Żywność i żywienie w XXI wieku - wizja rozwoju polskiego

Konferencja
Końcowa
ŻYWNOŚĆ I ŻYWIENIE W XXI WIEKU – WIZJA ROZWOJU
POLSKIEGO SEKTORA SPOŻYWCZEGO
(FORESIGHT TECHNOLOGICZNY)
PROJEKT REALIZUJE KONSORCJUM:
Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach - koordynator
Politechnika Łódzka, Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności
Instytut Badań nad Przedsiębiorczością i Rozwojem Ekonomicznym EEDRI przy SWSPiZ w Łodzi
Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL w Grajewie
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
METODA FORESIGHT JAKO NARZĘDZIE
BADAŃ ZASTOSOWANE W PROJEKCIE
„ŻYWNOŚĆ I ŻYWIENIE W XXI w.”
dr inż. Justyna Rosicka-Kaczmarek
dr inż. Grażyna Budryn
Politechnika Łódzka
Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
ZARZĄDZANIE
PRZYSZŁOŚCIĄ
- FORESIGHT
Powszechnie dziś stosowanymi
na
świecie
narzędziami
wspomagającymi
myślenie
o przyszłości są techniki
ujmowane
pod
wspólnym
pojęciem foresight.
Czym jest Foresight?
Foresight jest procesem systematycznego
i wszechstronnego rozpoznawania dalekosiężnych
trendów rozwojowych oraz identyfikacji obszarów
w nauce i technologii o kluczowym znaczeniu dla
maksymalizacji
korzyści
społecznych
i gospodarczych.
M. Kleiber
Po co Foresight?
Przecież „przyszłości nie da się przewidzieć”
Czy na pewno?
•
Analiza wielu możliwych wizji realizacji „przyszłości”
•
Sugestie dotyczące realizacji pożądanych scenariuszy
•
Pozytywne doświadczenia innowacyjnych rozwiązań
uzyskane w wielu krajach
•
Wskazywanie na potencjalną wartość przyszłych badań
•
Pomoc w identyfikowaniu nowych obszarów aktywności
•
Zdobycie dodatkowej wiedzy na temat sektora B+R
Foresight a prognozowanie
Prognozowanie
- jeden punkt
Dziś
Zakres
niepewności
Trendy 
Foresight
- 2-3 scenariusze
Czas ?
Droga rozwoju
Wizja
B
Dziś:
Gdzie jesteśmy,
co powinniśmy
robić
droga rozwoju
Opis przebiegu wydarzeń, przebiegu
rozwoju technologicznego, czynniki
i wydarzenia kluczowe, punkty
zwrotne
Opis sytuacji
w przyszłości
zawierający
określenie warunków
technicznych,
Wizja ekonomicznych,
społecznych
A
Wizja
C
Elementy foresightu technologicznego:
• Identyfikacja kluczowych technologii w przyszłości
• Ocena szans i zagrożeń dla technologii
• Identyfikacja działań, które należy podjąć w celu
rozwoju technologii
• Budowa scenariuszy rozwoju
Techniki Foresight’u
Grupa
Rodzaj
Metody heurystyczne
oraz techniki oparte
na wydobywaniu wiedzy
specjalistycznej/eksperckiej
-panel ekspercki
Techniki ilościowe
- ekstrapolacja
- modelowanie
- krzyżowa analiza wpływów
(burza mózgów, dyskusje
moderowane),
- analiza SWOT i PEST
- analiza Delphi (ankietowanie),
- konsultacje środowiskowe
(analiza jawnych i ukrytych powiązań)
Techniki określające punkty
kluczowe działania w celu
zbudowania strategii
- technologie i czynniki kluczowe
- drzewo odniesień
Jak realizować foresight?
udział wielu ekspertów zróżnicowanych
pod względem:
- doświadczenia zawodowego
- branży
- dorobku naukowego
- pozycji zawodowej
Interdyscyplinarność ekspertów!
Foresight na świecie
Zrealizowane projekty typu foresight
Holandia – 250
Wielka Brytania – 159
Niemcy – 103
Finlandia - 40
Foresight w Polsce?
• Niedocenianie skutków zdarzeń odległych w czasie (budowa kapitału
ludzkiego, ochrona środowiska, zachowania prozdrowotne,...)
• Czy jest o czym mówić przy obecnych nakładach na B+R i słabych
powiązaniach nauki z gospodarką?
• Niechęć do priorytetów i nadinterpretacja pojęcia „autonomia badań
naukowych”
• Niedocenianie złożoności procesów innowacyjnych
• Skłonność do kopiowania niekoniecznie aktualnych i właściwych dla
nas wzorców polityki innowacyjnej
• Niezbędna jest silna, przemyślana, własna polityka
badawczo-innowacyjna
Foresight – krok w tym kierunku!
Foresight w Polsce
Na szczeblu centralnym:
1. Narodowy Program Foresight Polska 2020
2. Foresight „Zdrowie i życie”
3. Foresight technologiczny „Żywność i żywienie
w XXI w. – wizja rozwoju polskiego sektora
spożywczego”
Na szczeblu regionalnym
„Pomorze 2030”
Wielkopolski
Mazowiecki
„Mazowia”
Łódzki
„LORIS”
Dolnośląski
Opolski
Świętokrzyski
Śląski
Podkarpacki
Małopolski
Na szczeblu branżowym
MCK
KSM
MED
RM
WB
PLM
PEN
WK
DL
ODL
CO CZEKA POLSKĘ
W PERSPEKTYWIE 2030 ROKU
W SEKTORZE SPOŻYWCZYM?
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013
Priorytet 1
„Badania i rozwój nowoczesnych technologii”
ŻYWNOŚĆ I ŻYWIENIE W XXI WIEKU – WIZJA ROZWOJU
POLSKIEGO SEKTORA SPOŻYWCZEGO
(FORESIGHT TECHNOLOGICZNY)
PROJEKT REALIZUJE KONSORCJUM:
Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach - koordynator
Politechnika Łódzka, Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności
Instytut Badań nad Przedsiębiorczością i Rozwojem Ekonomicznym EEDRI przy SWSPiZ w Łodzi
Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL w Grajewie
Geneza projektu
Potrzeba strategicznej wizji !
Wstępne prace
Polska Platforma Technologiczna Żywności
Centrum Zaawansowanych Technologii "AgroTech"
sieć "Interfood"
Brak powodzenia
Nie opracowano kompleksowego programu rozwoju
CEL PROJEKTU
„ŻYWNOŚĆ I ŻYWIENIE W XXI WIEKU – WIZJA
ROZWOJU POLSKIEGO SEKTORA SPOŻYWCZEGO” :
Wykonanie kompleksowych badań o charakterze
foresight’u technologicznego dla sektora spożywczego
w Polsce oraz opracowanie strategicznej wizji jego
rozwoju i wytypowanie priorytetowych kierunków dla
prac badawczo-rozwojowych na kilkanaście najbliższych
lat.
Etap przygotowawczy
Ustalenie przez Zespół Zarządzający obszarów badawczych dotyczących przemysłu spożywczego i powołanie 22 ekspertów indywidualnych
o Innowacyjne technologie
o Innowacyjne produkty, innowacyjne surowce
o Nutrigenomika
o Żywienie człowieka, a zdrowie o Dietetyka
o Żywność funkcjonalna
o Bezpieczeństwo żywności
o Zarządzanie procesem produkcji
Etap badawczy
Opracowanie przez ekspertów indywidualnych 8 ekspertyz i 146 hipotez roboczych dotyczących innowacyjnych technologii żywności Ilość hipotez roboczych
o Bezpieczeństwo żywności 32
o Innowacyjne produkty, innowacyjne surowce 31
o Dietetyka 21
o Żywienie człowieka, a zdrowie 19
o Nutrigenomika 13
o Żywność funkcjonalna 11
o Zarządzanie procesem produkcji 10
o Innowacyjna produkcja i technologie 9
Etap badawczy
Priorytetyzacja technologii wskazanych przez indywidualnych ekspertów
Zespoły tematyczne, w których pracowało 31 ekspertów, dokonały ewaluacji hipotez roboczych pod względem o Ważności społecznej
o Potencjału wzrostu Etap badawczy
Wytypowano 73 hipotezy dotyczące technologii krytycznych
o Innowacyjne surowce, innowacyjne produkty
26
o Innowacyjne technologie i zagospodarowanie odpadów 13
o Innowacyjne opakowania
10
o Zarządzanie procesem produkcji
10
o Żywienie i zdrowie człowieka
7
o Bezpieczeństwo żywności
7
Etap badawczy
Określenie zawartości kwestionariusza delfickiego i badania ankietowe dające społeczną weryfikację proponowanych technologii krytycznych
Zespół ekspertów głównych opracował 50 hipotez dotyczących priorytetowych technologii krytycznych, które zostały podzielone na dwa główne obszary
o Innowacyjność w produkcji żywności
o Jakość, bezpieczeństwo żywności i żywienia oraz zarządzanie produkcją
Etap badawczy
Innowacyjność w produkcji żywności Ilość hipotez w ankiecie delphi o Żywność dietetyczna i wygodna 7 o Żywność funkcjonalna 5
o Żywność modyfikowana genetycznie 5
o Nanotechnologie 4 o Nowoczesne metody utrwalania żywności 2
o Nowe enzymy 1
o Eko – technologie
1
Etap badawczy
Jakość, bezpieczeństwo żywności i żywienia oraz zarządzanie produkcją
Ilość hipotez w ankiecie delphi
o Opakowania do żywności
4
o Nanotechnologie 3
o Bezpieczeństwo żywności i dietetyka 3
o Żywność wygodna, ekologiczna, funkcjonalna
3
o Zarządzanie produkcją
3
o Znaczenie marki producenta
3
o Znakowanie żywności
2
o Przechowywanie żywności
2
o Nutrigenomika
1
o Żywność modyfikowana genetycznie
1
Etap badawczy
Technologie zaproponowane w postaci hipotez były weryfikowane przez grono ponad 200 respondentów w 40 pytaniach z kategorii:
o Innowacyjność
o Okres realizacji o Znaczenie dla wzrostu konkurencyjności polskich firm o Znaczenie dla wzrostu dynamiki rozwoju gospodarczego
o Znaczenie dla wzrostu zatrudnienia
o Wpływ barier ograniczających o Korzyści wynikające z realizacji
o Bezpieczeństwo żywności o Nakłady na realizację
Etap badawczy
Innowacyjność w produkcji żywności
Nanotechnologie Żywność modyfikowana genetycznie Eko – technologie
Nowe enzymy Nowoczesne metody utrwalania żywności Żywność funkcjonalna
Żywność dietetyczna i wygodna indeks optymizmu
30‐40 40‐50 50‐60 60‐70 70‐80
Etap badawczy
Jakość, bezpieczeństwo żywności
i żywienia oraz zarządzanie produkcją
Nanotechnologie Nutrigenomika
Zarządzanie produkcją
Opakowania do żywności
Przechowywanie żywności
Żywność modyfikowana genetycznie
Bezpieczeństwo żywności i dietetyka Żywność wygodna, ekologiczna, funkc.
Znaczenie marki producenta
Znakowanie żywności
indeks optymizmu
30‐40 40‐50 50‐60 60‐70 70‐80 80‐90
Etap projekcyjny
Organizowanie otwartych konferencji
o Panel dyskusyjny grudzień 2009 r. Łódź
o Forum foresightowe wrzesień 2010 r. Łódź