Opracowanie - Instytut Łączności

Transkrypt

INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI
_____________________________________________________________________________
ROZWÓJ INFORMATYZACJI SEKTORA
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE NA TLE
ROZWOJU TEGO SEKTORA W INNYCH KRAJACH
UNII EUROPEJSKIEJ
Warszawa, grudzień 2005
INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI
_____________________________________________________________________________
ROZWÓJ INFORMATYZACJI SEKTORA
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE NA TLE
ROZWOJU TEGO SEKTORA W INNYCH KRAJACH
UNII EUROPEJSKIEJ
Kierownik tematu
mgr inż. Wojciech Michalski
Wykonawcy
mgr inż. Wojciech Michalski
mgr inż. Danuta Latoszek
inż. Urszula Cackowska
Nr pracy: 04 30 006 5
Rozwój informatyzacji sektora administracji publicznej w Polsce na tle rozwoju tego sektora w
innych krajach Unii Europejskiej
Spis treści
1.
WSTĘP................................................................................................................................ 4
1.1 Cel pracy.................................................................................................................... 4
1.2 Założenia pracy.......................................................................................................... 4
1.3 Zakres pracy............................................................................................................... 4
1.4 Struktura dokumentu ................................................................................................. 4
2.
OGÓLNE ASPEKTY ŚWIADCZENIA USŁUG EGOVERNMENT............................... 6
2.1 Definicja pojęcia eGovernment ................................................................................. 6
2.2 Określenie i podział usług eGovernment................................................................... 6
2.3 Pojęcia związane z eGovernment .............................................................................. 7
2.4 Realizacja usług eGovernment za pośrednictwem Internetu..................................... 8
2.5 Realizacja usług eGovernment przy wykorzystaniu technologii niezwiązanych z
Internetem .................................................................................................................. 8
2.6 Efekty wprowadzenia usług eGovernment ................................................................ 9
3.
ROZWÓJ STRATEGII E-EUROPA ................................................................................ 11
3.1 Wprowadzenie ......................................................................................................... 11
3.2 Rozwój inicjatyw programowych strategii eEuropa................................................ 11
3.2.1
3.2.2
3.2.3
3.2.4
3.3
Wprowadzenie................................................................................................................ 11
Plan działań eEuropa 2002............................................................................................. 12
Plan działań eEuropa 2005............................................................................................. 12
Plan działań eEuropa+.................................................................................................... 13
Realizacja zadań strategii eEuropa .......................................................................... 13
3.3.1
3.3.2
3.3.3
Upowszechnianie platform dostępowych...................................................................... 13
Uruchomienie programu IDA........................................................................................ 14
Tworzenie transeuropejskiej sieci elektronicznej wymiany danych między
administracjami państw członkowskich........................................................................ 15
3.3.4 Wprowadzenie elektronicznej administracji państwowej ............................................ 15
3.3.5 Propagowanie idei elektronicznego nauczania ............................................................. 15
3.3.6 Zainicjowanie elektronicznej opieki zdrowotnej .......................................................... 15
3.3.7 Rozwijanie elektronicznej działalności biznesowej...................................................... 16
3.3.8 Budowanie bezpiecznej infrastruktury informacyjnej.................................................. 16
3.3.9 Rozwijanie aplikacji usługowych i upowszechnianie idei dobrych praktyk ............... 16
3.3.10 Uruchomienie programu Netimpact 2004..................................................................... 17
3.3.11 Wprowadzenie mechanizmów służących do koordynacji działań politycznych
związanych z wykorzystaniem Internetu ...................................................................... 17
3.3.12 Wprowadzenie benchmarkingu jako jednolitej oceny postępów w elektronizacji
gospodarki krajów Unii Europejskiej ............................................................................ 17
3.4
4.
Ocena rozwoju inicjatywy eEuropa w świetle badań prowadzonych w ramach
benchmarkingu ........................................................................................................ 18
ROZWÓJ STRATEGII E-POLSKA................................................................................. 20
4.1 Wprowadzenie ......................................................................................................... 20
4.2 Rozwój strategii informatyzacji kraju według dokumentów programowych Rządu
................................................................................................................................. 20
4.2.1
ePolska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001–
2006................................................................................................................................. 20
I
4.2.2
4.2.3
4.2.4
4.2.5
4.2.6
4.2.7
4.2.8
4.3
4.4
4.5
ePolska 2006 - Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w
Polsce .............................................................................................................................. 21
Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej - ePolska ..................................... 22
Strategia informatyzacji Rzeczpospolitej Polskiej - ePolska na lata 2004-2006......... 22
Narodowa strategia rozwoju dostępu szerokopasmowego do Internetu na lata 20042006................................................................................................................................. 26
Plan działań na rzecz rozwoju elektronicznej administracji (eGovernment) na lata
2005-2006 ....................................................................................................................... 27
Strategia kierunkowa rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz
perspektywiczna prognoza transformacji społeczeństwa informacyjnego do roku 2020
......................................................................................................................................... 28
Dokument „Wrota - wstępna koncepcja projektu” ....................................................... 30
Rozwój sektora telekomunikacyjnego w Polsce w kontekście świadczenia usług
eGovernment............................................................................................................ 31
Rozwój sieci STAP jako jednolitej infrastruktury sieci administracji publicznej... 33
Adaptowanie rozwiązań opartych na silnym uwierzytelnianiu ............................... 33
5.
ROZWÓJ PROGRAMU WROTA POLSKI .................................................................... 34
5.1 Ogólna charakterystyka programu........................................................................... 34
5.2 Czynniki warunkujące rozwój struktury informatycznej kraju ............................... 34
5.3 Działania związane z informatyzacją kraju ............................................................. 35
5.4 Obowiązki władz państwowych w zakresie informatyzacji kraju........................... 36
5.5 Obowiązki urzędów państwowych w zakresie świadczenia usług publicznych ..... 37
5.6 Usługi eGovernment przewidziane do wdrożenia na platformę ePUAP................. 37
5.7 Priorytetowe usługi eGovernment ........................................................................... 40
5.8 Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP) ....................... 41
5.9 Harmonogram działań związanych z wdrażaniem usług administracji publicznej na
platformę elektroniczną ........................................................................................... 41
5.10 Budowa centralnego portalu Wrota Polski .............................................................. 42
5.11 Elektronizacja urzędów ........................................................................................... 42
5.12 Wdrażanie usług eZdrowie ...................................................................................... 44
6.
ROZWÓJ USŁUG E-GOVERNMENT W WYBRANYCH KRAJACH UE.................. 45
6.1 Wprowadzenie ......................................................................................................... 45
6.2 Kryteria wyboru....................................................................................................... 45
6.3 Rozwój usług eGovernment we Francji .................................................................. 46
6.3.1
6.3.2
6.3.3
6.4
Rozwój usług eGovernment w Holandii.................................................................. 52
6.4.1
6.4.2
6.4.3
6.5
Informacje wprowadzające ............................................................................................ 52
Usługi dla obywateli....................................................................................................... 55
Usługi dla przedsiębiorstw............................................................................................. 57
Rozwój usług eGovernment w Finlandii ................................................................. 59
6.5.1
6.5.2
6.5.3
6.6
Rozwój usług eGovernment w Słowenii ................................................................. 65
II
6.6.1
6.6.2
6.6.3
7.
ROZWÓJ USŁUG EGOVERNMENT ORAZ ELEKTRONIZACJI URZĘDÓW
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE ............................................................... 71
7.1 Wprowadzenie ......................................................................................................... 71
7.2 Ocena zaawansowania procesu przenoszenia usług administracji publicznej na
platformę elektroniczną w Polsce ............................................................................ 71
7.2.1
7.2.2
7.3
Organizacja badań .......................................................................................................... 71
Przegląd rozwoju usług eGovernment w Polsce........................................................... 72
Ocena poziomu rozwoju usług eGovernment w Polsce w skali kraju i regionów .. 76
7.3.1
7.3.2
7.3.3
7.3.4
7.3.5
7.3.6
7.3.7
Organizacja badań .......................................................................................................... 76
Usługi będące przedmiotem badań................................................................................ 76
Urzędy uczestniczące w badaniach podstawowych...................................................... 76
Organizacja badań pogłębionych................................................................................... 78
Prezentacja wyników badań........................................................................................... 78
Wyniki badań podstawowych rozwoju usług eGovernment w Polsce........................ 79
Ocena rozwoju poszczególnych kategorii usług eGovernment w skali kraju i regionów
......................................................................................................................................... 86
7.3.8 Wyniki badań pogłębionych rozwoju usług eGovernment w Polsce .......................... 90
7.3.9 Porównanie ogólnego poziomu rozwoju usług eGovernment w Polsce w latach 2002
– 2004.............................................................................................................................. 93
7.3.10 Porównanie rozwoju usług eGovernment w Polsce i w krajach Unii Europejskiej.... 95
7.4
Ocena stopnia informatyzacji urzędów administracji publicznej w Polsce............. 97
7.4.1
7.4.2
7.4.3
7.4.4
7.4.5
7.4.6
7.4.7
Podstawa oceny .............................................................................................................. 97
Cel badania ..................................................................................................................... 97
Prezentacja wyników badań........................................................................................... 97
Liczba urzędów, które uczestniczyły w badaniach....................................................... 98
Zakres badań................................................................................................................... 98
Badania szczegółowe ..................................................................................................... 98
Analiza i wnioski............................................................................................................ 98
8.
ZESTAWIENIE ZBIORCZE POZIOMÓW ŚWIADCZENIA USŁUG
EGOVERNMENT W WYBRANYCH KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ I W POLSCE
......................................................................................................................................... 101
9.
PODSUMOWANIE ........................................................................................................ 104
10. DOKUMENTY ZWIĄZANE ......................................................................................... 108
11. UŻYWANE SKRÓTY.................................................................................................... 109
12. ZAŁĄCZNIK .................................................................................................................. 110
III
1.
WSTĘP
1.1
Cel pracy
Celem pracy jest przedstawienie stanu i tempa rozwoju informatyzacji sektora
administracji publicznej w Polsce oraz w wybranych krajach Unii Europejskiej.
1.2
Założenia pracy
Przyjęto założenie, że praca zostanie wykonana na podstawie raportów, wyników
ankiet i sondaży oraz dokumentów poświęconych koncepcji, planom działania,
prognozom i strategii informatyzacji kraju. Ocena rozwoju informatyzacji sektora
administracji publicznej w Polsce oraz w innych krajach Unii Europejskiej zostanie
przeprowadzona zgodnie z zasadami przyjętymi w programie eEuropa w
szczególności w oparciu o wskaźniki benchmarkingu.
1.3
Zakres pracy
W pracy przedstawiono ocenę stopnia rozwoju usług eGovernment w Polsce i w
wybranych krajach Unii Europejskiej oraz przegląd aktualnego stanu zaawansowania
procesu informatyzacji krajowych urzędów administracji publicznej na tle rozwoju
inicjatywy eEuropa i ePolska, z uwzględnieniem programu Wrota Polski, jako
inicjatywy o kluczowym znaczeniu dla rozwoju usług eGovernment w Polsce.
1.4
Struktura dokumentu
Dokument składa się z 11 rozdziałów i załącznika, przy czym zawartość merytoryczną
pracy tworzą rozdziały 2 – 8.
Rozdział 2 zawiera aspekty ogólne dotyczące usług eGovernment i zasad ich
świadczenia. Wyjaśniono znaczenie pojęcia eGovernment, podano definicję i podział
usług eGovernment oraz pojęcia z nimi związane, przedstawiono sposoby realizacji
tych usług na bazie technologii innych niż internetowe oraz wymieniono aplikacje
internetowe nie wykorzystujące stron www do realizacji tych usług.
Rozdział 3 przedstawia rozwój strategii eEuropa na przykładzie rozwoju Strategii
Lizbońskiej i związanych z nią planów działań oraz na tle rozwoju zadań określonych
w tej strategii. W rozdziale 4 przedstawiono rozwój strategii ePolska w oparciu o
dokumenty programowe Rządu oraz działania podejmowane lub wymagające podjęcia
w celu modernizacji infrastruktury informacyjnej i wdrażania technologii ICT.
W rozdziale 5 przestawiono rozwój sektora administracji publicznej w świetle
programu Wrota Polski. Podano harmonogram działań, obowiązki władz
państwowych w zakresie informatyzacji kraju, obowiązki urzędów państwowych w
zakresie świadczenia usług publicznych oraz metody i przykłady elektronizacji
urzędów).
Rozdział 6 przedstawia przegląd rozwoju usług administracji publicznej w wybranych
krajach Unii Europejskiej (Francji, Holandii, Finlandii i Słowenii), rozdział 7 ocenę
rozwoju usług administracji publicznej w Polsce i elektronizacji urzędów administracji
publicznej na szczeblu centralnym i terenowym (w oparciu o wyniki najnowszych
4
badań), a rozdział 8 zestawienie zbiorcze poziomów świadczenia usług eGovernment
w krajach Unii Europejskiej i w Polsce.
5
2.
OGÓLNE
ASPEKTY
EGOVERNMENT
2.1
Definicja pojęcia eGovernment
ŚWIADCZENIA
USŁUG
Nazwa „eGovernment” stanowi neologizm i zbitkę słowną oznaczającą, w sensie
ogólnym, „elektroniczną instytucję publiczną”. W sensie technicznym eGovernment
oznacza wykorzystanie technik elektronicznych w różnych dziedzinach działalności
instytucji użyteczności publicznej i instytucji im podległych. Pojęcie to odnosi się do
technik elektronicznych, takich jak: Internet, intranet, extranet, bazy danych, systemy
wspomagania decyzji, systemy nadzoru i obserwacji oraz systemy przetwarzania
danych (działające na bazie technologii bezprzewodowych), pracujących na potrzeby
instytucji sektora publicznego (organów władzy państwowej).
Najpowszechniej pojęcie eGovernment stosuje się w odniesieniu do wykorzystywania
technik elektronicznych w instytucjach rządowych, dzięki którym istnieje możliwość
przekształcania relacji występujących między głównymi instytucjami rządowymi w
taki sposób, aby polepszyć proces świadczenia usług publicznych, sposób dostarczania
usług oraz efektywność działania struktur państwowych. Termin eGovernment jest
najczęściej używany w odniesieniu do:
dostarczania usług publicznych,
prowadzenia spraw urzędowych w instytucjach rządowych,
procesów ankietyzacji i zbierania danych.
W pierwszym przypadku termin ten dotyczy aspektów technicznych dostarczania
usług publicznych w trybie on-line przede wszystkim na bazie Internetu. Czasami tego
rodzaju usługi określane są mianem usług eServices. Często jest im przypisywana
etykieta odróżniająca je od usług e-commerce, chociaż w pewnych przypadkach obie
nazwy używane są zamiennie.
W drugim przypadku termin ten odnosi się do wszelkiego rodzaju działań ściśle
związanych z procesami realizowanymi przez instytucje rządowe. Chodzi tu przede
wszystkim o procesy legislacyjne, w części dotyczącej aspektów technicznych
zagadnień związanych z platformą elektroniczną i rozwiązaniami on-line.
W przypadku głosowania termin eGovernment dotyczy pewnych aspektów
technicznych związanych z procesami ankietyzacji i zbierania informacji.
W literaturze anglojęzycznej dla określenia tego rodzaju usług, oprócz formy
eGovernment, spotyka się także formy: Egovernment, E-government, e-Gov, egov,
EGOV, E-GOV oraz EGovernment. Usługi te nazywane są także usługami on-line
government.
2.2
Określenie i podział usług eGovernment
Przez usługi eGovernment rozumie się usługi świadczone przez organy administracji
publicznej na rzecz obywateli i przedsiębiorstw oraz różnego rodzaju formy
komunikacji między organami administracji publicznej a obywatelami i
przedsiębiorstwami, zapewniające możliwość realizacji zadań administracji publicznej
6
oraz możliwość wywiązywania się przez obywateli i przedsiębiorstw z nałożonych nań
obowiązków wobec państwa. Wyróżnia się usługi dla obywateli i przedsiębiorstw.
Przez usługi dla obywateli rozumie się następujące aplikacje:
Usługi mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów, takich jak: obowiązek
świadczenia usługi przez organy administracji publicznej, wymogi bezpieczeństwa
świadczenia usługi oraz możliwości z punktu widzenia możliwości funkcjonalnych
usługi. Z punktu widzenia obowiązku świadczenia, usługi publiczne można podzielić
na usługi świadczone przez organy administracji publicznej obligatoryjnie i
fakultatywnie. Biorąc za punkt wyjścia wymogi bezpieczeństwa usługi można
podzielić na usługi wymagające i nie wymagające stosowania mechanizmów
zapewniających niezaprzeczalność, integralność i poufność komunikacji. Podział
usług pod względem funkcjonalnym przedstawiono w pk.5.6 (Tabela 5.6-1).
2.3
Pojęcia związane z eGovernment
Wykaz podstawowych pojęć i definicji związanych z eGovernment jest bardzo bogaty
(poniżej podano tylko wybrane hasła związane w sposób bezpośredni lub pośredni z
realizacją usług eGovernment).
Zakres usług eGovernment
Zakres usług publicznych osiąganych przez obywatela za pośrednictwem dostępu
wąsko- lub szerokopasmowego.
Dostępność usług eGovernment
Rozumiana jako możliwość korzystania z tej grupy usług. Brak dostępności może być
spowodowany brakiem możliwości technicznych lub błędami popełnionymi w czasie
projektowania lub implementacji usług. Może też wynikać z braku odpowiedniej
edukacji, wysokości kosztów oraz warunków geograficznych.
Zasięg usług eGovernment
Zasięg usług eGovernment związany jest w obszarem, na którym zapewniony jest
dostęp do tego rodzaju usług. W zależności od wielkości tego obszaru wyróżnia się
usługi eGovernment o zasięgu regionalnym (krajowym) lub globalnym
(ponadkrajowym, obejmującym terytorium jednego lub kilku kontynentów).
Międzynarodowy eGovernment
Pojęcie międzynarodowy eGovernment odnosi się do usług świadczonych w sieci
wykraczającej poza terytorium jednego kraju (np. eGovernment pan-europejski, transeuropejski, wielonarodowy i światowy).
Centralizacja/decentralizacja usług eGovernment
Centralizacja/decentralizacja usług eGovernment wiąże się ściśle z faktem
centralizacji/decentralizacji struktur organów władzy państwowej (organy centralne i
terenowe).
Baza techniczna
Pojęcie baza techniczna, w odniesieniu do usług eGovernment, oznacza sieci, na bazie
których mogą być świadczone tego rodzaju usługi. W praktyce dotyczy to najczęściej
7
sieci Internet, Intranet i extranet. Istnieje także możliwość świadczenia tego rodzaju
usług na platformie sieci ruchomej (tzw. mobile government lub m-government)
Bezpieczeństwo informacji
Bezpieczeństwo informacji, obejmujące wszystkie aspekty związane z definiowaniem,
osiąganiem i utrzymaniem podstawowych atrybutów bezpieczeństwa tzn. poufności,
dostępności i integralność oraz atrybutów dodatkowych, takich jak: niezaprzeczalność,
autentyczność, rozliczalność i niezawodność.
Prywatność
Prywatność oznacza właściwe przetwarzanie i wykorzystywanie danych osobowych w
całym cyklu ich życia, zgodnie z zasadami ochrony danych osobowych i z
uwzględnieniem preferencji osoby, której te dane dotyczą.
eGovernment CRM
Pojęcie eGovernment CRM odnosi się głównie do zarządzania użytkownikami usług
eGovernment [Customer Relationship Management], ale stosowne jest także w
przypadku zarządzania obywatelami [Citizen Relationship Management] i
konsumentami [Consumer Relationship Management].
Standardy
Do usług eGovernment odnoszą się standardy teleinformatyczne opracowane m.in.
przez IETF i W3C.
2.4
Realizacja usług eGovernment za pośrednictwem Internetu
W strategii ePolska (podobnie jak w strategii eEuropa) przyjmuje się, że
podstawowym kanałem dostępu do usług eGovernment będzie Internet oraz aplikacje
internetowe niewykorzystujące stron www do realizacji tych usług. Do rozwiązań,
zapewniających realizację usług eGovernment w sieci Internet, ale
niewykorzystujących do tego celu stron www, należą następujące metody
komunikacji:
-
2.5
komunikacja z wykorzystaniem usługi poczty elektronicznej (e-mail),
komunikacja w trybie on-line przy wykorzystaniu technik internetowych
w postaci skrzynek pocztowych, newsgroups oraz electronic mailing list,
komunikacja w czasie rzeczywistym przy wykorzystaniu usług
informatycznych, takich jak: chat oraz instant messaging.
Realizacja usług eGovernment przy wykorzystaniu technologii
niezwiązanych z Internetem
Chociaż podstawowym kanałem dostępu do usług eGovernment jest Internet, to
możliwość świadczenia tego rodzaju usług w trybie on-line nie dotyczy wyłącznie
technik i aplikacji stosowanych w tej sieci. Istnieje szereg rozwiązań dedykowanych
dla czynności administracyjnych realizowanych w ramach usług eGovernment,
niezwiązanych z Internetem, (w odniesieniu do których także używa się terminu
„kanały dostępu do usług eGovernment”), do których zalicza się:
8
-
-
-
2.6
rozwiązania oparte na udostępnianiu usług publicznych przy
wykorzystaniu aparatów telefonicznych (w sposób analogiczny jak w
rozwiązaniach typu „Call centers”),
rozwiązania wykorzystujące (do komunikacji petenta z urzędem oraz
między urzędami) transmisję faksową,
rozwiązania wykorzystujące (do udostępniania i realizacji usług)
telefonię komórkową, usługi SMS i MMS oraz technologie GPRS, WiFi,
WiMax i Bluetooth,
rozwiązania oparte na systemach obserwacji i nadzoru, systemach
trankingowych, CCTV, RFID, identyfikacji biometrycznej i innych,
aplikacje działające w oparciu o technikę kart identyfikacyjnych i „smart
cards”,
technologie związane z realizacją usługi teległosowania (w przypadku
głosowania prowadzonego w trybie off-line),
rozwiązania zapewniające możliwość dostarczania usług eGovernment
przy wykorzystaniu przekazu radiowego lub telewizyjnego (często tego
rodzaju rozwiązania przenikają się z Internetem, ale mogą obejmować
także aspekty niezwiązane z Internetem, takie jak: cyfrowe radio i
telewizja cyfrowa (również o wysokiej rozdzielczości)).
Efekty wprowadzenia usług eGovernment
Efekty wprowadzenia usług eGovernment dotyczą zarówno aspektów technicznych
jak i pozatechnicznych. Wprowadzenie tego rodzaju usług wpływa m.in. na:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)
l)
m)
zmniejszenie biurokracji (poprzez wsparcie środkami technicznymi
działalności administracji publicznej),
transparentność instytucji użyteczności publicznej oraz zmianę struktury
wydziałów organów administracji rządowej (integrację),
zacieranie się granic geopolitycznych i rozwój autonomii regionów,
łatwość dostępu i swobodę wyboru miejsca korzystania z usługi,
styl życia, rozwój praw jednostek oraz ochronę swobód obywatelskich i
wolności osobistych,
politykę zdrowotną, edukacyjną, bezpieczeństwa państwa itp.,
rozwój socjalny i kulturalny społeczeństw,
działalność legislacyjną (związaną m.in. z bezpieczeństwem komunikacji
elektronicznej, działalnością biznesową, dostarczaniem treści (także w
trybie rozgłoszeniowym), ściganiem przestępców internetowych),
rozwój działalności biznesowej, handlowej i przemysłowej,
działalność partii politycznych i stowarzyszeń,
rozwój nauki,
rozwój kryminalistyki,
rozwój technologii (zapewniający możliwość wyboru między otwartym
oprogramowaniem i oprogramowaniem dedykowanym oraz między
9
n)
o)
p)
q)
różnymi
językami
programowania
i
technologiami
mikroprocesorowymi),
rozwój infrastruktury Internetu,
politykę taryf za korzystanie z komunikacji elektronicznej i opłat
administracyjnych,
działalność dostawców usług internetowych,
ułatwienia w załatwianiu spraw urzędowych (m.in. dzięki możliwości
prowadzenia konsultacji w trybie on-line.
10
3.
ROZWÓJ STRATEGII E-EUROPA
3.1
Wprowadzenie
Rozwój elektronizacji sektora administracji publicznej w Polsce i w innych krajach
Wspólnoty stanowi pochodną rozwoju inicjatyw podejmowanych przez organy Unii
Europejskiej w ramach strategii elektronizacji całej gospodarki Unii Europejskiej i
rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Kamieniem milowym w rozwoju tej strategii
była inicjatywa eEuropa i przyjęta w ramach tej inicjatywy Strategia Lizbońska.
Jednym z podstawowych celów tej strategii jest przekształcenie gospodarki unijnej, w
latach 2000-2010, w jedną z najbardziej dynamicznych gospodarek świata opartą na
wiedzy. Dzisiaj, patrząc z perspektywy pięciu lat możemy odnieść wrażenie, że
osiągnięcie tego celu staje się coraz bardziej iluzoryczne, ponieważ gospodarka
europejska rozwija się dwa razy wolniej niż gospodarka USA i jeżeli nie nastąpi
zmiana relacji, to dystans między Europą i Ameryką będzie stale się powiększał. Ale
mimo utrzymywania się tej niekorzystnej tendencji nawet najbardziej zagorzali
krytycy tej inicjatywy podkreślają zgodnie, że jej największym sukcesem jest sam
fakt, że w ogóle jest, ponieważ tak długo jak długo inicjatywa ta będzie istnieć, będzie
ona stanowić dla Europy szansę modernizacji rynków i konkurencyjności gospodarki
na arenie międzynarodowej.
3.2
Rozwój inicjatyw programowych strategii eEuropa
3.2.1 Wprowadzenie
W marcu 2000r. w Lizbonie, Rada Unii Europejskiej podjęła inicjatywę dotyczącą
elektronizacji gospodarki Państw Członkowskich, zwaną powszechnie inicjatywą
eEuropa 2002 i określiła strategię rozwoju informatycznego Wspólnoty, określanej
mianem Strategii Lizbońskiej, w ramach której wytyczyła cel i kierunki rozwoju
gospodarki unijnej oraz stwierdziła potrzebę stosowania otwartej metody w celu oceny
postępu w realizacji inicjatywy eEuropa. Na posiedzeniu Rady Europy w Lizbonie
ustalono, że działania, prowadzone w ramach przyjętej strategii, wspomagane będą od
strony prawnej (przyspieszonym postępowaniem legislacyjnym) i finansowej
(reorganizacją istniejących programów pomocowych), oraz że postępy w tworzeniu
gospodarki opartej na wiedzy monitorowane będą przy wykorzystaniu „otwartej
metody koordynacji” zwanej benchmarkingiem. Głównym aktem prawnym
określającym rozwój tej strategii w latach 2000-2002 był Plan działań eEuropa 2002.
W dokumencie tym podano trzy strategiczne obszary działania: udostępnienie
tańszego, szybszego i bezpieczniejszego Internetu, inwestowanie w wiedzę
społeczeństwa europejskiego i stymulowanie działań w celu szerszego
wykorzystywania Internetu.
W 2002r. Rada Unii Europejskiej podjęła drugą inicjatywę, nazwaną inicjatywą
Europa 2005, która ściślej precyzowała zadania w zakresie elektronizacji gospodarki
Państw Członkowskich i stanowiła kontynuację poprzedniej inicjatywy. W ramach tej
inicjatywy został opracowany Plan działań eEuropa 2005, zawierający program
działań w latach 2003-2005. W dokumencie przedstawiono priorytety dalszych działań
11
(np. w zakresie zapewnienia jednostkom administracji publicznej szerokopasmowego
dostępu do Internetu) na bazie już zrealizowanych przedsięwzięć (np. przedsięwzięcia
polegającego na zapewnieniu obywatelom dostępu do Internetu).
Kolejna inicjatywa, nazwana eEuropa 2010, została zaprezentowana prze Komisję
Europejską w styczniu br. Nowa inicjatywa zawiera propozycje ustanowienia
wspólnego rynku dla komunikacji elektronicznej i usług cyfrowych, stymulowania
innowacji i zastosowań ICT w przemyśle oraz powszechną dostępność technologii
informatycznych na potrzeby społeczeństwa informacyjnego.
3.2.2 Plan działań eEuropa 2002
Plan działań eEuropa 2002, przyjęty i zatwierdzony przez Radę Unii Europejskiej w
czerwca 2000r. w Feirze, zawiera strategię przekształcania gospodarki europejskiej w
gospodarkę działającą w oparciu o technologie informatyczne. W ramach
przedsięwzięć wynikających z realizacji tego planu, Państwa Członkowskie
zobowiązały się m. in. do rozwijania infrastruktury sieci krajowych w kierunku:
upowszechnienia usług eGovernment, elektronicznego nauczania, elektronicznej
opieki
medycznej,
elektronicznej
działalności
biznesowej,
zapewnienia
bezpieczeństwa sieci usług publicznych i wprowadzenia mechanizmów
umożliwiających koordynację działań politycznych w zakresie wykorzystywania
Internetu. W czasie posiedzenia w Feirze Rada podkreślała potrzebę przygotowania
długoterminowych planów rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Zgodnie z intencją
Rady w listopadzie 2000r., Rada Rynku Wewnętrznego ustaliła listę 23 wskaźników
służących do pomiaru postępów osiąganych w ramach realizowanego planu działań.
3.2.3 Plan działań eEuropa 2005
Plan eEuropa 2005 stanowi kontynuację planu działań eEuropa 2002, uwzględniając
zdobyte doświadczenia i nowe wyzwania. Różni się od poprzedniego planu głównie
tym, że zawiera szereg konkretnych i kompleksowych rozwiązań, oraz że zadania tego
planu koncentrują się na użytkowniku. Plan zakłada stworzenie do końca 2005r.
dostępnych on-line serwisów usług administracji publicznej typu eGovernment,
eLearning (eEdukacja), eHealth (eZdrowie) i eBusiness (eBiznes). Autorzy planu
kładą nacisk na upowszechnienie i dostępność tych usług za pośrednictwem
różnorodnych kanałów, terminali i urządzeń dostępowych. Opracowanie i
zatwierdzenie planu działań eEuropa 2005 poprzedziło szereg inicjatyw, zgłoszonych
przez Komisję do Parlamentu Europejskiego i Rady oraz do Komitetu EkonomicznoSpołecznego i Komitetu Regionów, związanych z tworzeniem bezpieczniejszego
społeczeństwa informacyjnego poprzez poprawę bezpieczeństwa infrastruktury
informacyjnej i zwalczanie przestępczości komputerowej. Plan zawiera m.in.
propozycje utworzenia infrastruktury sieciowej zapewniającej jednolity system
bezpieczeństwa informacji oraz wprowadzenia mechanizmu monitorowania i
wymiany doświadczeń między Państwami Członkowskimi w celu rozprzestrzeniania
idei dobrych praktyk.
Zgodnie z postulatami przyjętymi w planie działań eEuropa 2005, do końca 2005r.
kraje członkowskie Unii, w tym także Polska, powinny zapewnić elektroniczny dostęp
12
do podstawowych usług administracji publicznej i samorządowej. Oznacza to, że aby
spełnić te postulaty Rząd RP jest zobowiązany zmodernizować systemy informatyczne
w już częściowo zelektronizowanych instytucjach publicznych oraz wdrożyć
infrastrukturę informatyczną od podstaw w urzędach, które dotychczas jej nie
posiadały.
3.2.4 Plan działań eEuropa+
Plan działań „eEuropa+ - Wspólne działania na rzecz wdrożenia Społeczeństwa
Informacyjnego w Europie (eEurope - A co-opetrative Effort to Implement the
Information Society in Europe)” powstał w okresie poprzedzających rozszerzenie UE.
Plan ten wytycza kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Unii Europejskiej
po jej rozszerzeniu i ma na celu:
niwelowanie różnic w informatyzacji gospodarek krajów kandydujących
i Unii Europejskiej,
podejmowanie wspólnych działań na rzecz powstania społeczeństwa
informacyjnego w całej Europie,
udostępnienie szybszego (głównie dla szkół i uczelni), tańszego i
bardziej bezpiecznego Internetu,
inwestowanie w ludzi (głównie w młodzież) i rozwijanie ich
umiejętności,
pobudzanie i stymulowanie działań mających na celu upowszechnienie
wykorzystywania Internetu poprzez przyspieszenie elelektronizacji
gospodarek krajów Unii Europejskiej, zbudowanie sieci usług
administracji publicznej i udostępnienie w tej sieci usług eGovernment,
eHealth, eBusiness i eLearning, a także poprzez stosowanie w pełni
cyfrowego przekazu informacji w sieciach globalnych i inteligentnych
systemów transportu informacji.
3.3
Realizacja zadań strategii eEuropa
3.3.1 Upowszechnianie platform dostępowych
Polityka Unii Europejskie sprzyja działaniom prowadzącym w kierunku rozszerzania
rodzajów platform zapewniających dostęp do sieci Internet. Powszechnie zgłaszanym
postulatem jest postulat upowszechnienia dostępu szerokopasmowego i budowania
platform dostępowych na bazie interaktywnej telewizji cyfrowej i systemów telefonii
komórkowej trzeciej generacji (alternatywnych w stosunku do dostępu xDSL). Oprócz
działań o charakterze deklaratywnym, konstytucyjne organy UE podejmują też szereg
działań praktycznych, mających na celu stworzenie warunków lub zainicjowanie
czynności praktycznych budowania społeczeństwa informacyjnego. Założenia i cele
tych przedsięwzięć będą stanowiły wprowadzenie do działań podejmowanych w
Polsce.
13
3.3.2 Uruchomienie programu IDA
Interchange of Data Between Administrations (IDA) stanowi program działań Komisji
Europejskiej, którego celem jest rozwijanie komunikacji elektronicznej w relacji
między krajami UE i koordynacja działań związanych z tworzeniem paneuropejskiej
sieci administracji publicznej. Program IDA pełni rolę wykładni spójnego podejścia do
problematyki adaptacji aplikacji programowych i sieciowych pod kątem zapewnienia
interoperacyjności sieci informatycznej na poziomie międzynarodowym. Program
powstał w 1994r., a w chwili obecnej realizowana jest druga faza tego programu,
rozpoczęta się w 1999r. Chociaż założenia programu zostały opracowane przed
rozszerzeniem Unii w 2002r., to działaniami tego programu objęte są także nowe kraje
Unii (w owym czasie jeszcze nie stowarzyszone). Beneficjentami tego programu mają
być zwykli obywatele, przedsiębiorcy oraz instytucje rządowe. Program ma ułatwić
obywatelom UE korzystanie z usług eGovernment i zapewnić realizację tych usług w
sposób bardziej kompleksowy. Projekty przewidziane do realizacji w programie IDA
są zgodne z ww. planami działań eEuropa i głównymi celami Unii.
Przewiduje się, że w ramach IDA będą prowadzone dwa rodzaje projektów:
sektorowe, wspierające wspólną politykę Unii i horyzontalne, wspierające politykę
regionalną. Projekty sektorowe mają dotyczyć takich dziedzin jak: opieka zdrowotna,
ochrona konsumentów, dostęp do rynku wewnętrznego i ochrona środowiska. W
ramach projektów horyzontalnych rozwiązywane będą problemy związane z
bezpieczeństwem sieci administracji publicznej, stanowiącym jedno z priorytetowych
zagadnień z punktu widzenia UE.
W związku z coraz większą ilością serwerów rządowych, w programie IDA
opracowano projekty mające na celu stworzenie ram funkcjonalnych dla paneuropejskiej platformy usług eGovernment. W projektach zakłada się, że abonenci
mieszkaniowi (zwykli obywatele) i abonenci biznesowi (przedsiębiorcy) będą mieli
zapewniony dostęp do Portalu Unijnej Administracji, który będzie dostarczał
informacje dotyczące usług, społeczeństw oraz życia społecznego i gospodarczego w
obszarach przygranicznych.
Program IDA rekomenduje platformę komunikacyjną TESTA (Trans-European
Services for Telematics between Administrations), służąca do wymiany danych
przesyłanych między instytucjami rządowymi krajów członkowskich, system
zarządzania informacją CIRCA (Communication and Information Resorce Centra for
Administrations), umożliwiający wymianę dokumentów między użytkownikami
indywidualnymi i grupowymi oraz rozwiązanie PKICUG (Public Key Infrastructure
for Clouse User Group), zapewniające bezpieczny dostęp do magazynów
przechowujących dokumenty. W ramach programu IDA rozwijana jest platforma
komunikacyjna TESTA II oraz prowadzone są działanie związane z działalnością ciała
zwanego Observatorium eGovernment, którego zadaniem jest ocena inicjatyw
związanych z eGovernment, propagowanie trendów w dziedzinie oprogramowania
oraz technologii badawczych i rozwiązań handlowych. Działalności tego ciała
powinno przyczynić się do ujednolicenia działań podejmowanych na forum
ogólnoeuropejskim z działaniami prowadzonymi na forum krajowym, regionalnym i
lokalnym.
14
3.3.3 Tworzenie transeuropejskiej sieci elektronicznej wymiany danych między
administracjami państw członkowskich
Zgodnie z decyzją Parlament Europejskiego i Rady w sprawie podjęcia działań i
środków w celu zapewnienia interoperacyjności i dostępu do transeuropejskich sieci
elektronicznej wymiany danych, ustanowienie unii gospodarczej i walutowej wymaga
wprowadzenia zintegrowanego systemu wymiany danych między administracjami,
zwanego sieciami telematycznymi. Sieci telematyczne pełnią funkcje
transeuropejskich sieci telekomunikacyjnych pracujących w służbie administracji
publicznej Państw Członkowskich. W ramach rozwijania tych sieci podejmowane są
działania mające na celu osiągnięcie wysokiego stopnia ich interoperacyjności i
ujednolicenie interfejsu telematycznego między Wspólnotą i Państwami
Członkowskimi. W celu udostępnienia pożądanego zestawu usług Wspólnota określa
wytyczne odnośnie architektury tych sieci zapewniającej interoperacyjność działania,
ustala i wdraża mechanizmy pozwalające ocenić stopień interoperacyjności, ustala
specyfikacje w odniesieniu do usług i interfejsów oraz zapewnia stałe monitorowanie
usług oferowanych w sieciach telematycznych.
3.3.4 Wprowadzenie elektronicznej administracji państwowej
Zgodnie z planem działań eEuropa 2002, do końca 2002r., we wszystkich krajach
„starej unii” zostały wprowadzone podstawowe usługi rządowe on-line. W chwili
obecnej działania koncentrują się na rozszerzeniu interaktywności wprowadzonych
usług oraz na zwiększeniu niezawodności i bezpieczeństwa dostępu do tych usług
(m.in. dzięki wprowadzeniu podpisu elektronicznego).
3.3.5 Propagowanie idei elektronicznego nauczania
W wyniku przedsięwzięć, podjętych na rzecz elektronicznego nauczania i
koordynowanych ramach planu działań eEuropa 2002 (m.in. inicjatywy eLearning),
większość szkół w krajach UE została dołączona do Internetu. Obecnie trwają prace
mające na celu umożliwienie korzystania szkołom (nauczycielom, uczniom,
studentom) z aplikacji multimedialnych. Zakończono prace związane z modernizacją
sieci transeuropejskich, łączących krajowe sieci badawcze i edukacyjne.
3.3.6 Zainicjowanie elektronicznej opieki zdrowotnej
W krajach UE coraz bardziej powszechnym zjawiskiem staje się wykorzystywanie
technologii informatycznych i aplikacji komputerowych w pracy lekarzy oraz innych
pracowników służby zdrowia. Dzięki zastosowaniu technologii informatycznych do
zarządzaniu jednostkami służby zdrowia na wszystkich jej poziomach (począwszy od
prywatnej praktyki lekarskiej, poprzez struktury regionalne do struktur krajowych)
uzyskano zmniejszenie kosztów, poprawę organizacji pracy (wyeliminowano zjawisko
powtarzania badań, udostępniono bazy danych) oraz wprowadzono praktykę
świadczenia usług medycznych na odległość. W związku z tym, że Internet został
wykorzystany jako platforma dostarczania informacji medycznych dla obywateli, w
chwili obecnej działania instytucji rządowych koncentrują się na opracowaniu treści i
udostępnieniu usług adekwatnych do nowej formy działalności służby zdrowia
15
(elektronicznej opieki zdrowotnej). W zaistniałej sytuacji podjęte zostały też działania
mające na celu zapewnienie wymaganych kryteriów jakości świadczenia usług
medycznych i rzetelności dostarczanych informacji medycznych.
3.3.7 Rozwijanie elektronicznej działalności biznesowej
Unia Europejska podjęła szereg działań, które zainicjowały w krajach członkowskich
rozwój działalności biznesowej w środowisku sieci Internet. Do tych działań zalicza
się dyrektywy (stanowiące podstawy prawne do tworzenia rynku wewnętrznego dla
usług społeczeństwa informacyjnego), uchwałę w sprawie rozstrzygania sporów w
sieci, inicjatywę Go Digital zapewniającej pomoc małym i średnim przedsiębiorstwom
w lepszym wykorzystaniu biznesu elektronicznego oraz inne inicjatywy
pozaustawodawcze (mające na celu wspieranie samoregulacji służących przede
wszystkim budowaniu zaufania do usług świadczonych drogą elektroniczną).
Inicjatywy te stworzyły sprzyjające warunki dla rozwoju biznesu elektronicznego w
formie usług bankowych, handlu elektronicznego, sprzedaży internetowej oraz
dokonywania mikropłatności. W oparciu o powyższe inicjatywy oraz dwie inne
dyrektywy UE (jedną w sprawie elektronicznego fakturowania, a drugą w sprawie
podatku VAT od dostaw technologii cyfrowej), państwa członkowskie uprościły
przepisy podatkowe i dostosowały je do specyfiki handlu elektronicznego.
3.3.8 Budowanie bezpiecznej infrastruktury informacyjnej
W ramach realizacji kompleksowej strategii elektronizacji sektora publicznego, Unia
Europejska kontynuuje budowanie bezpiecznej infrastruktury informacyjnej. Budowa
bezpiecznej sieci opiera się na założeniach nowej dyrektywy dotyczącej ochrony
danych w komunikacji elektronicznej oraz na inicjatywach Komisji Europejskiej w
sprawie bezpieczeństwa sieci i przestępczości internetowej. Podejście zawarte w nowo
opracowywanej dyrektywie zostało zaakceptowane przez Radę Europy w uchwale z
dnia 28 stycznia 2002r. Na bazie tej uchwały do końca 2002r. zostało zrealizowanych
szereg inicjatyw (m. in. została utworzona grupa zadaniowa ds. bezpieczeństwa sieci
internetowych i mediów, udoskonalono mechanizmy wymiany informacji, rozwinięto
ideę dobrych praktyk oraz przeprowadzono kampanie uświadamiające). W chwili
obecnej prace nad tworzeniem bezpiecznej infrastruktury sieci informatycznej
koncentrują się na tworzeniu bezpiecznej europejskiej infrastruktury kart
inteligentnych oraz na rozwoju aplikacji usługowych.
3.3.9 Rozwijanie aplikacji usługowych i upowszechnianie idei dobrych praktyk
We wszystkich dziedzinach objętych planem eEuropa 2005 następuje rozwój aplikacji
usługowych przeznaczonych do zastosowań publicznych i komercyjnych. Nowe
aplikacje są testowane w warunkach rzeczywistych w miejscu przeznaczenia (w
jednostkach administracji publicznej, w szkołach, itp.). W ramach upowszechniania
idei dobrych praktyk prowadzona jest na forum międzynarodowym wymiana
doświadczeń dotyczących przebiegu realizacji projektów.
16
3.3.10 Uruchomienie programu Netimpact 2004
Program Netimpact 2004 „Od łączności do wydajności” stanowi międzynarodowy
program badawczy, którego celem jest określenie wpływu technologii
informatycznych i aplikacji internetowych oraz procesów gospodarczych i działań
organizacyjnych na wydajność pracy w sektorze publicznym. Jest to już czwarty tego
rodzaju projekt zajmujący się badaniem wpływu nowych technologii i Internetu na
funkcjonowanie instytucji użyteczności publicznej. Dwa pierwsze projekty,
poświęcone były badaniom makroekonomicznych skutków wprowadzenia
nowoczesnych technologii i metod zarządzania gospodarką. Zadaniem trzeciego było
wskazanie technologii i procesów organizacyjnych przyczyniających się do poprawy
wydajności pracy urzędów i poprawy jakości świadczenia usług publicznych. Badania
prowadzone w ramach projektu czwartego objęły szerszą grupę krajów niż poprzednie,
ponieważ oprócz Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Stanów Zjednoczonych i
Kanady, w badaniach uczestniczyły także Hiszpania, Holandia, Szwecja i Polska.
Badaniami objętych zostało 1400 urzędów świadczących usługi publiczne przy
wykorzystaniu sieci informatycznych i Internetu.
3.3.11 Wprowadzenie mechanizmów służących do koordynacji
politycznych związanych z wykorzystaniem Internetu
działań
W ciągu ostatnich kilku lat podjęto szereg inicjatyw politycznych mających na celu
wspomaganie rozwoju gospodarki elektronicznej. Z punktu widzenia polityki
europejskiej, do takich inicjatyw zalicza się politykę regionalną (polegającą na
finansowaniu projektu eEuropa z funduszy strukturalnych), politykę edukacji
(polegającą na uruchomieniu programu elektronicznego nauczania), politykę handlu
(polegającą na powiązaniu handlu elektronicznego ze Światową Organizacją Handlu)
oraz politykę zatrudnienia i społecznego uczestnictwa (polegającą na uruchomieniu
zleceń dotyczących zatrudnienia).
3.3.12 Wprowadzenie benchmarkingu jako jednolitej oceny postępów w
elektronizacji gospodarki krajów Unii Europejskiej
Benchmarking oznacza metodykę, przyjętą przez Radę Europy, do oceny postępów w
realizacji inicjatywy eEuropa. Istota tej metodyki polega na stymulowaniu rozwoju
poszczególnych krajów członkowskich w oparciu o dane uzyskane z pomiarów
postępu w realizacji poszczególnych postanowień inicjatywy eEurope.
Benchmarking jako metodyka jest stosowany do oceny realizacji strategii
politycznych, a w przypadku inicjatywy eEuropa do oceny realizacji Strategii
Lizbońskiej. W przypadku tej strategii benchmarkingiem objęte zostały poszczególne
kierunki działania prowadzone w ramach inicjatywy eEuropa. W benchmarkingu,
użytym dla potrzeb inicjatywy eEuropa, wykorzystuje się 23 wskaźniki, stanowiące
kryteria, według których gromadzone są dane pomiarowe. Przyjęte wskaźniki zostały
uzgodnione między krajami członkowskimi Unii i zatwierdzone przez Radę Europy w
listopadzie 2000r. Proces kolekcjonowania danych jest prowadzony w oparciu o
aktualne dane, według jednolitej metodyki (obowiązującej we wszystkich krajach
członkowskich), a uzyskane dane są porównywane z danymi uzyskiwanymi w krajach
17
członkowskich. Proces kolekcjonowania danych obejmuje wszystkie
członkowskie, kraje niestowarzyszone z Unią oraz kraje spoza Europy.
kraje
Badania benchmarkingu wykonywane są w sposób ciągły, a wyniki tych badań
publikowane okresowo.
3.4
Ocena rozwoju inicjatywy eEuropa w świetle badań prowadzonych w
ramach benchmarkingu
Z danych uzyskiwanych tą metodą wynika, że w poszczególnych krajach
członkowskich Unii, utrzymuje się, w dalszym ciągu, niejednakowy postęp w
dochodzeniu do społeczeństwa informacyjnego. Zgromadzone dane pozwalają
sformułować następujące wnioski:
-
-
-
-
-
-
-
dostęp do Internetu, ograniczony do dwóch platform, spowalnia rozwój
dostępu szerokopasmowego w krajach UE,
należy uwzględnić alternatywne platformy dostępu do Internetu, w
szczególności dostęp bezprzewodowy oraz dostęp poprzez sieci telewizji
cyfrowej, ponieważ z przeprowadzonych badań wynika, że dostęp do
Internetu w krajach UE może być niższy niż w Stanach Zjednoczonych,
zachodzi konieczność podjęcia bardziej intensywnych działań
pomocowych dla inwestorów, stymulujących proces rozpowszechnienia
Internetu i technologii szerokopasmowych i eliminowania
pogłębiających się różnic w zakresie korzystania z Internetu w
poszczególnych krajach członkowskich Unii,
należy zmodernizować łącza internetowe w celu zapewnienia szkołom
dostępu szerokopasmowego oraz zwiększyć liczbę komputerów w
szkołach i wykorzystanie Internetu do celów edukacyjnych,
należy powołać cyberpolicję w celu zwiększenia bezpieczeństwa sieci
informatycznych i zapobiegania nieprawidłowościom,
w ramach realizacji celu europejskiej strategii zatrudnienia należy
stworzyć warunki (m.in. przez rozszerzenie zakresu szkoleń) do
nabywania przez pracowników umiejętności posługiwania się i
korzystania z nowych technik informatycznych,
priorytetem inicjatywy eEuropa pozostaje nadal promowanie dostępu do
Internetu dla wszystkich (idei eInclusion), w szczególności dla osób
znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej oraz dla osób
niepełnosprawnych,
należy pobudzić rozwój internetowych usług publicznych oraz dokonać
rozpoznania potrzeb w tym zakresie na poziomie ogólnoeuropejskim, a
także podjąć działania wspomagające w postaci reorganizacji systemów
zaplecza, tworzenia elektronicznych systemów zamówień oraz
inwestycji w nowy sprzęt dla organów administracji,
z uwagi na zbyt wolny rozwój handlu elektronicznego istnieje potrzeba
monitorowania konsekwencji ekonomicznych i uwarunkowań prawnych
18
-
związanych z funkcjonowaniem tej usługi w celu identyfikacji
czynników hamujących jej rozwój,
w związku ze wzrostem wykorzystania Internetu dla potrzeb usług
medycznych należy ustalić kryteria dotyczące jakości świadczenia tego
rodzaju usług przez serwisy informacyjne oraz monitorować proces ich
wdrażania.
Powyższe wyniki wskazują, że inicjatywa eEuropa rozwija się wolniej niż początkowo
zakładano. W związku z tym jej cele i priorytety powinny być sukcesywnie
weryfikowane. Taka jest też praktyka związana z urzeczywistnianiem idei
społeczeństwa informacyjnego w Europie, gdzie po okresie otwarcia się na szeroko
pojętą elektronizację gospodarki europejskiej, z biegiem czasu akcenty zostały
położone na sprawy związane z upowszechnianiem dostępu do Internetu i bardziej
efektywnym jego wykorzystaniem.
Z badań benchmarkingu, dotyczących spraw związanych z użytkowaniem Internetu
wynika, że wąskopasmowy dostęp do Internetu zapewnia zbyt małą szybkość
transmisji, dlatego konieczne jest wprowadzenie dostępu szerokopasmowego,
niezbędnego do realizacji szeregu usług informatycznych, w tym usługi handlu
elektronicznego (e-commerce). Odnośnie wykorzystania Internetu w szkole wynika, że
nie stanowi on jeszcze części procesu nauczania, a wykorzystania serwisów
informacyjnych w usługach administracji publicznej, że nie zapewniają w pełni
elektronicznych transakcji.
Z badań benchmarkingu wynika także, że rozwój idei eEurope w sensie technicznym
jest stymulowany czynnikami zewnętrznymi (społecznymi, ekonomicznymi i
politycznymi). Uwarunkowania wynikające organizacji działań, nowelizacji prawa,
decyzji politycznych oraz zachowań konsumentów mają istotny wpływ na tempo
wzrostu upowszechnienia Internetu.
Inicjatywa eEuropa stanowi ambitną próbę unowocześnienia Europy metodą
elektronizacji i informatyzacji gospodarki oraz społeczeństw i mimo szeregu
niedoskonałości, w tym braku precyzji w formułowaniu zadań, powinna być
kontynuowana aż do osiągnięcia zamierzonych celów (nawet poza wyznaczony
horyzont czasowy).
19
4.
ROZWÓJ STRATEGII E-POLSKA
4.1
Wprowadzenie
Z chwilą wejścia Polski w struktury UE, Rada Ministrów RP przyjęła program
rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce. W ramach tego programu podjęła
szereg inicjatyw mających na celu wykorzystywanie narzędzi informatycznych do
rozwoju gospodarki narodowej, organizowania sprawnej i przyjaznej administracji
oraz wyposażenia obywateli w umiejętności wykorzystania nowoczesnych narzędzi
informatycznych. Kierunki rozwoju informatycznego kraju, w tym rozwoju sektora
administracji publicznej, zostały wytyczone w dokumentach programowych rządu (w
strategii oraz planach działania ePolska). W niniejszym rozdziale omówiono
podstawowe dokumenty związane z działaniami Rządu na rzecz rozwoju idei
społeczeństwa informacyjnego w Polsce.
4.2
Rozwój strategii informatyzacji
programowych Rządu
kraju
według
dokumentów
4.2.1 ePolska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata
2001–2006
Dokument ten, bardziej znany pod nazwą „.ePolska - Plan działań na rzecz rozwoju
społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001-2006”, został przyjęty przez
Radę Ministrów w 2001r. Dokument zawiera program działań dotyczących realizacji
strategicznych celów związanych z informatyzacją kraju oraz oszacowanie skutków
finansowych tego przedsięwzięcia. Dokument jest zgodny z wytycznymi inicjatywy
eEuropa+, stanowiącej program budowania społeczeństwa informacyjnego w krajach
kandydujących do Unii Europejskiej i jest corocznie aktualizowany.
W dokumencie wytyczono 6 celów (oznaczonych numerami od 0 do 5) o zasadniczym
znaczeniu dla informatyzacji kraju wraz z opisami realizacji tych celów, wykazami
planowanych działań, harmonogramem realizacji szczegółowych działań oraz
terminami realizacji tych działań. Zgodnie z dokumentem, strategia rozwoju
społeczeństwa informacyjnego opiera się na realizacji następujących celów
strategicznych:
a)
b)
c)
rozwój infrastruktury informatycznej (cel 0),
powszechny, tańszy, szybszy i bezpieczny Internet (cel 1), obejmujący:
powszechny, tańszy i szybszy dostęp do Internetu,
szybki Internet dla naukowców,
bezpieczeństwo sieci,
wolne oprogramowanie,
inwestowanie w ludzi i umiejętności (cel 2), obejmujące:
edukację w erze cyfrowej,
pracę zawodową w gospodarce opartej na wiedzy,
powszechny udział w gospodarce opartej na wiedzy,
20
d)
e)
f)
polskie zasoby kultury w sieciach globalnych,
stymulowanie lepszego wykorzystania technologii informacyjnych (cel
3), obejmujące:
gospodarkę elektroniczną,
administrację publiczną on-line,
sądownictwo i prokuraturę w sieci,
teleinformatykę w policji,
ochronę zdrowia on-line,
integrację społeczną on-line,
inteligentne systemy wspomagania transportu,
teleinformatyka na obszarach wiejskich (cel 4),
rozwój radiofonii i telewizji cyfrowej (cel 5).
4.2.2 ePolska 2006 - Plan
informacyjnego w Polsce
działań
na
rzecz
rozwoju
społeczeństwa
Dokument ten, opracowany przez Ministerstwo Infrastruktury w 2002r., stanowi nową
edycję dokumentu „ePolska - Plan działań na rzecz społeczeństwa informacyjnego w
Polsce na lata 2001-2006”. Dokument zawiera plan działań będących zaktualizowaną
kontynuacją strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce w latach 2001
– 2006. Dokument określa stan przygotowań Polski do wejścia w struktury
społeczeństwa informacyjnego, w obszarach zagadnień takich jak:
-
budowa infrastruktury teleinformatycznej,
teleinformatyka w obszarach wiejskich,
rozwój radiofonii i telewizji cyfrowej,
bezpieczeństwo sieci,
administracja rządowa,
sądownictwo i prokuratura,
policja,
edukacja,
przygotowanie
potencjału
intelektualnego
dla
społeczeństwa
informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy,
ochrona zdrowia,
polskie zasoby kultury w sieci,
gospodarka elektroniczna,
praca zawodowa w gospodarce opartej na wiedzy,
przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia informacyjnego,
opieka społeczna on-line.
21
4.2.3 Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej - ePolska
„Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej” jest dokumentem, opracowanym
w marcu 2003r. przez Komitet badań Naukowych i przyjętym w maju przez
utworzone z dniem 1 kwietnia 2003r Ministerstwo Nauki i Informatyzacji. Dokument
prezentuje koncepcję rozwoju informatycznego kraju, określając cele, środki i
mierniki (tzw. benchmarki) dotyczące postępu prac realizowanych w ramach przyjętej
strategii rozwoju. Dokument stanowi bardziej aktualną, w stosunku do opracowania z
2001r., wersję strategii informatyzacji Polski, zawierającą m. in. sposób, w jaki
zostanie przeprowadzony program informatyzacji naszego kraju. Uwzględnia cele i
zadania inicjatyw rekomendowanych przez struktury Unii Europejskiej. Podobnie jak
poprzedni, zawiera opis projektów, za których koordynację odpowiada Minister Nauki
i Informatyzacji oraz specyfikację zagadnień, które w ramach realizacji strategii będą
tworzone i wdrażane przez poszczególne ministerstwa. Strategia zobowiązuje
poszczególne ministerstwa oraz urzędy centralne do opracowania, w określonych
terminach, strategii resortowych. Nawiązując do kluczowych dokumentów unijnych,
jakimi są Strategia Lizbońska i Plan działania eEuropa, wytycza cztery kierunki
priorytetowe dla rozwoju informatycznego Polski:
-
upowszechnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu we
wszystkich szkołach w kraju,
budowę elektronicznej administracji publicznej po nazwą Wrota Polski,
tworzenia polskich treści w Internecie,
edukację informatyczną społeczeństwa.
Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej jest pierwszym dokumentem,
związanym z modernizacją platformy usług administracji publicznej w Polsce,
będącym w pełni zgodnym z założeniami, metodyką oraz stanem zaawansowania prac
nad inicjatywami UE dotyczącymi budowy społeczeństwa informacyjnego. W
dokumencie tym autorzy, przytaczając odpowiednie wskaźniki ukazują dystans, jaki
dzieli Polskę w stosunku do najbardziej zaawansowanych krajów UE oraz sugerują, że
dystans ten może się powiększać wobec szybkiego rozwoju inicjatywy „eEuropa” w
tych krajach i wolnego rozwijania tej inicjatywy w Polsce. Zadaniem autorów, w
niektórych dziedzinach Polska powinna dążyć do osiągnięcia średniego poziomu
europejskiego, a w niektórych aspirować do czołówki europejskiej.
4.2.4 Strategia informatyzacji Rzeczpospolitej Polskiej - ePolska na lata 20042006
Niniejszy dokument, opracowany przez MNiI w grudniu 2003r. i przyjęty przez Rząd
w styczniu 2004r., stanowi obecnie podstawowy akt prawny, wyznaczający kierunki
polityki Rządu w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce.
Nadrzędnym wyzwaniem dla Polski na lata 2004-2006 jest tworzenie konkurencyjnej
gospodarki opartej na wiedzy oraz poprawa jakości życia mieszkańców, poprzez
skuteczną informatyzację struktur państwowych. W dokumencie przyjmuje się, że w
najbliższych latach priorytetowym zadaniem dla Rządu będzie informatyzacja sektora
publicznego. Kluczem do skutecznej realizacji tego przedsięwzięcia będzie
22
uruchomienie szeregu konkretnych programów, związanych z tworzeniem
społeczeństwa informacyjnego w Polsce, skupionych wokół trzech głównych celów.
-
powszechności dostępu do treści i usług udostępnianych elektronicznie
(cel A),
tworzenia szerokiej i wartościowej oferty usług i treści dostępnych w
Internecie (cel B),
powszechnej umiejętności posługiwania się teleinformatyką (cel C).
Do realizacji tych celów wyznaczono 16 (podanych niżej) działań priorytetowych
realizowanych w formie projektów, przy czym czterem z nich (wskazanym dalej)
przydzielono najwyższy priorytet na okres najbliższych trzech lat. Dla wszystkich
działań, bez względu na priorytet, określono kluczowe miary efektywności i pożądane
docelowe wartości miar oraz sporządzono ramowe plany działań ze wskazaniem
podmiotów odpowiedzialnych za realizację tych działań.
W ramach celu A są rozwijane następujące projekty:
-
Internet szerokopasmowy dla szkół (A1 projekt o najwyższym
priorytecie w okresie najbliższych trzech lat),
Internet szerokopasmowy dla administracji publicznej (projekt A2),
infrastruktura dostępu (projekt A3),
infrastruktura teleinformatyczna dla nauki (projekt A4),
bezpieczeństwo sieci (projekt A5).
Celem projektu A1 jest zapewnienie wszystkim szkołom dostępu do Internetu, łącznie
ze środkami na jego realizację. Projekt A2 ma na celu rozwój infrastruktury
telekomunikacyjnej i stymulowanie wzrostu dostępności do Internetu za
pośrednictwem publicznych punktów dostępu w każdej gminie oraz poprzez rozwój
infrastruktury dostępu szerokopasmowego. Projekt A3 pilotuje rozwój akademickich
sieci krajowych, projekt A4 działania mające na celu zwiększanie bezpieczeństwa i
budowanie zaufania do komunikacji elektronicznej, a projekt A5 racjonalizację
funkcjonowania baz danych administracji publicznej, związanych z ewidencją
ludności i pojazdów, dotyczących podatków oraz innych.
Jako kluczowe miary efektywności tego celu służą następujące wskaźniki:
-
liczba komputerów z dostępem do Internetu na stu uczniów, z podziałem
na szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły średnie,
liczba komputerów z dostępem szerokopasmowym do Internetu na stu
uczniów, z podziałem na szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły średnie,
szybkość łączy znajdujących się wewnątrz i na zewnątrz sieci
naukowych i szkolnych oraz dostępne usługi,
penetracja telefonów stacjonarnych i ruchomych,
procent gospodarstw domowych z dostępem szerokopasmowym do
Internetu,
koszt dostępu do Internetu,
penetracja komputerów,
23
-
-
liczba komercyjnych i niekomercyjnych publicznych punktów dostępu
do Internetu na tysiąc mieszkańców,
procent miejskich i gminnych urzędów państwowych dołączonych do
Internetu i wyposażonych w infomaty z dostępem do usług publicznych,
procent użytkowników (z podziałem na osoby prywatne i firmy), którzy
doświadczyli problemów związanych z bezpieczeństwem w czasie
komunikacji elektronicznej,
procent centralnych baz danych zgodnych z przyjętym modelem danych i
działających według standardów określonych w projekcie „Wrota
Polski”.
W ramach celu B są rozwijane następujące projekty:
-
Wrota Polski (B1 projekt o najwyższym priorytecie w okresie
najbliższych trzech lat),
Wrota Polski do Europy (B2, projekt o najwyższym priorytecie w
okresie najbliższych trzech lat),
centralne bazy danych dla administracji (B3 projekt priorytetowy),
polskie treści w Internecie (B4 projekt priorytetowy),
nauczanie na odległość (projekt B5),
usługi medyczne na odległość (projekt B6),
handel elektroniczny (projekt B7),
strategia wprowadzania naziemnej radiofonii i telewizji cyfrowej (B8).
W dziedzinie tworzenia szerokiej i wartościowej treści dostępnych w Internecie
najwyższy priorytet przyznano projektowi Wrota Polski, który, mimo, iż powstał w
2002r., dopiero teraz zaczyna wchodzić w fazę pełniejszej realizacji. Wysokie
priorytety uzyskały projekty związane z tworzeniem centralnych baz danych dla
administracji i polskich treści w Internecie. Pozostałym projektom przydzielono niższe
priorytety.
Celem projektu B1 jest zwiększenie efektywności działania organów administracji
publicznej dzięki przeniesieniu usług publicznych na platformę elektroniczną. Projekt
B2 ma na celu zwiększenie skuteczności Polski w uzyskiwaniu dofinansowania z
europejskich funduszy przedakcesyjnych, a po przystąpieniu do Unii a Funduszu
Spójności i funduszy strukturalnych, jak również informatyczne wsparcie dla
procesów identyfikacji celów możliwych do skutecznego finansowania, ich selekcji,
zarządzania projektami i ich monitoringu. Projekt B3 pilotuje promowanie twórczości
i adaptowania dostępnych treści dla celów publikowania w Internecie, w tym szeroko
rozumianych informacji publicznych, realizowanych m.in. na bazie Biuletynu
Informacji Publicznej i Polskiej Biblioteki Internetowej, a także wspieranie
tłumaczenia treści mogących przyczynić się do promocji Polski. Projekt B4 wspiera
programy pozwalające wyrównywać szanse edukacyjne młodzieży oraz programy
kształcenia dorosłych w celu zmniejszenia bezrobocia oraz zmiany zawodu i
podnoszenia umiejętności zawodowych. Projekt B5 wspiera wykorzystywanie
komunikacji elektronicznej do zwiększania efektywności działania służby zdrowia
24
przez lepsze wykorzystywanie rozproszonych zasobów oraz do niwelowania różnic w
zakresie i jakości oferty w różnych miejscach Polski. Projekt B6 stanowi wsparcie dla
rozwoju usług e-commerce i usuwania barier w powszechnym stosowaniu
komunikacji elektronicznej w gospodarce.
-
-
poziom elektronicznego świadczenia podstawowych usług publicznych,
efektywność administracji publicznej (będąca średnią arytmetyczną
siedmiu miar cząstkowych określonych w dokumencie Wrota - Wstępna
koncepcja projektu),
odsetek kwoty zakupów publicznych, które zostały poddane konsolidacji
popytu w ramach zamówień składanych drogą elektroniczną,
procentowe wykorzystanie przez Polskę funduszy przedakcesyjnych,
Funduszu Spójności oraz funduszy strukturalnych i innych programów,
liczba pozycji opublikowana w Polskiej Bibliotece Internetowej,
liczba jednostek publikujących informacje w Biuletynie Informacji
Publicznej,
liczba kategorii informacji w posiadaniu sektora publicznego
podlegających upublicznieniu,
liczba oferowanych studiów na odległość,
liczba oferowanych kursów na odległość,
liczba stron internetowych stosująca ustalone standardy komunikacji
elektronicznej,
odsetek zakładów usług medycznych stosujących Internet do przesyłania
danych o pacjentach,
odsetek firm korzystających z handlu elektronicznego.
W ramach celu C są rozwijane następujące projekty:
-
powszechna umiejętność posługiwania się komputerem (C1, projekt o
najwyższym priorytecie w okresie najbliższych trzech lat),
zapobieganie wykluczeniu informacyjnemu (projekt C2),
zwiększenie informatycznego przygotowania zawodowego (projekt C3).
Celem projektu C1 jest doprowadzenie do stanu, w którym każdy absolwent szkoły
średniej potrafi posługiwać się komputerem oraz czerpać korzyści z posługiwania się
Internetem. Projekt C2 ma na celu zapewnienie osobom starszym i niepełnosprawnym
technicznych możliwości pracy na odległość oraz oferowanie telepracy jako metody
aktywizacji zawodowej. Projekt C3 stanowi wsparcie dla szkolenia komputerowego
osób dorosłych oraz bezrobotnych.
-
odsetek godzin lekcyjnych, w czasie których uczeń pracuje z
komputerem,
25
-
odsetek absolwentów szkół średnich i osób dorosłych z tzw.
piśmiennością informatyczną,
odsetek osób niepełnosprawnych wyposażonych w sprzęt umożliwiający
uczestnictwo w komunikacji elektronicznej,
liczba osób, które podjęły na nowo pracę dzięki możliwości telepracy,
odsetek bezrobotnych, którzy przeszli szkolenie komputerowe.
4.2.5 Narodowa strategia rozwoju dostępu szerokopasmowego do Internetu na
lata 2004-2006
Dokument, przyjęty przez Radę Ministrów w grudniu 2003r., określa Strategię
Rozwoju Dostępu Szerokopasmowego do Internetu, stanowiącą element Strategii
informatyzacji Rzeczpospolitej Polskiej – ePolska na lata 2004-2006. Celem
omawianej strategii jest upowszechnienie dostępu do szybkiego Internetu.
Rozwój infrastruktury szerokopasmowego dostępu do Internetu jest jednym z
priorytetowych działań Rządu w dziedzinie rozwoju informatycznego kraju w latach
2004-2006, ponieważ jest to warunek konieczny dostępności do usług publicznych
oraz prowadzenia skutecznej edukacji na rzecz ich wykorzystywania. Zgodnie z
założeniami przyjętymi w tej strategii, rozwój infrastruktury szerokopasmowego
Internetu powinien przebiegać z zachowaniem zasad dotyczących neutralności
technologicznej, otwartości dostępu, przejrzystości procedur oraz bezpieczeństwa
sieci. Kluczowymi usługami w ofercie publicznej będą usługi administracji publicznej
(eGovernment), usługi medyczne świadczone na odległość (eHealth) nauczanie na
odległość (eLearning) oraz handel elektroniczny (eBusinesss).
Przyjmując, że za dostęp szerokopasmowy, w warunkach polskich, uważa się dostęp o
przepływności 56kbit/s, z przedstawionej w tym dokumencie oceny dotychczasowego
przebiegu rozwoju tego dostępu i perspektyw dalszego jego rozwoju wynika, że:
-
-
do 2003r. szerokopasmowy dostęp do Internetu posiadało 1,2% ludności
Polski, przy czym w przodujących krajach Unii Europejskiej wskaźnik
ten wynosił ponad 10%,
w najbliższych latach w Europie i Polsce, dominującą formą dostępu
szybkiego Internetu będzie technologia ADSL,
w Polsce do końca 2003r., z łączy xDSL korzystało około 55%
użytkowników Internetu,
w ciągu najbliższych trzech lat udział technologii ADSL wzrośnie do
60%, co zbliży Polskę do średniej europejskiej,
w warunkach polskich alternatywną formą dostępu do Internetu jest
dostęp poprzez sieci telewizji kablowej,
w Polsce do końca 2003r., z dostępu do Internetu za pośrednictwem sieci
CATV korzystało ponad 40% użytkowników Internetu, co oznacza, że w
Polsce wskaźnik ten jest wyższy od średniej europejskiej wynoszącej
24%,
26
-
-
-
-
dynamika wzrostu liczby użytkowników łączy CATV i xDSL jest i
pozostanie podobna, pod warunkiem modernizacji sieci CATV i
uruchomienie tzw. kanału zwrotnego,
w warunkach polskich obserwuje się też stały postęp w dostępie do
Internetu za pośrednictwem innych technologii, takich jak: radiowe sieci
dostępowe, sieci łączności satelitarnej, sieci WLAN oraz sieci UMTS,
podjęte zostały także próby uruchomienia szybkiego dostępu do
Internetu za pośrednictwem sieci energetycznej (warszawski Zakład
Energetyczny STOEN) oraz sieci światłowodowej prowadzonych
kanalizacją ciepłowniczą we Wrocławiu (e-Wro),
w przyszłości platformą dostępu do szerokopasmowego Internetu może
być także naziemna i satelitarna telewizja cyfrowa,
do końca 2005r. Polska pod względem technologicznym będzie
przygotowana do pełnego upowszechnienia szerokopasmowego dostępu
do Internetu w technologii DSL.
4.2.6 Plan działań na rzecz rozwoju elektronicznej administracji (eGovernment)
na lata 2005-2006
Dokument został opracowany przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, we wrześniu
2004r. Konieczność jego opracowania wynikła bezpośrednio z koncepcji corocznej
aktualizacji dokumentów programowych, w szczególności z zapisów zawartych w
dokumencie Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskie – ePolska na lata 20042006. Dokument zawiera program stanowiący kontynuację strategii rozwoju
informatycznego kraju, przyjętej w 2001r. i rozwijanej w latach następnych. Wydanie
dokumentu zbiegło się z opublikowaniem raportu pt. Proponowane kierunki rozwoju
społeczeństwa informacyjnego w Polsce do 2020r.
Dokument zawiera odniesienia do podstawowych aktów prawnych regulujących
sprawy związane z procesem tworzenia społeczeństwa informatycznego w Polsce, w
szczególności do aktów tworzących ramy prawne do funkcjonowania elektronicznej
administracji państwowej. Przywołane zostały 4 ustawy, w tym: Ustawa o dostępie do
informacji publicznej, Ustawa o podpisie elektronicznym, Ustawa o informatyzacji
działalności podmiotów realizujących zadania publiczne i Prawo telekomunikacyjne.
Dokument przedstawia ocenę stanu działań prowadzonych w obszarze elektronicznej
administracji w Polsce w latach 2004-2006. Ocena obejmuje aspekt centralny i
regionalny rozwoju elektronicznej administracji w naszym kraju, w tym:
-
poziom rozwoju usług administracji publicznej (wg grupy odbiorców i
charakteru usługi),
wyniki badań informatyzacji centralnych urzędów administracji
publicznej,
analizę porównawczą działań w ramach elektronicznej administracji
powiatowej i gminnej w trzech wybranych województwach,
dostępność stron www w jednostkach administracji terenowej.
27
W części dotyczącej aspektu centralnego, dokument prezentuje przegląd projektów
realizowanych, w ramach inicjatywy ePolska, przez centralne organy administracji
publicznej. W ramach przeglądu przeprowadzono analizę projektów mających na celu
dostarczenie interaktywnych usług publicznych oraz pozostałych projektów
prowadzonych w dziedzinach, takich jak: elektroniczne zamówienia publiczne,
interoperacyjność, publiczne punkty dostępu do Internetu, szerokopasmowy dostęp do
Internetu, turystyka i kultura oraz bezpieczeństwo i zaufanie.
W części dotyczącej aspektu regionalnego, dokument prezentuje przegląd projektów
realizowanych, w ramach inicjatywy ePolska, przez terenowe organy administracji
publicznej. W ramach przeglądu podany został szczegółowy wykaz projektów
realizowanych odrębnie we wszystkich województwach naszego kraju, z
uwzględnieniem krótkiego opisu, charakterystyki i terminu realizacji projektu.
Jednym z podstawowych elementów inicjatywy Europa jest koncepcja wymiany
dobrych praktyk, postrzegana jako skuteczna metoda propagowania doświadczeń
związanych z budową społeczeństwa informacyjnego, w tym z wprowadzaniem usług
eGovernment. Omawiany dokument odnosi się do tej kwestii deklarując jako działania
przewidziane do realizacji w latach 2005-2006:
-
uruchomienie projektu budowy portalu wymiany dobrych praktyk,
uruchomienie projektów monitorujących przebieg realizacji niniejszego
planu działania,
traktowanie projektu elektronicznej administracji jako projektu
biznesowego.
Odnośnie rozwoju elektronicznej administracji w perspektywie roku 2010 prognozuje
się, że nastąpi przełom związany z wejściem nowych technologii komórkowych
3G/4G w fazę nasycenia, co może spowodować upowszechnienie technologii
smartcards, dostępu do Internetu i do informacji publicznej oraz opracowanie
standardów zapewniających większe bezpieczeństwo w sieci.
W części dotyczącej finansowania elektronicznej administracji, jako źródła
finansowania projektów realizowanych w ramach strategii ePolska wymienione
zostały fundusze strukturalne (Sektorowy Program Operacyjny Wzrost
Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO WKP), Zintegrowany Program Operacyjny
Rozwoju Regionalnego (ZPORR) i Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów
Ludzkich (SPO RZL)) oraz programy unijne (VI Program Ramowy UE Badań i
Rozwoju (VI PR), eContent, Kultura 2000, eTen, Modinis i Safer Internet Plus). Dla
każdego w tych funduszy i programów przedstawione zostały zadania, które mogą być
z nich finansowane.
4.2.7 Strategia kierunkowa rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz
perspektywiczna prognoza transformacji społeczeństwa informacyjnego do
roku 2020
Dokument zawiera prognozę rozwoju informatycznego Polski w dwóch
perspektywach: do roku 2013 i do roku 2020 tzn. po zakończeniu programu
informatyzacji kraju realizowanego według strategii ePolska. Główny nacisk położono
28
w nim na określenie strategii informatyzacji kraju w okresie 2007-2013, ponieważ
przewiduje się, że w tym czasie nastąpi przełom w procesie informatyzacji kraju,
polegający na przejściu do fazy masowej implementacji nowych rozwiązań
teleinformatycznych. Z uwagi na potencjał i dynamizm rozwoju technik
informacyjnych i komunikacyjnych, strategia informatyzacji kraju w perspektywie
roku 2020 zarysowana została jedynie ogólnie. Zakłada się, że priorytety przestawione
tym dokumencie znajdą odzwierciedlenie w dokumentach programowych oraz
związanych z nimi planach działania, takich jak np. Narodowy Plan Rozwoju na lata
2007-2013.
Dokument zawiera odniesienie do unijnych inicjatyw, w szczególności do założeń
Strategii Lizbońskiej i najnowszej inicjatywy przedstawionej w ogłoszonym w dniu 1
czerwca 2005r. Komunikacie Komisji Europejskiej „i2010 – Europejskie
Społeczeństwo Informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia”. Autorzy dokumentu
zakładają, że projekty realizowane do 2007r. finansowane będą ze źródeł
wymienionych w p. 4.2.6, natomiast po roku 2007 z nowych środków finansowych, w
szczególności z 7 Programu Ramowego (7 PR) i Programu Ramowego na rzecz
Innowacyjności i Konkurencji (CIP) oraz ze zmodernizowanych programów unijnych
(eTEN, eContentPlus i Modinis).
Dokument przedstawia ocenę stanu informatyzacji kraju do roku 2005, wizję i
priorytety informatyzacji Polski do roku 2013 oraz perspektywy rozwoju
społeczeństwa informacyjnego do roku 2020. Ocena stanu informatyzacji kraju
dotyczy stanu infrastruktury teleinformatycznej, poziomu rozwoju usług administracji
publicznej i infrastruktury teleinformatycznej dla nauki.
W części dotyczącej wizji informatyzacji Polski podany został cel i obszary nowej
strategii oraz zarys działań przewidzianych do wykonania w poszczególnych
obszarach. Celem strategii informatyzacji kraju do roku 2013 (i w dalszej
perspektywie do roku 2020) jest „wspieranie wzrostu ekonomicznego i społecznego
poprzez skuteczną stymulację wykorzystania możliwości technik informacyjnych i
komunikacyjnych we wszystkich obszarach życia istotnych dla gospodarki opartej na
wiedzy”. Dla osiągnięcia tego celu powinny być prowadzone działania w czterech
obszarach, kluczowych dla gospodarki opartej na wiedzy:
-
infrastruktury teleinformatycznej państwa,
systemów udostępniających usługi elektroniczne w jednostkach
administracji publicznej,
umiejętności posługiwania się technikami informatycznymi,
stymulowania działań związanych z tworzeniem i rozwojem polskich
zasobów cyfrowych w Internecie.
W obszarze infrastruktury teleinformatycznej powinny być prowadzone działania
polegające na rozwijaniu infrastruktury dostępu szerokopasmowego dla sfery
publicznej i komercyjnej, budowaniu infrastruktury teleinformatycznej dla nauki i
rozwoju oraz rozwoju platform dostępu wielokanałowego.
W obszarze systemów udostępniających usługi elektroniczne w jednostkach
administracji publicznej powinny być podjęte działania mające na celu wprowadzanie
29
nowoczesnych usług elektronicznej gospodarki, takich jak usługi eBusiness,
eGovernment, eHealth oraz usługi inteligentnego transportu (i związanych z nimi
systemów informacji przestrzennej GIS). Powinny też być prowadzone działania,
których celem jest zapewnienie dostępu do publicznych zasobów danych on-line,
poprzez zastosowanie rozwiązań typu back-office.
W obszarze stymulowania działań związanych z tworzeniem i rozwojem polskich
zasobów cyfrowych w Internecie postuluje się prowadzenie działań zapewniających
możliwość udostępniania w Internecie najcenniejszych krajowych zasobów
informacyjnych, w tym zasobów bibliotecznych, archiwalnych i innych oraz
rozwijanie systemów udostępniania zasobów informacji publicznej.
W obszarze umiejętności posługiwania się technikami informatycznymi zakłada się
uruchomienie działań prowadzących do powszechnej edukacji na rzecz społeczeństwa
informacyjnego. Działania te obejmowałyby rozwój systemów elektronicznego
kształcenia zdalnego i rozwój kwalifikacji zawodowych administracji.
Perspektywiczna prognoza rozwoju społeczeństwa informacyjnego do roku 2020,
przeprowadzona w oparciu o obserwowane dzisiaj trwałe trendy zakłada, że:
-
-
-
-
-
usługi eGovernment będą odgrywać coraz większą rolę w
funkcjonowaniu gospodarki narodowej państw UE (do 2020r. przewiduje
się pełną realizację idei administracji przyjaznej obywatelowi, dostępnej
w każdym miejscu i w każdym czasie za pośrednictwem Internetu),
wprowadzone zostaną w życie idee eDemocracy (tzn. będą mogły być
np. konsultowane, w drodze sondaży, ważne decyzje wagi państwowej
lub społecznej oraz będzie możliwe przeprowadzanie głosowań w
wyborach prezydenckich i parlamentarnych przy wykorzystaniu
systemów teleinformatycznych),
ochrona zdrowia będzie funkcjonować w oparciu o usługi eHealth
(zakłada się, że do 2020r. każdy pacjent będzie posiadał elektroniczną
kartę zdrowia i że e-recepta będzie w powszechnym użyciu),
przy wykorzystaniu usług eLearning będzie realizowane zdalne
nauczanie np. osób niepełnosprawnych, osób w wieku poprodukcyjnym,
dzieci w wieku przedszkolnym (zwłaszcza na obszarach dotkniętych
wysokim bezrobociem i o słabo rozwiniętej infrastrukturze) oraz
dedykowanych grup odbiorców (zdalne szkolenia),
pojawią się nowe eUsługi w dziedzinie turystyki i transportu
(wyeliminowany zostanie papierowy bilet, bilet kupowany będzie na
podróż, a nie na środek komunikacji, w trakcie zamawiania biletu z
miejsca aktualnego pobytu, system informatyczny będzie optymalizował
trasę i dobór środków komunikacji).
4.2.8 Dokument „Wrota - wstępna koncepcja projektu”
Dokument ten, opracowany przez Komitet badań Naukowych w grudniu 2002r.,
stanowi trzeci (poza dokumentami wymienionymi w pk. 4.2.4 i pk. 4.2.5) akt prawny
o podstawowym znaczeniu dla rozwoju idei społeczeństwa informacyjnego w Polsce.
30
W oparciu o koncepcję zawartą w tym dokumencie realizowany jest projekt rządowy o
nazwie Wrota Polski, którego celem jest zbudowanie zintegrowanego systemu
informatycznego, działającego na bazie sieci Internet, umożliwiającego świadczenie
usług publicznych przez organy administracji państwowej. Szczegółowe omówienie
dokumentu zamieszczono w p.5 niniejszego opracowania.
4.3
Rozwój sektora telekomunikacyjnego w Polsce w kontekście
świadczenia usług eGovernment
Na etapie wejścia Polski w struktury Unii Europejskiej, sytuację w Polsce w
dziedzinach przyjętych za w priorytetowe dla naszego kraju (w szczególności w
sektorze telekomunikacyjnym), można scharakteryzować w sposób następujący:
Infrastruktura stacjonarnej sieci teleinformatycznej w Polsce jest nadal słabo
rozwinięta, a potrzeby inwestycyjne w tym zakresie tak duże, że żaden operator bez
pomocy finansowej państwa nie jest wstanie podjąć się przeprowadzenia niezbędnych
przedsięwzięć. W tej sytuacji działania operatorów telekomunikacyjnych muszą być
wspomagane funduszami UE oraz kapitałami krajowymi, pochodzącymi z sektora
prywatnego i publicznego. Infrastruktura sieci ruchomej i rynek usług świadczonych w
tej sieci w Polsce rozwija się dynamicznie (wprowadzane są instalacje pilotażowe
systemu UMTS). Zgodnie z polityką UE, rynek telekomunikacyjny w Polsce został
całkowicie zliberalizowany.
Poziom telefonizacji obszarów wiejskich (zarówno z punktu widzenia telefonii
stacjonarnej jak i ruchomej) jest niezadowalający. W związku z tym przyjęta została
przez Rząd polityka proinwestycyjna dla inwestycji telekomunikacyjnych
prowadzonych na terenach wiejskich. Ponadto, przy Prezesie Rady Ministrów została
powołana Rada Informatyzacji Wsi, której zadaniem jest inicjowanie procesów
związanych z transformacją polskiej wsi i działań związanych z wyrównywaniem
poziomu technicznego między obszarami wiejskimi i miejskimi. Realizacja tych zadań
prowadzi poprzez wspomaganie działań mających na celu rozwój systemów i technik
informacyjnych w środowiskach wiejskich oraz współdziałanie z organami rządowymi
i organizacjami pozarządowymi. Istotną poprawę dostępu do Internetu mogą odegrać
publiczne punkty dostępu do Internetu (tzw. telecentra) zlokalizowane w gminnych
domach kultury, szkołach czy bibliotekach, pełniące rolę gminnych ośrodków
multimedialnych.
Dynamiczny rozwój przekazu satelitarnego uzasadnia możliwie szybkie rozpoczęcie
wieloetapowych działań wprowadzenia telewizji cyfrowej w Polsce. Telewizja
cyfrowa, zwiększająca możliwość wyboru programów i polepszająca jakość ich
odbioru, pozwala także wprowadzić nowe usługi dzięki takim możliwościom jak
telewizja interaktywna i komunikacja multimedialna. Rozwój telewizji cyfrowej może
pobudzić wzrost gospodarczy, będzie sprzyjał powstawaniu nowych miejsc pracy,
rozwojowi przedsiębiorczości oraz produkcji nowych dóbr i usług w sektorze
audiowizualnym.
Kwestii bezpieczeństwa sieci i zasobów informatycznych przydzielony został wysoki
priorytet w polskiej polityce gospodarczej. Wyposażenie sieci w stosowne
mechanizmy zabezpieczające traktowane jest jako działanie kluczowe dla
31
funkcjonowania wielu organizacji i instytucji życia gospodarczego w kraju, których
działalność opiera się na wykorzystaniu sieci teleinformatycznych i aplikacji
komputerowych. Bezpieczna sieć postrzegana jest także jako czynnik o podstawowym
znaczeniu dla rozwoju nowych dziedzin gospodarki narodowej (handlu i bankowości
elektronicznej), zwiększający zaufanie społeczne i stymulujący proces implementacji
usług świadczonych drogą elektroniczną. Problematyka związana z bezpieczeństwem
sieci krajowej rozwijana jest w obszarach takich jak: polityka bezpieczeństwa,
zgodność polityki bezpieczeństwa z lokalnymi regulacjami i normami, zarządzanie
komunikacją, utrzymanie i rozbudowa systemów informatycznych, bezpieczeństwo
fizyczne i środowiskowe, zarządzanie bezpieczeństwem firmy, inwentaryzacja i
klasyfikacja posiadanych zasobów, kontrola dostępu do zasobów, zarządzanie
ciągłością pracy firmy, edukacja pracowników.
Rozwój Internetu i usług informatycznych przebiega w tempie około 3% rocznie i
obecnie około 8% gospodarstw domowych ma dostęp do tej sieci. Większość połączeń
z siecią Internet realizowana jest poprzez sieć telewizji kablowej lub za pomocą
modemów dołączanych do sieci publicznej. W celu upowszechnienia Internetu w
Polsce, na bazie istniejącej infrastruktury telekomunikacyjnej, tworzone są publiczne
punkty dostępu do Internetu w miejscach takich jak: biblioteki publiczne, szkolne i
naukowe, ośrodki informacji, itp.
Z punktu widzenia rozwoju usług eGovernment w Polsce, daje się zauważyć postęp w
implementacji tych usług w urzędach administracji rządowej i samorządowej.
Elektronizacja instytucji publicznych sprzyja przejrzystości działań administracji i
eliminowaniu zjawisk korupcjogennych, wzrostowi zaufania społecznego i bardziej
racjonalnemu wykorzystywaniu środków publicznych. Stanowi też narzędzie
usprawniające relacje między administracją i obywatelami, w tym podmiotami
gospodarczymi (zwłaszcza małymi i średnimi firmami). Usługi eGovernment
wprowadzają nową jakość zmieniając relacje w załatwianiu spraw urzędowych,
ponieważ z chwilą złożeniu wniosku zwalniają obywatela z obsługi urzędu
(dostarczania przez obywatela dokumentów pochodzących z różnych źródeł)
przenosząc ten obowiązek na urząd.
Elektronizacja urzędów administracji samorządowej także przyczynia się do poprawy
funkcjonowania tych urzędów komfortu obywateli. Elektroniczny urząd stanowi
platformę dla integracji różnych systemów istotnych dla działalności urzędu m.in.
systemu zarządzania kryzysowego oraz systemu wspomagającego utrzymanie
bezpieczeństwa na terenie zarządzanym przez ten urząd (w mieście lub gminie).
Rozwój usług eGovernment w obszarze administracji samorządowej prowadzi do
zmiany struktury zatrudnienia w obrębie danej jednostki terytorialnej, ponieważ
stwarza warunki do wykonywania pracy w sposób zdalny, przez co umożliwia osobom
bezrobotnych i niepełnosprawnych dostęp do rynku pracy.
Przedsięwzięcia związane z realizacją usług eGovernment w sądownictwie i
prokuraturze prowadzone są w dwóch kierunkach. Pierwszy z nich obejmuje
zbudowanie w jednostkach resortu infrastruktury informacyjnej, niezbędnej do
uruchomienia zintegrowanych systemów informacyjnych umożliwiających zastąpienie
papierowego obiegu informacji obiegiem elektronicznym (przy wykorzystaniu baz
32
danych). Drugi kierunek prowadzi do rozszerzenia infrastruktury elektronicznej w taki
sposób, aby zapewnić możliwość elektronicznej komunikacji między urzędem i
petentem. W chwili obecnej, w ramach realizacji projektu „Centrum Ogólnopolskich
Rejestrów Sądowych”, kontynuowany jest proces modernizacji systemu rejestrów
sądowych.
Dla usprawnienia pracy instytucji bezpieczeństwa publicznego, w policji i innych i
służbach porządkowych, w wprowadza się zintegrowane systemy teleinformatyczne,
w tym systemy integrujące poszczególne rodzaje służb użyteczności publicznej
(pogotowie, straż, policję). Wykorzystuje się także system GPS, umożliwiający
pozycjonowanie patroli i miejsc zdarzeń, (który jednak w najbliższym czasie zostanie
zastąpiony systemem Galileo), oraz różnego rodzaju technologie zapewniające
mobilny dostęp do zasobów sieci informatycznych.
4.4
Rozwój sieci STAP jako jednolitej infrastruktury sieci administracji
publicznej
Sieć Teleinformatyczna Administracji Publicznej (STAP) stanowi polski segment paneuropejskich sieci TESTA i s-TESTA, których zadaniem jest dostarczanie usług dla
sieci administracji publicznej, celnej straży granicznej, wymiaru sprawiedliwości, SIS
itd. Zakłada się, że rozwój sieci STAP będzie przebiegał etapami i obejmował różne
obszary. Jednym z nich jest budowa ogólnokrajowej infrastruktury informatycznej,
która umożliwi połączenie sieci teleinformatycznych poszczególnych resortów. W
ramach dalszych prac nastąpi integracja sieci resortowych w jednolitą sieć STAP.
Drugim obszarem rozwoju sieci STAP jest integracja usług publicznych w ramach tej
sieci. Uważa się, że administracja rządowa powinna korzystać z pełnego zakresu usług
sieci STAP, a organom samorządowym powinien być udostępniany możliwie szeroki
zakres usług (uzgodniony ze stroną samorządową).
4.5
Adaptowanie rozwiązań opartych na silnym uwierzytelnianiu
Procedury związane z silnym uwierzytelnianiem i zarządzaniem tożsamością stanowią
fundament działania systemów informatycznych pracujących w instytucjach
użyteczności publicznej, obejmującej szereg urzędów sektora administracji
państwowej, bankowości, służby zdrowia itp.. Niezależnie od specyfiki danej
instytucji państwowej, w pracującym tam systemie informatycznym można wyróżnić
trzy główne warstwy funkcjonalne:
-
warstwę sprzętową zawierającą serwery, rutery, bazy danych itp.,
system operacyjny, na którym instalowane są serwery web, aplikacje,
bazy danych,
warstwę aplikacji (złożoną z bloków funkcjonalnych) służącą do
realizacji usług eGovernment.
W ww. warstwach umieszcza się środki umożliwiające realizację procedur silnego
uwierzytelniania w oparciu o metodę certyfikacji lub Tolkena. Mechanizmy, w które
wyposażone zostały te procedury zapewniają agregację i integrację danych oraz
bezpieczeństwo dostępu do sieci i transmisji danych.
33
5.
ROZWÓJ PROGRAMU WROTA POLSKI
5.1
Ogólna charakterystyka programu
Program Wrota Polski jest programem związanym bezpośrednio z rozwojem sektora
administracji publicznej w Polsce. Celem tego programu jest udostępnienie
obywatelom i przedsiębiorstwom wybranych usług publicznych realizowanych na
bazie Internetu. Program stanowi pierwszą próbę praktycznej realizacji zaleceń Unii
Europejskiej, dotyczących rozwijania usług eGovernment w Polsce oraz zapewnienia
szerokopasmowego dostępu do Internetu. Program jest także pierwszą próbą wcielenia
rozwiązań opracowanych w 2002r w ramach dokumentu Wrota - Wstępna koncepcja
projektu.
Program zakłada zeelektronizowanie pracy urzędów i komunikacji między urzędami
oraz między urzędem i obywatelem. Projekt przewiduje wyznaczenie jednego miejsca
w sieci, przeznaczonego do kontaktu i załatwiania spraw urzędowych, dzięki któremu
poprzez sieć Internet obywatel będzie miał zapewniony całodobowy dostęp do urzędu,
przez siedem dni w tygodniu. W ramach tego dostępu, obywatel będzie mógł na
odległość załatwiać szereg formalności m.in. wypełniać PIT-y i dokonywać
rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, składać wnioski o wydanie
dowodu osobistego lub prawa jazdy, dokonywać formalności związane z założeniem i
funkcjonowaniem firmy, a także wiele innych. Świadczenie w urzędach usług
publicznych w wersji elektronicznej i elektroniczny obieg informacji usprawni
przepływ informacji i umożliwi załatwianie spraw urzędowych za pośrednictwem sieci
teleinformatycznej.
Idea wdrażania usług publicznych w Polsce została przestawiona przez Komitet Badań
Naukowych w grudniu 2002r. w dokumencie Wrota - Wstępna koncepcja projektu.
5.2
Czynniki warunkujące rozwój struktury informatycznej kraju
Postęp we wdrażaniu strategii ePolska, mającej na celu rozwój elektronizacji
gospodarki narodowej, w tym elektronicznej administracji państwowej (stanowiącej
główny element programu Wrota Polski), jest uwarunkowany wieloma czynnikami, z
których najważniejsze to:
-
korzystny klimat polityczny i proinicjatywne działania prawne,
nowoczesna infrastruktura sieciowa i dostępność do Internetu,
odpowiedni poziom edukacji społecznej,
pobudzanie wykorzystywania technik informacyjnych.
O korzystnym klimacie politycznym powstałym wokół idei informatyzacji kraju
świadczy fakt, że rozwój tej idei stał się jednym z głównych priorytetów wielu
programów politycznych. Został opracowany narodowy plan działań, a na wyznaczone
ministerstwa nałożono obowiązek wdrażania i koordynowania działań Utrwala się też
powszechna świadomość, że zastosowanie technik informatycznych w strukturach
gospodarki narodowej stwarza warunki do szybszego rozwoju gospodarczego kraju, a
elektronizacja struktur władzy państwowej zwiększa efektywność działania
34
administracji państwowej i przyczynia się do lepszego zarządzania państwem i
poprawy komfortu obywateli w kontaktach z urzędami państwowymi.
Proinicjatywne działania prawne prowadzone są w taki sposób, aby cele, którym mają
służyć były spójne z celami projektu „eEurope+” i jednocześnie uwzględniały
specyfikę krajową. Wdrażanie prawodawstwa wspólnotowego i postęp w rozwoju
prawodawstwa krajowego jest odzwierciedleniem sytuacji gospodarczej kraju i
wyznaczonych priorytetów. Największy postęp został osiągnięty we wprowadzaniu
konkurencyjności na rynku telekomunikacyjnym oraz w dziedzinie handlu
elektronicznego.
Rozwój nowoczesnej infrastruktury sieciowej jest jednym z głównych czynników
technicznych gwarantujących użytkownikom powszechną dostępność do Internetu.
Modernizacja krajowej sieci telekomunikacyjnej, w kierunku jej ucyfrowienia,
przyniosła zadawalające wyniki i obecnie komunikacja z siecią Internet za
pośrednictwem łączy sieci stacjonarnej, w większości przypadków, nie stanowi już
problemu. Dzięki zastąpieniu central analogowych centralami cyfrowymi powstały
warunki do upowszechnienia dostępów szerokopasmowych, umożliwiających
realizację internetowych usług multimedialnych. Szerszej dostępności do Internetu
sprzyja także rozwój sieci telewizji kablowej, stanowiącej alternatywną metodę
dostępu do Internetu.
W trosce o wzrost poziomu edukacji społecznej czynione są starania w zakresie
lepszego wyposażenia szkolnictwa w Polsce w sprzęt komputerowy. W chwili obecnej
na 100 uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich, przypada zaledwie
kilka komputerów, z których połowa ma zapewniony dostęp do Internetu (ale tylko
nieliczni za pomocą szybkiego łącza). Znaczący postęp w dziedzinie edukacji
młodzieży wiąże się z upowszechnieniem w szkołach sieci naukowych o dużej
przepustowości, ponieważ dopiero w takich sieciach można w sposób efektywny
prowadzić nauczanie na odległość, wykorzystując do tego celu interaktywne nauczanie
multimedialne.
Działania pobudzające wykorzystywanie technik informacyjnych prowadzą do
zwiększenia popytu na usługi informacyjne. Przykładem takiej zależności są działania
(techniczne i prawne) związane z wdrażaniem podpisu elektronicznego. Stworzenie
odpowiednich aktów prawnych oraz infrastruktury technicznej umożliwiającej
wykorzystywanie podpisu elektronicznego przyczynia się do rozwoju usług
wymagających identyfikacji użytkownika i zwiększenia zaufania do elektronicznego
systemu płatności.
5.3
Działania związane z informatyzacją kraju
Z dokumentu wynika, że strategia informatyzacji kraju jest realizowana zgodnie z
zasadami przyjętymi w ramach inicjatywy eEuropa i zaleceniami Komisji
Europejskiej. Program informatyzacji kraju, określający organizację działań
prowadzonych w ramach projektu Wrota Polski, powinien obejmować cztery obszary
działania:
a)
b)
działania podstawowe,
upowszechnianie najlepszych wzorców,
35
c)
d)
monitorowanie przebiegu realizacji projektu,
koordynowanie działań w ramach realizowanej strategii.
Działania podstawowe dotyczą bezpośredniego zaangażowania organów władzy
państwowej w podstawowe procesy związane z: przenoszeniem usług publicznych na
platformę
elektroniczną,
rozwojem
infrastruktury
teleinformatycznej,
dopasowywaniem otoczenia prawnego oraz realizacją szeregu innych działań
związanych z informatyzacją kraju, w szczególności działań związanych z
upowszechnianiem edukacji w tym zakresie. Realizacja działań podstawowych
powinna doprowadzić do wdrożenia, w pierwszej kolejności priorytetowych, a w
następnej kolejności pozostałych usług publicznych w wersji elektronicznej.
Program zakłada, że zgodnie z ideą upowszechniania najlepszych wzorców, państwo
powinno podejmować działania związane z: promowaniem najlepszych wzorców,
wspomaganiem wymiany doświadczeń oraz dzieleniem się zarówno pozytywnymi jak
i negatywnymi doświadczeniami.
W ramach monitorowania przebiegu realizacji projektu kuratela państwa obejmuje
prace związane z określaniem kluczowych wskaźników i miar efektywności,
pomiarami efektów i postępów prac, analizą rozbieżności między planem i
wykonaniem oraz planowaniem działań naprawczych.
W zakresie koordynowania działań, związanych z informatyzacją kraju, organy
władzy państwowej są bezpośrednio zaangażowane w procesy związane z:
tworzeniem strategii rozwoju informatycznego kraju i standardów informatycznych,
utrzymaniem aktualnej bazy danych zawierającej informacje dotyczące realizowanych
działań, oceną zgodności podejmowanych działań z przyjętą strategią i standardami
oraz określaniem zależności między działaniami.
5.4
Obowiązki władz państwowych w zakresie informatyzacji kraju
Do obowiązków państwa, związanych z informatyzacją kraju, należy prowadzenie
nadzorowanie, koordynowanie i stymulowanie działań w zakresie dostarczania usług
publicznych, rozwoju infrastruktury teleinformatycznej oraz działalności legislacyjnej.
Z faktu, że usługi eGovernment są udostępniane przez organy administracji publicznej
wynika, że państwo musi być bezpośrednio zaangażowane zarówno w proces
wdrażania tych usług w urzędach, poprzez wyposażanie instytucji państwowych w
odpowiednie rozwiązania techniczno-organizacyjne, jak i w proces świadczenia usług
publicznych.
Zobowiązania państwa w zakresie rozwoju infrastruktury teleinformatycznej wiążą się
przede wszystkim z koniecznością inwestowania, oraz tworzenia sprzyjających
warunków do inwestowania przez podmioty publiczne i prywatne, w infrastrukturę
telekomunikacyjną i informatyczną jednostek administracji publicznej oraz sieci
dostępu do Internetu. Do obowiązków państwa w tym zakresie należy także nadawanie
kluczowym elementom infrastruktury sieciowej statusu infrastruktury publicznej.
Władza państwowa musi dbać, aby infrastruktura jednostek administracji publicznej
zapewniała interoperacyjność, czyli możliwość sprawnej współpracy między tymi
jednostkami w czasie komunikacji elektronicznej, niezależnie od rozwiązań
36
technicznych stosowanych w poszczególnych jednostkach. Państwo musi zapewnić
rozwój infrastruktury sieci dostępu, w tym środków technicznych umożliwiających
obywatelom dostęp do usług publicznych i korzystanie z komunikacji elektronicznej.
Obowiązkiem państwa jest także zapewnienie bezpieczeństwa komunikacji
elektronicznej w czasie wymiany informacji między urzędem i obywatelem, urzędem i
przedsiębiorstwem oraz między urzędami. Na organach państwa ciąży wymóg
stworzenia bezpiecznego środowiska komunikacji elektronicznej poprzez wyposażenie
tego środowiska w mechanizmy i narzędzia umożliwiające uwierzytelnianie
użytkowników, w tym możliwość stosowania podpisu elektronicznego, oraz
zapobieganie przestępczości elektronicznej i ściganie sprawców tego rodzaju
przestępstw.
W obszarze działań legislacyjnych obowiązkiem państwa jest zapewnienie
harmonizacji krajowych aktów prawnych z prawodawstwem UE oraz dostosowanie
prawa do zmian wynikających z procesu elektronizacji i informatyzacji gospodarki.
Działania związane z modyfikacją istniejących i stanowieniem nowych aktów
prawnych promujących i legalizujących różne formy komunikacji elektronicznej leżą
w gestii organów konstytucyjnych państwa. Według autorów dokumentu, w obszarze
działań prawnych przed państwem stoją trzy główne zadania:
a)
b)
c)
5.5
zalegalizowanie szerszych form komunikacji elektronicznej,
zapewnienie odpowiedniej ochrony prawnej działań wynikających z
komunikacji elektronicznej,
umożliwienie dostępu do informacji publicznej (nieskrępowanego
barierami formalnymi i technicznymi) oraz poszerzenie znaczenia
pojęcia informacji publicznej.
Obowiązki urzędów państwowych w zakresie świadczenia usług
publicznych
Organy administracji publicznej są zobowiązane świadczyć w sposób obligatoryjny
podstawowe usługi publiczne, wynikające z ich obowiązków wobec obywateli.
Zgodnie z Ustawą o dostępie do informacji publicznej, organy państwowe (z powodu
posiadanych zasobów oraz informacji) są zobligowane do świadczenia w sposób
fakultatywny usług opartych na informacji publicznej, polegających głównie na
dostarczaniu danych dla celów przetwarzania informacji publicznej oraz udostępniania
informacji niepublicznej. Do świadczenia usług fakultatywnych może być
zaangażowana tzw. strona trzecia, przez którą rozumie się wyspecjalizowaną firmę
(zwaną agentem), dostarczającą tego rodzaju usługi na zasadzie outsourcingu.
5.6
Usługi eGovernment przewidziane do wdrożenia na platformę ePUAP
Zgodnie z koncepcją przestawioną w dokumencie Wrota Polski, docelowo na
platformę elektroniczną zostanie przeniesione 23 usługi eGovernment
(rekomendowane w programie eEuropa). Wykaz tych usług, z podziałem na usługi dla
obywateli i przedsiębiorstw przedstawia tabela 5.6-1.
37
Tabela 5.6-1
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Podstawowa usługa
publiczna przyjęta
do wdrożenia w
ramach inicjatywy
Europa
Podstawowa
usługa
publiczna przyjęta do
wdrożenia
w
ramach
projektu Wrota Polski
Wariant
(funkcjonalność) Uwagi
podstawowej usługi publicznej
przyjęty do wdrożenia w
ramach projektu Wrota Polski
Usługi dla obywateli
Podatek dochodowy Rozliczenie
podatku Rozliczenie
(złożenie
od osób fizycznych dochodowego od osób deklaracji)
fizycznych
Pośrednictwo pracy Przeszukiwanie
ofert Przeszukiwanie ofert pracy
pracy
i
pomoc
w
znalezieniu pracy
Zasiłki
dla Uzyskanie
prawa
do Uzyskanie prawa do zasiłku dla
bezrobotnych
zasiłku dla bezrobotnych bezrobotnych
Ubezpieczenia
Uzyskanie
prawa
do Uzyskanie emerytury
społeczne
wypłaty świadczenia z Uzyskanie renty z tytułu
tytułu
ubezpieczenia niezdolności do pracy
społecznego
Uzyskanie renty rodzinnej
Uzyskanie
zasiłku
chorobowego
Uzyskanie prawa do zasiłku
macierzyńskiego
opiekuńczego
rodzinnego
pielęgnacyjnego
Koszty
opieki
medycznej
Stypendia
Uzyskanie
prawa
do Uzyskanie
stypendium
studenckie
stypendium socjalnego lub socjalnego
za wyniki w nauce
Uzyskanie
stypendium
za
wyniki w nauce
Dokumenty osobiste Wydawanie dokumentów Wydanie dowodu osobistego
poświadczających
Egzamin i wydanie prawa jazdy
tożsamość oraz inne dane
Ponowne wydanie prawa jazdy
osobowe
Wydanie paszportu
Rejestracja pojazdu Rejestracja pojazdu
Rejestracja nowego pojazdu
Rejestracja używanego pojazdu
Rejestracja używanego pojazdu
importowanego
Przerejestrowanie pojazdu do
innej gminy
Wyrejestrowanie pojazdu
38
Uwaga 1
Uwaga 1
Uwaga 1
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 3
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
9.
10.
11.
12.
Pozwolenie
budowę
na
Zgłoszenie
na
policję
Biblioteki publiczne
Urzędy
cywilnego
stanu
13.
Przyjęcia na studia
14.
Zmiana
zameldowania
15.
Usługi związane z
opieką medyczną
1.
Ubezpieczenie
społeczne
2.
Podatek dochodowy
od osób prawnych
3.
Podatek VAT
4.
Rejestracja
działalności
gospodarczej
Wydawanie wtórnika dowodu
rejestracyjnego
Uzyskanie pozwolenia i Wydawanie
decyzji
o
czynności
prawne warunkach
zabudowy
i
związane z budową
zagospodarowania terenu
Zatwierdzenie
projektu
budowlanego i pozwolenie na
budowę
Odbiór budowy
Oznaczenie
nieruchomości
numerem
Zgłoszenie przestępstwa Zgłoszenie kradzieży
na policję
Dostęp do katalogów Znalezienie dostępnej pozycji
bibliotek publicznych i ich bibliotecznej
przeszukiwanie
Zamówienie przesłania pozycji
pocztą
Zgłoszenie
do
USC Zgłoszenie intencji zawarcia
faktów
podlegających związku małżeńskiego (ślub
rejestracji i uzyskiwanie konkordatowy lub cywilny)
odpisów aktów
Zgłoszenie narodzin
Zgłoszenie zgonu
Uzyskanie odpisu aktu
Złożenie
dokumentów
o
przyjęcie na studia
Wymeldowanie się przez Wymeldowanie obywatela
obywatela w starej gminie Zameldowanie obywatela
i zameldowanie w gminie
właściwej dla nowego
miejsca zamieszkania
Zapisanie się na wizytę u Zapisanie się na wizytę u
lekarza
lekarza
Usługi dla przedsiębiorstw
Rejestracja
oraz Zgłoszenie
rozliczenie wynikające z Rozliczenie
obowiązku ubezpieczenia
Raport imienny
społecznego pracowników
Wyrejestrowanie
Rozliczenie
podatku Rozliczenie
dochodowego od osób
prawnych
Rozliczenie podatku od Rozliczenie
towarów i usług
Rejestracja
działalności Zgłoszenie
działalności
w
gospodarczej
urzędzie gminy – wydanie
zezwolenia
i
numeru
ewidencyjnego
39
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 1
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
5.
6.
7.
8.
Uzyskanie numeru REGON w
wojewódzkim
urzędzie
statystycznym
Zgłoszenie
działalności
w
urzędzie skarbowym – nadanie
numeru NIP i deklaracja formy
opodatkowania
Zgłoszenie płatnika w ZUS
Przekazanie
informacji
danych statystycznych
Przekazanie danych Przekazanie
statystycznych
obowiązkowych
statystycznych
Deklaracje celne
Deklaracje celne
Pozwolenia i opłaty Uzyskanie pozwolenia i
za korzystanie ze wnoszenie
opłat
za
środowiska
korzystanie ze środowiska
naturalnego
Zamówienia
publiczne
Zgłoszenie celne
Uzyskanie
zgody
na
wprowadzanie pyłów i gazów
do powietrza
Uzyskanie
zgody
na
korzystanie z wód
Uzyskanie
zgody
na
wytwarzanie odpadów
Wnoszenie
opłat
za
wykorzystanie środowiska
Udział w zamówieniach Ogłoszenie zamówienia
publicznych
Postępowanie
–
wybór
dostawcy
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Uwaga 2
Komentarz:
Uwaga 1. Usługa rekomendowana przez KBN do wdrożenia w podstawowej wersji przyjętej w ramach
inicjatywy eEuropa.
Uwaga 2. Wariant usługi rekomendowany przez KBN do wdrożenia w sieci krajowej.
Uwaga 3. Usługa nierekomendowana przez KBN do wdrażania w ramach inicjatywy eEuropa (brak
rekomendacji ze strony KBN z powodu braku refundacji i rozliczania kosztów opieki medycznej w
Polsce).
5.7
Priorytetowe usługi eGovernment
Priorytety implementacji usług, świadczonych na rzecz obywateli i przedsiębiorstw,
zostały wyznaczone w oparciu o następujące kryteria:
wolumen,
zainteresowanie informatyzacją wśród usługobiorców,
pracochłonność,
liczba interakcji usługobiorcy z urzędem,
komunikacja z innymi urzędami,
czas trwania procesu,
Do usług priorytetowych, świadczonych na rzecz obywateli, zaliczone zostały
następujące usługi:
-
rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych,
przeszukiwanie ofert pracy i pomoc w znalezieniu pracy,
40
-
uzyskiwanie prawa do wypłat zasiłków z ZUS,
wydawanie dokumentów poświadczających tożsamość oraz inne dane
osobowe (dowodów osobistych, prawa jazdy, paszportu),
dostęp do katalogów bibliotek publicznych i ich przeszukiwanie,
zapisywanie się na wizytę u lekarza.
Jako usługi priorytetowe, świadczone na rzecz firm, sklasyfikowane zostały
następujące usługi publiczne:
-
5.8
rejestracja oraz rozliczenie wynikające z obowiązku ubezpieczenia
społecznego pracowników,
deklaracje celne,
rozliczenie podatku dochodowego od osób prawnych,
rozliczenie podatku od towarów i usług,
przekazywanie obowiązkowych danych statystycznych,
udział w zamówieniach publicznych.
Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP)
Zgodnie z koncepcję przedstawioną w dokumencie Wrota Polski, w latach 2006-2011
wszystkie usługi eGovernment (wymienione w pk. 2.6) zostaną przeniesione na
platformę ePUAP. Projekt przewiduje, że proces przenoszenia tych usług na platformę
elektroniczną będzie procesem wieloetapowym. W pierwszym etapie zostaną
wdrożone usługi priorytetowe.
Oprócz działań technicznych, projekt obejmuje także działania organizacyjne, prawne
i regulacyjne, dotyczące m.in. wdrażania standardów komunikacji elektronicznej
określających formaty plików przesyłanych w komunikacji elektronicznej, słowniki,
metadane i protokoły.
W ramach realizacji projektu ePUAP, w pierwszej kolejności przewiduje się budowę
infrastruktury oferującej tzw. procesy wspólne dla ww. usług świadczonych drogą
elektroniczną. Wykaz tych procesów podany został w dokumencie „strategia
kierunkowa rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz perspektywiczna
prognoza transformacji społeczeństwa informacyjnego do roku 2020 (p. 5.3).
5.9
Harmonogram działań związanych z wdrażaniem usług administracji
publicznej na platformę elektroniczną
Według harmonogramu, przedstawionego w dokumencie Wrota Polski, wdrażanie
usług administracji publicznej na platformę elektroniczną zostało podzielone na trzy
etapy, poświęcone:
a)
b)
c)
przygotowaniom organizacyjnym,
przenoszeniu usług publicznych,
poszerzaniu oferty usług publicznych i koncentrowaniu się na potrzebach
obywateli i firm w zakresie funkcjonalności oferowanych usług.
41
W etapie pierwszym (od końca 2002r. do końca 2003r.) zaplanowano
przeprowadzenie całości przygotowań organizacyjnych dotyczących realizacji
zasadniczych zadań związanych z wdrażaniem usług publicznych w wersji
elektronicznej oraz opracowanie szczegółowego planu działań w tym zakresie. W
etapie drugim (od IV kwartału 2003r. do połowy 2005r.) przewidziano przenoszenie
priorytetowych usług publicznych na platformę elektroniczną. W etapie trzecim,
rozpoczynającym się w połowie 2005r. i kończącym się w III kwartale 2006r.,
powinno nastąpić przenoszenie kolejnych usług publicznych (zorientowanych na
potrzeby petentów) na platformę elektroniczną oraz świadczenie tych usług w sposób
zintegrowany ze sobą.
5.10 Budowa centralnego portalu Wrota Polski
Zgodnie z zapowiedzią Ministra Nauki i Informatyzacji, w bieżącym roku, w ramach
inicjatywy Wrota Polski, resort zamierza zbudować centralny portal administracji
publicznej. Projekt budowy centralnego portalu Wrota Polski stanowi element
szerszego projektu związanego z realizacją programu „eEurope 2005” i wpisuje się w
program rozwoju informatycznego Unii Europejskiej. Portal pełnić będzie rolę węzła
dystrybucji informacji na poziomie centralnym. Zakłada się, że zastosowanie
centralnego portalu zapewni użytkownikom dostęp z jednego miejsca sieci do usług i
zasobów informatycznych wszystkich urzędów administracji publicznej w kraju.
Przyczyni się też do ułatwienia dostępu do tych urzędów, do usprawnienia przepływu
informacji w relacji urząd-obywatel i urząd-urząd oraz do podniesienia efektywności i
jakości świadczenia usług przez organy administracji publicznej. Umożliwi
obywatelom załatwianie drogą elektroniczną spraw urzędowych, uzyskiwanie dostępu
do rejestrów państwowych oraz do ich danych osobowych gromadzonych w ZUS
KRUS itp.
5.11 Elektronizacja urzędów
Stosownie do postanowień Rady Unii Europejskiej, polskie urzędy muszą dostosować
standardy współpracy z obywatelami i podmiotami gospodarczymi do standardów
obowiązujących w krajach Unii Europejskiej. Bezpośrednim impulsem do
elektronizacji organów administracji publicznej w Polsce była ustawa o dostępie do
informacji publicznej. Niniejsza ustawa oraz plan działań eEurope 2005 zobowiązują
Rząd RP do podejmowania działań mających na celu elektronizację działalności
urzędów i instytucji użyteczności publicznej. W ostatnim czasie został uruchomiony
projekt związany z elektronizacją urzędu miejskiego w Łodzi. Wykonawcą projektu
będzie firma ComputerLand S.A., która zobowiązała się uruchomić pierwsze usługi
eGovernment w połowie przyszłego roku. W nawiązaniu do tego projektu, poniżej
przedstawiono uogólnioną koncepcję realizacji projektów związanych z elektronizacją
urzędów publicznych.
Proces elektronizacji urzędów publicznych obejmuje generalnie dwa obszary: sferę
infrastruktury sieciowej i platform usługowych. O ile pierwszy z nich ma charakter
uniwersalny i może być powielany w sieci o tyle drugi musi być dostosowany do
specyfiki urzędu. Odnośnie metodyki realizacji projektu, praktyka wskazuje, że
niezależnie od rodzaju i wielkości urzędu oraz usytuowania urzędu w hierarchii
42
urzędów państwowych, projekty związane z elektronizacją urzędów i implementacją
usług eGovernment realizowane są etapami. Wynika to z wielu czynników m. in.
wielkości projektu, czasu realizacji, modyfikacji koncepcji, rozwoju technologii i
aplikacji usługowych oraz uwarunkowań prawnych i ekonomicznych.
Poniżej przedstawiono w sposób poglądowy przebieg realizacji abstrakcyjnego
projektu terenowego eUrzędu administracji publicznej. Wdrażanie tego typu projektu
może być podzielone na następujące etapy:
Etap 1: Udostępnienie kilku podstawowych usług eGovernment, z zakresu:
-
spraw meldunkowych,
spraw USC,
wydawania kart parkingowych osobom niepełnosprawnym,
rozliczania podatków,
rejestracji działalności gospodarczej,
wydawania pozwoleń i koncesji.
Etap 2: Rozszerzenie zakresu świadczonych usług oraz wprowadzenie komunikacji
elektronicznej wewnątrz urzędu, umożliwiającej:
-
udostępnienie nowych usług dla mieszkańców i przedsiębiorstw,
monitorowanie przepływu dokumentów wewnątrz urzędu,
lokalizowanie działów odpowiedzialnych za opóźnienia w załatwianiu
spraw,
identyfikowanie pracowników urzędu odpowiedzialnych za opóźnienia
w załatwianiu spraw.
Etap 3: Dalsze rozszerzenie zakresu świadczonych usług, wprowadzenie nowych
modułów funkcjonalnych oraz funkcji monitoringu w terenie:
-
wprowadzenie nowych modułów związanych np. z nauczaniem na
odległość,
połączenie urzędu z elektroniczną mapą miasta,
monitorowanie i bieżąca weryfikacja podatników nie płacących
podatków od nieruchomości.
Etap 4: Dalsze rozszerzenie zakresu świadczonych usług, rozwój modułów
funkcjonalnych oraz zintegrowanie eUrzędu z instytucjami i urzędami w regionie:
-
wprowadzenie nowych modułów funkcjonalnych związanych np. z
nauczaniem na odległość,
połączenie urzędu z instytucjami powiązanymi z urzędem,
elektroniczny przekaz dokumentów,
wspólne użytkowanie baz danych.
43
Etap 5: Dalsze rozszerzenie zakresu świadczonych usług, rozwój modułów
funkcjonalnych oraz zintegrowanie eUrzędu z instytucjami centralnymi w ramach
scentralizowanego systemu zarządzania usługami eGovernment:
-
wprowadzenie nowych modułów funkcjonalnych,
połączenie urzędu z instytucjami centralnymi,
elektroniczny przekaz dokumentów,
użytkowanie centralnych baz danych.
5.12 Wdrażanie usług eZdrowie
Oprócz projektu eUrząd w br. został uruchomiony na terenie województwa łódzkiego
pilotażowy projekt eZdrowie. Projekt obejmuje pierwszą w województwie łódzkim i
jedną z pierwszych w Polsce elektronicznych usług medycznych świadczonych przez
administrację publiczną. Celem projektu jest zapewnienie mieszkańcom województwa
łódzkiego możliwości wykonywania systematycznych badań ciśnienia tętniczego
poprzez Internet.
W ramach tego projektu wprowadzona została usługa o nazwie Dziennik Ciśnieniowy
on-line, umożliwiająca kontrolowanie w sposób ciągły ciśnienia tętniczego i
przechowywanie wyników pomiarów. Usługa została udostępniona na stronie
www.lodzkie.pl i świadczona jest nieodpłatnie. Wdrożenie tej usługi wpisuje się w
realizację programu e-Zdrowie, stanowiącego jeden z priorytetowych programów
elektronicznej administracji przyjaznej społeczeństwu, mających zasięg
ogólnokrajowy. Pomysłodawcą projektu jest Urząd Marszałkowski w Łodzi.
Oferta elektronicznego dziennika pomiarowego skierowana jest przede wszystkim do
osób dotkniętych tym schorzeniem. Uważa się, że usługa będzie wsparciem dla
diagnostyki lekarskiej, poprawi profilaktykę i podniesie skuteczność leczenia.
W ramach realizacji usługi Dziennik Ciśnieniowy on-line udostępniana jest
elektroniczna wersja (powszechnie stosowanych w wersji papierowej) dzienników
pomiarowych służących do zapisywania pomiarów ciśnienia. Dostęp do tej usługi, tak
jak do innych usług świadczonych za pośrednictwem sieci Internet, możliwy jest w
dowolnym czasie i dowolnym miejscu.
44
6.
ROZWÓJ USŁUG E-GOVERNMENT W WYBRANYCH
KRAJACH UE
6.1
Wprowadzenie
Usługi eGovernment są świadczone w Państwach Członkowskich Unii już od kilku lat,
lecz ciągle pozostaje aktualne pytanie „jak szybko Europa będzie się rozwijać i kiedy
usługi te wejdą do powszechnego użytku jako usługi publiczne”? Ponieważ usługi
eGovernment zostały zaimplementowane i udostępnione we wszystkich krajach „starej
Unii”, a ich zakres jest ciągle rozwijany, więc na bazie dotychczasowych doświadczeń
można pokusić się o podanie pewnych wniosków dotyczących funkcjonowania tych
usług, aczkolwiek jest jeszcze stosunkowo mało danych dotyczących korzyści
dostarczanych przez te usługi zarówno obywatelom jak i przedsiębiorstwom.
W niniejszym rozdziale dokonano przeglądu stanu rozwoju usług eGovernment w
wybranych krajach UE (Francji, Holandii, Finlandii, Słowenii). Wymieniono
najważniejsze działania zrealizowane w tych krajach dla wdrożenia usług publicznych
(oraz planowane do wdrożenia w najbliższych latach). W pracy wykorzystano
informacje udostępniane na stronach www administracji publicznej tych krajów oraz
materiały wymienione w pk. 10 opracowania.
Zasadniczym źródłem informacji o stanie rozwoju usług publicznych w ww. krajach
było drugie wydanie opracowania „eGovernment in the Member States of the
European Union”, opublikowane listopadzie 2005r. Opracowanie powstało na bazie
aktualnych danych dostarczanych przez administracje publiczne poszczególnych
krajów oraz sieć krajowych korespondentów programu. Zostało przygotowane przez
F.X. Chevallerau (GOPA-Cartermill) na zlecenie programu IDABC (Interoperable
Delivery of European eGovernment Services to public Administrations, Business and
Citizens), realizowanego pod auspicjami Komisji Europejskiej (opracowanie jest
dostępne w portalu programu IDABC o nazwie „eGovernment Observatory”
(http://europa.eu.int/idabc/egovo)).
Przy opisywaniu elektronicznych usług publicznych została zastosowana klasyfikacja
zgodna z metodyką stosowaną przez Dyrektoriat Generalny Społeczeństwa
Informacyjnego i Mediów Komisji Europejskiej, stosowaną m.in. w kolejnych
przeglądach realizacji usług eGovernment oraz w ww. programie IDABC. Analiza
obejmowała dostępność usług administracji publicznej wymienione w pk. 5.6
opracowania.
6.2
Kryteria wyboru
W celu uzyskania możliwie jak najszerszego obrazu rozwoju elektronizacji sektora
administracji publicznej w Europie, przyjęto założenie, że wybór krajów dla potrzeb
niniejszego opracowania dokonany zostanie w taki sposób, aby wybrane kraje różniły
się od siebie w jak największym stopniu. W ten sposób dokonano wyboru czterech
krajów Unii Europejskiej: Francji, Holandii, Finlandii i Słowenii, różniących się m.in.
-
poziomem rozwoju gospodarczego,
stażem we Wspólnocie,
45
-
powierzchnią zajmowanego obszaru,
liczbą ludności,
gęstością zaludnienia,
podejściem do kwestii elektronizacji sektora administracji publicznej
(system scentralizowany lub rozproszony (regionalny)).
Francję wybrano jako przykład dużego kraju, o wysoko rozwiniętej gospodarce, od lat
pozostającego w strukturach w Unii Europejskiej; pod względem liczby ludności
zbliżonego do Polski, a Holandię jako przykład kraju niewielkiego, ale wysokim
poziomie rozwoju gospodarczego. Finlandię wybrano jako przedstawiciela państw
skandynawskich, które pod względem zastosowań komunikacji elektronicznej w
gospodarce i administracji należą do ścisłej czołówki europejskiej, przy tym kraju o
prężnej, szybko rozwijającej się gospodarce, nowoczesnego pod względem
technologicznym, należącego do UE od 10 lat i prowadzącego intensywną politykę w
zakresie informatyzacji kraju. Słowenia jest przykładem niewielkiego kraju, który w
ostatnich latach szybko nadrabiał zaległości, otwierając się na postęp technologiczny i
wprowadził elektronizację wielu usług publicznych w stopniu większym niż wiele
innych krajów w Europie.
Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej przy ocenie poziomu świadczenia usług
administracji publicznej brane były pod uwagę stopnie interaktywności usług podane
w tabeli 6.2-1.
Tabela 6.2-1
Stopień
1
25%
2
50%
Opis
Informacje na stronie WWW urzędu, zestawienie wymaganych dokumentów, opis
przebiegu procedur itp.
Na stronie WWW dostępne wzory formularzy do ściągnięcia, wydrukowania i
złożenia w urzędzie w toku tradycyjnej procedury (przeważnie w formacie PDF z
uwagi na dostępność programu Adobe Reader)
Na stronie WWW dostępne formularze elektroniczne, umożliwiające wprowadzenie
danych do procedury lub traktowane jako sformalizowany wniosek wystarczający
do rozpoczęcia procedury
Na stronie WWW dostępne formularze elektroniczne oraz mechanizmy pozwalające
na pełne przeprowadzenie procedury w sposób zdalny, uzyskiwania potwierdzeń
oraz wyników decyzji administracyjnych (ew. także obsługa wnoszenia opłat
administracyjnych)
3
75%
4
100%
6.3
Rozwój usług eGovernment we Francji
6.3.1 Informacje wprowadzające
Francja jest republiką, należącą do Wspólnoty Europejskiej od 1957r.
Obszar:
543 965 km2
Liczba ludności:
59 900,7 tys. mieszkańców (2004)
Procent użytkowników domowych posiadających dostęp do Internetu
34% (2004)
Procent przedsiębiorstw posiadających dostęp do Internetu
83% (2003)
46
Procent użytkowników domowych wykorzystujących łącza szerokopasmowe brak
danych
Procent przedsiębiorstw wykorzystujących łącza szerokopasmowe
49% (2003)
Procent użytkowników domowych wykorzystujących Internet do współpracy z
administracją publiczną w zakresie:
- uzyskiwania informacji
brak danych
- pobierania formularzy dokumentów
brak danych
- wysyłania zwrotnie wypełnionych formularzy dokumentów
brak danych
Procent przedsiębiorstw wykorzystujących Internet do współpracy z administracją
publiczną w zakresie:
brak danych
brak danych
brak danych
Źródło: Eurostat
W styczniu 2004r. premier rządu francuskiego ogłosił nową strategię wdrażania usług
eGovernment w latach 2004 - 2007 ujętą w programie ADELE (ADministration
ELEctronique). Program ten wytycza główne kierunki działań, a także określa
wytyczne dla wprowadzania i rozwijania usług elektronicznych w administracji
publicznej, usług przeznaczonych dla obywateli, przedsiębiorców i administracji.
Program ADELE określa ramowe działania rządu na rzecz rozwoju usług publicznych
w różnych obszarach m.in.:
-
-
przygotowania struktury technicznej,
wprowadzenia standaryzacji w zakresie pracy urzędów (dotyczącej m.in.
stosowanych procedur, form i rodzaju dokumentów, formatu
przekazywanych danych),
zapewnienia bezpieczeństwa współpracy i przechowywania danych,
podnoszenia kwalifikacji pracowników administracji,
współpracy urzędów.
W ramach programu ADELE określono 140 inicjatyw np.:
-
ACCORD, dotyczącą modernizacji państwowego systemu finansowego,
COPERNIC, dotyczącą reorganizacji systemu rozliczeń podatkowych,
SESAM-Vitale, dotyczącą systemu opieki zdrowotnej i ubezpieczeń,
oraz podjęto szereg działań w tym m.in.:
-
uruchomiono (w 2004r.) usługę informowania telefonicznego ,,Allo
Service Public” (dostępną na terenie całego kraju), która po wybraniu
numeru 3939 możliwość uzyskania informacji o usługach publicznych
oraz wymaganych procedurach administracyjnych,
47
-
-
-
-
ustalono, że dowody osobiste ID-card zostaną (do końca 2006r.)
zastąpione nowymi elektronicznymi dowodami osobistymi CNIE,
zapewniającymi większe bezpieczeństwo komunikacji on-line obywateli
z administracją publiczną,
uruchomiono ( w maju 2005r.) centralnie dostępną usługę rejestracji online zmiany zameldowania,
wprowadzono (ogólnie dostępną) tzw. dzienną kartę (daily life card
(CVQ)), umożliwiającą bezpieczny dostęp do usług publicznych za
pośrednictwem tzw. interaktywnych kiosków lokalizowanych w
miejscach publicznych (w sklepach, biurach, na ulicach),
stworzono zintegrowaną procedurę obsługi małych firm w zakresie
rozliczeń składek ubezpieczeniowych i podatków przez uprawnione
zespoły administracji publicznej,
uruchomiono w pełni elektroniczną dystrybucję dziennika ustaw ,,French
Official Journal” (zawierającego akty prawne i administracyjne).
Program ADELE, uwzględniając różne możliwości obywateli w zakresie umiejętności,
wykształcenia, dostępu do komputera i potrzeb indywidualnych zakłada
wielokanałowość dostępu do usług publicznych (nie tylko poprzez Internet) i oferuje
m.in. usługę informowania telefonicznego ,,Allo Service Public”).
Za koordynację realizacji programu ADELE odpowiedzialna jest Agencja Rozwoju
Administracji Elektronicznej ADAE (Agency for the Development of Electronic
Administration). Jest to międzyresortowa jednostka podlegająca premierowi, której
zadaniem jest nadzór nad wdrażaniem programu w kooperacji z ministerstwami oraz
władzami regionalnymi i lokalnymi, przedstawicielami instytucji medycznych, opieki
społecznej, działalności gospodarczej, szkolnictwa i obywatelami.
Centralnym punktem dostępu do usług eGovernment jest portal Service-public.fr
(uruchomiony w 2000r. dla obywateli, a w 2003 dla przedsiębiorstw). Portal
udostępnia aktualne informacje publiczne dotyczące całego kraju, w tym informacje
administracyjne, formularze dokumentów, opisy procedur) oraz usługi on-line.
Ponadto w celu wyeliminowania konieczności przechowywania i aktualizowania tych
samych danych w różnych miejscach oraz dla zapewnienia standaryzacji przekazu
informacji i jednakowego poziomu jakości świadczenia usług, w 2002r. utworzono
platformę usługową SPL (Service – Public Local), do której są dołączane urzędy
administracji lokalnej oraz regionalnej, posiadające własne strony internetowe. Za
pośrednictwem platformy SPL jednostki administracji publicznej mogą korzystać z
danych i usług dostępnych w portalu centralnym www.service-public.fr,
uzupełnianych o dane właściwe dla danego regionu, obszaru terytorialnego, miasta itp.
Korzystanie z ww. danych dostępnych centralnie upraszcza proces tworzenia stron
internetowych dla urzędów lokalnych.
Pod koniec 2004 już ponad 450 urzędów lokalnych było dołączonych i używało ww.
platformy SPL. Dołączenie do platformy jest związane z pewnymi zwykle niewielkimi
opłatami (np. w formie abonamentu rocznego).
48
Obywatele wizytujący strony internetowe lokalnych urzędów administracji publicznej
przy wykorzystaniu platformy SPL mają w ramach jednej strony internetowej dostęp
do informacji na poziomie centralnym (regionalnym i krajowym), które są uzupełniane
informacjami lokalnymi. Dzięki temu, udostępniane kompleksowe informacje są
przygotowane pod katem określonego użytkownika, a odpowiednio zaktualizowane i
wyspecyfikowane mogą być wykorzystywane do współpracy z urzędem on-line (np.
formularze dokumentów z wstawionymi danymi adresowymi). Przed udostępnieniem
platformy SPL informacje nie były dostępne on-line i aby je znaleźć należało
korzystać z różnych stron internetowych. Liczba obywateli korzystających z usług
platformy SPL stale rośnie (w 2004r. przekroczyła 20 mln.)
Dla zapewnienia identyfikacji użytkowników elektronicznych usług administracji
publicznej, rząd Francji wdrożył dyrektywę 1999/93/WE i uchwalił (w marcu 2000r.)
Ustawę o podpisie elektronicznym.
W 2005r. rząd francuski przygotował i poddał pod debatę publiczną projekt dotyczący
nowych elektronicznych dowodów osobistych (e-ID card). Dowody wyposażone będą
w chip zawierający informacje identyfikujące daną osobę, w tym zdjęcie i odcisk palca
oraz podpis elektroniczny pozwalający na bezpieczny dostęp do usług e-government i
e-commmerce oraz transakcji prowadzonych drogą elektroniczną.
6.3.2 Usługi dla obywateli
Rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych – poziom 4 (z 4 możliwych)
Obywatele Francji mogą dokonywać rozliczania podatku dochodowego od osób
fizycznych korzystając z w pełni interaktywnego systemu (strona
http://www.impots.gouv.fr/), umożliwiającego wyliczanie podatku, odliczeń,
wysyłanie deklaracji podatkowej i dokonywanie płatności w trybie on-line.
Użytkownicy mogą mieć dostęp do indywidualnych kont podatkowych. W 2005r.
zostało złożonych elektronicznie ponad 3,74 miliona deklaracji, co stanowi około 11%
wszystkich składanych deklaracji (trzy razy więcej niż w roku 2004).
Przeszukiwanie ofert pracy i pomoc w znalezieniu pracy – poziom 3 (z 3
możliwych)
Narodowa Agencja Zatrudnienia (ANPE) udostępnia system poszukiwania pracy na
swojej stronie internetowej http://www.anpe.fr/.
Uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych – poziom 4 (z 4 możliwych)
Za pośrednictwem portalu http://www.assedic.fr/ dostępne informacje o zasiłkach dla
bezrobotnych, zapewniony dostęp on-line do sytemu aplikacji i formularzy
dokumentów oraz comiesięcznej rejestracji dla bezrobotnych.
Uzyskanie prawa do zasiłku rodzinnego – nie dotyczy (poziom 0)
Zasiłki rodzinne są przyznawane i wypłacane automatycznie rodzicom, których dzieci
zostały zarejestrowane w Funduszu Zasiłków Rodzinnych (CAF).
Zwrot kosztów leczenia – poziom 4 (z 4 możliwych)
49
Informacje o zwrocie kosztów leczenia, formularze dokumentów i ścieżki dostępu do
stron związanych z rozliczaniem kosztów leczenia - za pośrednictwem portalu
Narodowego Funduszu Ubezpieczeń Medycznych (CNAM) http://www.ameli.fr/.
Bezpośrednie rozliczenia niektórych kosztów leczenia mogą być dokonywane za
pomocą karty ubezpieczeń zdrowotnych Sesam-Vitale.
Uzyskanie prawa do stypendium socjalnego lub za wyniki w nauce – poziom 4 (z 4
możliwych)
W portalu http://www.cnous.fr/ Narodowego Centrum Działalności Uniwersytetów i
Szkół (CNOUS) można uzyskać informację o różnego typu pomocy finansowej dla
studentów oraz dostęp w trybie on-line do niektórych aplikacji.
Wydawanie dokumentów poświadczających tożsamość oraz inne dane osobowe
Wydanie paszportu – poziom 1 (z 3 możliwych)
Tylko
dostęp
do
informacji
osiągany
za
pośrednictwem
strony
http://www.vosdroits.service-public.fr/. Procedury wydawania paszportów są
obsługiwane przez lokalne władze lub przez lokalne biura rządowe (prefektury).
Ewidencja i wydanie prawa jazdy – poziom 2 (z 3 możliwych)
Możliwość otrzymania informacji dotyczących procedury uzyskania prawa jazdy oraz
możliwość wypełnienia elektronicznych formularzy osiągana za pośrednictwem strony
http://www.vosdroits.service-public.fr/.
Procedury dotyczące uzyskiwania praw jazdy są realizowane przez lokalne biura
rządowe (prefektury).
Rejestracja pojazdu – poziom 4 (z 4 możliwych)
Rejestracja pojazdów (nowych, używanych i importowanych) obsługiwana jest przez
lokalne biura rządowe (prefektury) oraz w niektórych przypadkach przez władze
lokalne. Wnioski o rejestrację nowego pojazdu są wysyłane elektronicznie przez
dilerów samochodowych. Informacje dotyczące procedur rejestracji i formularze
dokumentów do pobrania są dostępne w portalu usług publicznych za pośrednictwem
strony http://vosdroits.service-public.fr/.
Uzyskanie pozwolenia i czynności prawne związane z budową – poziom 2 (z 4
możliwych)
Informacje i formularze do pobrania dostępne w portalu usług publicznych
http://vosdroits.service-public.fr/. Zatwierdzanie planów i wydawanie pozwoleń na
budowę jest obsługiwane przez lokalne biura rządowe i przez urzędy administracji
lokalnej.
Zgłoszenie przestępstwa na policję – poziom 2 (z 3 możliwych)
Informacje i formularze do pobierania i wydrukowania - z portalu usług publicznych
http://vosdroits.service-public.fr/. Wypełnione zgłoszenia muszą być składane
osobiście w lokalnej komendzie policji lub w biurze żandarmerii.
50
Dostęp do katalogów bibliotek publicznych i ich przeszukiwanie – poziom 1 (z 3
możliwych)
Dostępne tylko informacje za pośrednictwem strony http://www.portail.culture.fr/.
Większość bibliotek publicznych udostępnia możliwość przeglądania katalogów online. Dotychczas katalogi poszczególnych bibliotek nie są włączone w jeden centralny
system przeglądania zbiorów bibliotek publicznych.
Zgłoszenie do USC faktów podlegających rejestracji i uzyskiwanie odpisów aktów
– poziom 1-2 (z 3 możliwych)
Akta stanu cywilnego prowadzone są na poziomie lokalnym. Pewna liczba urzędów
lokalnych udostępnia informacje i możliwość pobierania formularzy dokumentów
wymaganych dla zgłoszenia faktów podlegających rejestracji. Nieliczne urzędy
udostępniają również możliwość rejestracji on-line. Krajowy system rejestracji
prowadzonej on-line jest aktualnie w przygotowaniu.
Złożenie dokumentów o przyjęcie na studia (rejestracja kandydatów na wyższe
uczelnie) – poziom 2 (z 4 możliwych)
Informacje dotyczące rekrutacji na wyższe uczelnie i formularze dokumentów do
pobrania - za pośrednictwem strony http://vosdroits.service-public.fr/. Rekrutacja jest
prowadzona przez uczelnie wyższe i akademie regionalne. Dostępne są regionalne
systemy rejestracji wstępnej (np. RAVEL w regionie paryskim).
Zmiana zameldowania – poziom 3 (z 3 możliwych)
W maju 2005 wprowadzono we Francji usługę publiczną zmiany miejsca
zameldowania realizowaną on-line (http://www.changement-adresse.gouv.fr/). W
ciągu kilku miesięcy tego roku dokonano już ponad 200 000 rejestracji zmian
zameldowania (dużo więcej niż się oczekiwano w pierwszym roku wprowadzenia
usługi).
Zapisanie się na wizytę u lekarza – poziom 1 (z 4 możliwych)
Tylko informacje dostępne za pośrednictwem portalu http://vosdroits.servicepublic.fr/.
6.3.3 Usługi dla przedsiębiorstw
Rejestracja oraz rozliczenie dotyczące obowiązku ubezpieczenia społecznego
pracowników – poziom 4 (z 4 możliwych)
Portal Net-entreprises.fr/ (uruchomiony we wrześniu 2000r.) dostarcza informacje i
pełny zakres usług związanych z ubezpieczeniem pracowników, oferuje symulacje
różnych wariantów ubezpieczeń, możliwość przygotowywania i przekazywania
deklaracji oraz rozliczania wymaganych składek z zachowaniem bezpieczeństwa
operacji przy wykorzystaniu certyfikatu elektronicznego.
Rozliczenie podatku dochodowego od osób prawnych – poziom 4 (z 4 możliwych)
Rozliczanie podatku dochodowego od osób prawnych (w tym wypełnianie deklaracji i
dokonywanie płatności) umożliwia w pełni interaktywny system dostępny na stronie
51
http://www.impots.gouv.fr/,
gospodarczej.
przeznaczony
dla
wszystkich
form
działalności
Rozliczenie podatku od towarów i usług – poziom 4 (z 4 możliwych.
Wypełnianie deklaracji i rozliczanie podatku od towarów i usług (w tym dokonanie
płatności) umożliwia system dostępny on-line.
Rejestracja działalności gospodarczej – poziom 3 (z 4 możliwych)
Rejestracja działalności gospodarczej może być przeprowadzana elektronicznie w
trybie on-line (informacje na stronie http:/www.cfenet.cci.fr/).
Przekazywanie obowiązkowych danych statystycznych – poziom 3 (z 3 możliwych)
Przekazywanie danych statystycznych elektronicznie w trybie on-line (informacje na
stronie http:/www.sessi.fr/).
Deklaracje celne - poziom 4 (z 4 możliwych)
Zgłoszenia celne, deklaracje i rozliczanie płatności obsługiwane elektronicznie za
pośrednictwem strony http://www.douane.gouv.fr/.
Uzyskanie pozwolenia i wnoszenie opłat za korzystanie ze środowiska
naturalnego – poziom 2 (z 4 możliwych)
Na stronie http://www.ecologie.gouv.fr/ dostępne informacje i formularze (do
pobrania) wymagane dla uzyskania pozwoleń.
Udział w zamówieniach publicznych – poziom 4 (z 4 możliwych)
We Francji wszystkie instytucje są zobowiązane do akceptowania ofert przysłanych
elektronicznie w odpowiedzi na oficjalne zapytania kierowane do oferentów lub
ogłoszenia dotyczące przetargów publikowane po 1 stycznia 2005r. Wszystkie
ministerstwa rządu centralnego (z wyjątkiem Ministerstwa Obrony, które posiada
własną platformę), korzystają z elektronicznej platformy zamówień publicznych
Marches – Publics.gouv.fr. Platforma ta pozwala jednostkom sektora publicznego
publikować pytania do oferentów i odbierać oferty w trybie on-line. Platforma jest
udostępniana przez UGAP (międzyministerialny serwis mający podnosić efektywność
funkcjonowania zamówień publicznych) na zasadach komercyjnych. Korzystanie
przez urzędy lokalne z usług serwisu jest opcjonalne (urzędy mogą stosować własne
rozwiązania lub korzystać z rozwiązań komercyjnych).
6.4
Rozwój usług eGovernment w Holandii
Holandia jest monarchią konstytucyjną. Jest krajem należącym do Wspólnoty
Europejskiej od 1957 r.
Obszar:
33 882 km 2
Liczba ludności:
16 258 tys. mieszkańców (2004)
52
71% (2004)
88% (2004)
Procent użytkowników domowych wykorzystujących łącza szerokopasmowe 34%
(2004)
54% (2004)
17,2% (2004)
brak danych (2004)
brak danych (2004)
43 % (2004)
39 % (2004)
27 % (2004)
Źródło: Eurostat
W Holandii, podobnie jak w innych krajach europejskich, od lat prowadzone są
działania usprawniające funkcjonowanie instytucji rządowych oraz urzędów
administracji publicznej.
Aktualne i przyszłe działania w zakresie rozwoju usług publicznych w latach 20032007 wytyczone zostały w 2003r. programie ,,Modernising Government i
przedstawione w dokumencie ,,Better performance with ICT’’ (wydanym w lutym
2004r).
Główne cele, jakie zostały wytyczone ww. dokumentach to:
-
udoskonalenie usług publicznych oferowanych obywatelom, w tym
zwiększenie możliwości realizacji elektronicznej usług publicznych i ich
upraszczanie, a także zapewnienie powszechności dostępu do usług,
-
reorganizacja instytucji państwowych i urzędów administracji oraz
usprawnienie współpracy między jednostkami różnych poziomów
władzy i administracji,
-
wprowadzenie systemów autentyfikacji,
-
wprowadzenie numerów identyfikacyjnych dla obywateli i dla
przedsiębiorstw,
-
wprowadzenie elektronicznej identyfikacji (karty z chipem),
-
wprowadzenie rejestrów tzw. kluczowych,
-
zapewnienie szybkiej elektronicznej wymiana informacji miedzy
organizacjami rządowymi,
-
usprawnienie działań legislacyjnych tworzących podstawy prawne dla
wprowadzanych zmian w zakresie usług publicznych i modernizacji
administracji.
53
Portal Overheid.nl to w Holandii główny portal dostępu do informacji i usług
publicznych dla obywateli, przedsiębiorstw i administracji (zapewniający
bezpieczeństwo i poufność komunikacji). Dzięki zaadaptowaniu (w 2005r.) standardu
„metadata standard for public sektor websites”, istnieje możliwość osiągania za
pośrednictwem ww. portalu 1200 indywidualnych stron internetowych
poszczególnych instytucji administracji państwowej różnych szczebli. W 2003r., aby
zapewnić standaryzację w zakresie oprogramowania stosowanego w urzędach
administracji utworzono ,,otwartą platformę oprogramowania” udostępniającą
zestandaryzowane oprogramowanie dla wszystkich jednostek władzy i administracji w
Holandii. Holandia jest jednym z pierwszych krajów w Europie, gdzie wszystkie
jednostki władzy lokalnej (communes) już w 2003 roku posiadały strony internetowe i
pierwszym krajem i pierwszym, który uruchomił cyfrową sieć radiową C2000 łączącą
wszystkie instytucje publiczne odpowiedzialne za porządek i bezpieczeństwo.
W 2004r., w celu identyfikacji obywateli przy załatwianiu spraw urzędowych i
realizacji elektronicznych usług publicznych, rząd Holandii podjął decyzję dotyczącą
przydzielenia obywatelom (w 2006r.) personalnych numerów dostępu do usług
publicznych (Citizen Service Number (CSN)). Przewiduje się przydzielenie takich
numerów przedsiębiorstwom i instytucjom (Companies and Institutions Numer
(CIN)), wykorzystywanych w komunikacji z centralnymi rejestrami przechowywania
danych (tzw. rejestrami kluczowymi (key register)). Oprócz już istniejących rejestrów
przewiduje się utworzenie sześciu innych rejestrów (gromadzących dane dotyczące
indywidualnych obywateli, przedsiębiorstw, gruntów, adresów, budownictwa i map
geograficznych). Aktualnie przygotowywane są akty prawne dające podstawy
tworzenia takich rejestrów. Wymienione rejestry będą przygotowywane w latach 2006
-2009.
Obecnie w Holandii dla celów identyfikacji używany jest paszport, prawo jazdy oraz
holenderski lub europejski dowód osobisty (ID card). Od stycznia 2005 roku
wprowadzono obowiązek posiadania dowodu przez młodzież w wieku od 14 do 18 lat.
Aktualnie prowadzone są działania nad wprowadzeniem w Holandii tzw. paszportów
biometrycznych (e-passport) i biometrycznych dowodów osobistych (e-ID card), które
będą zawierały oprócz zdjęcia i odcisku palca także inne dane biometryczne.
We wrześniu br. rząd Holandii zapowiedział wprowadzenie (od początku 2007r.)
indywidualnych zapisów (plików) tzw. Electronic Child File, przypisanych każdemu
nowonarodzonemu dziecku (zgodnie z personalnym numerem identyfikacyjnym), w
celu zamieszczania danych o zdrowiu dziecka i sytuacji rodzinnej, a następnie w miarę
rozwoju dziecka także innych informacji dotyczących np. szkoły, ubezpieczeń,
wykroczeń itp.). W 2005r. wprowadzono centralny system uwierzytelniania on-line
dla dostępu do eGovernment tzw. DigiD (Digital Identity Service) oparty na
identyfikatorze użytkownika i haśle. Aby uzyskać identyfikator użytkownicy muszą
zarejestrować się w systemie w trybie on-line, wprowadzając dane osobiste. Po
zarejestrowaniu identyfikator i kod dla aktywacji przekazywany jest użytkownikowi
drogą pocztową. Kod umożliwia dostęp do systemu on-line i wybranie osobistego
hasła.
54
W celu rozliczenia podatku dochodowego podatnicy indywidualni mogą korzystać z
różnych form kontaktu z administracją podatkową (różnych kanałów dostępu). Mogą
pobierać formularze deklaracji podatkowych (http://www.belastingdienst.nl/),
wypełniać elektronicznie i odsyłać drogą elektroniczną poprzez Internet, przesyłać
pocztą (zapisane na dyskietce) lub dostarczać deklaracje do urzędu skarbowego w
formie papierowej.
możliwych)
W Holandii istnieje krajowa baza ofert dla poszukujących pracy dostępna z poziomu
strony http://www.cwinet.nl/. Zainteresowani mogą tworzyć w tej bazie własne profile
przez zamieszczanie danych o sobie (curriculum vitae, opis kompetencji) oraz o
rodzaju poszukiwanej pracy. System dokonuje przeglądu dostępnych ofert pracy i
zestawienia z danymi zawartymi w profilu użytkownika (poszukującego pracy), po
czym system powiadamia go o rezultatach poszukiwania.
Informacje o zasiłkach i formularze wymaganych dokumentów są dostępne do
pobrania na stronie http://www.uwv.nl/. Ubieganie się o zasiłek przebiega
dwuetapowo. Zainteresowani zarejestrują się w Centrum Zatrudnienia i Dochodów
(Centre for Work and Income), a Centrum przekazuje dane do indywidualnych
rekordów rejestru rekordów zabezpieczeń socjalnych (register for Social Security
Records). Do danych tych ma dostęp instytucja ubezpieczeniowa UWV, która
kontaktuje się z występującymi o zasiłek obywatelami.
Uzyskanie prawa do zasiłku rodzinnego – poziom 4 (z 4 możliwych)
Zasiłki rodzinne są wypłacane do 18 roku życia. Proces przyznawania zasiłku
rozpoczyna się w momencie powiadomienia urzędu o narodzeniu dziecka (co musi
być zrobione osobiście). Następnie urząd powiadamia elektronicznie organizację
Social Security Organisation (SVB), która kontaktuje się z rodzicami. Formularze
dokumentów zgłoszenia urodzenia dziecka są dostępne on-line za pośrednictwem
rejestru Intrenet Service Counter (SVB) (po wypełnieniu muszą być dostarczone
osobiście).
Tylko dostęp do informacji. Zwrot kosztów leczenia realizowany jest głównie przez
prywatne
towarzystwa
ubezpieczeniowe.
Zaledwie
kilka
towarzystw
ubezpieczeniowych oferuje możliwość wysyłania deklaracji drogą elektroniczną,
jednakże informacje i formularze dokumentów są dostępne na stronach internetowych
większości instytucji ochrony zdrowia.
możliwych)
55
Do administrowania pożyczkami dla studentów została upoważniona (przez Ministra
Edukacji, Kultury i Nauki) organizacja ,,Informatiebeheer Groep” (http://www.ibgroep.nl/). Studenci różnych kierunków studiów są rejestrowani we wspólnym
systemie przydziału i dystrybucji pożyczek. Mogą zarządzać zarejestrowanymi w tym
systemie informacjami o sobie i wprowadzać zmiany on-line dotyczące swojej sytuacji
materialnej oraz aktualizować dane dotyczące studiów. System udostępnia usługę
comiesięcznej wypłaty przydzielonej pożyczki.
Wydanie paszportu– poziom 2 (z 3 możliwych)
Obywatele Holandii występują o wydanie paszportu do lokalnych urzędów miejskich.
Informacje o procedurze wydawania paszportu są dostępne na stronie
(http://www.paspoortinformatie.nl/) oraz stronach większości urzędów miejskich. Aby
otrzymać paszport obywatele muszą się zgłosić do urzędu osobiście (jedynie w
pewnych uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość wystąpienia o paszport drogą
elektroniczna on-line).
Egzamin i wydanie prawa jazdy – poziom 1 (z 3 możliwych)
Droga elektroniczna umożliwia jedynie dostęp do informacji dotyczącej procedury
wydawania prawa jazdy (strona http://www.rijbewijs.nl/ oraz strony większości
urzędów miejskich). Aby odebrać prawo jazdy obywatel musi zgłosić się do urzędu
miejskiego osobiście oraz przedłożyć wymagane dokumenty (certyfikaty)
potwierdzających zdanie testów i egzaminu na prawo jazdy.
Na stronie http://www.rdw.nl/ Centrum Techniki Pojazdów i Informacji (RDW)
można skorzystać tylko z informacji dotyczącej rejestracji pojazdów. Większość
dilerów samochodowych ma elektroniczny dostęp do RDW (przy zastosowaniu
specjalizowanego oprogramowania oraz Sytemu Klucza Publicznego (PKI) korzysta z
linków udostępnianych do rejestrów autoryzowanych kompanii prowadzących tzw.
garażową sprzedaż samochodów (zwykle używanych, importowanych)). W przypadku
zakupu samochodu bezpośrednio od właściciela wymagana jest rejestracja za
pośrednictwem poczty. Centrum Techniki Pojazdów i Informacji (RDW) prowadzi
centralny rejestr praw jazdy wydawanych kierowcom dostępny w czasie rzeczywistym
dla celów weryfikacji.
możliwych)
Pozwolenia na budowę obsługiwane są w całości przez władze lokalne. Na stronach
internetowych większości urzędów lokalnych dostępne są informacje dotyczące
procedury uzyskiwania pozwoleń i formularze wymaganych dokumentów do
pobrania.
Zgłoszenie przestępstwa na policję – poziom 2-3 (z 3 możliwych)
W niektórych regionach Holandii jest możliwe zgłoszenie faktu popełnienia
wykroczeń i określonych przestępstw drogą elektroniczną poprzez stronę
http://www.politie.nl/.
56
możliwych)
Za pośrednictwem strony http://www.bibliotheek.nl/ dostępny jest on-line katalog
wszystkich bibliotek publicznych w Holandii. W niektórych przypadkach jest również
możliwe wysłanie on-line zamówienia na książkę.
– poziom 1-2 (z 3 możliwych)
Zgłoszenie faktów podlegających rejestracji i uzyskiwanie odpisów aktów jest
obsługiwane w całości przez władze lokalne. Większość urzędów lokalnych dostarcza
na swoich stronach odnośne informacje i formularze dokumentów wymaganych w
urzędzie.
Przyjęcia na studia – poziom 3 (z 4 możliwych)
Każda uczelnia wyższa jest odpowiedzialna za swój system przyjęć na studia.
Rejestracja kandydatów prowadzona jest indywidualnie przez poszczególne uczelnie.
Dokumenty są zwykle składane bezpośrednio na uczelniach. W pewnych
przypadkach,
instytucja
,,Informatiebeheer
Groep,”
odpowiedzialna
za
administrowanie pożyczkami dla studentów, może również prowadzić rejestrację
studentów (lecz dotyczy to tylko pewnych wybranych kursów). W tych przypadkach
IB Group zajmuje się studentami w zakresie umieszczenia na uczelni jak również w
zakresie finansowania w czasie studiów.
Zmiana zameldowania – poziom 1-2 (z 3 możliwych)
Obywatele muszą zgłaszać zmianę zameldowania w lokalnych urzędach administracji
publicznej. Większość z nich dostarcza informację oraz formularze wymaganych
dokumentów na swoich stronach internetowych.
Zapisanie się na wizytę u lekarza – nie dotyczy ( poziom 0)
W Holandii nie stosuje się tej usługi.
Rejestracja oraz rozliczenie wynikające z obowiązku ubezpieczenia społecznego
Dostępny system on-line wysłania deklaracji i płacenia składek ubezpieczeniowych,
wymagający wcześniejszej rejestracji. Pracodawcy muszą rejestrować każdego
nowozatrudnionego pracownika w Agencji Ubezpieczeń Społecznych - UWV (Social
Insurance Benefites Agency). Formularze wymaganych dokumenty są dostępne do
pobrania z portalu UWV (http://www.uwv.nl/). Po dokonaniu rejestracji w UWV, dane
pracownika mogą być zmieniane elektronicznie.
Od 2005r. elektroniczne rozliczenie podatków jest dla pracodawców obowiązkowe.
Elektroniczny program wysyłania deklaracji podatkowych jest dostępny do pobrania
na stronie http://www.belastingdienst.nl/ Urzędu Skarbowego (Tax Agency).
57
Rozliczenie podatku od towarów i usług – poziom 2 (z 4 możliwych)
Informacje
i
formularze
deklaracji
do
pobrania
ze
strony
(http://www.belastingdienst.nl/) Urzędu Skarbowego (Tax Agency). Elektroniczne
rozliczanie podatku od towarów i usług jest przygotowywane do wprowadzenia (wg
zapowiedzi jeszcze w 2005r).
Informacje i formularze dokumentów, wymaganych do rejestracji działalności
gospodarczej, są dostępne na stronie (http://www.kvk.nl/) Izb Handlowych (Chambers
of Commerce) nadzorowanych przez Ministra Finansów. Wymaga się, aby pobrane ze
strony internetowej wypełnione i podpisane dokumenty rejestracyjne były przesłane
pocztą do Izby Handlowej.
Dane statystyczne mogą być przekazywane w formie elektronicznej do Centralnego
Biura Statystycznego CBS (Central Bureau for Statistics) posiadającego portal
http://www.cbs.nl/.
Dla zgłaszania deklaracji celnych drogą elektroniczną przedsiębiorcy muszą na
wstępie
skontaktować
się
z
Urzędem
Skarbowym
(Tax
Agency
http://www.belastingdienst.nl/ 9229237/v/index.htm]) dla uzyskania oprogramowania
(lub informacji dotyczących wymaganego oprogramowania), licencji i ewentualnie
zamówienia usług stosownie do wybranego rodzaju oprogramowania. Następnie
deklaracje celne mogą być zgłaszane on-line. Składający deklaracje jest zwrotnie
informowany przez urząd o dalszym postępowaniu (stosownie do złożonej deklaracji).
naturalnego – poziom (z 4 możliwych)
Informacje dotyczące uzyskania pozwolenia i wnoszenia opłat za korzystanie ze
środowiska naturalnego dostępne są za pośrednictwem portalu http://www.milieu.nl/.
Portal ten udostępnia również linki do poszczególnych urzędów lokalnych
zajmujących się wydawaniem pozwoleń. Poziom usług dostępnych on-line zależy od
rodzaju pozwolenia i urzędu, który je wydaje.
Obecnie w Holandii nie ma centralnego systemu rejestracji zamówień publicznych.
Aktualnie rząd Holandii przygotowuje wprowadzenie w życie nowych dyrektyw UE
dotyczących zamówień publicznych i zamierza opracować strategię wprowadzania
sytemu elektronicznej obsługi zamówień publicznych (w tym zamieszczania ogłoszeń,
rejestracji zgłaszających zamówienia i oferentów). Przewiduje się, że pełne wdrożenie
elektronicznego centralnego systemu zamówień publicznych nastąpi w Holandii w
ciągu 10 lat.
58
6.5
Rozwój usług eGovernment w Finlandii
Finlandia jest republika parlamentarną, należącą do Unii Europejskiej od stycznia
1995r.
Obszar:
338 145 km2
Liczba ludności:
Procent użytkowników domowych posiadających dostęp do Internetu:
51% (2004)
Procent przedsiębiorstw posiadających dostęp do Internetu:
97% (2004)
Procent użytkowników domowych wykorzystujących łącza szerokopasmowe:
(2004)
Procent przedsiębiorstw wykorzystujących łącza szerokopasmowe:
21%
71% (2004)
- uzyskiwania informacji:
43,3% (2004)
- pobierania formularzy dokumentów:
13,2% (2004)
- wysyłania zwrotnie wypełnionych formularzy dokumentów:
9,9% (2004)
- uzyskiwania informacji:
88 % (2004)
- pobierania formularzy dokumentów:
84 % (2004)
- wysyłania zwrotnie wypełnionych formularzy dokumentów:
61 % (2004)
Źródło: Eurostat
Finlandia należy do czołówki krajów europejskich, które od lat prowadzą intensywne
działania legislacyjne, administracyjne i techniczne na rzecz wprowadzania
społeczeństwa informacyjnego, a w szczególności w zakresie udostępnianie i rozwoju
elektronicznych usług publicznych.
W ostatnich latach działania te określone były w strategii zawartej w dokumencie
,,Public Services in the New Millenium” opublikowanym w grudniu 2001r.
wytyczającym główne cele do osiągnięcia w tym zakresie, a mianowicie:
-
zmniejszenie uciążliwości i kosztów związanych z kontaktem z
administracja publiczną,
zwiększenie możliwości obywateli w zakresie realizacji usług
eGovernment,
wspomaganie firm w celu usprawnienia ich pracy i zwiększenia
kompetencji.
W 2003 r. nowo wybrany rząd fiński określił dalszy rozwój usług Egovernment w
programie ,,Infromation Society Programme”, który bardziej jest ukierunkowany na
59
zwiększenie zadowolenia i jakości życia obywateli przez lepsze wykorzystanie
technologii informatycznych i technologii ułatwiających komunikację (w tym m.in.
realizację usług on-line, zwiększenie operatywności administracji na rożnych
szczeblach, zwiększenie dostępu obywateli przez zwiększanie dostępu
wielokanałowego). Obywatele Finlandii mają już od wielu lat dostęp do informacji
publicznej w formie elektronicznej. W 1997r. utworzony został portal informacyjny
dla obywateli ,,The Citizen Guide”, następnie modernizowany i uzupełniany o usługi
umożliwiające pobieranie w formie elektronicznej formularzy dokumentów
wymaganych w procedurach administracyjnych.
W kwietniu 2002r uruchomiony został nowy portal Suomi.fi, stanowiący (również
obecnie) punkt dostępu do usług publicznych dla obywateli, którzy za jego
pośrednictwem mają dostęp do informacji publicznej, formularzy dokumentów i usług.
W portalu zamieszczono przewodnik informujący jak w praktyce korzystać z usług
publicznych w trybie on-line oraz link do portalu (Lomake.fi) udostępniającego
formularze oficjalnych pism. Portal Suomi.fi obsługuje procedury autoryzacji w
oparciu o system Klucza Publicznego (PKI), a w przypadku niektórych transakcji o
system autoryzacji bankowej. Usługi publiczne dla przedsiębiorców są dostępne za
pośrednictwem portalu YritysSuomi.fi (udostępnionego w 2002r.). Ponadto organy
władzy państwowej i administracji publicznej (różnych szczebli) mają własne portale,
które niestety nie zawsze są wystarczająco powiązane ze sobą (przez odpowiednie
linki). W przyszłości, dla usprawnienia kooperacji urzędów i uproszczenia
komunikacji obywateli z administracją przewiduje się realizację większego
powiązania poszczególnych portali.
Finlandia jest krajem, który cechuje innowacyjność tak w zakresie usług publicznych
jak i form rozwiązań systemowych (również technicznych). Przykładem może być
wprowadzony dla komunikacji firm z urzędami system TYVI. System TYVI to
powstała w 1997 z inicjatywy Ministra Finansów i pod jego koordynacją koncepcja
elektronicznego przepływu informacji pomiędzy klientami biznesowymi i władzami
administracyjnymi realizowana w postaci jednostopniowego ogólnodostępnego
systemu realizowanego na bazie systemów operatorów (TYVI) elektronicznej
wymiany danych w celu:
-
umożliwienia elektronicznego przekazu danych za pośrednictwem
standardowych interfejsów,
udostępnienia jednej platformy, do której mogą się dołączać wszystkie
urzędy władzy administracyjnej,
eliminacji pracy ręcznej przez uproszczenie wymiany informacji,
umożliwienia lepszego wykorzystania informacji,
zmniejszenia kosztów ponoszonych przez obywateli,
zdobycia zaufania obywateli dla dostarczania danych elektronicznie,
wyeliminowania konieczności inwestowania przez administracje w
systemy elektronicznej wymiany danych, ich utrzymania, zarządzania i
bieżącej obsługi (leży to w gestii operatorów TYVI).
60
Do stworzonego (dla potrzeb przekazu do urzędów administracji podatkowej
informacji podatkowych) systemu TYVI dołączyły inne urzędy administracji w tym:
Urząd Statystyczny, Urząd Celny i Ministerstwo Środowiska. Liczba dołączających
się urzędów stale wzrasta. Obecnie system TYVI jest obsługiwany przez czterech
operatorów TYVI.
W Finlandii, dużą uwagę przywiązuje się do ochrony środowiska. Przedsiębiorstwa
emitujące zanieczyszczenia obowiązane są do okresowego przekazywania danych
dotyczących emisji, sporządzania raportów rocznych i innych. Dla potrzeb
gromadzenia danych dotyczących stanu środowiska, przechowywania różnych
dokumentów (w tym wydawanych pozwoleń) stworzono system gromadzenia danych
dotyczących środowiska o nazwie VAHTI. Dane do systemu są przekazywane za
pośrednictwem systemu TYVI.
Dane dotyczące ewidencji ludności są gromadzone w Centralnym Rejestrze Ewidencji
Ludności, do którego mają bezpośredni dostęp urzędy publiczne i mogą pobrać
informacje na temat stanu cywilnego i rodzinnego każdego obywatela.
W 1999r. w Finlandii wprowadzono elektroniczny dowód osobisty (e-ID card) w
postaci karty ze zdjęciem posiadacza, wyposażony w mikroprocesor przechowujący
przydzielony obywatelowi numer elektroniczny, wymagany przy przeprowadzaniu
oficjalnych transakcji biznesowych. W 2003 r. dokonano uaktualnienia kart zastępując
numer elektroniczny (e-number), w pełni funkcjonalnym podpisem elektronicznym.
Karta (e-ID card) pełni rolę obowiązującego dokumentu identyfikacyjnego, może być
również używana dla identyfikacji elektronicznej i składania podpisu elektronicznego.
Ponadto jest używana jako oficjalny dokument tożsamości uprawniający do podróży
po 19 krajach Europy.
Od 2004 r. obywatele Finlandii mogą korzystać z możliwości wprowadzania na ww.
karty danych dotyczących ubezpieczenia zdrowotnego, przez co zamiast dwóch kart
(tj. elektronicznego dowodu osobistego (e-ID card) oraz karty ubezpieczenia
zdrowotnego] mogą posługiwać się tylko jedną kartą (e-ID card).
W celu zapewnienia bezpieczeństwa korzystania z usług publicznych rząd Finlandii
wprowadził również (w kwietniu 2004r.) system identyfikacji on-line bazujący na
stosowaniu kodów wydawanych przez banki fińskie oraz (w listopadzie 2004r.) tzw.
schemat identyfikacji użytkowników mobilnych (mobile identification scheme)
polegający na zastosowaniu gwarantowanych przez rząd tzw. ,,certyfikatów dla
obywateli” (Citizen Certifricate) wprowadzanych do kart typu SIM w telefonach
komórkowych, zapewniających bezpieczeństwo operacji m-government i mcommerce. Certyfikaty te umożliwiają użytkownikom telefonów komórkowych łatwe
identyfikowanie się za pomocą prostego kodu oraz zapewniają uwierzytelnianie i
poufność wymienianych danych. Możliwość realizacji usług publicznych przy
wykorzystaniu telefonów komórkowych zwierających ww. certyfikaty stanowi dla
fińskich obywateli bezpieczną alternatywę w stosunku realizacji tych usług i transakcji
przy zastosowaniu elektronicznego dowodu osobistego (e-ID card).
61
W Finlandii indywidualni podatnicy otrzymują od administracji podatkowej (Tax
Administration) udostępniającej stronę http://www.vero.fi/, wstępnie wypełnione
deklaracje podatkowe, które mogą w trybie on-line uzupełnić, wnieść poprawki lub
zupełnie zmienić.
możliwych)
Dostępne informacje o wolnych miejscach pracy, możliwościach doszkolenia, a także
możliwość poszukiwania pracy w systemie on-line, udostępnianym za pośrednictwem
strony http://www.mol.fi/. W celu dostępu do systemu on-line poszukujący pracy
mogą stosować dowód osobisty - ID card (FINEID) lub identyfikator ID udostępniany
przez Centra Zatrudnienia.
Uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych - poziom 4 (z 4 możliwych)
W pełni interaktywny system ubiegania się i przydzielania zasiłków dla bezrobotnych,
realizowany przez Instytucję Ubezpieczeń Społecznych (KELA), posiadającą portal
http://www.kela.fi/.
Uzyskanie prawa do zasiłku rodzinnego – nie dotyczy (poziom 0)
W Finlandii obowiązuje automatyczny system wypłat środków pieniężnych na
urodzone dziecko przez Instytucję Ubezpieczeń Społecznych. Środki wypłacane są
niezwłocznie po zarejestrowaniu przez szpital faktu urodzenia dziecka w Centralnym
Rejestrze Ewidencji Ludności. Wypłaty kontynuowane są do czasu aż dziecko
osiągnie 17 rok życia.
Informacje i formularze dokumentów dotyczące zwrotu kosztów leczenia dostępne są
na stronie http://www.kela.fi/ Instytucji Ubezpieczeń Społecznych.
W Finlandii istnieje możliwość uzyskania zwrotu kosztów leczenia (w oparciu o
rachunki uzyskiwane od lekarzy, dentystów oraz inne związane z leczeniem)
wyliczonych przy uwzględnieniu stawek ustalonych przez Ministra Zdrowia. Wszyscy
obywatele i osoby stale przebywające w Finlandii są upoważnione do ubezpieczenia
zdrowotnego i posiadają kartę ubezpieczenia zdrowotnego (SIIcard lub Kela-kortti).
Od czerwca 2004 istnieje możliwość posiadania dowodu elektronicznego (ID-card) z
wprowadzonymi danymi dotyczącymi ubezpieczenia zdrowotnego, co eliminuje
konieczność posiadania oprócz dowodu elektronicznego drugiego dokumentu tj. karty
ubezpieczenia zdrowotnego.
możliwych)
Na stronie http://www.kela.fi/ Instytucji Ubezpieczeń Społecznych dostępne są
informacje i formularze aplikacyjne do różnych form zasiłków i rodzajów stypendiów
62
dla studentów. Wnioski muszą być wypełnione i składane w biurach KELA albo w
szkołach lub na uniwersytetach.
Uzyskanie dokumentów poświadczających tożsamość oraz inne dane osobowe
Informacje o procedurze wydawania paszportu są dostępne na stronie
http://www.poliisi.fi/. Wydawanie paszportów prowadzą lokalne jednostki policji, do
których obywatel musi zgłosić się osobiście.
Egzamin i wydanie prawa jazdy – poziom 1 (z 3 możliwych)
Informacje o procedurze uzyskania prawa jazdy są dostępne na http://www.poliisi.fi/.
Wydawanie praw jazdy prowadzą lokalne jednostki policji.
Rejestracja pojazdu – nie dotyczy (poziom 0)
W Finlandii samochody nie są zgłaszane do rejestracji przez indywidualnych
właścicieli lecz przez tzw. stronę trzecią (towarzystwa ubezpieczeniowe, dilerów
samochodowych). Rejestracja jest przeprowadzana przez Fińską Administrację
Pojazdów- AKE ( Finnish Vehicle Administration).
możliwych)
Fińskie Stowarzyszenie Władz Lokalnych i Regionalnych (The Association of Finnish
Local and Regional Authorities) dostarcza ogólne informacje dotyczące możliwości
uzyskiwania pozwoleń na i budowę. Wnioski o uzyskanie takich pozwoleń
obsługiwane są przez urzędy lokalne (urzędy miejskie), których większość posiada
strony internetowe z informacjami dotyczącymi procedury uzyskiwania pozwoleń i
formularze wymaganych dokumentów do ściągnięcia.
Zgłaszanie faktów popełnienia wykroczeń i określonych przestępstw może być
dokonane drogą elektroniczną w systemie on-line http://www.poliisi.fi/. Zgłoszenie
jest automatycznie kierowane do właściwej jednostki policji (najbliższej miejscu
wydarzenia). Zgłaszający otrzymuje potwierdzenie faktu zgłoszenia.
możliwych)
Portal Helsińskiej Biblioteki Miejskiej http://www.kirjastot.fi/ będącej biblioteką
centralną (dla podległych jej bibliotek publicznych w Finlandii), umożliwia dostęp do
wszystkich bibliotek publicznych i w większości przypadków do katalogów tych
bibliotek. Istnieje możliwość złożenia zamówienia na książkę drogą elektroniczną.
– nie dotyczy (poziom0)
Ta usługa nie jest stosowana w Finlandii. Obywatele nie muszą posiadać aktów
urodzenia i małżeństwa, gdyż wszystkie dane są gromadzone w Centralnym Rejestrze
Ewidencji Ludności, do którego mają bezpośredni dostęp urzędy publiczne i mogą
pobrać informacje na temat stanu cywilnego i rodzinnego każdego obywatela.
63
Krajowa Rada Edukacji http://www.oph.fi/ dostarcza informacji dotyczącej rekrutacji
na studia wyższe. Niektóre uczelnie posiadają własne systemy umożliwiające
rejestrację kandydatów w trybie on-line.
W maju 2005, Poczta Fińska w połączeniu z Centralnym Rejestrem Ewidencji
Ludności wprowadziła (w większości urzędów publicznych i organizacji prywatnych)
usługę umożliwiającą przekazywanie przez obywateli wniosków o zmianę
zameldowania w trybie on-line. Informacje są dostępne na stronie http://
www.multtoimoitus.fi/.
Na stronie http://www.stm.fi/ dostępna wyłącznie informacja, głównie dotycząca usług
zdrowotnych.
Pracodawcy mogą wysyłać deklaracje i opłacać składki ubezpieczeń społecznych
pracowników elektronicznie, za pośrednictwem portalu http://www.vero.fi/.
Rozliczenie podatku dochodowego od osób prawnych jest w pełni obsługiwane przez
interaktywny system podatkowy on-line, umożliwiający wypełnianie deklaracji i
rozliczanie podatku wraz z dokonywaniem płatności, dostępny za pośrednictwem
strony http://www.vero.fi/.
Rozliczenie podatku od towarów i usług – poziom 4 (z 4 możliwych)
Rozliczenie podatku VAT jest w pełni obsługiwane przez interaktywny system
podatkowy on-line do wysyłania deklaracji i rozliczania podatku VAT, dostępny za
pośrednictwem strony http://www.vero.fi/.
Dostępne informacje dotyczące rejestracji firm, adresów, zmiany nazw firm, zmiany
siedziby, itp. oraz formularze wymaganych dokumentów do pobrania ze strony
http://www.ytj.fi/. Obecnie jest przygotowywany interaktywny system elektroniczny
wypełniania i przekazywania dokumentów.
Przekazywanie obowiązkowych danych statystycznych – poziom 3 (z 3
możliwych).
Informacje statystyczne mogą być przekazywane elektronicznie trybie on-line do
Urzędu Statystycznego Finlandii (Statistics Finland), http://www.stat.fi/.
Deklaracje celne mogą być wypełniane i przesyłane on-line, http://www.tulli.fi/.
64
Dostępne informacje i formularze do pobrania za pośrednictwem strony
http://ymparisto.fi/. Zezwolenia są wydawane przez jeden z trzech regionalnych
Urzędów Ochrony Środowiska.
Obecnie w Finlandii nie ma centralnego systemu zamówień publicznych. Państwowa
Spółka Hansel Ltd (dostępna pod adresem http://www.hansel.fi/) działająca jako
centralny urząd zamówień publicznych (dla jednostek państwowych) wprowadziła w
pełni elektroniczny system zamówień publicznych (o nazwie Sentterii), który się nie
sprawdził i został wycofany. Informacji i uwag dotyczących zamówień publicznych
dostarcza strona internetowa JULMA (wprowadzona przez Ministra Handlu i
Przemysłu).
6.6
Rozwój usług eGovernment w Słowenii
Słowenia jest republika parlamentarną, należącą do Unii Europejskiej od 1maja 2004r.
Obszar:
20 273 km 2
Liczba ludności:
47% (2004)
93% (2004)
Procent użytkowników domowych wykorzystujących łącza szerokopasmowe
(2004)
10%
62% (2004)
11,7% (2004)
7,0% (2004)
2,9% (2004)
46 % (2004)
43 % (2004)
36 % (2004)
Źródło: Eurostat
Rząd Słowenii, w dążeniu do szybkiego rozwoju ekonomicznego kraju, docenia
znaczenie informatyzacji sektora administracji publicznej dla usprawnienia
65
zarządzania, przekazu informacji publicznej, procesów administracji związanych z
obsługą obywateli, instytucji i jednostek gospodarczych. Strategicznym celem tego
rządu jest stworzenie społeczeństwa informacyjnego, poprzez wdrożenie technologii
ICT. Jednym z aspektów realizacji tej strategii jest zapewnienie powszechnej
dostępności usług eGovernment dla obywateli oraz dla przedsiębiorstw i usprawnienie
komunikacji między jednostkami administracji państwowej na szczeblu centralnym i
regionalnym.
W 1997r. Słowenia przystąpiła do realizacji strukturalnych i funkcjonalnych reform
administracji publicznej, które po roku 2000 zostały przyspieszone i dostosowane do
wymagań Unii Europejskiej. Program reform został nakreślony w ramowych
dokumentach (strategiach i planach działań na rzecz rozwoju usług eGovernment i
handlu elektronicznego), w szczególności w dokumencie „Strategy of the Republic of
Slovenia in the Information Society (RSvID)”, przyjętym w 2003r. Ponadto wydano
kilka aktów prawnych, określających ramy prawne dla działalności w ww. obszarach,
w tym „Act on the Information of Public Charakter (ZDIJZ) (w 2005 r. wprowadzono
nowelizację tego dokumentu, adoptując zapisy nowych procedur EU oraz
wprowadzając zapisy dotyczące sprawdzania poziomu świadczenia usług
publicznych). Słowenia wprowadziła podpis elektroniczny (na mocy ustawy przyjętej
w 2000r.) oraz system Klucza Publicznego (PKI), do wydawania którego są
uprawnione cztery instytucje posiadające akredytację (m.in. Ministerstwo
Administracji Publicznej). Aktualnie Słowenia wprowadza projekt karty elektronicznej
(e-ID card). W Słowenii osobą odpowiedzialną za wdrażanie i świadczenie usług
eGovernment jest Minister Administracji Publicznej, a opracowywaniem strategii i
nadzorowaniem implementacji usług zajmuje się Sekcja eGovernment Departamentu
Usług eGovernment i Obsługi Procesów Administracyjnych Ministerstwa
Administracji Publicznej.
Dostęp do usług publicznych umożliwia (uruchomiony w marcu 2001r.) państwowy
portal e-Uprava (zmodernizowany w grudniu 2003r.) Portal oferuje dostęp do
informacji publicznej i usług publicznych oraz zapewnia linki do aplikacji EUZ
(Elektronskie upravne zadeve http://euz.gov.si/), umożliwiającej elektroniczną obsługę
formularzy przechowywanych w centralnym rejestrze procedur. Dostęp do usług jest
możliwy przy wykorzystaniu (wymaganych w Słowenii) kwalifikowanych
certyfikatów cyfrowych. Portal e-Uprava daje w szczególności dostęp portalu e-VEM,
który umożliwia rejestrację działalności gospodarczej on-line oraz rejestrację danych
dotyczących podatków i ubezpieczeń.
Większość urzędów w Słowenii posiada własne sieci Intranetu, ma dostęp do Internetu
i jest dołączona do szerokopasmowej sieci rządowej HKOM (FAST Communications
Network) (która aktualnie łączy 1600 sieci LAN). Na terenie kraju usługi publiczne
realizowane są w urzędach lokalnej administracji państwowej. Obecnie po wdrożeniu
reform instytucje państwowe mają obowiązek przechowywania dokumentów
wydawanych obywatelom, co wymaga baz danych służących do przechowywania
dokumentów w formie elektronicznej. Usługi dla obywateli są oparte na jednolitym
rejestrze referencyjnym, jakim jest Centralny Rejestr Ewidencji Ludności (The Central
Register of Population (CRP)), którego właścicielem i głównym odpowiedzialnym za
jego funkcjonowanie jest Minister Spraw Wewnętrznych. Wiele instytucji rządowych
66
ma bezpośrednie linki do tego rejestru i każdego dnia aktualizuje dane zawarte w
rejestrze (np. dane adresowe, dane dotyczące urodzeń, zgonów, zmiany nazwisk).
Przepływ danych przebiega także w kierunku przeciwnym - z CRP są pobierane dane
dla rejestrów różnych instytucji np. ministerstw, urzędów podatkowych. Obywatele
mają dostęp do rejestru CPR (w ograniczonym zakresie) za pośrednictwem numerów
PIN i kwalifikowanych certyfikatów cyfrowych.
Portal internetowy eDavki (eTaxes) (http://edavki.durs.si/) umożliwia obywatelom
prowadzenie rozliczeń z urzędem skarbowym (Tax Office) w sposób elektroniczny.
Od 2004 podatnicy mogą wprowadzać deklaracje podatkowe w trybie on-line. Liczba
podatników prowadzących rozliczenia w trybie on-line szybko wzrasta (w roku 2005
w trybie on-line rozliczało się o 42%więcej obywateli niż w roku 2004).
możliwych)
Z pośrednictwem strony http://www.ess.gov.si/ możliwe jest przeszukiwanie baz
danych zawierających oferty pracy. Osoby poszukujące pracy mogą się rejestrować w
systemie, do którego dostęp mają również pracodawcy poszukujący pracowników i
zamówić dostarczanie cotygodniowych wyników przeglądu baz danych wg
określonego przez poszukującego profilu zawodowego.
Informacje o zasiłkach dla bezrobotnych (warunkach uzyskania, okresach
przyznawania, wysokości, warunkach zawieszania przyznawania itp.) są zamieszczane
na stronie http://www.ess.gov.si/ wraz z formularzami (do pobrania) dokumentów
wymaganych do przedłożenia w urzędach.
System zasiłków rodzinnych prowadzony jest w Słowenii przez Ministerstwo Pracy,
Spraw Rodziny i Opieki Społecznej i podległe ministerstwu 62 Centra Opieki
Społecznej. Na stronach ww. ministerstwa (http://www.sigov.si/mddsz) lub na
stronach poszczególnych Centrów Opieki Społecznej możliwe jest uzyskanie
informacji o zasadach przyznawania zasiłków rodzinnych oraz pobranie formularzy
wymaganych dla przyznania zasiłku.
Zwrot kosztów leczenia– poziom 1 (z 4 możliwych)
Jedynie dostępna informacja o możliwościach zwrotu kosztów leczenia stronie
http://www.zzzs.si/.
możliwych)
System pomocy dla studentów w Słowenii podlega Ministerstwu Edukacji, Nauki i
Sportu. Na stronie http://www.mszs.si/ dostępne są informacje o pomocy stypendialnej
i formularze dokumentów do pobrania.
67
Paszporty wydawane są przez jednostki administracyjne, a w sprawach pilnych mogą
być również wydawane bezpośrednio przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
Informacje dotyczące procedury wydawania paszportów dostępne w portalu jednostek
administracyjnych (Administrative Units Portal) lub na stronie Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych (http://www.mnz.si/).
Egzamin i wydawanie prawa jazdy - poziom 2 (z 3 możliwych)
Prawa jazdy wydawane są przez jednostki administracyjne. Informacje dotyczące
procesu uzyskania prawa jazdy jak również formularze wymaganych dokumentów
dostępne są w portalu jednostek administracyjnych (Administrative Units Portal) lub
za pośrednictwem strony Ministerstwa Spraw Wewnętrznych pod adresem
(http://upravneenote.gov.si/).
Rejestrację pojazdów (nowych, używanych i importowanych) obsługują jednostki
administracji. Informacje o procedurze rejestracji oraz formularze dokumentów do
wypełnienia wymaganych do złożenia dostępne są w portalu jednostek
administracyjnych
(Administrative
Units
Portal)
pod
adresem
(http://upravneenote.gov.si/).
możliwych)
Pozwolenia na budowę wydawane są przez Ministerstwo Środowiska i Planowania
Przestrzennego. Portal jednostek administracyjnych (Administrative Units Portal)
udostępnia pod adresem http://upravneenote.gov.si/ informacje o procesie uzyskiwania
pozwoleń i udostępnia do pobrania formularze wymaganych dokumentów, które
należy złożyć w jednostkach administracyjnych. Usługa umożliwia uzyskanie
przedłużenia pozwolenia na budowę drogą elektroniczną on-line.
Od czerwca 2004 obywatele Słowenii mogą zgłaszać zdarzenia (meldunki o
przestępstwach, wykroczeniach) na policję drogą elektroniczną za pośrednictwem
państwowego (centralnego) portalu usług publicznych (e-Goverment) o nazwie - State
Portal.
możliwych)
W Słowenii funkcjonuje system biblioteki centralnej podlegający Instytutowi
Informacji Naukowej (IZUM) (http://cobiss.izum.si/) umożliwiający dostęp do
katalogów i elektroniczne zamawianie książek.
– poziom 3 (z 3 możliwych)
68
Akta stanu cywilnego (akty urodzenia i akty zawarcia małżeństwa) mogą być
udostępniane i pobierane (w formie odpisów) w trybie on–line, przy użyciu aplikacji o
nazwie Electronic Administrative Affairs (EEA) lub o nazwie Elektronskie upravne
zadeve (EUZ)-(http://euz.gov.si/), która zapewniają w pełni elektroniczną obsługę
formularzy rejestrowanych w centralnym rejestrze procedur. Dostęp do aplikacji jest
możliwy przy zastosowaniu kwalifikowanych cyfrowych certyfikatów (qualified
digital certificate) obowiązujących w Słowenii.
Przyjęcia na studia– poziom 4 (z 4 możliwych)
W Słowenii funkcjonuje centralny, interaktywny system składania elektronicznych
wniosków o przyjęcie na wszystkie wyższe uczelnie (CAO – Central Application
Office) - (http:/www.vpis.uni-lj.si/), obsługujący także informacje o wynikach testów,
zgłoszenia wniosków rezerwowych na wolne miejsca i rozdział miejsc, statystykę
wyników itp.
Tylko informacje na stronie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (http://www.mnz.si/).
Zapisanie się na wizytę u lekarza – poziom 1 (z 4 możliwych).
Tylko informacje na stronie Ministerstwa Zdrowia http://www.gov.si/mz.
pracowników –– nie dotyczy (poziom 0)
Brak elektronicznej usługi w zakresie rejestracji i rozliczeń dotyczących ubezpieczenia
pracowników.
Portal internetowy eDavki (eTaxes) (http://edavki.durs.si/) umożliwia płatnikom
(osobom prawnym) prowadzenie rozliczeń z urzędem skarbowym (Tax Office) w
sposób elektroniczny. Od 2004 przedsiębiorcy mogą wprowadzać deklaracje
podatkowe w trybie on-line.
Rozliczenie podatku od towaru i usług – poziom 4 (z 4 możliwych)
Portal internetowy eDavki (eTaxes) (http://edavki.durs.si/) umożliwia przedsiębiorcom
wysyłanie do urzędu skarbowego (Tax Office) deklaracji podatkowych dotyczących
podatku VAT w sposób elektroniczny. Od 2004 przedsiębiorcy mogą wprowadzać
deklaracje podatkowe w trybie on-line.
W Słowenii został uruchomiony 1 lipca 2005r portal e-VEM, umożliwiający dostęp do
w pełni interaktywnego systemu rejestracji działalności gospodarczej,
udostępniającego szybką i pełną obsługę w zakresie udzielania informacji i zakładania
firm (tzw. „one stop shop”), którego celem jest uproszczenie, przyśpieszenie i
potanienie procesu uruchamiania przedsiębiorstw.
69
W portalu e-VEM wydzielone zostały trzy rodzaje serwisów (punktów obsługi (eVEM points)): punkty informacyjne (info points), punkty wspomagania (support
points), punkty rejestracji (registration points).
Wnioski o rejestrację firm mogą być wysyłane elektronicznie, przy czym wymagane
jest używanie kwalifikowanych cyfrowych certyfikatów (qualified digital certificate)
obowiązujących w Słowenii. Decyzje o rejestracji dla podmiotów gospodarczych
występujących o rejestrację drogą elektroniczną, wysyłane są zwrotnie drogą
elektroniczną i podpisane z wykorzystaniem podpisu cyfrowego.
W Słowenii, podmioty gospodarcze mogą przekazywać dane statystyczne Urzędu
Statystycznego
(Statistical
Office)
w
wersji
elektronicznej
on-line
(http://www.stat.si/).
Dostęp do informacji o procedurach celnych oraz możliwość pobrania formularzy
wymaganych dokumentów i deklaracji celnych pod adresem (http://carina.gov.si/).
Dostęp do informacji o procedurach uzyskiwania pozwoleń i opłatach oraz możliwość
pobrania formularzy wymaganych dokumentów na stronie (http:/www.arso.gov.si/).
Dostęp do informacji o procedurach dotyczących zamówień publicznych oraz
możliwość pobrania formularzy wymaganych dokumentów na stronie
(http:/www.gov.si/mf/slov/javnar/javnar.htm).
70
7.
ROZWÓJ
USŁUG
EGOVERNMENT
ORAZ
ELEKTRONIZACJI
URZĘDÓW
ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ W POLSCE
7.1
Wprowadzenie
Przed administracją publiczną szczebla centralnego oraz regionalnego i lokalnego w
Polsce stoi odpowiedzialne zadanie zapewnienia środków komunikacji elektronicznej
oraz narzędzi zapewniających odpowiednią jakość usług, w szczególności
gwarantujących poufność i bezpieczeństwo komunikacji. W całym sektorze
administracji publicznej uruchamiane są kolejne projekty związane z elektronizacją
urzędów i wdrażaniem usług publicznych, realizowanych przy wykorzystaniu
interaktywnych platform usługowych i Internetu oraz informatycznych systemów
zarządzania i wspomagania decyzji administracyjnych. Inicjatywy i działania,
związane z realizacją strategii ePolska, w ramach której realizowany jest program
rozwoju sieci i usług administracji publicznej (Wrota Polski), są podejmowane i
realizowane przez instytucje krajowe zgodnie z wytycznymi, zawartymi w
dokumentach programowych Rządu oraz w harmonizacji z programami unijnymi.
Istnieje obawa, że realizacja całej strategii, jak i niektórych programów,
skomplikowana w sensie technicznym, może okazać się jeszcze trudniejsza w sensie
finansowym z powodu ograniczonych budżetów instytucji publicznych.
W niniejszym rozdziale przedstawiono wyniki analizy praktycznej realizacji programu
Wrota Polski. Podstawą analizy były wyniki badań rozwoju usług eGovernment w
Polsce, przeprowadzonych na zlecenie Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, przez
wyspecjalizowane instytucje, takie jak Capgemini, ARC Rynek i Opinia oraz inne.
Analiza została wykona m.in. na podstawie następujących dokumentów:
−
−
−
7.2
eGovernment in Poland, listopad 2005r.
Rozwój eGovernment w Polsce, 3 edycja badań eEuropa, lipiec 2004r.
Stopień informatyzacji urzędów w Polsce, raport generalny z badań
ilościowych dla Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, wrzesień 2004r.
Ocena zaawansowania procesu przenoszenia usług administracji
publicznej na platformę elektroniczną w Polsce
7.2.1 Organizacja badań
Ocenę wykonano na podstawie raportu eGovernment in Poland opracowanego w
listopadzie 2005r. w ramach programu IDABC i udostępnionego w portalu tego
programu - eGovernment Observatory. Raport zawiera informacje dotyczące poziomu
rozwoju usług eGovernment w Polsce, przekazywane Komisji Europejskiej.
Informacje dotyczą 20 podstawowych usług eGovernment podanych w tabeli 5.6-1 (12
dla obywateli i 8 dla przedsiębiorstw).
Poziom rozwoju poszczególnych usług, wyrażany w skali od 1 do 4, określa stopień
interaktywności usługi lub możliwości realizacji danej usługi w sposób zdalny
71
(poprzez Internet). W tabeli 7.2-1 przedstawiono funkcjonalności poszczególnych
poziomów.
Tabela 7.2-1
Poziom
1
25%
2
50%
3
75%
4
100%
Opis
Dostępna informacja na stronie www dotycząca danej usługi
publicznej (zawierająca m.in. opis przebiegu procedur,
formularzy do wypełnienia, itp.)
Możliwość pobrania on-line formularzy, wypełnienia i
wydrukowania oraz złożenia ich osobiście w odpowiednim
urzędzie (zgodnie z dotychczasową procedurą)
Dwukierunkowa komunikacja, polegająca na pobraniu
formularzy, wypełnieniu i odesłaniu drogą elektroniczną
Pełna obsługa procedur w sposób zdalny, włącznie z
uzyskaniem potwierdzenia oraz wynikiem decyzji
administracyjnej
7.2.2 Przegląd rozwoju usług eGovernment w Polsce
Na stronie www Ministerstwa Finansów (http://www.mf.gov.pl/) dostępne są
informacje o usłudze i formularze do pobrania. W kwietniu 2005 roku Ministerstwo
Finansów przedstawiło plan rozwoju usług związanych z obsługą podatników.
Wdrożenie tej usługi w pełni on-line, w wersji umożliwiającej osobom prawnym
dokonywanie poprzez Internet interaktywnych transakcji płatniczych, powinno
zakończyć się na początku 2006 roku. Wersja usługi, umożliwiająca obywatelom
dokonywanie transakcji płatniczych, powinna zostać wdrożona do końca 2012 roku.
Poszukiwanie ofert pracy i pomoc w znalezieniu pracy – poziom 2 (z 3 możliwych)
„Labour Information” dostarcza informacje przeznaczone dla osób poszukujących
pracy i pracodawców. Strona umożliwia dostęp do bazy danych zawierającej oferty
pracy w całym kraju (system e-PULS).
Na stronie www Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej znajduje się adres Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych (www.zus.pl/), pod którym są dostępne informacje i
formularze do pobrania. W Polsce problemy bezrobotnych znajdują się w gestii
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zarządza funduszami przeznaczonymi na
zaspokajanie żądań pracowników w przypadku upadłości lub bankructwa zakładu
pracy. Rejestracją i wypłacaniem zasiłków dla bezrobotnych zajmują się terenowe
urzędy pracy.
72
Usługę świadczą centralne i terenowe oddziały ZUS. W witrynie ZUS
(http://www.zus.pl/) są dostępne wyłącznie informacje. Rejestracją i płatnościami
zajmują się lokalne biura agencji państwowych i pracownicy, zależnie od statusu
ubiegającego się o zasiłek. Poza podstawowym zasiłkiem rodzinnym, istnieją jeszcze
inne zasiłki (np. dla niepełnosprawnych). Płatności są dostarczane przez pracowników
lub agentów ubezpieczeniowych.
Pod adresem http://www.nfz.gov.pl/ portalu Narodowego Funduszu Zdrowia dostępne
są informacje i formularze do pobrania. Narodowy Fundusz Zdrowia, utworzony na
podstawie ustawy z 23 stycznia 2003 roku, dotyczącej podstawowego ubezpieczenia
społecznego, zarządza finansami związanymi z realizacją usług zdrowotnych. Osoby
objęte ogólnym ubezpieczeniem zdrowotnym (obowiązkowym lub dobrowolnym) są
uprawnione do korzystania z bezpłatnych usług zdrowotnych w placówkach służby
zdrowia, które mają podpisane umowy z NFZ. Różnica między ceną detaliczną leku a
ceną leku wynikającą z ryczałtu lub zniżki, jest rozliczana między administracją
służby zdrowia i aptekami.
możliwych)
Ministerstwo Edukacji i Nauki nie świadczy tej usługi i w związku z tym na swojej
stronie internetowej pod adresem http://www.menis.gov.pl/ nie dostarcza informacji
związanych z tą tematyką. Obecnie w Polsce stypendiami studenckimi zarządzają
wyższe uczelnie.
Wydawanie dokumentów potwierdzających tożsamość i inne dane osobowe –
poziom 1 (z 3 możliwych)
1. Wydanie paszportu
Obecnie na stronie www Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
(http://www.mswia.gov.pl/spr) dostępna jest wyłącznie informacja o procedurach
związanych z wydawaniem paszportu.
2. Egzamin i wydanie prawa jazdy
Aktualnie, podobnie jak w przypadku usługi wydanie paszportu, na stronie www
Ministerstwa Transportu i Budownictwa (http://www.mi.gov.pl/) dostępna jest
wyłącznie informacja o procedurach związanych z uzyskaniem prawa jazdy.
W chwili obecnej, podobnie jak w przypadku ww. usług, na stronie www Ministerstwa
Transportu i Budownictwa (http://www.mi.gov.pl/) dostępna jest wyłącznie informacja
o procedurach związanych z rejestracją pojazdu.
możliwych)
73
Na stronie http://www.mi.gov.pl/ dostępne są wyłącznie ogólne informacje, dotyczące
przebiegu procedur związanych z wydawaniem pozwoleń na budowę. Szczegółowe
aplikacje są obsługiwane przez portale urzędów wojewódzkich i lokalnych.
Dostępna jest wyłącznie informacja Komendy Głównej i komend wojewódzkich
policji. Komendy policji podlegają MSWiA, w związku z tym aktualnie na stronie
www MSWiA, pod adresem Komendy Głównej Policji http://www.policja.gov.pl/),
znajdują się informacje umieszczane przez tę Komendę. Zakres i zawartość informacji
zamieszczanej na stronach www poszczególnych komend wojewódzkich jest
zróżnicowana i zależy od inwencji komendy.
możliwych)
Aktualnie na stronach www Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
(http://www.mk.gov.pl/) oraz urzędów wojewódzkich i lokalnych udostępniana jest
wyłącznie informacja.
W chwili obecnej, z wyjątkiem Biblioteki Narodowej w Warszawie, polskie biblioteki
publiczne nie posiadają zcentralizowanego systemu informacji i katalogów. Archiwa
państwowe i największe biblioteki uniwersyteckie są wyposażone w elektroniczne
katalogi i przeszukiwarki. Uruchomiona w grudniu 2002 roku Polska Biblioteka
Internetowa, ma do końca 2008 roku zapewnić dostęp do cyfrowych kopii wszystkich
dzieł polskiej i obcej literatury, grafiki i obrazów oraz publikacji naukowych i
specjalnych edycji dokumentów dla niewidomych.
– poziom 1 (z 3 możliwych)
Informacja dostępna na stronie www MSWiA (http://www.mswia.gov.pl/) i lokalnych
urzędów. W poszczególnych województwach udostępniana jest głównie informacja.
Tylko niektóre urzędy zapewniają możliwość pobierania formularzy.
Usługa realizowana jest wyłącznie w wersji udostępniania informacji. Informacja
dostarczana jest na stronie www Ministerstwa Edukacji i Nauki
(http://www.menis.gov.pl/) oraz na stronach www wyższych uczelni. Niektóre
największe uczelnie mają zaimplementowane systemy zapisów i rejestracji na
wykłady i egzaminy. Ministerstwo Edukacji i Nauki pracuje obecnie nad krajowym
systemem rejestracji w liceach, dostosowując go do potrzeb systemów rejestracji na
wyższe uczelnie.
Informacja dostępna na stronie www MSWiA (http://www.mswia.gov.pl/) oraz w
witrynach urzędów wojewódzkich i lokalnych. Usługa polega wyłącznie na
udostępnianiu informacji. Niektóre urzędy udostępniają również formularze do
pobrania.
74
Udostępnianie
informacji
na
stronie
www
Ministerstwa
Zdrowia
(http://www.mz.gov.pl/). Narodowy Fundusz Zdrowia zaimplementował krajowy
system informacji udostępniający publicznie informacje o liczbie oczekujących i
średnim czasie oczekiwania na realizację świadczeń medycznych w placówkach
leczniczych wszystkich województw. Informacje te są dostępne na stronach www
wszystkich wojewódzkich urzędów NFZ. Niektóre placówki zdrowia mają
zaimplementowane systemy zgłaszania, działające najczęściej w systemie
półinteraktywnym, polegającym na tym, że osoby, które wypełniły formularze
zgłoszeń są powiadamiane przez szpitale.
Rejestracja oraz rozliczenie wynikające z obowiązku ubezpieczenia społecznego
Usługa umożliwia składanie przez Internet comiesięcznych deklaracji o
ubezpieczeniach społecznych (w ramach obowiązkowych działań nałożonych na
podmioty zatrudniające ponad 5 osób). Usługa jest dostępna na stronie www Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych (http://www.zus.pl/) i ralizowana w pełni on-line z
zastosowaniem Infrastruktury Klucza Publicznego.
Na stronie www Ministerstwa Finansów (http://mf.gov.pl/) są dostępne informacje i
formularze do pobrania. Ministerstwo planuje wprowadzenie tej usługi w pełni on-line
na początku 2006 roku.
Rozliczenie podatku dochodowego od towarów i usług – poziom 2 (z 4 możliwych)
Na stronie www Ministerstwa Finansów (http://mf.gov.pl/) są dostępne informacje i
formularze do pobrania. Ministerstwo planuje wprowadzenie tej usługi w pełni on-line
na początku 2006 roku.
Na stronie www Ministerstwa Sprawiedliwości są dostępne tylko informacje
Krajowego Rejestru Sądowego.
Przekazanie obowiązkowych danych statystycznych - poziom 3 (z 3 możliwych)
Główny Urząd Statystyczny umożliwia realizację tej usługi w pełni on-line na swojej
stronie www (http://www.stat.gov.pl/). Istnieje możliwość przesyłania danych do
wojewódzkich urzędów statystycznych, dzięki programowi instalowanemu u klientów
i formularzom pobieranym on-line w systemie krajowym lub INTRASTAT.
Deklaracje celne – poziom 4 (z 4 możliwych)
Usługa dostępna na stronie www MF pod adresem urzędu Służba Celna
(http:/www.mf.gov.pl/sluzba celna/). Dane dla INTRASTAT i EXTRASTAT,
dotyczące handlu z Unią Europejską i z krajami nie będącymi członkami UE, są
gromadzone przez SAD (Single Administrative Dokument) przy wykorzystaniu
formularzy pobieranych on-line. Dokumenty SAD mogą być przesyłane z
75
wykorzystaniem systemów: CELINA WEB-CEL (w przypadku standardowych
procedur) i CELINA OPUS (dla uproszczonych procedur).
Dostępna
informacja
na
(http://www.gov.cios.gov.pl/).
stronie
www
Ministerstwa
Środowiska
Usługa udostępniana jest na stronie www Urzędu Zamówień Publicznych
(http://www.uzp.gov.pl/). Urząd zamieszcza na swojej stronie Biuletyn (z możliwością
prostego i zaawansowanego szukania), bazę danych decyzji o kontraktach oraz
udostępnia organom administracji publicznej system publikacji ofert on-line.
7.3
Ocena poziomu rozwoju usług eGovernment w Polsce w skali kraju i
regionów
7.3.1 Organizacja badań
Ocenę przeprowadzono na podstawie raportu „Rozwój eGovernment w Polsce (3
edycja badań eEurope, lipiec 2004r)”. Wykonane zostały dwie kategorie badań:
badania podstawowe i pogłębione. Badania podstawowe miały na celu określenie
charakteru rozwoju usług publicznych on-line w Polsce. Celem badań pogłębionych
było rozpoznanie dostępności do stron www administracji publicznej na poziomie
gmin i powiatów.
7.3.2 Usługi będące przedmiotem badań
Badaniem zostały objęte wszystkie usługi eGovernment podane w tabeli 5.6-1.
7.3.3 Urzędy uczestniczące w badaniach podstawowych
W zależności od rodzaju usługi eGovernment, badania podstawowe zostały
przeprowadzone w urzędach centralnych, wojewódzkich, miejskich oraz instytucjach
użyteczności publicznej (uczelniach, szpitalach, komisariatach). Poniżej
przedstawiono wykaz urzędów wraz z wykazem usług świadczonych przez te urzędy
(liczby podane w nawiasach oznaczają liczbę urzędów, w których prowadzone były
badania).
Usługi dla obywateli:
Rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych – Ministerstwo Finansów,
strona www.mf.gov.pl (1) i wojewódzkie urzędy skarbowe (16);
Przeszukiwanie ofert pracy i pomoc w znalezieniu
www.praca.gov.pl (1) i wojewódzkie urzędy pracy (16);
pracy
–
strona
Uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych - strona www.zus.pl (1), oddziały
ZUS miast wojewódzkich (16) i wojewódzkie urzędy pracy (16),
76
Uzyskanie prawa do zasiłku rodzinnego – strona www.zus.pl (1), odziały ZUS miast
wojewódzkich (16),
Zwrot kosztów leczenia – strona www.zus.pl (1), oddziały ZUS miast wojewódzkich
(16),
Uzyskanie prawa do stypendium socjalnego lub za wyniki w nauce – kuratoria
miast wojewódzkich (16);
Wydawanie dokumentów poświadczających tożsamość oraz inne dane osobowe www.mswia.gov.pl (1) – dla wszystkich usług i dodatkowo:
-
wydanie dowodu osobistego –wojewódzkie urzędy miejskie (16),
wydanie paszportu – wojewódzkie urzędy miejskie (16),
egzamin i wydanie prawa jazdy – wojewódzkie urzędy miejskie (16),
rejestracja pojazdu – www.mswia.gov.pl (1) i wojewódzkie urzędy
miejskie (16);
Uzyskanie pozwolenia i czynności prawne związane z budową –
www.mswia.gov.pl (1) i wojewódzkie urzędy miejskie (16);
Zgłoszenie przestępstwa na policję – www.policja.pl (1) i komendy rejonowe
/dzielnicowe Warszawy, komendy wojewódzkie (16);
Dostęp do katalogów bibliotek publicznych i ich przeszukiwanie – biblioteki
publiczne miast wojewódzkich (16) i biblioteki akademickie (6);
Zgłoszenie do USC faktów podlegających rejestracji i uzyskanie odpisów aktów –
www.mswia.gov.pl (1) i urzędy stanu cywilnego miast wojewódzkich (16);
Przyjęcia na studia – www.men.waw..pl (1), uczelnie wyższe miast wojewódzkich
(16) i uczelnie wyższe prywatne (6);
Zmiana zameldowania – wojewódzkie urzędy miejskie (16);
Zapisanie się na wizytę u lekarza – www.mzios.gov.pl (1), szpitale kliniczne (8),
szpitale wojewódzkie (16).
Rejestracja oraz rozliczenie wynikające z obowiązkowego ubezpieczenia
społecznego– www.zus.pl (1) i oddziały ZUS miast wojewódzkich (16);
Rozliczenie podatku dochodowego od osób prawnych – www.mf.gov.pl (1), urzędy
skarbowe miast wojewódzkich (16), urzędy skarbowe obsługujące duże podmioty
gospodarcze (6);
Rozliczenie podatku dochodowego od towarów i usług (VAT) – www.mf.gov.pl (1)
i urzędy skarbowe miast wojewódzkich (16);
Rejestracja działalności gospodarczej – wojewódzkie urzędy miejskie (16), urzędy
statystyczne miast wojewódzkich (16), sądy miast wojewódzkich (16);
Przekazanie obowiązkowych danych statystycznych – www.stat.gov.pl (1), urzędy
statystyczne miast wojewódzkich (16);
Deklaracje celne – www.guc.gov.pl (1), urzędy celne miast wojewódzkich (16);
77
naturalnego – www.mswia.gov.pl (1), wojewódzkie urzędy miejskie(16);
Udział w zamówieniach publicznych – www.uzp.gov.pl (1).
7.3.4 Organizacja badań pogłębionych
Badania pogłębione dotyczyły funkcjonalności usług eGovernment oraz dostępności
do stron urzędów administracji publicznej na poziomie gmin i powiatów trzech
województw: małopolskiego, wielkopolskiego i lubelskiego. W tabeli 7.3-1 podano
wykaz usług i liczbę urzędów objętych badaniami w tych województwach.
Tabela 7.3-1
Lp.
Usługa publiczna
Województwo
małopolskie
Zasiłek dla bezrobotnych
5 urzędów gmin
miejskich, 5
Dokumenty tożsamości
urzędów gmin
Wydanie dowodu osobistego
wiejskich
10 starostw
Wydanie prawa jazdy
powiatowych
Rejestracja samochodów
Pozwolenia na budowę
Akty stanu cywilnego
5 urzędów gmin
miejskich, 5
Akt urodzenia
urzędów gmin
Akt zawarcia związku
wiejskich
małżeńskiego
Akt zgonu
Zmiana zameldowania
Rejestracja działalności
gospodarczej
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Województwo
wielkopolskie
5 urzędów gmin
miejskich, 5
urzędów gmin
wiejskich
10 starostw
powiatowych
Województwo
lubelskie
5 urzędów gmin
miejskich, 5
urzędów gmin
wiejskich
10 starostw
powiatowych
5 urzędów gmin
miejskich, 5
urzędów gmin
wiejskich
5 urzędów gmin
miejskich, 5
urzędów gmin
wiejskich
7.3.5 Prezentacja wyników badań
Poziom świadczenia usług jest mierzony stopniem interaktywności lub stopniem
możliwości realizacji danej usługi w sposób zdalny (on-line przez Internet). Wyniki
badań zostały przedstawione według obowiązującej dotychczas skali (wyróżniającej
cztery poziomy interaktywności usług eGovernment) oraz (zgodnie z najnowszymi
zaleceniami Komisji Europejskiej) według nowej skali (wyróżniającej dwa poziomy
interaktywności usług eGovernment). W tabeli 7.3-2 podano cechy charakterystyczne
poszczególnych poziomów.
Tabela 7.3-2
Poziom
1
Stara
skala
25%
2
50%
Nowa
Opis
skala
0% Na stronie www dostępna informacja dotycząca danej usługi
publicznej
0% Możliwość pobrania on-line formularzy, wypełnienia i
wydrukowania oraz złożenia ich osobiście w odpowiednim urzędzie
78
3
75%
4
100%
0%
Interaktywna komunikacja polegająca na pobraniu formularzy,
wypełnieniu i zwrotnym odesłaniu drogą elektroniczną
100% Pełna obsługa procedur w sposób zdalny
7.3.6 Wyniki badań podstawowych rozwoju usług eGovernment w Polsce
7.3.6.1 Poziom rozwoju usług eGovernment w Polsce
Dla określenia stopnia rozwoju usług eGovernment w Polsce (według progów
przyjętych w starej i nowej skali) wyliczono średnią, oznaczającą uśrednioną wartość
poziomu interaktywności usług lub udział usług świadczonych w pełni on-line.
Uzyskane w 2004r. wyniki badań przedstawiono w tabeli 7.3-3.
Tabela 7.3-3
Średnia
krajowa
rozwoju
usług
eGovernment w Polsce
Średnia
krajowa
rozwoju
usług
świadczonych na rzecz przedsiębiorstw
Średnia
krajowa
rozwoju
usług
świadczonych na rzecz obywateli
Według dotychczasowego
standardu
34%
Według nowego
standardu
2%
43%
1%
31%
2%
Średnią krajową, określającą stopień rozwoju usług eGovernment świadczonych na
rzecz przedsiębiorstw w Polsce, z podziałem na poszczególne usługi, przedstawia
tabela 7.3-4.
Tabela 7.3-4
Usługa
Ocena według
dotychczasowego
standardu
Ocena według nowego
standardu
Rejestracja oraz rozliczenie wynikające z
obowiązku ubezpieczenia społecznego
pracowników
Przekazanie danych statystycznych
Rozliczenie podatku dochodowego od
towarów i usług (VAT)
75%
0%
70%
49%
12%
0%
Deklaracje celne
Rozliczenie podatku dochodowego od
osób prawnych (CIT)
43%
36%
0%
0%
Udział w zamówieniach publicznych
25%
0%
Uzyskanie pozwolenia i wnoszenie opłat
za korzystanie ze środowiska naturalnego
25%
0%
Rejestracja działalności gospodarczej
24%
0%
79
Wnioski:
Średnia krajowa rozwoju usług eGovernment świadczonych na rzecz przedsiębiorstw,
według starej skali wynosi 43% (według nowej 1%). Wpływ na ten stosunkowo
wysoki wskaźnik rozwoju tej grupy usług mają szeroko rozwinięte usługi z obszaru
obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (75%), przekazania danych statystycznych
(70%) i rozliczania podatku VAT (49%). Wysoki stopień rozwoju obowiązkowych
ubezpieczeń społecznych wynika z regulacji prawnych, do których muszą dostosować
się urzędy. Natomiast rozwój dwóch pozostałych usług nastąpił dzięki własnym
inicjatywom instytucji publicznych poszczególnych województw.
Średnią krajową, określającą stopień rozwoju usług eGovernment świadczonych na
rzecz obywateli w Polsce, z podziałem na poszczególne usługi, przedstawia tabela 7.35.
Tabela 7.3-5
Usługa
Rozliczenie podatku dochodowego od osób
fizycznych
Zgłoszenie do USC faktów podlegających
rejestracji i uzyskiwanie akt stanu cywilnego
Dostęp do katalogów bibliotek publicznych i
ich przeszukiwanie
Zmiana zameldowania
Przeszukiwanie ofert pracy i pomoc w
znalezieniu pracy
Wydawanie dokumentów poświadczających
tożsamość oraz inne dane osobowe
Rejestracja pojazdu
Zgłoszenie przestępstwa na policję
Uzyskanie pozwolenia i czynności prawne
związane z budową
Uzyskanie prawa do wypłaty świadczenia z
tytułu ubezpieczenia społecznego
Zapisanie się na wizytę u lekarza
Ocena według
dotychczasowego standardu
52%
49%
Ocena według
nowego standardu
0%
0%
39%
6%
34%
4%
31%
31%
6%
0%
30%
0%
28%
27%
25%
0%
12%
0%
25%
0%
11%
0%
Wnioski:
Średnia krajowa, określająca stopień rozwoju usług eGovernment świadczonych na
rzecz obywateli w Polsce, wynosi według starego standardu 31%. Wskaźnik rozwoju
usługi mierzony według nowej skali kształtuje się średnio na poziomie 2%.
Wyniki badań przedstawione w tabeli 7.3-5 wskazują na znaczne zróżnicowanie
poziomu rozwoju poszczególnych usług. Najbardziej rozwinięta jest usługa przyjęcia
na studia (52%), rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych (49%),
uzyskanie akt stanu cywilnego (39%). Najniższym poziomem rozwoju charakteryzuje
80
się usługa - zapisanie się na wizytę u lekarza (11%). Rozwój pozostałych usług
kształtuje się na poziomie od 25% (uzyskanie prawa do wypłaty świadczenia
społecznego, uzyskanie pozwolenia na budowę) do 34% (dostęp do katalogów
bibliotek publicznych).
7.3.6.2
Rozwój usług eGovernment w poszczególnych województwach w 2004r.
Średnią, określającą stopień rozwoju usług eGovernment w poszczególnych
województwach (oznaczającą uśrednioną wartość poziomu interaktywności usług lub
udział usług w pełni on-line) wyliczono podobnie jak w poprzednim badaniu (pk.
7.3.6.1) przyjmując progi według starej i nowej skali. Uzyskane w 2004r. wyniki
badań przedstawiono w tabeli 7.3-6.
Tabela 7.3-6
Nazwa województwa
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Ocena według dotychczasowego Ocena według nowego standardu
standardu
34%
3%
40%
8%
33%
0%
40%
0%
35%
0%
38%
0%
32%
0%
34%
0%
36%
0%
30%
0%
45%
13%
27%
3%
42%
0%
23%
0%
28%
0%
34%
0%
Wnioski:
Poziom rozwoju usług eGovernment w Polsce w 2004 r. wynosił 34% (o 13% więcej
niż w 2003r.). We wszystkich województwach, z wyjątkiem województwa
warmińsko-mazurskiego, usługi administracji publicznej osiągnęły poziom 25%.
Żadne z województw nie osiągnęło jeszcze rozwoju na poziomie 50% i więcej.
Najlepiej rozwinięte usługi mają województwa: pomorskie (45%), świętokrzyskie
(42%) i kujawsko-pomorskie (40%). Rozwój usług mierzony według nowej skali, w
większości województw kształtuje się na poziomie 0% (tylko w czterech
województwach wynosi nieco powyżej tej średniej).
Średnią, określającą stopień rozwoju usług eGovernment świadczonych na rzecz
przedsiębiorstw w poszczególnych województwach (bez jednostek administracji
centralnej), przedstawia tabela 7.3-7.
81
Tabela 7.3-7
Nazwa województwa
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Ocena według
dotychczasowego standardu
38%
55%
46%
46%
45%
45%
48%
36%
46%
48%
48%
44%
53%
43%
46%
45%
Ocena według nowego
standardu
0%
14%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
Wnioski:
Usługi eGovernment dla przedsiębiorstw są najbardziej rozwinięte w województwach:
kujawsko-pomorskim (55%) i świętokrzyskim (53%). Najniższy poziom rozwoju tych
usług (poniżej średniej krajowej – 43%) obserwuje się w województwach: opolskim
(36%) i dolnośląskim (38%). Średni stan rozwoju usług administracji publicznej dla
przedsiębiorstw w pozostałych województwach kształtuje się na poziomie wyższym
niż średnia krajowa (od 1 do 5%). Według nowej skali, pełna dostępność on-line usług
eGovernment dla przedsiębiorstw we wszystkich województwach, z wyjątkiem
województwa kujawsko-pmorskiego wynosi 0%.
Średnią, określającą stopień rozwoju usług eGovernment świadczonych na rzecz
obywateli w poszczególnych województwach (bez jednostek administracji centralnej),
przedstawia tabela 7.3-8.
Tabela 7.3-8
Nazwa województwa
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Ocena dotychczasowego
standardu
32%
44%
32%
39%
36%
30%
82
Ocena według nowego standardu
4%
8%
0%
0%
0%
0%
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
28%
34%
38%
26%
44%
29%
35%
18%
22%
26%
0%
0%
0%
0%
17%
8%
0%
0%
0%
0%
Wnioski
Stopień rozwoju usług publicznych dla obywateli w poszczególnych województwach
jest bardzo zróżnicowany (waha się od 18% do 44%). Najbardziej rozwinięte pod tym
względem są regiony województw: kujawsko pomorskiego - (44%), lubuskiego (39%)
oraz małopolskiego (44%). Najniższy poziom rozwoju obserwuje się w
województwach: warmińsko-mazurskim (18%), wielkopolskim (22%), podlaskim i
zachodnio-pomorskim (26%). Według nowej skali, pełna dostępność on-line usług
eGovernment dla obywateli jest znacznie niższa, w większości województw wynosi
0% i tylko w czterech województwach kształtuje się na poziomie od 4% do 17%
(dolnośląskie, kujawsko-pomorske, pomorskie i śląskie).
7.3.6.3
Rozwój poszczególnych kategorii usług eGovernment z podziałem na
województwa
Wyniki badania poziomu rozwoju poszczególnych usług eGovernment dla
przedsiębiorstw w poszczególnych województwach przedstawiono w tabeli 7.3-9.
Tabela 7.3-9
Nazwa
województwa
Dolnośląskie
Kujawskopomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Obowiązkowe
ubezpieczenia
społeczne
CIT
Ocena
[%]
DS
NS
75
0
75
0
Ocena
[%]
DS NS
25
0
25
0
Przekaza- Rejestra- Deklara- Pozwolecje celne
nie na
nie
cja
VAT
korzystadanych
działalnie ze
statysności
środowistycznych gospodarka natuczej
ralnego
Ocena
Ocena
Ocena
Ocena
Ocena
[%]
[%]
[%]
[%]
[%]
DS NS DS NS DS NS DS NS DS NS
25
0
66
0
25
0
50
0
0
0
50
0 100 100 33
0
50
0
50
0
75
75
75
75
25
50
25
25
50
50
50
50
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
83
66
66
66
66
0
0
0
0
8
33
25
33
0
0
0
0
50
50
50
50
0
0
0
0
50
0
25
25
0
0
0
0
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińskomazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
75
75
75
75
75
75
75
75
75
75
0
0
0
0
0
0
0
25
25
50
50
50
50
50
50
0
0
0
0
0
0
0
0
50
50
50
50
50
50
50
50
0
0
50
50
0
0
50
50
0
0
0
0
0
0
66
66
66
66
66
66
66
66
0
0
0
0
0
0
0
0
17
33
25
17
42
17
33
8
0
0
0
0
0
0
0
0
50
0
25
25
50
25
50
50
0
0
0
0
0
0
0
0
50
0
25
50
0
25
50
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
66
66
0
0
8
25
0
0
50
50
0
0
25
0
0
0
Wnioski:
Z przedstawionych wyników badań wynika, że rozwój usług eGovernment w
poszczególnych województwach jest zróżnicowany. We wszystkich województwach,
na tym samym lub zbliżonym poziomie są rozwinięte trzy grupy usług: obowiązkowe
ubezpieczenia społeczne (75%), rozliczenie podatku VAT (50%, z wyjątkiem
województwa dolnośląskiego, gdzie poziom rozwoju wynosi 25%) i przekazanie
obowiązkowych danych statystycznych (66%, poza województwem kujawskopomorskim, gdzie usługa ta osiągnęła najwyższy poziom rozwoju 100%). Poziom
rozwoju pozostałych usług dla osób prawnych w poszczególnych województwach
charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem. Dotyczy to usług, takich jak:
rozliczenie podatku CIT (w dziesięciu województwach - 50%, w trzech
województwach - 25%), rejestracja działalności gospodarczej (od 42% do 8%),
deklaracje celne (w dwunastu województwach - 50%, w dwóch województwach 25%, w woj. opolskim - 0%), uzyskanie pozwolenia i wnoszenie opłat za korzystanie
ze środowiska naturalnego (w pięciu województwach - 50%, w pięciu województwach
- 25%, w sześciu województwach - 0%).
Średnią, określającą stopień rozwoju usług eGovernment, świadczonych na rzecz
obywateli w poszczególnych województwach, przedstawia tabela 7.3-10.
84
Rozwój informatyzacji sektora administracji publicznej w Polsce na tle rozwoju tego sektora w innych krajach Unii Europejskiej
Tabela 7.3-10
Rozlicze- Przeszuki Uzyska-wanie nie prawa
nie
do
ofert
podatku
od osób pracy.... świadcze
nia
fizyczspołeczne
nych
-go
Ocena
Ocena
Ocena
[%]
[%]
[%]
DS NS DS NS DS NS
Dolnośląskie
25
0
33
0
19
0
kujawsko-pomorskie 50
0
33
0
19
0
Lubelskie
50
0
33
0
19
0
Lubuskie
50
0
0
0
19
0
Łódzkie
50
0
66
0
19
0
Małopolskie
50
0
33
0
31
0
mazowieckie
50
0
33
0
19
0
Opolskie
50
0
33
0
19
0
podkarpackie
50
0
0
0
31
0
Podlaskie
50
0
33
0
31
0
Pomorskie
50
0
33
0
31
0
Śląskie
50
0
33
0
31
0
świętokrzyskie
50
0
33
0
31
0
warmińsko50
0
33
0
31
0
mazurskie
wielkopolskie
50
0
33
0
31
0
zachodniopomorskie 50
0
33
0
31
0
Nazwa
województwa
Przyjęcia Zmiana Zapisanie
Akta
Wydawa- Rejestra- Uzyska- Zgłosze- Dostęp
na studia zameldosię na
stanu
do
nie przecja
nie
nie
wania
wizytę u
dokumen pojazdu pozwole- stępstwa katalo- cywilnelekarza
go
gów
nia na na policję
-tów tożbibliotek
budowę
samości
publicznych
Ocena
Ocena
Ocena
Ocena
Ocena
Ocena
Ocena
Ocena
Ocena
[%]
[%]
[%]
[%]
[%]
[%]
[%]
[%]
[%]
DS NS DS NS DS NS DS. NS DS NS DS NS DS NS DS NS DS NS
33
0
25
0
50
0
0
0
83 50 33
0
50
0
33
0
0
0
33
0
50
0
25
0 100 100 33
0
33
0
75
0
66
0
13
0
25
0
25
0
25
0
33
0
33
0
66
0
25
0
33
0
13
0
42
0
50
0
50
0
0
0
33
0
66
0
75
0
66
0
13
0
33
0
25
0
50
0
0
0
33
0
33
0
50
0
66
0
13
0
33
0
50
0
25
0
33
0
17
0
33
0
75
0
66
0
13
0
42
0
50
0
0
0
33
0
33
0
0
0
60
0
0
0
13
0
25
0
25
0
25
0
0
0
33
0
66
0
50
0
66
0
13
0
33
0
25
0
25
0
0
0
33
0
66
0
50
0
33
0
13
0
33
0
0
0
50
0
33
0
33
0
0
0
50
0
0
0
0
0
42
0
50
0
50
0
33
0
33
0 100 100 0
0 100 100 6
0
8
0
50
0
0
0 100 100 33
0
0
0
50
0
0
0
6
0
42
0
50
0
50
0
33
0
33
0
66
0
25
0
0
0
13
0
8
0
0
0
0
0
0
0
33
0
0
0
50
0
0
0
13
0
33
33
0
0
0
0
0
0
0
0
85
0
0
0
33
0
0
33
0
0
0
0
66
0
0
75
50
0
0
0
0
0
0
13
13
0
0
Wnioski
Stopień rozwoju usług eGovernment dla obywateli w poszczególnych województwach
charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem. W niektórych województwach pewne
usługi mają zerowy poziom, a w innych, te same usługi, osiągają najwyższy poziom
rozwoju (np. usługa zgłoszenie przestępstwa na policję). W każdym województwie, na
tym samym poziomie (50%) rozwinięty jest jeden rodzaj usług – rozliczenie podatku
dochodowego od osób fizycznych (wyjątek stanowi województwo dolnośląskie, w
którym stopień rozwoju tej usługi wynosi 25%). Względnie wysokim stopniem
rozwoju charakteryzują takie usługi jak:
-
przyjęcia na studia - od 25% (dwa województwa) do 75% (cztery
województwa), z wyjątkiem województwa pomorskiego, w którym
stopień rozwoju tej usługi wynosi 0%,
dokumenty tożsamości – od 8% (dwa województwa) do 42% (cztery
województwa).
Bardziej wyrównany poziom rozwoju w porównaniu z wyżej wymienionymi usługami
widoczny jest dla usług:
-
uzyskanie prawa do wypłaty świadczenia z tytułu ubezpieczenia
społecznego – we wszystkich województwach od 19% do 31%,
dostęp do katalogów bibliotek publicznych - od 17% do 33% we
wszystkich województwach, z wyjątkiem dolnośląskiego (83%) i
zachodniopomorskiego, gdzie wskaźnik rozwoju tej usługi wynosi 0%.
7.3.7 Ocena rozwoju poszczególnych kategorii usług eGovernment w skali kraju
i regionów
Ocena dotyczy wyników badań podstawowych (przedstawionych w pk. 7.3.6).
7.3.7.1 Usługi dla przedsiębiorstw
Przekazanie obowiązkowych danych statystycznych
Główny Urząd Statystyczny umożliwia płatne i niepłatne udostępnianie i przesyłanie
danych statystycznych wszystkim zainteresowanym stronom, ale tylko jeden
wojewódzki urząd statystyczny (województwo kujawsko-pomorskie) realizuje tę
usługę w pełnym wymiarze (100%) udostępniając link do witryny urzędu centralnego i
zamieszczając na swojej stronie www stosowną informację. Rozwój tej usługi w
Polsce w skali czterostopniowej ocenia się na 70%, a w nowej skali na 12% (niska
ocena wynika z faktu, że pozostałe urzędy nie zamieszczają takiej informacji, co
istotnie ogranicza funkcjonalność ich witryn).
Deklaracje celne
W 2004r. rozwój usług z zakresu deklaracji celnych realizowanych on-line, w skali
czterostopniowej osiągnął poziom 43%. Informacje i formularze związane z realizacją
tych usług oferuje 12 urzędów wojewódzkich. Trzy urzędy udostępniają tylko
informacje, a jeden (urząd wojewódzki w Opolu) nie udostępnia tej usługi wcale.
Według nowej skali usługa nie jest realizowana w pełni on-line (wynik pomiaru 0%).
86
Rozliczenie podatku od wartości towarów i usług (VAT)
Ocena rozwoju usługi związanej z obsługą podatku VAT wynosiła w skali
czterostopniowej 49%. Wszystkie województwa, z wyjątkiem dolnośląskiego oferują
informacje i możliwość pobierania formularzy ze swoich stron www. Według nowej
skali, Polska nie oferuje swoim obywatelom realizacji w pełni on-line usług
związanych z obsługą podatku VAT (ocena 0%).
Ocena rozwoju usługi rejestracji pojazdów w trybie on-line wynosiła w 2004r. w skali
czterostopniowej 24%. Wszystkie urzędy wojewódzkie w Polsce oferują częściową
realizację tej usługi. Najwyższy poziom rozwoju osiągnęło województwo pomorskie
(42%). Najniżej ocenione zostały województwa lubelskie, warmińsko-mazurskie, oraz
wielkopolskie (8%). Żadne województwo nie osiągnęło poziomu 50%. Według nowej
skali urzędy w Polsce nie oferują swoim obywatelom tej usługi w trybie on-line
(wynik 0%).
naturalnego
Ocena rozwoju usługi związanej z uzyskaniem pozwolenia i wnoszenia opłat za
korzystanie ze środowiska naturalnego w trybie on-line wynosiła w 2004r. w skali
czterostopniowej 25%. Ocena taka wynika z faktu, że sześć województw nie
uwzględnia wcale tej tematyki na swoich stronach www, pięć oferuje jedynie
informacje na temat tej usługi i tylko pięć umożliwia pobieranie odpowiednich
formularzy). Według nowej skali Polska nie oferuje swoim obywatelom usługi
uzyskania pozwolenia i wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska naturalnego online (wynik 0%).
7.3.7.2 Usługi dla obywateli
Rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych
Średnia krajowa rozwoju tej usługi w skali czterostopniowej wynosi 49%. W każdym
województwie, z wyjątkiem województwa dolnośląskiego, urzędy umożliwiają
pobieranie formularzy w celu rozliczenia podatku. Urzędy województwa
dolnośląskiego prezentują na stronach www prawidłowo wypełnione formularze, ale
nie zapewniają możliwości pobierania tych formularzy do wypełnienia. Według nowej
skali Polska nie oferuje swoim obywatelom tej usługi w pełni on-line (poziom rozwoju
0%).
Przeszukiwanie ofert pracy i pomoc w znalezieniu pracy
Średnia krajowa rozwoju tej usługi w skali czterostopniowej wynosi 31%. W trzynastu
województwach dostępna jest tylko informacja dotycząca usługi. W jednym
województwie (łódzkim) istnieje możliwość pobierania formularzy. W dwóch
województwach (lubuskim i podkarpackim) usługa jest całkowicie niedostępna
Według nowej skali Polska nie oferuje swoim obywatelom tej usługi w pełni on-line
(stopień rozwoju 0%).
87
Świadczenia społeczne (zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki rodzinne i chorobowe
oraz stypendia studenckie)
W 2004r. rozwój tej grupy usług osiągnął w dwóch grupach (po osiem województw)
poziom 19% i 31%, co w skali czterostopniowej dało średnią krajową rzędu 25%.
Najbardziej rozwinięte są usługi związane z zasiłkami rodzinnymi (50%). W
przypadku usług związanych z zasiłkami chorobowymi wszystkie urzędy we
wszystkich województwach zamieszczają informacje o usłudze. Brak jest informacji o
usłudze związanej z zasiłkami dla bezrobotnych. Według nowej skali Polska nie
oferuje swoim obywatelom usług z zakresu świadczeń społecznych w pełni on-line
(stopień rozwoju 0%).
Wydawania dokumentów poświadczających tożsamość oraz inne dane osobowe
Ocena poziomu rozwoju usług związanych z wydawaniem i wymianą dokumentów
tożsamości charakteryzuje się dużą rozpiętością i wynosi w skali czterostopniowej od
8% (województwo śląskie i warmińsko-mazurskie) do 42% (województwa: lubelskie,
mazowieckie, pomorskie i świętokrzyskie). Obserwuje się całkowity brak usług z
zakresu wydawania i wymiany dowodów osobistych i praw jazdy. Według nowej skali
Polska nie oferuje swoim obywatelom tej grupy usług w pełni on-line (stopień rozwoju
0%).
Rejestracja pojazdów
Średnia krajowa rozwoju usługi rejestracja pojazdów wynosi w skali czterostopniowej
28%. W siedmiu województwach urzędy udostępniają informacje i formularze
związane z rejestracją pojazdów on-line, a w pozostałych pięciu dostarczają
informacje dotyczące przebiegu procedur rejestrowania pojazdów. Urzędy w czterech
województwach nie przedstawiają na swoich stronach internetowych tematyki
rejestracji pojazdów. Według nowej skali Polska nie oferuje swoim obywatelom tej
usługi w pełni on-line (stopień rozwoju 0%).
Uzyskanie pozwolenia i czynności prawne związane z budową
Średnia krajowa rozwoju tej usługi (w skali czterostopniowej) kształtuje się na
poziomie 25%. Urzędy sześciu województw udostępniają informacje, dotyczące
procedur wydawania zezwoleń na budowę i umożliwiają pobieranie formularzy do
wypełnienia, urzędy czterech województw udostępniają jedynie informacje, a urzędy
pozostałych czterech województw nie świadczą tej usługi. Według nowej skali Polska
nie oferuje swoim obywatelom tej usługi w pełni on-line (stopień rozwoju 0%).
Zgłoszenie przestępstwa na policje
poziomie 27%. W 9 województwach komendy policji zamieszczają informację na
temat procedury obsługi zgłoszeń, w tym dwie komendy dodatkowo uruchomiły
przyjmowanie zgłoszeń on-line. W pozostałych siedmiu województwach komendy
policji nie udostępniają żadnych informacji na temat obsługi zgłoszeń. Według nowej
skali w tej kategorii usług, Polska uzyskała średnią krajową równą 12% (co oznacza,
że Polska nie oferuje swoim obywatelom tej usługi w pełni on-line). Wpływ na tę
ocenę miało wdrożenie przez komendy w Katowicach i w Bydgoszczy pilotażowego
projektu systemu obsługi zgłoszeń.
88
Dostęp do katalogów bibliotek publicznych i ich przeszukiwanie
poziomie 34%. Usługa jest najbardziej rozwinięta w województwie dolnośląskim,
gdzie poziom rozwoju wynosi 83%. Z badań wynika, że biblioteki publiczne
udostępniają swoim klientom przede wszystkim informacje. Spośród badanych 23
bibliotek, tylko Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu stworzyła możliwość
rejestracji on-line. Według nowej skali Polska nie oferuje swoim obywatelom tej
Średnia krajowa rozwoju tej grupy usług (w skali czterostopniowej) kształtuje się na
poziomie 39%. W tej kategorii usług przoduje województwo pomorskie, które dzięki
wprowadzeniu przez Urząd Miasta Gdańsk (jako jedyny urząd w Polsce) procedury
pełnej obsługi czynności związanych z aktami stanu cywilnego (obejmującej akta
urodzenia, zawarcia związku małżeńskiego i zgonu) uzyskało ocenę 100%. Urzędy
sześciu województw udostępniają informacje i formularze, urzędy czterech
województw jedynie informacje na temat usług związanych z wydawaniem akt zgonu,
a urzędy pozostałych pięciu nie zamieszczają żadnych informacji na temat realizacji
usług dotyczących akt stanu cywilnego. Według nowej skali Polska nie oferuje swoim
obywatelom tej kategorii usług w pełni on-line (stopień rozwoju 6%). Wynik uzyskany
został dzięki jednemu tylko urzędowi miasta Gdańska, który w pełni realizuje on-line
tę usługę.
poziomie 52%. Żadna z uczelni nie realizuje w pełni on-line tej usługi. Z badań
wynikło, że wszystkie województwa w Polsce, z wyjątkiem województwa
pomorskiego, częściowo realizują usługę związaną z rejestracją kandydatów na
wyższe uczelnie. Uczelnie w dziewięciu województwach udostępniają informacje i
dają możliwość pobierania formularzy on-line. Uczelnie w czterech województwach
umożliwiają także odsyłanie wypełnionych formularzy. W dwóch województwach
można uzyskać jedynie informacje o procesie rejestracji, a w jednym województwie
usługa wcale nie jest świadczona Według nowej skali Polska nie oferuje swoim
obywatelom tej usługi w pełni on-line (stopień rozwoju 0%).
Zmiana zameldowania
poziomie 31%. Usługa jest realizowana w pełni on-line jedynie w Urzędzie Miasta
Gdańsk. Urzędy pięciu województw udostępniają informacje i umożliwiają pobieranie
formularzy, a siedmiu nie zamieszczają na swoich stronach informacji związanych z
realizacją tej usługi. Według nowej skali Polska nie oferuje swoim obywatelom tej
poziomie 11%. Według nowej skali Polska nie oferuje swoim obywatelom on-line
usług związanych ze służbą zdrowia (stopień rozwoju 0%).
89
7.3.8 Wyniki badań pogłębionych rozwoju usług eGovernment w Polsce
7.3.8.1
Zakres badań
Badania pogłębione obejmowały urzędy niższych szczebli podziału administracyjnego
kraju (starostw oraz gmin miejskich i wiejskich). Ich celem była ocena stopnia
rozwoju tych usług na podstawie dostępności stron www urzędów oraz możliwości
wykorzystywania funkcjonalności wyższych poziomów usług eGovernment. Badania
wykonano w 30 urzędach z terenu w województwa wielkopolskiego, małopolskiego i
lubelskiego.
7.3.8.2 Dostępność stron www
Wynik badania dostępności stron www w urzędach starostw, gmin miejskich i
wiejskich przedstawia tabela 7.3-11.
Tabela 7.3-11
Starostwa
Gminy miejskie
Gminy wiejskie
Wielkopolskie
100%
100%
40%
Małopolskie
100%
100%
100%
Lubelskie
100%
100%
100%
Wnioski:
Uzyskane wyniki świadczą o tym, że dostępność stron internetowych urzędów
publicznych w Polsce jest duża (we wszystkich urzędach powiatowych i gmin
miejskich wynosiła 100%). Mniejszą dostępność uzyskano jedynie w urzędach gmin
wiejskich województwa wielkopolskiego (40%).
7.3.8.3 Dostępność usług eGovernment na poziomie urzędów starostw oraz
gmin miejskich i wiejskich
Wynik badania dostępności usług eGovernment w urzędach starostw, gmin miejskich i
wiejskich przedstawia tabela 7.3-12.
Tabela 7.3-12
Starostwa
Gminy miejskie
Gminy wiejskie
Wielkopolskie
19%
28%
6%
Małopolskie
14%
16%
18%
Lubelskie
13%
0%
0%
Wnioski:
Dostępność usług eGovernment w badanych gminach była niska, zwłaszcza w
gminach wiejskich (zdecydowana większość gmin nie udostępnia usług publicznych
przez Internet). Stosunkowo najlepiej rozwinięte są usługi publiczne w gminach
województwa wielkopolskiego. Najniższy (zerowy) poziom rozwoju występuje w
województwie lubelskim, w którym na poziomie gmin miejskich i wiejskich nie
zamieszcza się żadnych informacji.
90
7.3.8.4
Średnia określająca stopień rozwoju ogółu usług eGovernment w
urzędach starostw i gmin
Przedmiotem badań był ogół usług eGovernment świadczonych w urzędach starostw
oraz gmin miejskich i wiejskich. Wyniki badań wskazują, że powiaty osiągnęły
wyższy stopień rozwoju usług eGovernment niż gminy, ale w niewielu urzędach
powiatowych poziom usług przekroczył 25% (tzn. poziom 1 według skali
czterostopniowej). Tylko 13 spośród 30 badanych gmin miejsko-wiejskich oferowało
dostęp do usług publicznych przez Internet (przede wszystkim dostęp do informacji o
samych usługach realizowanych w sposób tradycyjny).
7.3.8.5
Średnia określająca poziom rozwoju poszczególnych usług eGovernment
w urzędach starostw i gmin
Przedmiotem badań były wybrane usługi eGovernment świadczone w urzędach
starostw (wydanie paszportu, egzamin i wydanie prawa jazdy, uzyskanie pozwolenia
na budowę, rejestracja pojazdu) oraz wybrane usługi świadczone w urzędach gmin
miejskich i wiejskich (uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych, wydanie dowodu
osobistego, akty stanu cywilnego, zmiana zameldowania, rejestracja działalności
gospodarczej).
Z przeprowadzonych badań wynika, że regionem o najsłabiej rozwiniętych usługach
publicznych on-line jest województwo lubelskie. Żaden urząd miejsko-gminny i
wiejski nie oferuje usług w trybie on-line, jedynie urzędy powiatowe oferują pewne
usługi (wydawanie prawa jazdy, pozwoleń na budowę, rejestracja pojazdów) w formie
udostępniania informacji (w ograniczonym zakresie). W województwie wielkopolskim
i małopolskim, średni wskaźnik dostępności większości usług oferowanych przez
urzędy gminne, miejskie i wiejskie, jest zróżnicowany (wynosi od 0% do 40%).
Średnia rozwoju usług, oferowanych przez urzędy gminne miejskie i wiejskie, w
żadnym z tych województw, nie osiągnęła poziomu drugiego (udostępnianie
formularzy), a w województwie małopolskim nie przekroczyła nawet poziomu
pierwszego (25%). Można stwierdzić, że wartość średnia rozwoju większości usług
oferowanych przez urzędy powiatowe w województwach małopolskim i
wielkopolskim nie osiągnęła poziomu pierwszego (25%), oraz że tylko w
województwie wielkopolskim usługa uzyskanie pozwolenia na budowę przekroczyła
poziom pierwszy.
7.3.8.6
Średnia rozwoju poszczególnych usług eGovernment w rozbiciu na
urzędy
Przedmiotem badań były usługi: uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych,
wydanie dowodu osobistego, wydanie paszportu, wydanie prawa jazdy, uzyskanie
pozwolenia na budowę, akta stanu cywilnego, rejestracja pojazdu, zmiana
zameldowania, rejestracja działalności gospodarczej. Z przeprowadzonych badań
wynikają następujące wnioski odnośnie stopnia rozwoju usług eGovernment w
badanych urzędach powiatowych, miejsko-gminnych i wiejskich:
Usługę uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych (poprzez Internet) oferują tylko
dwa urzędy gminne spośród trzydziestu badanych. Stopień rozwoju tej usługi wynosi
50%, co oznacza, że usługa jest świadczona na poziomie pobierania formularzy.
91
Usługa wydanie dowodu osobistego jest świadczona w formie elektronicznej w
województwie małopolskim i wielkopolskim (tylko połowa badanych urzędów
wykorzystuje Interent do obsługi procedur związanych z wydawaniem dowodów
osobistych). Urzędy, które oferują tę usługę umożliwiają dostęp do informacji, a 40%
spośród tych urzędów rozwinęło tę usługę do poziomu 50% (pobierania formularzy).
Dziesięć urzędów województwa małopolskiego i wielkopolskiego udostępnia na
swoich stronach www informacje na temat wydawania akt stanu cywilnego. Tylko trzy
urzędy spośród nich oferują dodatkowo pobieranie formularzy w trybie on-line.
Pozostałe dwadzieścia badanych urzędów, w tym wszystkie urzędy województwa
lubelskiego nie realizują tej usługi.
Osiem urzędów województwa małopolskiego i wielkopolskiego oferuje dostęp do
informacji związanych z realizacją on-line usługi zmiana zameldowania, a cztery z
nich dodatkowo umożliwia pobieranie formularzy.
Dziewięć spośród trzydziestu badanych urzędów udostępnia w swoich witrynach
informacje związane z obsługą procedur rejestracji pojazdów. Sześć z nich rozwinęło
te usługę do poziomu 2, umożliwiając pobieranie formularzy. Pozostałe 21 urzędów
nie realizuje tej usługi.
Usługa wydanie paszportu osiągnęła najwyższy poziom w województwie małopolskim
(siedem spośród dziesięciu badanych urzędów oferuje dostęp do informacji
dotyczących procesu wydawania i wymiany paszportów, jeden urząd osiągnął trzeci
poziom rozwoju, zapewniając możliwość odsyłania wypełnionych formularzy drogą
elektroniczną). W województwie wielkopolskim trzy urzędy powiatowe umożliwiają
dostęp do informacji dotyczących wydawania i zmiany paszportów. W województwie
lubelskim usługa jest niedostępna on-line.
Czternaście urzędów wprowadziło możliwość realizacji on-line usługi wydanie prawa
jazdy. Poziom rozwoju tej usługi w poszczególnych województwach jest podobny większość urzędów oferuję tę usługę na poziomie 1 (dostępu do informacji).
Najwyższy stopień rozwoju (poziom 3 z trzech możliwych) osiągnął urząd powiatowy
w Bochni (podobnie jest w przypadku usługi związanej z obsługą wydawania
paszportów).
Usługę rejestracja pojazdu oferuje w trybie on-line dwanaście badanych urzędów
powiatowych, przy czym pięć urzędów udostępnia tę usługę na poziomie 1, a siedem
na poziomie 2. Przodującym regionem jest województwo wielkopolskie, w którym
pięć urzędów oferuje tę usługę na poziomie 2. Województwa lubelskie i małopolskie
mają po jednym urzędzie, który świadczy tę usługę do poziomu 2.
Czternaście urzędów udostępnia na swoich stronach www usługę umożliwiającą
uzyskiwanie pozwoleń na budowę. Prawie wszystkie urzędy oferują tę usługę na
poziomie 2 (tylko dwa urzędy udostępniają usługę na poziomie 1).
92
7.3.9 Porównanie ogólnego poziomu rozwoju usług eGovernment w Polsce w
latach 2002 – 2004
7.3.9.1
Porównanie średniej określającej stopień rozwoju usług eGovernment w
Polsce w latach 2002-2004
Wyniki badań średniej rozwoju usług świadczonych na rzecz obywateli i
przedsiębiorstw, przeprowadzonych w latach 2002-2004 w Polsce, zamieszczono w
tabeli 7.3-13.
Tabela 7.3-13
Okres badania
Średnia rozwoju usług
eGovernment
IV 2002 rok
X 2002 rok
VI 2004 rok
eGovernment dla
przedsiębiorstw
25%
26%
43%
19%
21%
34%
eGovernment dla
obywateli
14%
15%
31%
Wyniki badań wskazują, że:
Średnia rozwoju usług eGovernment w Polsce zaledwie przekroczyła wartość 25%
(odpowiadającą poziomowi 1). W 2004 roku wartość średniej wynosiła 34% i była o
13% wyższa niż w roku 2002).
Usługi administracji publicznej rozwijają się nierównomiernie. Większe tempo
rozwoju występuje w grupie usług świadczonych dla przedsiębiorstw. Stopień rozwoju
tej grupy usług wynosił 43% (był niewiele mniejszy od wartości 50%, odpowiadającej
poziomowi 2). Średnia rozwoju usług dla obywateli wynosiła (w 2004r.) 31%, co
oznacza, że wskaźnik ten przekroczył zaledwie wartość 25% (odpowiadającą
poziomowi 1). Obserwuje się progres rozwoju obu grup usług, lecz z każdym rokiem
rośnie dystans między usługami świadczonymi na rzecz przedsiębiorstw w stosunku
do usług świadczonych na rzecz obywateli.
7.3.9.2
Porównanie rozwoju poszczególnych usług
przedsiębiorstw w Polsce w latach 2002-2004
eGovernment
dla
Wyniki badania średniej, określającej stopień rozwoju poszczególnych usług
eGovernment dla przedsiębiorstw w Polsce, przeprowadzonych w latach 2002-2004,
zamieszczono w tabeli 7.3-14.
Tabela 7.3-14
Usługa
Rejestracja oraz rozliczenie wynikające z obowiązku
ubezpieczenia społecznego pracowników
Przekazanie obowiązkowych danych statystycznych
Rozliczenie podatku dochodowego od towarów i usług
(VAT)
Deklaracje celne
Rozliczenie podatku dochodowego od osób prawnych (CIT)
Uzyskanie pozwolenia i wnoszenie opłat za korzystanie ze
93
IV 2002
38%
VI 2004
75%
37%
34%
70%
49%
14%
37%
22%
7%
43%
37%
25%
25%
środowiska naturalnego
15%
24%
Uzyskane wyniki świadczą o tym, że:
Najszybciej rozwijają się usługi z zakresu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych
(skok z 38% w 2002 r. do 75% w 2004 r.), przekazania danych statystycznych (średnia
70% w 2004r. - wzrost o 33% w porównaniu z rokiem 2002) i deklaracji celnych
(wzrost o 29%).
Niektóre usługi cechuje bardzo niski poziom rozwoju lub całkowity jego brak.
Dotyczy to w szczególności usług z zakresu rozliczania podatku dochodowego od
osób prawnych (brak postępu w rozwoju usług w latach 2002-2004), udziału w
zamówieniach publicznych (wzrost o 3%), rozliczenia podatku VAT (wzrost o 6%) i
rejestracji działalności gospodarczej (wzrost o 9%).
7.3.9.3
Porównanie rozwoju poszczególnych usług eGovernment dla obywateli
w Polsce w latach 2002-2004
Wyniki badań średniej określającej stopień rozwoju poszczególnych usług
eGovernment dla obywateli w Polsce, przeprowadzonych w latach 2002-2004,
Tabela 7.3-15
Usługa
Zgłoszenie do USC faktów podlegających rejestracji i
uzyskiwanie odpisów aktów
Dostęp do katalogów bibliotek publicznych
Zmiana zameldowania
Wydawanie dokumentów potwierdzających tożsamość
Rejestracja pojazdu
Świadczenia społeczne
Uzyskanie pozwolenia na budowę
Okres IV 2002
19%
37%
10%
Okres VI 2004
52%
49%
39%
25%
0%
27%
13%
8%
10%
11%
7%
2%
34%
31%
31%
30%
28%
27%
25%
25%
11%
Z porównania poziomu rozwoju usług eGovernment dla obywateli w Polsce w latach
2002-2004 wynikają następujące wnioski:
Wzrasta poziom usług dla obywateli, ale tylko średnia dla usługi przyjęcia na studia
przekroczyła wartość 50% (odpowiadającą poziomowi 2).
Największe tempo rozwoju osiągają usługi: przyjęcie na studia (wzrost o 33%),
zmiana zameldowania (wzrost z 0% do 31%), wydawanie akt stanu cywilnego (wzrost
o 29%) i rejestracja pojazdu ( wzrost o 20%).
94
Bardzo słabo rozwijają się usługi z zakresu pośrednictwa pracy (wzrost o 4%), opieki
medycznej (wzrost o 9%) oraz dostępu do katalogów bibliotek publicznych (wzrost o
9%).
7.3.10
Porównanie rozwoju usług eGovernment w Polsce i w krajach Unii
Europejskiej
7.3.10.1
Porównanie stopnia rozwoju ogółu usług eGovernment w Polsce i w
Europie w latach 2002-2004
Wyniki badań średniej, określającej stopień rozwoju usług eGovernment w latach
2002-2004 w Polsce i w Europie, zamieszczono w tabeli 7.3-16.
Tablica 7.3-16
Okres badania
IV 2002 rok
X 2002 rok
VI 2004 rok
Średnia rozwoju usług eGovernment
w Polsce
19%
21%
34%
Średnia rozwoju usług eGovernment
w Europie
54%
59%
66%
Z badań Capgemini przeprowadzonych w 18 krajach europejskich wynika, że:
Rozwój usług eGovernment w Polsce cechuje się większą dynamiką niż w badanych
krajach europejskich. W latach 2002-2004 nastąpił wzrost tych usług w Polsce średnio
o 13% (usługi te stanowią obecnie 34% wszystkich usług administracji publicznej
(według nowej skali w Polsce w trybie on-line jest dostępnych tylko 2% usług
eGovernment)). W tym samym okresie w krajach europejskich świadczenie usług
administracji publicznej w formie elektronicznej wzrosło o 7% (usługi eGovernment
stanowią tam 66% wszystkich usług administracji publicznej).
Mimo wyraźnego wzrostu rozwoju usług administracji publicznej w Polsce w latach
2002-2004, średnia krajowa w Polsce jest dwukrotnie niższa niż w badanych krajach
europejskich.
7.3.10.2 Porównanie stopnia rozwoju usług eGovernment dla przedsiębiorstw
Wyniki badań średniej, określającej stopień rozwoju usług eGovernment dla
przedsiębiorstw, przeprowadzonych w 2004 r. w Polsce i w Europie, zamieszczono w
tabeli 7.3-17.
Tabela 7.3-17
Usługa
Średnia rozwoju
usług dla przedsiębiorstw
w Polsce
Rejestracja oraz rozliczenie wynikające z
75%
obowiązku
ubezpieczenia społecznego
pracowników
Przesyłanie
obowiązkowych
danych
70%
statystycznych
Rozliczenie podatku VAT
49%
Deklaracje celne
43%
95
Średnia rozwoju
usług dla przedsiębiorstw
w Europie
94%
76%
96%
86%
Rozliczenie podatku CIT
Uzyskanie pozwolenia i opłaty za korzystanie
ze środowiska naturalnego
36%
25%
25%
88%
71%
46%
24%
69%
Średnia rozwoju tej grupy usług w Polsce (43%) nie osiągnęła jeszcze wartości
poziomu 2, a w krajach europejskich średnia (78%) przekracza wartość poziomu 3.
Występują widoczne różnice w stopniu rozwoju poszczególnych rodzajów usług
świadczonych dla przedsiębiorstw w Polsce i w badanych krajach europejskich.
Najmniejsze różnice występują w przypadku najlepiej rozwiniętych usług w Polsce
(rejestracji oraz rozliczenia wynikającego z obowiązku ubezpieczenia społecznego
pracowników - różnica wynosi 19% oraz przesyłania obowiązkowych danych
statystycznych - różnica wynosi 6%). W przypadku pozostałych usług różnice te są
znacznie większe i wynoszą od 21% do 52%.
W Polsce, aż sześć kategorii usług pozostaje na poziomie rozwoju poniżej 50%,
podczas gdy w krajach europejskich tylko usługa uzyskanie pozwolenia i opłaty za
korzystanie ze środowiska naturalnego nie osiągnęła poziomu 50%.
7.3.10.3 Porównanie stopnia rozwoju usług eGovernment dla obywateli
Wyniki badań średniej, określającej stopień rozwoju usług eGovernment dla
obywateli, przeprowadzonych w 2004 r. w Polsce i w krajach europejskich,
Tabela 7.3-18
Usługa
Średnia rozwoju
Usług eGovernment
w Polsce
52%
49%
Zgłoszenie do USC faktów podlegających rejestracji i
39%
uzyskiwanie odpisów aktów
Dostęp do katalogów bibliotek publicznych i ich
34%
przeszukiwanie
Zmiana zameldowania
31%
31%
Wydawanie dokumentów poświadczających tożsamość i
30%
inne dane osobowe
Rejestracja pojazdu
28%
27%
Świadczenia społeczne
25%
Uzyskanie pozwolenia na budowę
25%
11%
Średnia rozwoju
sług eGovernment
w UE
60%
94%
52%
68%
54%
94%
52%
44%
53%
66%
37%
20%
96
Średnia rozwoju tej grupy usług w Polsce (32%) pozostaje na dużo niższym poziomie
niż w innych krajach europejskich (58%).
Największe różnice występują w przypadku trzech usług z zakresu rozliczenia podatku
dochodowego od osób fizycznych (Polska - 49%, Europa Zachodnia - 94%),
pośrednictwa pracy (Polska - 31%, Europa Zachodnia - 94%) i świadczeń społecznych
(odpowiednio 25% i 66%).
Najmniejsze różnice widoczne są w przypadku usług: przyjęcia na studia (Polska 52%, Europa Zachodnia - 60%), uzyskanie pozwolenia na budowę (Polska - 25%,
Europa Zachodnia - 37%) i zapisania się na wizytę u lekarza (odpowiednio 11% i
20%).
W krajach europejskich 9 spośród 12 usług dla obywateli przekroczyło poziom 50%, a
w Polsce 11 z 12 usług nie osiągnęło tej wartości.
7.4
Ocena stopnia informatyzacji urzędów administracji publicznej w
Polsce
7.4.1 Podstawa oceny
Ocenę przeprowadzono na podstawie dokumentu „Stopień informatyzacji urzędów w
Polsce; Raport generalny z badań ilościowych dla Ministerstwa Informatyzacji
(wrzesień 2004r.)” Przedstawione w raporcie badania zostały przeprowadzone przez
firmę ARC Rynek i Opinia, w okresie od 20.07.2004r. do 8.09.2004r., w oparciu o
kwestionariusz opracowany przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji.
7.4.2 Cel badania
Celem badań było uzyskanie informacji dotyczących trzech zasadniczych kwestii:
−
−
−
stopnia komputeryzacji oraz stopnia, w jakim urzędy korzystają z Internetu,
szczegółowych rozwiązań technicznych związanych z infrastrukturą
komputerową w urzędach oraz z oprogramowaniem,
zakresu usług dostępnych przez Internet.
7.4.3 Prezentacja wyników badań
Uzyskane z ankiety dane, zostały przetworzone przy zastosowaniu metod
statystycznych, a uzyskane wyniki zaprezentowane w postaci tabel i wykresów,
wykonanych w przekroju ogólnopolskim i wojewódzkim. W przekroju ogólnopolskim
urzędy zostały podzielone na dwie grupy, obejmujące:
−
-
urzędy centralne i wojewódzkie oraz urzędy marszałkowskie (grupa I),
urzędy starostw powiatowych i miast na prawach powiatu oraz urzędy
gmin miejskich, gmin miejsko-wiejskich i gmin wiejskich (grupa II).
Statystyki dotyczące województw, wykonane w przekroju wojewódzkim,
przestawione zostały w dwojaki sposób. Pierwszy sposób polegał na prezentacji
wyników badań z podziałem na dwie grupy urzędów:
97
−
-
urzędy tworzące tzw. samorząd terytorialny (w skład którego wchodzą
wszelkiego rodzaju urzędy gminne oraz starostwa powiatowe, miasta na
prawach powiatu i urzędy marszałkowskie),
urzędy gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich.
Drugi sposób polegał na prezentacji wyników badań uzyskanych dla ogółu urzędów
(bez uwzględnienia urzędów centralnych) oraz z podziałem na urzędy
marszałkowskie, wojewódzkie, miasta na prawach powiatu, starostwa powiatowe oraz
gminy (wszystkich typów).
7.4.4 Liczba urzędów, które uczestniczyły w badaniach
W sumie przebadanych zostało 1784 urzędów, w tym 71 urzędów należących do
grupy I i 1713 urzędów należących do grupy II.
7.4.5 Zakres badań
Zakres badań obejmował następujące kwestie:
-
uzyskanie ogólnych informacji o urzędach,
ocenę stosowanych technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych
w urzędach,
uzyskanie informacji dotyczących stosowanego oprogramowania,
ocenę możliwości korzystania z Internetu i stosowanych mechanizmach
bezpieczeństwa,
uzyskanie informacji dotyczących usług publicznych oferowanych za
pośrednictwem Internetu,
ocenę czynników hamujących rozwój elektronicznej administracji.
7.4.6 Badania szczegółowe
Wykaz badań szczegółowych został podany w załączniku (pk. 12). Z uwagi na bardzo
szeroki i szczegółowy zakres przeprowadzonych badań, z załączniku zamieszczono
jedynie wyniki badań szczegółowych wykonanych w przekroju ogólnopolskim.
7.4.7 Analiza i wnioski
Na podstawie danych przekazanych przez urzędy można stwierdzić, że:
1. Urzędy administracji państwowej i samorządowej przeznaczają zbyt małą część
budżetu na rozwój informatyzacji. W 2003 roku, w 3/4 urzędów, wydatki na
informatyzację nie przekroczyły 1% budżetu tych urzędów, a 17,3% urzędów nie
poniosło żadnych wydatków na ten cel. Największy procent budżetu na rozwój
informatyzacji przeznaczają urzędy z grupy I. W tej grupie 1/4 urzędów
marszałkowskich, ponad 1/3 wojewódzkich i prawie połowa centralnych
przeznacza na informatyzację więcej niż 4% swoich środków.
2. Szkolenie pracowników w zakresie technologii ICT nie jest należycie doceniane
przez urzędy (co wynika prawdopodobnie z braków środków finansowych) - tylko
14% urzędów przeszkoliło swoich pracowników.
98
3. Niewiele ponad 1/3 urzędów posiada w swoich strukturach (niezależną
organizacyjnie, z własnym budżetem) komórkę odpowiedzialną za informatyzację.
Posiadanie takiej komórki deklarowały przede wszystkim duże urzędy (w liczbie
90%).
4. Komórki odpowiedzialne za informatyzację zatrudniają niewiele osób, więcej niż
połowa z nich (69,6%) zatrudnia jednego pracownika. Wskaźnik zatrudnienia w
dużych urzędach (grupa I) znacznie różni się od terenowych urzędów administracji
publicznej (grupa II) i wynosi: 5,97 dla grupy I i 1,56 dla grupy II.
5. Zarządzanie komórkami odpowiedzialnymi za informatyzację opera się głównie na
wykorzystaniu usług informatycznych świadczonych przez wyspecjalizowane
firmy zewnętrzne (działające na zasadzie outsourcingu). Prawie 3/4 urzędów
(69,1%) korzysta z outsourcingu w zakresie obsługi sieci informatycznej. Dotyczy
to nie tylko urzędów grupy II (średnio 70,6%), ale także większości urzędów grupy
I, z których co najmniej połowa korzysta z usług firm zewnętrznych (średnio
56,3%).
6. Występuje małe zainteresowanie, ze strony urzędów grupy II, projektem 1.5 w
ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
(ZPORR) - mniej niż 1/4 urzędów grupy II przystąpiło do opracowania tego
projektu.
7. Stopień komputeryzacji urzędów jest dosyć wysoki. Prawie 100% (98,8%)
wszystkich urzędów wykorzystuje w pracy komputery, ale mimo, że wszystkie
urzędy grupy I i urzędy powiatowe i miast na prawach powiatu posiadają
komputery, to istnieją jeszcze urzędy gmin (1,5%) bez komputerów.
8. Do komunikacji elektronicznej w urzędach najpowszechniej stosowana jest
kablowa sieć LAN (zarówno w przypadku urzędów, które mieszczą się w jednym i
w wielu budynkach i są wyposażone w nowoczesne technologie
telekomunikacyjne, jak i w przypadku urzędów, które zajmują wiele budynków i
wykorzystują różne technologie telekomunikacyjne).
9. System informatyczny dla zamówień publicznych stosuje mniej niż 1/5 (19,7%)
urzędów.
10. Najbardziej popularnym oprogramowaniem stosowanym w urzędach jest system
operacyjny Microsoft Windows. Pakiet biurowy Microsoft Office jest
zdecydowanie częściej używany niż pakiet OpenOffice.
11. Internet jest powszechnie stosowanym środkiem komunikacji w urzędach. Niemal
wszystkie urzędy grupy I i II (99,4%) mają dostęp do Internetu. Technologia
dostępu do Internetu jest zróżnicowana. Najbardziej popularnym połączeniem z
Internetem jest połączenie poprzez modem analogowy, mimo że jest to najmniej
efektywny sposób połączenia (w większości przypadków pełni on rolę technologii
uzupełniającej).
12. W zakresie środków bezpieczeństwa wykorzystywane są mechanizmy
uwierzytelniania odbiorcy i powszechnie stosowana ochrona antywirusowa.
Rzadziej stosowne są takie środki zabezpieczające jak: firewalle, przechowywanie
zapasowych kopii danych poza urzędem czy serwery backupów.
13. Tylko 10% urzędów korzystało z elektronicznego obiegu dokumentów, ale aż 3/4
urzędów nie posiadających takiego udogodnienia zamierza je wprowadzić w
najbliższym czasie.
99
14. Występuje brak publicznych punktów dostępu do Internetu (Public Internet Access
Ponts (PIAPs)). Prawie 3/4 starostw powiatowych i urzędów miast na prawach
powiatu oraz urzędów gminnych nie posiada punktów PIAPs w swoich gminach.
15. Prawie wszystkie urzędy posiadają swoją stronę internetową - 100% urzędów z
grupy I i 89,2% urzędów z grupy II (na tak wysoki wynik złożyły się
prawdopodobnie odpowiedzi tych gmin, które udostępniają informacje za
pośrednictwem strony BIP).
16. 1/5 urzędów udostępnia na swojej stronie internetowej informacje w obcych
językach (przede wszystkim w języku angielskim).
17. 3/4witryn urzędów państwowych spełnia standardy W3C.
18. Występuje duże zróżnicowanie w zakresie udostępniania funkcjonalności usług
eGovernment. Spośród urzędów, które posiadają strony internetowe, 94,6% oferuje
jedynie dostęp do określonych informacji, a ponad połowa umożliwia pobieranie
formularzy on-line. Inne funkcjonalności usług eGovernment (zarówno dla
obywateli jak i dla przedsiębiorstw) oferowane są bardzo rzadko, a prawie 3/4
witryn ich nie oferuje.
19. Czynnikami, które najbardziej utrudniają rozwój elektronicznej administracji
publicznej są: brak środków finansowych, ograniczony dostęp do Internetu oraz
wysoki koszt korzystania z Internetu.
100
8.
ZESTAWIENIE ZBIORCZE POZIOMÓW ŚWIADCZENIA
USŁUG EGOVERNMENT W WYBRANYCH KRAJACH
UNII EUROPEJSKIEJ I W POLSCE
Zestawienie poziomów rozwoju usług w wybranych krajach europejskich i w Polsce
przedstawiono w tabeli 8.1-1.
Tabela 8.1-1
Francja
Holandia
Finlandia
Słowenia
Polska
Usługi publiczne
poziom realizacji usługi/ możliwy poziom realizacji usługi
1.
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
1.10
1.11
Rozliczenie podatku
dochodowego od osób
fizycznych
Przeszukiwanie ofert
pracy i pomoc w
znalezieniu pracy
Uzyskanie prawa do
zasiłku dla
bezrobotnych
Uzyskanie prawa do
zasiłku rodzinnego
Zwrot kosztów
leczenia
4/4
4/4
4/4
4/4
2/4
3/3
3/3
3/3
3/3
2/3
4/4
1/4
4/4
2/4
2/4
0/4
4/4
0/4
2/4
1/4
4/4
1/4
2/4
1/4
2/4
Uzyskanie prawa do
stypendium socjalnego
lub za wyniki w nauce
Wydawanie
dokumentów
poświadczających
tożsamość oraz inne
dane osobowe:
1) Wydanie
paszportu
2) Egzamin i
wydanie
prawa jazdy
Rejestracja pojazdu
4/4
3/4
3/4
2/4
0/4
1/3
2/3
2/3
1/3
1/3
1/3
1/3
2/3
1/3
1/3
4/4
1/4
0/4
2/4
1/3
Uzyskanie pozwolenia
i czynności prawne
związane z budową
Zgłoszenie
przestępstwa na
policję
2/4
2/4
2/4
¾
1/4
2/3
2-3/3
3/3
3/3
1/3
Dostęp do katalogów
bibliotek publicznych i
ich przeszukiwanie
1/3
3/3
3/3
3/3
1/3
101
1-2/3
1-2/3
0/3
3/3
1/3
1.13
Zgłoszenie do USC
faktów podlegających
rejestracji i
uzyskiwanie odpisów
aktów
2/4
3/4
4/4
4/4
¼
1.14
Zmiana zameldowania
3/3
1-2/3
3/3
1/3
1/3
1.15
Zapisanie się na
wizytę u lekarza
1/4
0/4
1/4
1/4
1/4
2.
Usługi dla
przedsiębiorstw
Rejestracje oraz
rozliczenie wynikające
z obowiązku
ubezpieczenia
społecznego
pracowników
Rozliczenie podatku
od osób prawnych
Rozliczenie podatku
od towarów i usług
Rejestracja
działalności
gospodarczej
Przekazywanie
obowiązkowych
danych statystycznych
Deklaracje celne
4/4
4/4
4/4
0/4
4/4
4/4
4/4
4/4
4/4
2/4
4/4
2/4
4/4
4/4
2/4
3/4
2/4
2/4
4/4
1/4
3/3
3/3
3/3
3/3
3/3
4/4
4/4
4/4
2/4
4/4
2/4
1/4
2/4
2/4
1/4
4/4
2/4
4/4
2/4
3/4
1.12
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
Uzyskanie pozwolenia
i wnoszenie opłat za
korzystanie ze
środowiska
naturalnego
Udział w
zamówieniach
publicznych
Z przedstawionego powyżej zestawienia wynika, że we wszystkich ww. krajach Unii
Europejskiej poziom świadczenia większości elektronicznych usług publicznych jest
wyższy niż w Polsce, co potwierdza opóźnienie Polski w stosunku do innych krajów
Wspólnoty.
Należy zauważyć, że nawet w krajach uważanych za zaawansowane w dziedzinie
usług eGovernment, poziom elektronizacji tych usług oraz ich interaktywności jest
mocno zróżnicowany. Można jednak wyróżnić aplikacje lub dziedziny zastosowań,
które zostały już zelektronizowane w maksymalnym stopniu i takie, w których stopień
jest nadal stosunkowo niski.
102
We wszystkich krajach europejskich będących przedmiotem analizy w pełni
udostępniono system rozliczania podatków zarówno dla osób fizycznych, jak i
przedsiębiorstw. Wydaje się, że zarówno interes skarbu państwa (podwyższanie
efektywności poboru podatków), jak i przedsiębiorców (uproszczenie i ułatwienie
obowiązkowego systemu rozliczeń i deklaracji podatkowych) doprowadziły do tego,
że administracje skarbowe ww. krajów uruchomiły w pełni interaktywne systemy
komunikacji z petentami. W Polsce w chwili obecnej nie jest jeszcze oferowany
najwyższy poziom świadczenia tej usługi.
Wysoki stopień interaktywności wykazują także systemy rozliczania składek
ubezpieczenia społecznego.
Spośród usług dla obywateli we wszystkich ww. krajach europejskich w pełni
udostępniono system poszukiwania pracy i rozgłaszania ofert pracy. Polska nie
osiągnęła jeszcze maksymalnego poziomu wdrożenia tej usługi.
W usługach dla obywateli praktycznie nie ma możliwości interaktywnego zapisania
się do lekarza (taki stan wdrożenia tej usługi utrzymuje się we wszystkich
analizowanych krajach również w Polsce).
Z dostępnych informacji wynika, że w większości krajów europejskich, w tym także w
krajach będących przedmiotem niniejszej analizy, były od wielu lat prowadzone i
nadal są kontynuowane intensywne działania na rzecz rozwoju społeczeństwa
informacyjnego, w szczególności działania w zakresie świadczenia usług administracji
publicznej środkami elektronicznymi. Działania te obejmują budowanie infrastruktury
technicznej dla realizacji tych usług oraz elektronizację urzędów państwowych i
administracji publicznej, a poza sferą techniczną także tworzenie aktów prawnych
(stanowiących ramy prawne dla wdrażania usług eGovernment oraz upowszechniania
komunikacji elektronicznej) i pozyskiwanie funduszy na realizację projektów
związanych z implementacją tych usług.
103
9.
PODSUMOWANIE
Dzięki inicjatywie eEuropa w krajach „starej Unii” nastąpił znaczny rozwój
społeczeństwa informacyjnego. Podwoiła się liczba gospodarstw domowych mających
dostęp do Internetu i prawie połowa zatrudnionych używa w pracy komputera. Spadły
koszty związane z użytkowaniem Internetu, spadają też koszty połączeń w sieciach
użytku publicznego, co sprzyja rozwojowi sieci ruchomych. Prawie wszystkie firmy i
szkoły mają stały dostęp do Internetu, a naukowa sieć szkieletowa państw UE jest
siecią szybkiej transmisji danych. Kraje członkowskie Unii przyjęły i wdrażają
zalecenia dotyczące zapewnienia osobom niepełnosprawnym ułatwień w dostępie do
sieci telekomunikacyjnych. Następuje rozwój usług informacyjnych szczególnie w
zakresie usług administracji publicznej, handlu elektronicznego oraz usług związanych
z mikropłatnościami. Przygotowano podstawy prawne do funkcjonowania ww. usług
oraz tworzona jest infrastruktura umożliwiająca korzystanie z kart
mikroprocesorowych przy dokonywaniu płatności. W krajach wysoko rozwiniętych
(szczególnie skandynawskich), systemy Internetowego dostępu do urzędów stanowią
obecnie bardzo popularną formę komunikacji obywatela z urzędem. Przynoszą
znaczne oszczędności administracji państwowej i pozwalają obywatelom lepiej
wykorzystywać czas przeznaczony na załatwianie spraw urzędowych (poprzez
ułatwienie i usprawnienie kontaktu z urzędem).
Plan działań eEuropa 2002, nakładał na kraje członkowskie Unii obowiązek
udostępnienia do końca 2002r. podstawowych usług administracji publicznej. W
chwili obecnej, w krajach „starej Unii”, głównym problemem wymagającym
rozwiązania jest zwiększenie interaktywności komunikacji usług eGovernment oraz
zwiększenie niezawodności i bezpieczeństwa dostępu do usług publicznych
świadczonych na bazie Internetu.
Rozwój usług eGovernment jest szansą awansu cywilizacyjnego także dla Polski.
Naczelne organy władzy państwowej w Polsce traktują rozwój informatyzacji sektora
administracji publicznej jako strategiczny cel rozwoju informatycznego kraju, czego
dowodem są uruchomione lub uruchamiane projekty oraz wydane akty prawne,
sankcjonujące przebieg modernizacji naszego kraju. Obecnie zainteresowanie
usługami eGovernment w Polsce jest niewielkie. Ocenia się, że wraz z rozwojem
społeczeństwa informacyjnego, popyt na usługi eGovernment w Polsce będzie coraz
większy.
W Polsce, podobnie jak to miało miejsce na początku w innych krajach Europy i
świata, świadczenie usług eGovernment polega głównie na udostępnianiu w Internecie
witryn zawierających podstawowe informacje organizacyjne o bieżącej działalności
urzędu, adresie i telefonach kontaktowych. W przypadku niektórych usług istnieje
możliwość pobierania formularzy on-line oraz przekazywanie zwrotne wypełnionych
formularzy. Z biegiem czasu będzie następowało wzbogacanie funkcjonalności usług
świadczonych w urzędach i rozwój elektronizacji coraz większej liczby urzędów
centralnych i terenowych. Prawdziwy przełom nastąpi z chwilą wprowadzenia usług
eGovernment o zaawansowanej funkcjonalności, zapewniających możliwość
kompleksowej obsługi petentów, w tym dokonywania operacji finansowych oraz
104
przekazywania dokumentów elektronicznych wewnątrz urzędu oraz między
zainteresowanymi urzędami.
Z publikowanych danych wynika, że elektronizacja organów administracji publicznej
w Polsce ma charakter zdecydowanie zdecentralizowany. Proces elektronizacji
urzędów państwowych przebiega nierównomiernie w skali kraju. Dotyczy to przede
wszystkim elektronizacji urzędów różnych szczebli podziału administracyjnego kraju,
rozwoju informatyzacji poszczególnych rejonów Polski, ofert usług publicznych
ukierunkowanych na podmioty gospodarcze i obywateli oraz sfery administrowania
informacją publiczną. Stopień zaawansowania procesu informacji urzędów
centralnych jest wyższy niż urzędów terenowych. Wszystkie urzędy centralne i niemal
wszystkie wojewódzkie zapewniają dostęp do usług publicznych (niektóre na
wysokim poziomie) i w coraz większej liczbie przypadków także bogatą
funkcjonalność oferowanych usług. Natomiast mniej niż połowa urzędów gminnych i
połowa urzędów miejsko-gminnych oferuje dostęp do usług eGovernment na poziomie
udostępniania informacji, wykorzystując do tego celu własne serwisy internetowe.
Widoczne są znaczne różnice w poziomie informatyzacji urzędów państwowych w
poszczególnych obszarach geograficznych Polski. Rejonami, o najlepiej rozwiniętych
systemach świadczenia usług publicznych są województwa: pomorskie,
świętokrzyskie, kujawsko-pomorskie i lubuskie.
Podaż i jakość usług świadczonych przez urzędy osobom prawnym znacznie różni się
od oferty skierowanej do osób fizycznych. Urzędy bardziej rozwijają usługi
świadczone na rzecz przedsiębiorstw niż obywateli. Tendencja, która została
zapoczątkowana w momencie wprowadzania pierwszych usług publicznych,
utrzymuje się do dnia dzisiejszego i pogłębia różnicę w dostępie do usług publicznych
przez obie kategorie abonentów.
Obserwuje się zaniedbania w sferze zarządzania informacją publiczną, ze strony
pewnej grupy urzędów posiadających stosowne narzędzia i mechanizmy w tym
zakresie. Dotyczy to urzędów, które wdrożyły rozwiązania informatyczne w stopniu
pozwalającym na publikowanie Biuletynu Informacji Publicznej, ale udostępniane tą
drogą informacje są niekompletne i nie aktualizowane na bieżąco.
Z badań prowadzonych w Polsce wynika, że proces informatyzacji sektora
administracji publicznej w Polsce ma niezrównoważony charakter i wymaga
koordynacji. W chwili obecnej większość urzędów administracji publicznej nie
dysponują odpowiednią infrastrukturą informatyczną, a te które dysponują nie
wykorzystują w pełni jej możliwości funkcjonalnych.
Z badań dotyczących wpływu nowoczesnych technologii informatycznych i działań
organizacyjnych na wydajność pracy sektora publicznego w Polsce,
przeprowadzonych w ramach projektu Netimpact 2004 oraz z kompatybilnych z nimi
badań przeprowadzonych przez firmę Mementum Research Group (na zlecenie firmy
Cisco Systems), wynika, że czynnikami o istotnym znaczeniu dla rozwoju i
usprawnienia pracy sektora publicznego są: jasność i klarowność komunikacji
odnośnie celów działań podejmowanych w urzędzie, koncentracja na świadczeniu
usług elektronicznych dla obywateli i przedsiębiorstw oraz upowszechnianie aplikacji
do pracy zespołowej i szkolenia prowadzone drogą elektroniczną.
105
Właściwa komunikacja wewnątrz urzędu zmniejsza opór personelu przy
wprowadzaniu zmian związanych z modernizacją urzędu i przyczynia się do wzrostu
wydajności pracy urzędników. Z sondażu firmy Mementum Research Group wynika,
że więcej niż połowa badanych instytucji deklarowało przestrzeganie tej zasady (co
znacznie przekracza średnią europejską). Dla większości z nich, koncentracja na
świadczeniu usług elektronicznych dla obywateli i przedsiębiorstw jest zadaniem
priorytetowym, ważniejszym niż koncentracja na sprawach wewnętrznych urzędu
(wynik wyższy od średniej europejskiej). Upowszechnianie aplikacji do pracy
zespołowej oceniane jest jako właściwy krok pozwalający na lepsze dostosowywanie
stanowiska pracy do potrzeb i możliwości pracownika, a szkolenia prowadzone drogą
elektroniczną, jako szybki i dobry sposób podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
W wyniku badań przeprowadzonych w ramach projektu Netimpact 2004 została też
określona kolejność działań prowadzących do poprawy wydajności pracy urzędu.
Według Netimpact 2004 optymalizacja procesów realizowanych w urzędzie powinna
wyprzedzać wdrażanie nowych technologii. Z badań wynika, że instytucje, które
zachowały właściwą kolejność działań obniżyły koszty o 20% do 30%, a instytucje,
które nie stosowały się do tej zasady uzyskały wyniki o połowę gorsze. Badania
wskazują, że w 75% przypadków badanych instytucji zachowana była właściwa
kolejność (co przekracza średnią europejską). Wyniki badań wskazują także, że
instytucje, które wdrożyły wszystkie najlepsze procesy określone w wyniku realizacji
projektu Netimpact 2004, uzyskały średnio 3- a nawet 7-krotnie wyższy przyrost
wydajności pracy w stosunku do instytucji nie wykorzystujących tych procesów. Z
badań wynika także wniosek, że w chwili obecnej Polska znajduje się dopiero na
etapie tworzenia fundamentów przyszłej Administracji, oraz że czynnikiem
hamującym rozwój eUrzędów jest brak infrastruktury sieciowej uniemożliwiającej
urzędom elektroniczną komunikację z obywatelami, przedsiębiorstwami i innymi
urzędami oraz ograniczone środki finansowe. Należy zauważyć, że z doświadczenia
wynika, iż połowa przyrostu szybkości i sprawności działania instytucji publicznych
osiągana jest w początkowym etapie rozwoju tego sektora, ponieważ w tej fazie
rozwoju działania skierowane są przede wszystkim na automatyzację powtarzalnych
czynności oraz tworzenie elektronicznych wersji dokumentów i formularzy.
Ograniczenia w komunikacji elektronicznej między urzędami i petentami, (mimo iż
wiele z nich zostało już w znacznym stopniu zinformatyzowanych), wynikają z braku
odpowiedniej infrastruktury sieciowej oraz niskiej penetracji komputerów (i
dostępności do Internetu) w grupie gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw
(zwłaszcza małych).
Według założeń strategii ePolska, w latach 2004-2006 miały zostać zrealizowane cele
związane m.in. z zapewnieniem urzędom administracji publicznej szerokopasmowego
dostępu do Internetu (urzędy miały posiadać szerokopasmowy dostęp do Internetu, do
końca 2005r.). Z danych publikowanych w licznych raportach wynika, że występują
opóźnienia w realizacji części zadań przewidzianych do wykonania do roku 2005.
Obawy budzi też realizacja zadań przewidzianych na rok 2005, prowadzonych w
ramach realizacji celu administracja publiczna on-line, związanych z:
-
wprowadzaniem w pełni elektronicznych postępowań o udzielanie
zamówień publicznych,
106
-
budową ogólnokrajowej sieci urzędów administracji publicznej,
wdrażaniem
mechanizmów
informatycznych
umożliwiających
powszechny dostęp obywatela do informacji publicznej,
komputeryzacją procesów i procedur w urzędach administracji rządowej,
rozwojem rejestrów państwowych i branżowych oraz ich integracją,
rozwojem sektorowych sieci informatycznych,
przygotowywaniem kadry kierowniczej administracji rządowej do
poprawnego przeprowadzania przedsięwzięć z zakresu technologii
informacyjnych.
Aby nadrobić widoczne opóźnienia i zdynamizować proces rozwoju sektora
administracji publicznej w Polsce potrzebny jest silny impuls, przede wszystkim ze
strony ministerstwa odpowiedzialnego za sprawy informatyzacji kraju, ale także ze
strony innych ministerstw realizujących projekty resortowe. Oczekuje się, że w
zaistniałej sytuacji, urzędy centralne podniosą w trybie pilnym poziom elektronizacji
oferowanych usług, że nastąpi rzeczywisty progres w zakresie tworzenia jednolitych
rejestrów i wykorzystywania ich przez wiele instytucji publicznych, że podjęte zostaną
działania zmierzające do powstania centralnego portalu usług publicznych, oraz że w
najbliższej przyszłości powstanie sieć STAP, pełniąca funkcję jednolitej platformy
komunikacyjnej dla usług administracji publicznej.
107
10. DOKUMENTY ZWIĄZANE
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]
eGovernment in the Member States of the European Union; IDABC
Programme, 2nd Edition, November 2005
eGovernment Leadership: High performance in government; Accenture, May
2004r.
Country reports; Accenture, 2004r
E-government 2004; Internet based interaction with European businesses and
citizens; Statistics in focus; Eurostat, July 2005
eGovernment in Poland, IDABC Programme, 2nd Edition, November 2005
Rozwój eGovernment w Polsce 3 edycja badań eEurope, Warszawa, 8 lipca
2004r.
Stopień informatyzacji urzędów w Polsce; Raport generalny z badań
ilościowych dla Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, wrzesień 2004r.
Online availability of public services: How is Europe progressing? Web based
survey on electronic public services; Report of the fifth measurement; October
2004
Top of the web; User satisfaction and usage survey of eGovernment services;
Prepared for the eGovernment Unit; DG Information Society European
Commission; December 2004
The government executive series: eGovernment leadership: high performance,
maximum value
Does eGovernment pay off? Appendix: Cases studies; EUREXEMP final
report; November 2004
European interoperability framework for pan-European eGovernment services;
European Commission; 2004
eGovernment interoperability in the 2010 horizon ; Summary of eGovernment
interoperability workshop; Background information for the preparation of the
IST Work Programme for 2005-2006 eGovernment
A European perspective towards on-line one-stop government: eGovernment
project; Electronic Commerce Research and Applications
eEurope – An Information Society For All; Communication on Commission
Initiative for the Special European Council of Lisbon, 23 and 24 March 2000
Council Resolution on the implementation of the eEurope 205 Action Plan;
Council of the European Union; Brussels, 28 January 2003
eEurope Benchmarking Report
The eGovernment on-line Report (www.tns-global.pl)
Stan telekomunikacji w Polsce (dane na koniec III kwartału 2004r.)
D. Bugucki: Wrota Polski – realizacja; Koncepcja e-PUAP (elektroniczna
Platforma Usług Administracji Publicznej)
Wrota – Wstępna koncepcja projektu; Komitet Badań Naukowych; 11 grudnia
2002r.
108
11.
UŻYWANE SKRÓTY
W opracowaniu miały zastosowanie podane niżej skróty:
ADSL
Asynchronous Digital Subscriber Line
Cyfrowe łącze abonenckie z asynchroniczną transmisją danych
BIP
Biuletyn Informacji Publicznej
CATV
Cable Television
Telewizja kablowa
CCTV
Closed Circuit Television
Telewizja przemysłowa
xDSL
Digital Subscriber Line
Cyfrowe łącze abonenckie
GIS
Geographic Information System
System określający położenie geograficzne
GPS
Global Positioning System
Satelitarny system likalizacji
GPRS
General Pakiet Radio Service
Technika transmisji pakietowej w sieciach GSM
IETF
Internet Engineering Task Force
Stowarzyszenie ustanawiające standardy techniczne dla Internetu
ICT
Information and Communication Technologies
Technologie informatyczne i telekomunikacyjne
IP
Internet Protocol
Protokół internetowy
IT
Information Technology
Technologia informatyczna
LAN
Local Area Network
Sieć lokalna
MMS
Multimedia Messaging Service
Usługa przesyłania informacji multimedialnych
PIAP
Publiczny dostęp do Internetu
PKI
Public Key Infrastructure
Klucz szyfrowania informacji
ePUAP
elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej
RFID
Radio Frequency Identification
System identyfikacji częstotliwości radiowych
SMS
Short Message Service
Usługa krótkich wiadomości
UMTS
Universal Mobile Telecommunication System
Telefonia komórkowa trzeciej generacji
WI FI
Wireless Fidelity
Komercyjna nazwa produktów spełniających standardy UMTS i WLAN
WLAN
Wireless Local Area Network
Bezprzewodowa sieć LAN
W3C
Word Wide Web Consortium
Stowarzyszenie określające standardy dla sieci Web
109
12. ZAŁĄCZNIK
Wyniki badań stanu informatyzacji urzędów administracji publicznej w
Polsce
1. Zakres badań
Tematyka badań została podzielona na kilka grup, zawierających szczegółowe
badania, których celem było uzyskanie:
1. ogólnych informacji o badanych urzędach;
2. oceny stosowanych technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych w
urzędach;
3. informacji dotyczących stosowanego oprogramowania;
4. oceny możliwości korzystania z Internetu i stosowanych mechanizmach
bezpieczeństwa;
5. informacji dotyczących usług publicznych oferowanych przez Internet;
6. oceny czynników hamujących rozwój elektronicznej administracji.
2. Wykaz wybranych badań szczegółowych
2.1 Ogólne informacje o urzędach:
1. komórki organizacyjne odpowiedzialne za informatyzację w urzędach (tabela
12-1);
2. stan zatrudnienia w komórkach informatycznych (tabele: 12-2; 12-3);
3. outsourcing obsługi informatycznej urzędu (tabela 12-4);
4. budżet przeznaczony na informatyzację (tabela 12-5);
5. szkolenia pracowników z zakresu ICT (tabela 12-6);
6. udział w projekcie w ramach działania 1.5 Infrastruktura społeczeństwa
informatycznego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego (tabela 12-7).
2.2 Technologie informacyjne i telekomunikacyjne stosowane w urzędach:
1. stopień komputeryzacji urzędów (tabela 12-8);
2. stan liczebny komputerów (komputery osobiste, terminale, serwery, komputery
mainframe) wykorzystywanych przez poszczególne typy urzędów (tabela 129);
3. urzędy wykorzystujące odpowiednio: do -20, 21-30, 31-40, 41-60, 61-100 i
powyżej 100 komputerów (tabela 12-10);
4. liczba zatrudnionych osób wykorzystujących w swojej pracy komputer
przynajmniej raz w tygodniu (tabela 12-11);
5. stosowane technologie informatyczne i telekomunikacyjne (tabele: 12-12, 1213);
6. wykorzystywanie przez urząd systemu informatycznego do obsługi zamówień
publicznych (tabela 12-14).
110
2.3 Oprogramowanie:
1. stosowanie systemów operacyjnych z rodziny Windows i typu Linux (tabela
12-15);
2. wyposażenie komputerów w pakiety biurowe - pakiet Microsoft Office czy
pakiet OpenOffice (tabela 12-16).
2.4 Korzystanie z Internetu i zapewnienie bezpieczeństwa:
1. możliwość dostępu do Internetu (tabela 12-17);
2. liczba zatrudnionych osób wykorzystujących w pracy komputer z dostępem do
Internetu (tabela 12-18);
3. liczba zatrudnionych osób wykorzystujących w swojej pracy komputer z
dostępem do Internetu przynajmniej raz w tygodniu (tabela 12-19);
4. środki dostępu do Internetu (tabele: 12-20, 12-21, 12-22);
5. mechanizmy uwierzytelniania stosowane przez urzędy w komunikacji z
urzędem przez Internet (tabela 12-23);
6. stosowane mechanizmy bezpieczeństwa (tabela 12-24);
7. stosowanie elektronicznego obiegu dokumentów (tabela 12-25);
8. plany wprowadzenia elektronicznego obiegu dokumentów w urzędzie (tabele:
12-26, 12-27);
9. publiczne punkty dostępu do Internetu (PIAP), działające w urzędach gminnych
(tabela 12-28).
2.5 Usługi publiczne przez Internet:
1. strony internetowe urzędów (tabela 12-29);
2. dostępność strony internetowej w innej niż polska wersja językowa (tabela 1230);
3. dostępność stron internetowych w obcych językach w styczniu 2004r. (tabela
12-31);
4. spełnienie standardu W3C (tabela 12-32);
5. udogodnienia oferowane przez urzędy na stronach internetowych (tabela 1233);
6. usługi dostępne na stronach internetowych (dla obywateli i przedsiębiorstw)
(tabele: 12-34, 12-35);
7. procentowy udział usług świadczonych przez Internet w stosunku do
wszystkich usług świadczonych przez urząd (tabela 12-36).
2.6 Przeszkody w rozwoju elektronicznej administracji:
1. główne przeszkody w rozwoju elektronicznej administracji (tabela 12-37).
3.
Wyniki badań szczegółowych
3.1
Ogólne informacje o urzędzie
3.1.1 Komórki organizacyjne odpowiedzialne za informatyzację urzędu
W badaniach uczestniczyły wszystkie typy urzędów. Wynik badania, wskazujący
liczbę urzędów posiadających komórkę organizacyjną, odpowiedzialną za
informatyzację, przedstawiono w tabeli 12-1.
111
Tabela 12-1
Lp.
1.
Typ urzędu
Liczba urzędów
41,1%
Wszystkie urzędy
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy marszałkowskie
Urzędy wojewódzkie
Urzędy centralne
Ogółem – grupa I
91,7%
84,6%
89,1%
88,7%
1.
2.
3.
Grupa II
Starostwa powiatowe + miasta na prawach powiatu
Urzędy gminne
Ogółem – grupa II
58,9%
35,8%
39,1%
3.1.2 Stan zatrudnienia w komórce informatycznej urzędu
W badaniach uczestniczyły urzędy, które posiadały w swoich strukturach komórkę
odpowiedzialną za informatyzację (dane dotyczą stanu w miesiącu styczniu 2004r.).
Wynik badania, wskazujący liczbę urzędów zatrudniających, odpowiednio jedną,
dwie, trzy lub cztery i więcej osób w komórce informatycznej, przedstawiono w tabeli
12-2.
Tabela 12-3 przedstawia średnią liczbę osób pracujących w komórce informatycznej
określonego typu urzędu.
Tabela 12-2
Lp.
Typ urzędu
1.
Wszystkie urzędy
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
1.
Starostwa powiatowe i
miasta na prawach powiatu
Urzędy gminne
Ogółem - grupa II
2.
3.
Jedna osoba
Dwie osoby
Trzy osoby
14,9%
4,6%
18,2%
9,1%
7,3%
9,5%
18,2%
12,2%
11,1%
54,5%
72,7%
68,3%
66,7%
Grupa II
46,6%
22,6%
8,9%
21,9%
82,8%
74,9%
13,4%
15,4%
2,7%
4%
1,1%
5,7%
69,6%
Grupa I
9,1%
18,2%
12,2%
12,7%
Cztery osoby i
więcej
10,9%
Tabela 12-3
Lp.
1. Wszystkie urzędy
Typ urzędu
Średnia liczba osób
1,94
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
4
6,64
6,32
5,97
Grupa II
112
1.
2.
3.
Urzędy gminne
2,71
1,24
1,56
3.1.3 Obsługa informatyczna w 2003r badanego urzędu wykonywana przez inne
podmioty (outsourcing)
W badaniu uczestniczyły wszystkie typy urzędów. Wynik badania, wskazujący liczbę
urzędów korzystających z outsourcingu obsługi informatycznej urzędu, przedstawiono
w tabeli 12-4.
Tabela 12-4
Lp.
Typ urzędu
Liczba urzędów
70%
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
66,7%
84,6%
45,7%
56,3%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
66,9%
71,2%
70,6%
3.1.4 Budżet urzędu przeznaczony na informatyzację (sprzęt, oprogramowanie,
projekty, szkolenia informatyczne) w 2003 roku
W badaniu uczestniczyły wszystkie typy urzędów. Liczba urzędów przeznaczających
odpowiednio: 0%, 1%, 2%, 3% lub 4% i więcej % swojego budżetu w 2003r, na
informatyzację została przedstawiona w tabeli 12-5.
Tabela 12-5
1.
Typ urzędu
Wszystkie urzędy
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
1.
Starostwa powiatowe i miasta na
prawach powiatu
Urzędy gminne
Ogółem - grupa II
2.
3.
0%
18,6%
Grupa I
2,2%
1,4%
Grupa II
20,6%
19%
19,3%
1%
56,6%
2%
9,9%
3%
4,8%
4% i więcej
10,1%
25%
30,8%
17,4%
21,1%
41,7%
15,4%
19,6%
22,5%
8,3%
15,4%
17,4%
15,5%
25%
38,5%
43,5%
39,4%
48%
14,9%
5,2%
11,3%
59,8%
58,1%
8,5%
9,4%
4,2%
4,3%
8,5%
8,9%
3.1.5 Szkolenie pracowników urzędu z zakresu ICT w 2003r.
W badaniu uczestniczyły wszystkie typy urzędów. Liczba urzędów szkolących
pracowników z zakresu ICT w 2003r. została przedstawiona w tabeli 12-6.
113
Tabela 12-6
Lp.
Typ urzędu
Liczba urzędów
14,9%
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
33,3%
46,2%
54,3%
49,3%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
19,4%
12,4%
13,4%
3.1.6 Urzędy opracowujące projekt w ramach działania 1.5 Infrastruktura
społeczeństwa informacyjnego w ramach Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
W badaniach uczestniczyły wszystkie typy urzędów. Wynik badania, wskazujący
liczbę urzędów opracowujących projekt, został przedstawiony w tabeli 12-7.
Tabela 12-7
Lp.
Typ urzędu
Liczba urzędów
22,2%
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
91,7%
53,8%
23,9%
40,8%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
45,6%
17,3%
21,4%
3.1.7 Wnioski:
Analizując wyniki badań zawarte w tym dziale można stwierdzić, że
1.
Ponad 1/3 wszystkich badanych urzędów (41,1%) posiada w swoich strukturach
komórkę organizacyjną odpowiedzialną za informatyzację (niezależną
organizacyjnie i posiadającą oddzielny budżet). W grupie I prawie wszystkie,
bo około 90% urzędów posiada taką komórkę. W grupie II posiadanie w swoich
strukturach działów informatycznych zadeklarowała ponad połowa urzędów
powiatowych (58,9%) i ponad 1/3 (35,8%) urzędów gminnych.
2.
Komórki informatyczne zatrudniają niewiele osób. Więcej niż połowa (69,6%)
wszystkich komórek informatycznych zatrudnia po jednym pracowniku.
Dotyczy to głównie komórek informatycznych należących do urzędów grupy II,
w której ¾ urzędów (74,9%) zatrudnia tylko jedną osobę. Wskaźnik
zatrudnienia w dużych urzędach (grupa I) znacznie różni się od urzędów
terenowych administracji publicznej (grupa II), ¾ dużych urzędów zatrudnia
114
więcej niż trzech pracowników. W urzędach tych średnia liczba osób
zatrudnionych w komórkach informatycznych wynosi 5,97, podczas gdy w
urzędach grupy II tylko 1,56.
3.
Zarządzanie komórkami informatycznymi opera się głównie na stosowaniu
outsourcingu. Prawie ¾ wszystkich komórek informatycznych (70%) została
oddana w zarządzanie specjalistycznym firmom zewnętrznym. Outsourcing
obsługi informatycznej dotyczy nie tylko urzędów grupy II (średnio 70,6%), ale
także większości urzędów grupy I, z których co najmniej połowa korzysta z
usług firm zewnętrznych (średnio 56,3%).
4.
Urzędy przeznaczają zbyt mało środków budżetowych na informatyzację. W
2003 roku 56,6% wszystkich urzędów nie przeznaczyło więcej niż 1% budżetu
na ten cel, a 18,6% nie poniosło żadnych wydatków związanych z
informatyzacją swoich urzędów. Dotyczy to przede wszystkim urzędów z grupy
II, w której ponad połowa urzędów (58,1%) nie wydała na informatyzację
więcej niż 1% swojego budżetu, a 19,3% nie przeznaczyło na ten cel żadnych
środków budżetowych. Największy procent swojego budżetu na rozwój
informatyzacji przeznaczają urzędy z grupy I. W grupie tej 1/4 urzędów
marszałkowskich, ponad 1/3 wojewódzkich i prawie połowa urzędów
centralnych przeznacza na informatyzację więcej niż 4% swoich środków.
5.
15% wszystkich urzędów przeszkoliło swoich pracowników w zakresie
technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych (ICT). Szkolenia z zakresu
ICT są bardziej doceniane w urzędach grupy I niż niż II. Średnio 50% urzędów
grupy I przeszkoliło swoich pracowników, natomiast w grupie II tylko 13,4%.
6.
Mniej niż ¼ wszystkich urzędów opracowała projekt w ramach działania 1.5 w
zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego (ZPORR).
Wyniki badań świadczą o niezbyt dużym zainteresowaniu tym projektem wśród
urzędów grupy II (średnio 21,4% urzędów grupy II zadeklarowało opracowanie
projektu w ramach ZPORR, 17,3% wszystkich urzędów gminnych i 45,6%
urzędów na prawach powiatu), mimo, że opracowywanie projektów w ramach
działania 1.5 ZPORR dotyczy przede wszystkim urzędów gmin oraz urzędów
na prawach powiatu. Udział w projekcie 1,5 ZPORR zadeklarowało 23,9 %
urzędów centralnych, które z założenia nie są beneficjantami tego projektu.
Według autorów raportu najprawdopodobniej nastąpiła pomyłka polegająca na
tym, że urzędy te zadeklarowały udział w projekcie 1,5 w Sektorowym
Programie Operacyjnym Wzrost Konkurencyjności (tzw. SPO WKP), którego
są projektodawcą.
3.2 Technologie informacyjne i telekomunikacyjne, stosowane w urzędach
3.2.1 Stopień komputeryzacji urzędów (stan w styczniu 200r.)
Liczba urzędów, w których pracownicy wykorzystują w pracy komputery, została
przedstawiona w tabeli 12-8.
Tabela 12-8
Lp.
Typ urzędu
Liczba urzędów
98,8%
115
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
100%
100%
100%
100%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
100%
98,5%
98,7%
3.2.2 Średnia liczba komputerów (komputery osobiste, terminale, serwery,
komputery mainframe) wykorzystywanych przez poszczególne typy
urzędów
Wynik badania, wskazujący średnią liczbę komputerów wykorzystanych przez
poszczególne typy urzędów, przedstawiono w tabeli 12-9.
Tabela 12-9
Lp.
Typ urzędu
Średnia liczba komputerów
64,56
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
259,25
475,54
849,48
681,25
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
117,66
25,09
38,66
3.2.3 Liczba urzędów wykorzystujących odpowiednio: do -20, 21-30, 31-40, 41-60,
61-100 i powyżej 100 komputerów
Wynik badania, wskazujący liczbę urzędów, przedstawiono w tabeli 12-10.
Tabela 12-10
Typ urzędów
Wszystkie urzędy
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
miasta naprawach
powiatu
Urzędy gminne
Ogółem - grupa II
Do 20 Do 21-30 Do 31-40 Do 41-60 Do 61-100
kompu- kompute- kompute- kompute- komputeterów
rów
rów
rów
rów
45,6%
19,4%
9,2%
11,1%
7,4%
Grupa I
11,4%
11,4%
7,2%
7,2%
Powyżej
100
komputerów
7,3%
100%
100%
77,3%
85,5%
1,6%
5,6%
Grupa II
12,5%
31,9%
27,4%
21%
55,3%
47,4%
22,7%
20,2%
9,1%
9,6%
7,8%
11,3%
4%
7,4%
1,2%
4,1%
116
3.2.4 Liczba zatrudnionych osób wykorzystujących w swojej pracy komputer
przynajmniej raz w tygodniu w urzędach zatrudniających, odpowiednio do
20 , 21-30, 31-40, 41-60, 61-100 i powyżej osób
Wynik badania, wskazujący liczbę osób wykorzystujących w swojej pracy komputer,
przedstawiono w tabeli 12-11.
Tabela 12-11
Typ urzędów
Wszystkie urzędy
Do 20
osób
39,1%
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
miasta naprawach
powiatu
Urzędy gminne
Ogółem - grupa II
47,5%
40,7%
Do 21-30 Do 31-40 Do 41-60
osób
osób
osób
22%
9,5%
11,8%
Grupa I
6,8%
4,5%
4,3%
2,9%
Do 61-100
osób
9,2%
Powyżej
100 osób
8,4%
13,6%
8,7%
100%
100%
75%
84,1%
Grupa II
1,2%
4,5%
32,5%
36,6%
25,1%
26,6%
22,9%
8,7%
12,2%
4,6%
9,2%
2%
5,3%
10,6%
9,7%
3.2.5 Stosowane technologie informacyjne i telekomunikacyjne
W badaniach uczestniczyły wszystkie urzędy wykorzystujące komputery. Wyniki
zaprezentowano w dwóch częściach. Pierwsza część dotyczy urzędów, które mieszczą
się w jednym budynku i takich, które chociaż mieszczą się w wielu zabudowaniach, to
mają jednakowy dostęp do technologii informacyjnych. W drugiej części
zaprezentowane są dane z urzędów mieszczących się w wielu zabudowaniach ze
zróżnicowanym dostępem do tych technologii.
3.2.5.1 Rozwiązania informatyczne stosowane w urzędach, które mieszczą się w
jednym budynku
Wynik badania, wskazujący liczbę urzędów stosujących określone rozwiązanie,
Tabela 12-12
Lp.
Typ urzędu
1.
Wszystkie urzędy
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
1.
Starostwa powiatowe +
Bezprzewodowa Kablowa
Intranet Extranet Żadne z
sieć lokalna
sieć lokalna
wymienioLAN
LAN
nych
5,4%
70,1%
34,6%
2,4%
20,0%
Grupa I
100%
50%
100%
100%
11,8%
94,1%
76,5%
29,4%
5,9%
15%
95%
75%
25%
5%
Grupa II
5,4%
90,5%
48,6%
4,1%
5,4%
117
2.
3.
Urzędy gminne
5,2%
5,2%
68,3%
69,7%
33,0%
33,9%
1,9%
2,0%
21,2%
20,3%
3.2.5.2 Rozwiązania informatyczne stosowane w urzędach mieszczących się w
wielu zabudowaniach ze zróżnicowanym dostępem do technologii
informacyjnych i telekomunikacyjnych
Wynik badania, wskazujący liczbę urzędów stosujących określone rozwiązanie,
Tabela 12-13
Lp.
Typ urzędu
1.
Wszystkie urzędy
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
1.
Urzędy gminne
2.
3.
Bezprzewodowa Kablowa
Intranet Extranet Żadne z
sieć lokalna
sieć lokalna
wymienioLAN
LAN
nych
18,8%
82,7%
41,2%
4,7%
6,9%
Grupa I
12,5%
100%
62,5%
30%
90%
60%
20%
21,4%
92,9%
57,1%
21,4%
21,9%
93,8%
59,4%
15,6%
Grupa II
23,6%
85,8%
41,5%
2,8%
4,7%
14,4%
18,4%
77,7%
81,2%
36,7%
38,8%
3,6%
3,3%
10,1%
7,8%
3.2.6 Wykorzystywanie przez urząd systemu informatycznego do obsługi
zamówień publicznych (stan w I półroczu 2004r.)
Wynik badania, przedstawiający liczbę urzędów wykorzystujących system
informatyczny do obsługi zamówień publicznych, zamieszczono w tabeli 12-14.
Tabela 12-14
Lp.
Typ urzędu
Liczba urzędów
19,7%
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
16,7%
15,4%
4,3%
8,5%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
16,5%
20,8%
20,2%
118
3.2.7 Wnioski
Oceniając stopień komputeryzacji urzędów można stwierdzić co następuje:
1. Prawie 100% (98,8%) wszystkich urzędów wykorzystuje w pracy komputery. W
komputery wyposażone są wszystkie urzędy grupy I i urzędy powiatowe i miasta
na prawach powiatu i 98,5% urzędów gminnych.
2. Średnia liczba komputerów przypadająca na jeden urząd wynosi 64,56. Najwięcej
komputerów przypada na urzędy z pierwszej grupy (średnia 681,25). Najmniej
komputerów posiadają urzędy grupy II (średnio 38,66), zwłaszcza urzędy gmin
(średnio 25,09).
3. Prawie połowa wszystkich badanych urzędów (45,6%) posiada i wykorzystuje nie
więcej niż 20 komputerów. Niewiele ponad połowa urzędów gminnych (55,3%)
posiada nie więcej niż 20 komputerów. Powyżej 100 komputerów posiada mniej
niż 1/10 wszystkich badanych urzędów (7,3%), w tym wszystkie urzędy
marszałkowskie i wojewódzkie.
4. Istnieje związek między liczbą zatrudnionych osób w urzędach i
wykorzystywaniem przez te osoby komputerów w pracy. Z danych wynika, że
urzędy z grupy I, zatrudniające powyżej 100 pracowników udostępniają prawie
wszystkim pracownikom komputer, natomiast pracownicy mniejszych urzędów
posiadają znacznie bardziej ograniczony dostęp do komputerów (w urzędach
mniejszych, zatrudniających do 30 osób tylko połowa pracowników wykorzystuje
w swojej pracy komputer). Taki stan rzeczy świadczy o tym, że urzędy grupy II są
wyposażone w komputery w dużo mniejszym stopniu niż urzędy większe.
5. Do komunikacji w urzędach między komputerami najpowszechniej stosowana jest
kablowa sieć lokalna LAN, zarówno w przypadku urzędów, które mieszczą się w
jednym budynku albo w więcej niż jednym budynku, ale za to są jednakowo
wyposażone w nowoczesne technologie, jak i w przypadku urzędów, które
mieszczą się w więcej niż jednym budynku ze zróżnicowanymi technologiami
informacyjnymi i telekomunikacyjnymi. Sieć kablową LAN stosuje, w pierwszym
przypadku - 70,1% wszystkich urzędów, 90,5% starostw i urzędów miasta na
prawach powiatu i 68,3% urzędów gminnych, a w drugim przypadku - 82,7%
wszystkich urzędów, 85,8% urzędów powiatowych, 77,7% urzędów gminnych. W
obu przypadkach Intranet jest wyraźnie mniej popularny niż sieć kablowa LAN
(wynik badania dla wszystkich urzędów, odpowiednio 34,5% i 41,2%). W
urzędach, które mieszczą się w więcej niż jednym budynku ze zróżnicowanymi
technologiami informacyjnymi i telekomunikacyjnymi, w odróżnieniu od urzędów
mieszczących się w jednym budynku i tych z jednakowym wyposażeniem
technologicznym, częściej spotyka się takie rozwiązania jak bezprzewodowa sieć
LAN (18,8%).
6. System informatyczny do zamówień publicznych stosowany jest w mniej niż 1/5
(19,7%) wszystkich urzędów, przy czym funkcjonowanie tego systemu deklaruje
20,2% urzędów grupy II, natomiast urzędy grupy I prawie nie stosują tego systemu
(średnia dla grupy I 8,5%).
119
3.3
Oprogramowanie
3.3.1
Stosowanie w urzędach komputerów z systemem operacyjnym z
rodziny Windows (stan w styczniu 2004r.)
Wynik badania, wskazujący średnią liczbę komputerów z systemem Windows lub
Linux, przedstawiono w tabeli 12-15.
Tabela 12-15
Lp.
Typ urzędu
1.
Wszystkie urzędy
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
1.
Urzędy gminne
2.
3.
Średnia liczba komputerów z
Windows
60,73
Grupa I
255
446,54
804,89
646,34
Grupa II
108,17
Linux
1,52
23,8
36,13
0,58
0,91
1,25
6,77
22,43
15,99
2,85
3.3.2 Stosowanie pakietu biurowego Microsoft Office i OpenOffice (stan w
styczniu 2004r.)
Wynik badania, wskazujący średnią liczbę komputerów, wyposażonych w pakiety
biurowe Microsoft Office i OpenOffice, przedstawiono w tabeli 12-16.
Tabela 12-16
Lp.
Typ urzędu
1.
Wszystkie urzędy
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
1.
Urzędy gminne
2.
3.
pakietem biurowym
Microsoft Office
41,07
Grupa I
247,17
356,69
616,89
506,76
Grupa II
70,79
13,07
21,48
pakietem biurowym
OpenOffice
7,57
5
18,92
14,33
13,59
16,71
5,71
7,32
3.3.3 Wnioski
Badania wykazały, że najbardziej popularnym oprogramowaniem (we wszystkich
urzędach w Polsce) jest system operacyjny Microsoft Windows. Pakiet biurowy
Microsoft Office jest zdecydowanie częściej używany niż pakiet OpenOffice.
120
3.4 Korzystanie z Internetu i zapewnienie bezpieczeństwa
3.4.1 Dostęp urzędów do Internetu (stan w styczniu 2004r.)
Wynik badania, wskazujący liczbę urzędów z dostępem do Internetu, przedstawiono w
tabeli 12-17.
Tabela 12-17
Lp.
Typ urzędu
Liczba urzędów
99,4%
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
91,7%
100%
100%
98,6%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
100%
99,3%
99,4%
3.4.2 Liczba zatrudnionych osób wykorzystujących w pracy komputer z
dostępem do Internetu
Wynik badania, wskazujący średnią liczbę osób zatrudnionych w poszczególnych
urzędach, wykorzystujących w pracy komputer z dostępem do Internetu,
Tabela 12-18
Lp.
Typ urzędu
Średnia liczba osób
44,9
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
219,36
294,38
668,87
528,69
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
72,27
16,6
24,74
3.4.3 Liczba zatrudnionych osób wykorzystujących w swojej pracy komputer z
dostępem do Internetu przynajmniej raz w tygodniu w styczniu 2004 r.
Wynik badania, wskazujący liczbę osób wykorzystujących w pracy komputer z
dostępem do Internetu przynajmniej raz w tygodniu, w poszczególnych typach
urzędów (zatrudniających określone grupy pracowników), przedstawiono w tabeli 1219.
Tablica 12-19
Typ urzędu
Do 20
osób
Do 21-30
osób
Do 31-40
osób
121
Do 41-60
osób
Do 61-100
osób
Powyżej
100 osób
Wszystkie urzędy
64,5%
Urzędy centralne
Ogółem grupa I
-
13,1%
5,9%
Grupa I
6,5%
4,3%
miasta na prawach
powiatu
Urzędy gminne
Ogółem grupa II
19,2%
Grupa II
18,8%
10,2%
21,6%
19,6%
10,6%
75,4%
67,2%
12,8%
13,7%
4,3%
6,8%
1,7%
4,3%
0,6%
2,1%
5,2%
6%
6,6%
4,7%
5,2%
4,3%
2,9%
18,2%
18,2%
15,2%
14,3%
81,8%
92,3%
73,9%
78,6%
3.4.4 Środki dostępu do Internetu
Badanie dotyczyło połączeń z Internetem realizowanych poprzez niżej wymienione
środki dostępu:
−
−
−
modem analogowy
modem cyfrowy typu ISDN,
połączenie szerokopasmowe DSL (xDSL, ADSL, SDSL, itp.) o
przepustowości mniejszej niż 2Mb/s, połączenie szerokopasmowe DSL
(xDSL, ADSL, SDSL, itp.) o przepustowości równej 2Mb/s lub większej,
− połączenie bezprzewodowe (np. łącze satelitarne, telefon komórkowy).
Wyniki, wskazujące liczbę urzędów z określonym typem dostępu do Internetu,
zaprezentowane zostały w tabelach 12-20, 12-21 i 12-22 w dwóch kolumnach.
Kolumny oznaczone symbolem (1) dotyczą urzędów mieszczących się w jednym
budynku i takich, które mieszczą się w wielu budynkach, ale mają jednakowy dostęp
do Internetu. Kolumny oznaczone symbolem (2) dotyczą urzędów rozmieszczonych w
wielu budynkach ze zróżnicowanym dostępem do Internetu.
Tabela 12-20 (wszystkie urzędy)
Lp.
Typ dostępu
1.
2.
3.
Modem analogowy
Modem cyfrowy typu ISDN
Połączenie szerokopasmowe
DSL (xDSL, ADSL, SDSL, itp.)
o przepustowości mniejszej niż
2Mb/s
Połączenie szerokopasmowe
DSL (xDSL, ADSL, SDSL, itp.)
o przepustowości równej lub
większej niż 2Mb/s
Połączenie bezprzewodowe (np.
łącze satelitarne, telefon
komórkowy)
Inna szerokopasmowa linia
łączności (np. kablowa sieć
telewizyjna)
4.
5.
6.
Jednakowy dostęp
(1)
48,9%
37,8%
35,1%
Zróżnicowany dostęp
(2)
56,9%
32,2%
65,9%
3,7%
8,7%
3,5%
7,2%
3,2%
10,9%
122
Tabela 12-21 (grupa I)
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Typ dostępu
Urzędy
marszałkowskie
(1)
(2)
Modem analogowy
Modem cyfrowy typu
ISDN
Połączenie
szrokopasmowe DSL
(xDSL, ADSL, SDSL,
itp.) o przepustowości
mniejszej niż 2Mb/s
Połączenie
szrokopasmowe DSL
(xDSL, ADSL, SDSL,
równej 2Mb/s lub
większej
Połączenie
bezprzewodowe (np.
łącze satelitarne, telefon
komórkowy)
Inna szerokopasmowa
linia łączności (np.
kablowa sieć
telewizyjna)
100
42,9
14,3
-
71,4
-
71,4
-
Urzędy
Urzędy
wojewódzkie
centralne
(1)
(2)
(1)
(2)
[%]
50
30
41,2 71,4
50
20
17,6 28,6
Ogółem
(1)
(2)
40
25
51,6
22,6
80
41,2
71,4
35
74,2
30
58,8
42,9
60
45,2
14,3
50
11,8
10
19,4
14,3
10
5,9
5
12,9
100
14,3
Tabela 12-22 (grupa II)
Lp.
Typ dostępu
Starostwa
powiatowe i
miasta na
prawach powiatu
(1)
(2)
Urzędy gminne
(1)
Ogółem
(2)
(1)
(2)
[%]
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Modem analogowy
Modem cyfrowy typu ISDN
Połączenie szrokopasmowe
DSL (xDSL, ADSL, SDSL,
mniejszej niż 2Mb/s
Połączenie szrokopasmowe
DSL (xDSL, ADSL, SDSL,
równej 2Mb/s lub większej
Połączenie bezprzewodowe
(np. łącze satelitarne, telefon
komórkowy)
Inna szerokopasmowa linia
łączności (np. kablowa sieć
telewizyjna)
37,8
25,7
77,0
59,4
32,1
82,1
49,8
38,8
32,3
56,1
34,5
51,8
49,1
38,0
35,1
57,6
33,5
64,9
6,8
6,6
2,5
2,2
2,8
4,1
8,1
14,2
2,8
6,5
3,1
9,8
5,4
5,7
3,3
7,2
3,4
6,5
123
3.4.5 Mechanizmy uwierzytelniania stosowane w komunikacji z urzędem przez
Internet (stan w styczniu 2004r.)
Wyniki badań, wskazujące liczbę urzędów stosujących określone mechanizmy
uwierzytelniania, zostały przedstawione w tabeli 12-23.
Tabela 12-23
Lp.
Typ urzędu
1.
Wszystkie urzędy
3,9%
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
7,7%
13%
10%
1.
Starostwa powiatowe+
miasta na prawach
powiatu
Urzędy gminne
4,4%
2.
3.
Żadne z
Kod PIN,
Szyfrowanie w
wymienionych
systemy haseł
celu
zapewnienia
poufności
8,3%
6,6%
86,9%
Grupa II
18,2%
18,2%
72,1%
23,1%
30,8%
61,5%
37%
28,3%
52,2%
31,4%
27,1%
57,1%
Grupa II
8,9%
7,7%
85,5%
Podpis
elektroniczny
3,6%
3,7%
7,0%
7,3%
5,4%
5,8%
88,6%
88,2%
3.4.6 Mechanizmy zabezpieczające stosowane w urzędach (stan w styczniu 2004r.)
Wyniki badań, wskazujące liczbę urzędów, stosujących określone mechanizmy
zabezpieczające, zostały przedstawione w tabeli 12-24.
Tablica 12-24
Lp.
Typ urzędu
Ochrona
antywirusowa
1.
Wszystkie urzędy
1.
Urzędy
marszałkowskie
Urzędy centralne
100%
Starostwa
powiatowe+ miasta
na prawach powiatu
Urzędy gminne
2.
3.
4.
1.
2.
3.
92,6%
100%
100%
100%
Firewall
PrzechowyOprogramo
wanie
-wanie lub zapasowych
sprzęt)
kopii
danych
poza
urzędem
58,7%
17,5%
Grupa I
100%
33,3%
Serwery
rezerwowe
Żadne z
wymienionych
7,8%
4,3%
33,3%
-
7,7%
21,7%
21,1%
23,1%
47,8%
40,8%
2,2%
1,4%
94,8%
100%
95,7%
97,2%
Grupa II
83,1%
27,8%
12,5%
0,4%
91,9%
92,3%
52,6%
57,1%
15,5%
17,3%
5,3%
6,4%
5,1%
4,4%
124
3.4.7 Stosowanie elektronicznego obiegu dokumentów w urzędzie (stan w styczniu
2004r.)
Wyniki badań, wskazujące liczbę urzędów stosujących elektroniczny obieg
dokumentów w styczniu 2004r.), zostały przedstawione w tabeli 12-25.
Tabela 12-25
Lp.
1.
Typ urzędu
Liczba urzędów
9,4%
Wszystkie urzędy
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
33,3%
23,1%
23,9%
25,4%
1.
2.
3.
Grupa II
Starostwa powiatowe+ miasta na prawach powiatu
Urzędy gminne
11,7%
8,2%
8,8%
3.4.8 Plany wprowadzenia elektronicznego obiegu dokumentów w urzędzie
W badaniach wzięły udział urzędy, które nie wprowadziły jeszcze elektronicznego
obiegu dokumentów. Wyniki badań, wskazujące liczbę urzędów, które planują
wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów oraz określenie terminu realizacji
tych planów, zostały przedstawione w tabelach, odpowiednio 12-26 i 12-27.
Tabela 12-26
Lp.
1.
Typ urzędu
Liczba urzędów
83,7%
Wszystkie urzędy
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
75%
100%
88,6%
88,7%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
90,9%
82,3%
83,5%
Tabela 12-27
Lp.
Typ urzędu
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
1.
Starostwa powiatowe+ miasta na
prawach powiatu
Do końca 2004r.
15,7%
Grupa I
20%
9,7%
10,6%
Grupa II
18,1%
125
Do końca 2005r.
49,8%
Później
34,5%
83,3%
50%
64,5%
63,8%
16,7%
30%
25,8%
25,5%
54,3%
27,6%
2.
3.
Urzędy gminne
15,5%
15,9%
48,3%
49,3%
36,1%
34,8%
3.4.9 Liczba publicznych punktów dostępu do Internetu (PIAP) działających w
urzędach gminnych (stan w styczniu 2004 r.)
Wyniki badań, wskazujące liczbę urzędów, posiadających 0, 1, 2 lub 3 i więcej
publicznych punktów dostępu do Internetu, zostały przedstawione w tabeli 12-28.
Tablica 12-28
Liczba PIAP
0 PIAP
1 PIAP
2 PIAP
3 PIAP i więcej
Starostwa powiatowe+ miasta na
prawach powiatu
95,2%
2,8%
0,8%
1,2%
Urzędy gminne
Ogółem
65,5%
15,5%
9,0%
10,0%
69,8%
13,6%
7,8%
8,8%
3.4.10 Wnioski
Analiza wyników badań wskazuje, że:
1.
Niemal wszystkie urzędy grupy I i II (99,4%) posiadające komputery mają
dostęp do Internetu.
2.
Średnia liczba pracowników z dostępem do Internetu we wszystkich typach
urzędów znacznie różni się miedzy sobą i jest zależna od stanu zatrudnienia w
urzędzie danego typu. Średnia, odnosząca się do wszystkich urzędów
zatrudniających do 20 osób, wyniosła 64,5%, a w urzędach ze stanem
zatrudnienia powyżej 100 osób – 5,2%. Urzędy z grupy I zatrudniające powyżej
100 osób umożliwiają swoim pracownikom dosyć powszechny dostęp do
Internetu (w grupie I średnia liczba osób mających dostęp do Internetu wyniosła
78,6%). Dostępność do Internetu pracowników zatrudnionych w urzędach
grupy II jest znacznie mniejsza (dla urzędów zatrudniających do 20 osób
wyniosła 67,2%, natomiast powyżej 100 osób - 2,1%).
3.
W urzędach stosowany jest dosyć zróżnicowana technologia dostępu do
Internetu. Dane przedstawione dla wszystkich urzędów wskazują, że najbardziej
popularne jest połączenie z Internetem poprzez modem analogowy, mimo że
jest to najmniej efektywny sposób połączenia. Niektóre urzędy mają dostęp do
Internetu tylko poprzez modem analogowy, w innych urzędach mieszczących
się zarówno w jednym, jak i w wielu budynkach, modem analogowy spełnia
rolę technologii uzupełniającej, współwystępującej z bardziej zaawansowanymi
technologiami. Według oceny autorów zawartej w raporcie wiele urzędów
potraktowało stosunkowo tanią usługę SDI Telekomunikacji Polskiej, w
technologii zbliżonej do ISDN, jako usługę ISDN.
4.
Aż 86,9% wszystkich urzędów nie stosuje mechanizmów uwierzytelniania
odbiorcy. Do tej grupy urzędów zaliczają się zarówno urzędy z grupy I jak i
urzędy z grupy II. Najczęściej stosowanym mechanizmem uwierzytelniania jest
kod PIN, który jest wymagany przez: 8,3% wszystkich urzędów, 31,4%
urzędów grupy I, i tylko 7,3% urzędów grupy II. Prawie nie stosowany jest
126
podpis elektroniczny (tylko 3,9% wszystkich urzędów stosuje podpis
elektroniczny).
5.
Prawie wszystkie urzędy stosują mechanizmy zabezpieczające. Powszechnie
stosowana jest ochrona antywirusowa (wszystkie urzędy - 92,6%, urzędy z
grupy I - 100%, urzędy z grupy II -92,3%). Rzadziej występuje stosowanie
środków zabezpieczających takich jak: firewall, przechowywanie zapasowych
kopii danych poza urzędem czy serwerów rezerwowych. Skuteczny mechanizm
zabezpieczający komputery przed „infekcją” wirusową bądź ingerencją w
zawartość komputera poprzez luki w systemie operacyjnym, jakim jest firewall,
stosowany jest tylko w 58,7% wszystkich urzędów.
6.
Elektroniczny obieg dokumentów stosowało tylko 9,4 wszystkich urzędów.
83,7% urzędów, które jeszcze nie zastosowały elektronicznego obiegu
dokumentów zamierza wprowadzić taki system. Prawie 50% tych urzędów, ma
zamiar zainstalować elektroniczny obieg dokumentów do końca 2005 roku, a
15,7% zamierza wprowadzić to rozwiązanie już do końca 2004 roku.
7.
Ogółem aż 69,8% urzędów grupy II deklaruje brak publicznych punktów
dostępu do Internetu w swoich gminach, w tym 95,2% starostw powiatowych i
urzędów miasta na prawach powiatu oraz 65,5% urzędów gminnych (więcej niż
3 PIAP–y posiada tylko 10% urzędów gminnych).
3.5 Usługi publiczne świadczone przez urzędy z wykorzystaniem Internetu
3.5.1 Urzędy, które posiadały w styczniu 2004 roku własną stronę internetową
Wyniki badań, wskazujące liczbę urzędów, które posiadały w styczniu 2004r. własną
stronę internetową, zostały przedstawione w tabeli 12-29.
Tabela 12-29
Lp.
1.
Typ urzędu
Liczba urzędów
89,7%
Wszystkie urzędy
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
100%
100%
100%
100%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
99,2%
87,5%
89,2%
3.5.2 Dostępność strony internetowej w innej niż polska wersja językowa
W badaniach udział wzięły urzędy, które posiadały własną stronę internetową. Wyniki
badań, wskazujące liczbę urzędów, które posiadały stronę internetową w innej niż
polska wersja językowa, zostały przedstawione w tablicy 12-30.
127
Tabela 12-30
Lp.
1.
Typ urzędu
Liczba urzędów
20%
Wszystkie urzędy
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
66,7%
46,2%
69,6%
64,8%
1.
2.
3.
Grupa II
Urzędy gminne
30,1%
15,5%
17,9%
3.5.3 Dostępność stron internetowych w obcych językach w styczniu 2004r.
W badaniach udział wzięły urzędy, które posiadały strony internetowe w obcym
języku. Wyniki badań, wskazujące liczbę urzędów, które posiadały strony internetowe
w obcych językach, zostały przedstawione w tablicy 12-31.
Tablica 12-31
Lp.
Typ urzędu
Język angielski Język niemiecki
90,2%
50,6%
Grupa I
100%
62,5%
83,3%
83,3%
Urzędy centralne
100%
3,1%
97,8%
23,9%
Grupa II
Starostwa powiatowe+
90,5%
68,9%
miasta na prawach
powiatu
Urzędy gminne
88,3%
50,0%
88,9%
55,2%
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
Język rosyjski
6,3%
Inny język
10,8%
12,5%
33,3%
3,1%
8,7%
12,5%
66,7%
6,3%
15,2%
10,8%
10,8%
4,1%
5,9%
9,7%
10,0%
3.5.4 Spełnienie standardu W3C (stan w styczniu 2004r.)
W badaniach udział wzięły urzędy, które posiadały swoją stronę internetową. Wyniki
badań, wskazujące liczbę urzędów, które posiadały stronę internetową i spełniają
standard W3C, zostały przedstawione w tablicy 12-32.
Tabela 12-32
Lp.
1.
Typ urzędu
Liczba urzędów
77,4%
Wszystkie urzędy
Grupa I
1.
2.
3.
4.
Urzędy centralne
Ogółem - grupa I
83,3%
84,6%
69,6%
74,6%
1.
Grupa II
74,8%
128
2.
3.
Urzędy gminne
78,1%
77,5%
3.5.5 Udogodnienia oferowane na stronach internetowych urzędu (stan w styczniu
2004r.)
W badaniach udział wzięły urzędy, które posiadały własną stronę internetową. Wyniki
badań, wskazujące liczbę urzędów, udostępniających określone udogodnienia i usługi
przez Internet, zostały przedstawione w tablicy 12-33.
Tabela 12-33
Lp.
Typ urzędu
Uzyskiwanie
informacji
Pobieranie
formularzy
Odsyłanie
wypełnionych formularzy
przez
Interent
Możliwość
Składanie Żadne z wyzałatwienia
ofert
mienionych
całości spraw dotyczących
urzędowych
zamówień
wyłącznie
publicznych
drogą
elektroniczną
1.
Wszystkie
urzędy
94,3%
54,9%
7,0%
1,1%
7,2%
1.
Urzędy
marszałkowskie
Urzędy
wojewódzkie
Urzędy
centralne
Ogółem –
grupa I
100%
Grupa I
100%
8,3%
8,3%
33,3%
-
100%
84,6%
-
-
30,8%
-
95%
80,4%
-
-
15,2%
-
97,2%
84,5%
1,4%
1,4%
21,1%
-
95,9%
Grupa II
76,8%
6,9%
1,6%
1,6%
2,0%
93,8%
94,2%
49,0%
53,5%
1,0%
1,1%
1,0%
1,1%
5,7%
5,1%
2.
3.
4.
1.
2.
3.
Starostwa
powiatowe+
miasta na
prawach
powiatu
Urzędy gminne
Ogółem –
grupa II
6,3%
6,4%
4,9%
3.5.6 Usługi i funkcjonalności dostępne na stronach www urzędu w styczniu 2004
r.
Usługi/funkcjonalności eGovernment dostępne w urzędach (grupa I grupa II)
Wyniki badań, wskazujące liczbę urzędów, które oferowały w styczniu 2004 roku
świadczenie obywatelom i przedsiębiorstwom, określonych usług/funkcjonalności,
zostały przedstawione w tablicach, odpowiednio 12-34 i 12-35.
Tabela 12-34
Lp.
Usługi świadczone obywatelom
1. Informacje na temat (funkcjonowanie urzędu, załatwienia spraw)
2. Formularze, wnioski
129
Grupa I
25,7%
15,7%
Grupa II
11,7%
8,7%
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
Ogłoszenia przetargów
BIP
Wydawanie dokumentów potwierdzających tożsamość
Wydawanie zezwoleń (na sprzedaż alkoholu, wycięcie drzew)
Rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych (uiszczanie
opłat –podatek, czynsz)
Komunikaty prasowe, ogłoszenia
Poszukiwanie ofert pracy i pomoc w znalezieniu pracy
Zgłoszenia np. awarii oświetlenia, uszkodzenia jezdni
Interaktywne wypełnianie formularzy
Możliwość pisania podań w sprawach
Ogłoszenia o konkursach na stanowiska dyrektorskie
Zgłoszenie do USC faktów podlegających rejestracji i uzyskiwanie
odpisów aktów
Informacje o zamówieniach publicznych
Składanie skarg i zażaleń
Sprostowanie imienia, zmiana nazwiska
Informacje dotyczące utrudnień w ruchu drogowym
Oferta turystyczna 20 Informacje o zbycie działek 0,1%
Informacje o zbycie działek
Relacja z sesji Rady Miejskiej
Zaproszenia na imprezy
Wydawanie zaświadczeń o utracie dowodu osobistego
Odpowiedzi na wnioski
Wydawanie decyzji o warunkach zabudowy
Rejestracja pojazdów
Zawiadomienia o konkursach i szkoleniach
Wszelkiego rodzaju zaświadczenia
Uchwały
Plan miasta
Rozkład jazdy PKS
Chat
Sonda
Forum
Linki
Elektroniczna postać Dziennika Urzędu Wojewódzkiego
Dostąp do wykazu akredytowanych laboratoriów
Generator ankiet kwartalnych z udziałem skarbu państwa
Wyniku egzaminów
Wykaz czasopism dostępnych w bibliotece GUM
Decyzje Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego
Katalog polskich norm - wyszukiwarka
Dane statystyczne
Prenumerata
Bazy zawierające informacje o znakach i towarach chronionych
Nie było takich usług
2,9%
7,1%
1,4%
4,5%
1,5%
1,3%
0,8%
0,6%
2,9%
2,9%
0,4%
0,4%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
1,4%
1,4%
2,9%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
1,4%
2,9%
1,4%
1,4%
1,4%
1,4%
1,4%
1,4%
1,4%
1,4%
1,4%
48,6%
75,6%
Grupa I
Grupa II
9,9%
5,5%
Tabela 12-35
Lp.
1.
Usługi świadczone przedsiębiorstwom
Informacje na temat (funkcjonowanie urzędu, załatwienia
130
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
spraw)
Formularze, wnioski
Ogłoszenia przetargów
Wydawanie zezwoleń (na sprzedaż alkoholu, wycięcie drzew)
BIP
Uiszczanie opłat (podatki, czynsz
Komunikaty prasowe, ogłoszenia
Informacje o zbycie działek, nieruchomości, ofertach
budowlanych
Składanie zamówień publicznych
Promocja przedsiębiorstw
Interaktywne wypełnianie formularzy
Wydawanie decyzji o warunkach zabudowy
Zawiadomienie o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu
Generator ankiet kwartalnych z udziałem skarbu państwa
Sprawozdawczość lecznictwa zamkniętego i ambulatoryjnego
Katalog polskich norm - wyszukiwarka
Wszelkiego rodzaju zaświadczenia
Dane statystyczne
Bazy zawierające informacje o (znakach i towarach
chronionych)
Nie było takich usług
8,5%
2,8%
2,8%
5,6%
1,4%
2,8%
5,3%
2,1%
1,1%
0,8%
0,7%
0,3%
0,3%
0,2%
0,1%
0,1%
0,1%
0,1%
1,4%
1,4%
1,4%
1,4%
1,4%
2,8%
64,8%
86,9%
3.5.7 Procentowy udział usług świadczonych przez Internet w stosunku do
wszystkich usług świadczonych przez urząd (odpowiednio do 0%; 1%; 1,01-5%;
5,01-10%; powyżej 10%) w styczniu 2004 r.
Dane dostarczyły urzędy, które posiadały własną stronę internetową. Wyniki badań
wskazujące procentowy udział usług eGovernment w odniesieniu do wszystkich usług
świadczonych obywatelom przez urzędy, zostały przedstawione w tablicy 12-36.
Tablica 12-36
Lp.
Typ urzędu
1.
Wszystkie urzędy
1.
Urzędy
marszałkowskie
Urzędy
wojewódzkie
Urzędy
centralne
Ogółem grupa I
2.
3.
4.
1.
Starostwa
Powiatowe i
miasta na prawach
powiatu
0%
Do 1%
1,01%-5%
5,01-10%
65,4%
14,0%
6,2%
50%
9,5%
Grupa I
-
Powyżej
10%
4,9%
8,3%
16,7%
25%
61,5%
15,4%
7,7%
7,7%
7,7%
50%
6,5%
8,7%
19,6%
15,2%
52,1%
7%
Grupa II
8,2%
8,5%
16,9%
15,5%
13,9%
5,7%
3,3%
69%
131
2.
3.
Urzędy gminne
Ogółem grupa II
65,5%
66,1%
9,9%
9,6%
14,3%
14,3%
5,7%
5,7%
4,6%
4,4%
3.5.8 Wnioski
Podsumowując wyniki badań można stwierdzić, że:
1. Prawie wszystkie urzędy posiadają swoją stronę internetową - 100% urzędów z
grupy I, 89,2%.urzędów z grupy II.
2. 1/5 wszystkich urzędów deklaruje posiadanie strony internetowej w obcych
językach. Strony internetowe w obcych językach posiada większość urzędów z
grupy pierwszej (64,8%) oraz 17,9% urzędów z grupy II. Urzędy posiadające
strony internetowe w obcych językach najczęściej publikują je w języku
angielskim (90,2% wszystkich urzędów) lub niemieckim (50,6% wszystkich
urzędów).
3. ¾ (77,4%) wszystkich urzędów posiadających strony internetowe, publikuje je
zgodnie ze standardem W3C.
4. Występuje duży stopień zróżnicowania w udostępnianiu przez urzędy udogodnień i
usług przez Internet. Spośród urzędów, które posiadają strony internetowe, 94,6%
oferuje dostęp do określonych informacji. Ponad połowa wszystkich urzędów
(54,9%) daje także możliwość pobierania formularzy przez Internet. Tylko 1,1%
wszystkich urzędów oferuje możliwość załatwienia całości spraw urzędowych
drogą elektroniczną. Inne usługi i udogodnienia dostępne dla obywateli, a także
instytucji oferowane są bardzo rzadko, a prawie ¾ stron internetowych w ogóle ich
nie posiada. Ponad połowa wszystkich urzędów (65,4%) zadeklarowała, że nie
świadczy żadnych usług drogą elektroniczną.
3.6 Czynniki wpływające hamująco na rozwój elektronicznej administracji
3.6.1 Główne przeszkody w rozwoju administracji elektronicznej
Główne przeszkody w rozwoju administracji elektronicznej, w skali od 1 do 10, gdzie
1-czynnik najmniej ważny, 10-czynnik najważniejszy, zostały przedstawione w tabeli
12-37.
132
Rozwój informatyzacji sektora administracji publicznej w Polsce na tle rozwoju tego sektora w innych krajach Unii Europejskiej
Tabela 12-37
Lp.
Rodzaj przeszkody
Wszystkie
urzędy
1.
Brak środków na rozwój
elektronicznej administracji
Ograniczenie dostępu obywateli do
Internetu
Wysoki koszt korzystania z Internetu
Niski poziom edukacji obywateli w
zakresie nowoczesnych technologii
informacyjnych
Niska świadomość interesantów w
zakresie możliwości uregulowania
sprawy z wykorzystaniem narzędzi
elektronicznych
Brak wspólnych standardów
wymiany dokumentów
Niedostateczne bezpieczeństwo
przesyłania informacji
Brak odpowiednich rozwiązań
prawnych
Niski poziom edukacji Urzędników
w zakresie nowoczesnych
technologii informacyjnych
Niska świadomość Urzędników w
zakresie zastosowania takiego
rodzaju rozwiązania
7,90
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Urzędy
Urzędy
Urzędy Ogółem Starostwa powiatowe Urzędy Ogółem
marszałkows- wojewódzkie centralne grupa I i miasta na prawach gminne grupa II
kie
powiatu
7,14
7,44
8,11
7,81
7,87
7,91
7,91
8,81
7
4,11
6
5,77
5,97
7,02
6,87
6,04
5,91
6,86
4,86
5,89
3,89
6,22
4,56
6,26
4,47
5,63
5,58
6,09
6,05
6,02
5,98
5,46
5,14
3,67
4,15
4,21
5,15
5,58
5,52
5,45
2,86
7,33
6,56
6,12
6,36
5,26
5,42
4,73
3,57
5,11
5,15
4,88
4,99
4,68
4,73
4,49
6,86
8
6,11
6,63
5,28
4,23
4,38
4,31
5
4,78
4,41
4,58
4,26
4,3
4,29
3,9
5,71
4,78
3,74
4,28
3,9
3,88
3,88
Im wyższa średnia tym dany czynnik postrzegany jest jako bardziej przeszkadzający w procesie rozwoju administracji elektronicznej.
133
3.6.2 Wnioski
Na podstawie przedstawionych wyników badań można stwierdzić, że najbardziej
przeszkadzającymi w rozwoju e-usług czynnikami, są następujące czynniki:
−
brak środków przeznaczanych na rozwój e-usług (średnia 7,90),
−
ograniczony dostęp obywateli do Internetu, wskazany przede wszystkim przez
urzędy z grupy II (6,78),
−
wysoki koszt korzystania z Internetu (nieznacznie częściej wskazywany przez
urzędy z pierwszej grupy: grupa I - 6,26, grupa II - 6,02),
−
brak wspólnych standardów wymiany dokumentów wskazywany częściej
przez urzędy z pierwszej grupy (grupa I - 6,12, grupa II – 5,42),
−
niska świadomość interesantów w zakresie możliwości regulowania spraw na
przykład za pośrednictwem Internetu (5,52), niski poziom edukacji obywateli
w tej dziedzinie (5,98), czynniki częściej wskazywane przez urzędy z drugiej
grupy.
134

Opracowanie - Instytut Łączności

Transkrypt

Podobne dokumenty

Telefoniczna obsługa klienta w Urzędach Miast

Wieści Gminne nr 7 (1) listopad 2010

WyKorzyStAnie technologii inForMAtycznych W DoStępie Do

Stadium rozwoju systemów e

Zapytanie ofertowe na aktualizację oprogramowania antywirusowego

Aktorzy rynku pracy – ujęcie instytucjonalne

Download: Spolecznosc_GNU_World

Strategia i architektura IT