią do urzędów.
Oczywiście moŜna załoŜyć, Ŝe są to decydujące elementy, ale na pewno
obrazują one problem jedynie pobieŜnie w sposób mało zadowalający.
Raport przygotowany przez firmę badawczą ARC Rynek i Opinia8
dwa lata temu pokazywał nieco inny obraz informatyzacji polskiej administracji publicznej. Stwierdza on między innymi:
• informatyzacja nie naleŜy do priorytetów polskich urzędów, w 2003 r.
trzy czwarte z nich nie przeznaczyły na ten cel więcej niŜ 1% swoich
budŜetów, w 2004 r. 17,3% w ogóle nie poniosło wydatków na ten cel,
• Internet jest powszechnie stosowanym narzędziem komunikacji w
urzędach (dostęp 99,4%) jednak jest głównie narzędziem uzupełniającym 94,6% oferuje dostęp jedynie do określonych informacji, ponad
połowa umoŜliwia pobieranie formularzy, jednak ponad 75% w ogóle
nie oferuje oprócz tego Ŝadnych innych usług,
• w działach informatycznych polskich urzędów jest średnio zatrudnione
1,28 osoby odpowiedzialnej za informatykę, 14% wszystkich urzędów
przeszkoliło swoich pracowników w zakresie posługiwania się teleinformatyką,
• 90% oprogramowania działającego w urzędach opiera się na platformie Windows,
• teoretycznie prawie wszystkie urzędy posiadają swoją stronę internetową, jednak wiele urzędów jako swoje traktowało równieŜ witryny
Biuletynu Informacji Publicznej, na których zamieszczano informacje
poświęcone gminie,
• niecałe 20% urzędów składa zamówienia przez Internet,
• miesięczny koszt dostępu do Internetu dla 75% urzędów nie przekracza 500 zł,
8
Źródło: Raport ARC Rynek i Opinia, Warszawa, 2005,
http://www.egov.pl/components/com_docman/dl2.php?archive=0&file=YnJvc3p1cmFfbW5p
aS5wZGY
• 75% urzędów deklarowało, Ŝe nie ma na swoim terenie publicznych,
ogólnodostępnych, darmowych punktów dostępu do Internetu (Estonia
- 0,76 na 1000 mieszkańców, Polska - 0,02).
W 2005 r. opublikowano raport Badanie Postaw Przedstawicieli
Samorządu Terytorialnego wobec Internetu opracowany przez Instytut
Badania Rynku i Opinii Publicznej Pentor na zlecenie MNiI i PAP9. Pracownicy tych jednostek dostrzegają role i znaczenie Internetu dla rozwoju
gospodarczo-społecznego kraju ale stwierdzają, Ŝe słuŜy on głównie ułatwieniu pracy urzędników, a nie kontaktów z obywatelami. Pracownicy ci
nie są na ogół objęci profesjonalnym szkoleniem, raczej szkolą się sami.
Współpraca z instytucjami centralnymi nie jest szeroko rozpowszechniona. Silnie podkreślali mały związek tworzonych centralnie programów
informatyzacji tej sfery z rzeczywistymi potrzebami jednostek regionalnych. Sceptycznie odnosili się do moŜliwości finansowania tych przedsięwzięć ze środków europejskich, zwracając uwagę na zbyt małą wiedzę
w terenie na ten temat. W badanych urzędach 63% urzędników pracowało
na własnych stanowiskach obsługiwanych komputerem, 55% procent z
nich wykorzystywało w pracy Internet, w sumie 83% uŜywało go w określonym zakresie do wykonywania własnej pracy. Wśród powodów nieuŜywania Internetu w swojej pracy podawano najczęściej: brak takiej
potrzeby (57%), względy bezpieczeństwa/ochrony danych (42%) oraz
brak środków finansowych na informatyzacje jednostki (32%). Zawodowo Internet wykorzystywany jest głównie ze względu na korespondencję
prowadzoną za pomocą poczty elektronicznej do korespondencji z innymi
9
http://www.pentor.pl/upload_module/wysiwyg/publikacje/2005/analizy/1_prezentacja_konfer
encja_17_02_2005.pdf, listopad 2006 r.
instytucjami i petentami odpowiednio 97% i 61%), pozyskiwania informacji ze stron instytucji centralnych (95%) oraz specjalistycznych portali
– finansowych, prawniczych, geodezyjnych (95%).
W 2005 r. urzędy samorządu terytorialnego przeznaczyły mniejszą
część budŜetu na informatyzację niŜ w roku poprzednim - 50,9% badanych urzędów nie poniosło prawie Ŝadnych wydatków na ten cel (w 2004
r. odsetek ten wynosił 18,6%). Jednocześnie poniewaŜ ogólne nakłady na
informatyzację urzędów wzrosły w tym czasie o 15%, naleŜy uznać, Ŝe
wzrost nakładów dotyczył jedynie nakładów na urzędy marszałkowskie i
centralne10.
3. e-Administracja w Polsce na tle świata
Ostatnie z przedstawionych raportów zdecydowanie bardziej przybliŜały obraz stanu zaangaŜowania w realizację idei e-government w Polsce, niŜ poprzednie. Podobnie sprawa ocen rozwoju wyglądała w innych
krajach europejskich. Dlatego teŜ od 2005 r., przestano opierać się na
wskaźnikach przybliŜonych, a
powaŜniejsze badania prowadzone na
świecie w znaczący sposób rozszerzają przede wszystkich w procedurze
oceny ilość analizowanych wskaźników od dwudziestu do ponad stu, sięgając w ten sposób znacznie głębiej w istotę zagadnienia. Uzyskuje się w
ten sposób pewien miernik syntetyczny obrazujący w sposób zagregowany i ogólny stopień rozwoju całej infrastruktury informacyjnej w tej sferze.
10
patrz: Elektroniczna gospodarka w Polsce. Raport 2005 r., red. M. Kraska, Instytut Logistyki i
Magazynowania, Poznań, 2006 r., str. 292
Dobrym przykładem takiego badania jest Raport UN: From eGovernment to e-Inclusion z 2005 r.11. Wskaźniki w nim były standaryzowane - dla maksymalnej gotowości dla stworzenia społeczeństwa informacyjnego przyjęto wartość jeden. Wg wskaźnika grupowego Polska
znalazła się na 38 miejscu na świecie, ze wskaźnikiem 0,5872, po takich
krajach postsocjalistycznych jak: Estonia, 19 miejsce (0,7367), Słowenia
– 26 (0,6762), Węgry – 27 (0,6536), Czechy – 29, (0,6396), Łotwa - 32
(6050) i Słowacja - 36 (0,5887). Przodownikami tej tabeli są Stany Zjednoczone ze wskaźnikiem 0,9062, a z krajów europejskich – na drugim
miejscu Dania (0,9058), niewiele jej ustępująca Szwecja (0,8983) i Wielka Brytania (0,8777). Czwarte miejsce zajmuje Republika Południowej
Korei, następnie Australia, Singapur i Kanada.
Wśród krajów europejskich Polska znajduje się na 25 pozycji, w
rozszerzonej Unii Europejskiej zajmuje 23 miejsce. Poza nami pozostaje
jeszcze Hiszpania i Litwa. Poziom wskaźnika dla Polski jest blisko o jedna trzecią niŜszy niŜ dla przodującej Danii i nieco poniŜej średniej europejskiej. Dania zajmuje tą pozycję od dwóch lat, na drugim miejscu
Szwecja wymieniła się z Wielką Brytanią. O jedno miejsce w górę przesunęły się teŜ Niemcy. Największą dynamikę wzrostu wskaźnika wykazuje Łotwa, która przesunęła się w górę o 7 miejsc (z 29 na 22 w Europie) i
Węgry o 6 (z 24 na 18 miejsce w Europie). Największą przegraną w tej
grupie jest Polska, która opuściła się o 9 pozycji w dół w wynikach odnoszących się do Europy. Wyniki rankingu ukazuje rys 6.6.
11
From e-Government to e-Inclusion, UN Global E-government Readiness Report
2005, Raport NZ UN/2005/14/, Departament Ekonomii i Spraw Społecznych, NY,
2005 r.
1,2
1
0,8
średnia UE
0,6
0,4
0,2
Da
ni
W
a
iel Szw
ka
ec
Br ja
yt
a
Fi nia
nl
an
d
Ni ia
em
Ho c y
lan
d
Is ia
lan
di
Au a
str
ia
Be
lgi
Es a
to
n
Ir ia
la
nd
ia
M
al
t
Fr a
an
c
W ja
łoc
h
Sł
ow y
en
ia
Lu Wę
ks gry
em
bu
r
Cz g
Po ech
rtu y
ga
lia
Ło
tw
a
Gr
e
Sł cja
ow
ac
ja
Po
Hi lska
sz
pa
ni
a
Li
tw
a
0
Rys. 4. Polska w rankingu wg syntetycznego wskaźnika gotowości do wprowadzenia społeczeństwa informacyjnego, w tym e-government w 2005 r.
Źródło: na podstawie tabeli 3.6 str. 35: From e-Government to e-Inclusion, UN Global Egovernment Readiness Report 2005, Raport NZ UN/2005/14/, Departament Ekonomii i Spraw
Społecznych, NY, 2005 r.
Jeszcze skromniej nasze osiągnięcia wyglądają w prezentacji
wskaźnika pełnego wdroŜenia wyróŜnionych usług. Tu posiadamy pokrycie jedynie w jednej piątej wyróŜnionych, podstawowych czynników społeczeństwa informacyjnego. Jest to ponad czterokrotnie mniej od lidera
rankingu, a moŜna podejrzewać, Ŝe po części są to szacunki oparte na
danych deklaratywnych, a nie rzeczywistych. Są to jednak średnie i dlatego sytuacja nie wygląda tak tragicznie. Dopiero zawarte w raporcie wyniki szczegółowe – dla kaŜdego z czynników wskaźnika pełnego dostępu
do usługi pokazują jak daleko mamy od czołówki Europy w tym zakresie,
czołówki, która dla większości usług administracji publicznej ma juŜ stuprocentowe pokrycie w mediach elektronicznej administracji.
4. Zakończenie
W świetle przytoczonych danych ocena rozwoju systemów eadministracji w Polsce nie moŜe być jednoznaczna. Tym niemniej widać
wyraźnie, Ŝe w swoich załoŜeniach i ich początkowej realizacji systemy
te starały się dotrzymywać – przynajmniej deklaratywnie - kroku rozwojowi podobnych systemów w Europie. Kolejne lata zaniedbań w tym zakresie powodują, Ŝe przesunęliśmy się stopniowo na ostatnie pozycje w
jednoczącej się Europie. Pozostaje wyrazić nadzieję, Ŝe nie jest to tendencja stała.
Bibliografia
Elektroniczna gospodarka w Polsce. Raport 2005 r., red. M. Kraska, Instytut
Logistyki i Magazynowania, Poznań, 2006 r., str. 292
From e-Government to e-Inclusion, UN Global E-government Readiness Report
2005, Raport NZ UN/2005/14/, Departament Ekonomii i Spraw Społecznych,
NY, 2005 r.
Goliński M.: Państwo wobec wizji Społeczeństwa Globalnej Informacji, materiały konferencji EDI-EC, Dobieszków, Łódź pod red. M. Niedźwiedziński, Łódź
1999 r.
Systemy informatyczne organizacji wirtualnych, red. M. Pańkowska, H. Sroka,
Prace Naukowe AE w Katowicach, Katowice, 2002 r. str.62.
Wauters P., G. Colclough: Online Availability of Public Services: How is
Europe Progressing?, Web Based Survey on Electronic Public Services Report
of the 6th Measurement, i2010 Information Space Innovation and Investment in
R&D Inclusion, Capgemini, June, 2006,
ZałoŜenia kierunkowe dla Planu Informatyzacji Państwa: Ministerstwo Nauki i
Informatyzacji, Warszawa, 14 września, 2005 r.
Zwierzchowski Z.: Na razie dostępne są tylko informacje, Rzeczypospolita, nr
278, 2005 r.
Źródła internetowe
ARC Rynek i opinia: Stopień informatyzacji urzędów w Polsce, Raport z badań
ilościowych dla MSWiA, Warszawa, listopad 2005 r.,
http://www.egov.pl/components/com_docman/dl2.php?archive=0&file=cGxhbl9
pbmZvcm1hdHl6YWNqaV96YWxvemVuaWEucGRm
http://www.pentor.pl/upload_module/wysiwyg/publikacje/2005/analizy/1_preze
ntacja_konferencja_17_02_2005.pdf, listopad 2006 r.
http://www.wrotapolski.pl, listopad 2006 r.,
Radzikowska B.: Aspekty prawne oraz zasady finansowania projektu „ePUAP”, e-PUAP, Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Warszawa, luty 2005 r.
Raport ARC Rynek i Opinia, Warszawa, 2005,
http://www.egov.pl/components/com_docman/dl2.php?archive=0&file=YnJvc3
p1cmFfbW5paS5wZGY, listopad 2006 r.,
Summary
The main goal of the work is determination of the place of electronic public administration systems in Poland society. After introduction
some analysis development of initiatives about e-government in Poland.
In the last part of article - for comparison with situation of Poland - data
from different reports, researches and statistics and world research institutes are presented.