„Schizofrenia - Otwórzcie Drzwi”

Praca
Kultura
Duchowość
Życie codzienne i niecodzienne
nr 3
Kwiecień 2005
Czasopismo Środowisk Działających na Rzecz Osób Chorujących Psychicznie
W numerze:
Teatr na zdrowie!
Powrót do
codzienności
Choroba psychiczna
w mojej rodzinie
Rozmowa z Ogólnopolskim
Koordynatorem Programu
„Schizofrenia
- Otwórzcie Drzwi”
Spojrzenie w stronę
psychiatrii
Czym jest prawda?
„Dlaczego musimy
pracować?”
Poezja
Słowem wstępu
Drodzy Czytelnicy
Patrzcie a to znowu idzie wiosna
i w takim razie może czas odezwać
się znowu.
R
ok temu obiecywaliśmy otworzyć forum dla rozmów wspólnych
o otwartej psychiatrii. Zaskrzeczała jednak rzeczywistość (jak
by to powiedział Wyspiański) i z bardzo prostego powodu, czyli
z braku pieniędzy na nasze wydawnictwo musieliśmy zamilknąć.
Jednak nasza mocna wola, aby kontynuować tę zacną działalność
(mamy nadzieję) pokonała trudności. Cała redakcja, a także członkowie Rady Programowej uważają za ważne dzielenie się sprawami pacjentów, ich rodzin, terapeutów a wreszcie wszystkich, dla
których sprawy ludzkiej duszy są istotne. Właśnie bardzo chcemy
prowadzić istotne rozmowy na łamach pisma Dla Nas, które od
teraz będzie związane ze Stowarzyszeniem – Otwórzcie Drzwi,
a więc z ideą walki ze stygmatyzacją chorujących psychicznie.
J
eszcze niedawno tymi słowami zaczęłam ten artykuł wstępny,
ale oto na naszych oczach wydarzyło się coś, co powinno być
tematem tego tekstu.
U
marł dobry, mądry, pełen miłości człowiek, wielki Polak – nasz
papież Jan Paweł II. Umarł a bardzo, bardzo wielu ludzi,
którzy w tych ostatnich dniach się jednoczyli i zjednoczyli, wierzy
że byliśmy świadkami przechodzenia z tego świata do nieba, do
Domu Boga, do krainy wiecznego pokoju i że to co jest końcem
tutaj, jest początkiem życia nowego. Mam świadomość, że mówię
także do ludzi ze skazą (tak nazywaną) podatności na zranienie.
I czymś się jednak różnimy w sposobie przeżywania wzruszeń,
choć jesteśmy i podobni. (Tak myślę na okoliczność tego artykułu)
I skarżę się teraz, że jesteśmy w osobliwy sposób zagrożeni wielkością wzruszenia.
R
óżnimy się właśnie niemożnością przyjęcia całkowitego żalu,
ale także całkowitej radości, której życzył sobie od nas przecież Ojciec Święty. Prosto mówiąc, dla podatnych na zranienie ta
śmierć nie jest jednym zranieniem – od jakiegoś czasu, a na pewno
od 21:37 drugiego kwietnia, rani każda minuta, a więc po wielokroć rani ta prosta, czysta śmierć. Może dlatego, że taka czysta.
A prosta (myślałam) bo ludzka, pojedyncza. Pojedynczego człowieka (w równości, co do tego z nami) – śmierć papieża. Ale ona
zewsząd ogarnia. I jest w każdym spotkanym przechodniu. Niektórzy
przypinają białe wstążeczki, ale kiedy się mijamy (wszyscy), nawet
bez białych wstążeczek wiemy to samo. I wiemy wszyscy. Jakaś
jedność rzeczywista w tym ogarnęła świat. Zapanowała bliskość,
bez żadnych wątpliwości.
P
atrzę, a tu świat wyraża wdzięczność nagłą za Słowo, które
jest odwieczne. Czy to znaczy, że przekazał je najwyraźniej Jan Paweł II Wielki? Jeżeli Słowo jest Jedyne, a rozjaśnione
troską Bożą o drogi człowieka (jak usłyszałam, to mówione w
radio głosem przepięknym, absurdalnie nieżyjącego już ziemskim życiem Nauczyciela), ono w okruchach dane jest przecież
każdemu. I oby w okruchach. Wydarzenie całości Słowa jest
wydarzeniem olśnienia. Dlatego o tym piszę tu dla nas, którzy
nie dzielimy na okruchy, dla których olśniewające prawdy bywają
razem, naraz i równocześnie. Dla podatnych na zranienie jest to
niebezpieczeństwo, bo oto zacierają się granice rzeczywistości.
Rzeczywistość ziemska przechodzi w niebieską, a wszystkie nasze
śmierci (przeżyte w życiu, tym tutaj) i obecności w zaświatach (bo
przecież tam bywaliśmy) mieszają się teraz i stają się dowodem
(niebezpiecznie jasnym) tego, że nasz świat, jeśli nawet nie jest
tylko ułudą, nie jest jedynym światem. A nasz czas wielokrotnie
pomylony rozszerza się oto o jakiś ciąg dalszy – co jest oczywistą
nadzieją. Duch dał jawny dowód, że jest i że nie jest śmiertelny.
Teraz myślę (bo wiem) – nie wolno, nie wolno uniesień, bo uczucia
do końca wzięte mogą naruszyć w nas, w ludziach z jak to
nazywam „skazą”, zupełnie upragnioną równowagę. A więc nie
wolno mi nic (jeżeli chcę żyć dalej), oprócz nielicznych znaków.
A to niebieski znicz na balkonie, a to drobne kwiatki pod oknem
na Franciszkańskiej. Nie wolno mi usłyszeć do końca – zmartwychwstały Chrystus to sprawił, że wasz smutek zamieni się w radość
(nie wolno, a słyszę, słyszę przecież). I znowu skarżę się, bo to
pismo jest rozmawianiem o psychiatrii.
D
oświadczenie to jest fragmentem choroby, ponieważ to
my chorujący nie budujemy murów obronnych na granicach, ponieważ to dla nas granice są niczym, a doświadczenia
graniczne otwierają nam (czy też skazują nas) na metafizyczne
rzeczywistości. Mówię, bo śmierć naszego Papieża, świętego
Apostoła, teraz tak nazwanego, z całą pamięcią o jego dziełach
i jego miłości zupełnej jest dla mnie doświadczeniem
granicznym. I cudem jest boskim, że znajduję na to pojemność jak dotąd, że coś, co powala z nóg staje się z dnia na
dzień przy ciągłym czuwaniu do zniesienia. Tu widzę łaskę Boga
i dowód na jego istnienie miłosierne, czyli zsyłające zasłonę, aby
nie oślepić. Dość o tym uszkodzeniu. Najważniejsze jest doświadczenie Dobra, które przekazał nam Papież. Jakiegoś dobra, które
staramy się realizować w życiu. Czymże jest bowiem nasza walka
o otwartą, lepszą psychiatrię, o bardziej godne życie chorujących,
jeśli nie realizacją lekcji o godności. Co do godności człowieka
Jan Paweł Wielki mówił jasno – ktokolwiek urodzony (nawet jeśli
jeszcze nie urodzony) w każdym momencie życia jest godny,
bo samo życie jest święte, bo dane i mówił wyraźnie od Kogo.
Wszystkie teksty, które zamieszczamy w naszym piśmie są napisane w tym duchu. Okazuje się właśnie, że dusza ludzka lgnie do
Dobra, tak więc i do miłości, tolerancji, solidarności, a o cóż nam
innego w naszym piśmie chodzi. Czy to, co nazwaliśmy walką
o otwartą psychiatrię nie jest próbą nawiązania uczciwej więzi
z Drugim, nawet jeśli to Inny (a Inny, to przecież Każdy). Czy więc
nie nastał ten czas, kiedy pielęgniarka psychiatryczna spojrzawszy
na chorego (jak uczył profesor Kępiński) zechce p o r o z m a w i a ć
z n i m. Na ostatniej konferencji „Schizofrenia – różne konteksty,
różne terapie” Pani Profesor Maria Orwid przekazała taką naukę
(porozmawiaj z nim) jako coś podstawowego, ale wciąż wartego
przypomnienia. Jasno to w tych dniach widać.
A
le także jasno widać w psychiatrii, że nastaje lepszy czas.
„Otwórzcie Drzwi” to hasło, które chyba zaczyna być słyszalne.
O naszym programie napiszę na pewno w następnym numerze.
Dodam tylko, że niedawno byłam gościem klas drugich „Szkoły
z klasą” Gimnazjum nr 4 w Krakowie. Tematem godzin wychowawczych była schizofrenia. Spotkałam młodych – otwartych. Młodych
– życzliwych. Zdało mi się, że to (nawet jeśli z problemami) młodzi
chrześcijanie. W gablocie na parterze widniały portrety Jana Pawła
Wielkiego. Mam uczucie, że on nas będzie prowadził. Tak myślę.
I Benedykt XVI też. Ze słowami „Nie lękajcie się”, bo to najpiękniejsze pozdrowienie, któreśmy sobie powinni przekazywać. Bo tak
mówił Chrystus: „Pokój wam”. Pokój – najbardziej upragnione słowo
dla nas. Tak uważam dla wszystkich, choć to tekst osobisty.
Małgorzata Misiewicz
redaktor naczelna
Praca, zdrowie psychiczne, gospodarka społeczna
„Przyszłość pracy dla osób chorujących psychicznie” – wybór
prac pod redakcją A. Cechnickiego i H. Kaszyńskiego.
Projekt ten został zrealizowany przy udziale środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach IW EQUAL.
W publikacji, PRACA, ZDROWIE PSYCHICZNE, GOSPODARKA
SPOŁECZNA „Przyszłość pracy dla osób chorujących psychicznie”
wydanej przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii
i Opieki Środowiskowej przedstawione są zagadnienia: 1) pracy
i godności człowieka, 2) pracy i zatrudnienia osób chorujących
psychicznie w Polsce, 3) funkcjoonowania konkretnych programów
integracji społeczno-zawodowej oraz 4) roli Inicjatywy Wspólnotowej
EQUAL dla programów pracy osób chorujących psychicznie.
Wspomniane zagadnienia – pracy i jej braku, gospodarki solidarnościowej i wykluczenia społecznego oraz rozwoju państwa
aktywizującego i społecznej przedsiębiorczości – w połączeniu
z problematyką zdrowia psychicznego są przedmiotem zainteresowania Partnerstwa na rzecz Rozwoju, które występuje pod nazwą
Krakowska Inicjatywa na Rzecz Gospodarki Społecznej COGITO.
Zawarte w niniejszej publikacji artykuły naukowe, opracowania
i doniesienia przygotowane zostały przez zaproszonych do współpracy znakomitych autorów reprezentujących odmienne środowiska
akademickie, podejścia teoretyczne oraz aplikacyjne. Powstała
Krakowska Inicjatywa na Rzecz Gospodarki
Społecznej – COGITO
realizowana jest w ramach Inicjatywy Wspólnotowej Equal przez
Partnerstwo na Rzecz Rozwoju. Partnerstwo to tworzy obecnie 6
organizacji:
· Stowarzyszenie Wspomagania Osób Niepełnosprawnych
„Kolonia”,
· Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii
Ekonomicznej w Krakowie,
· Stowarzyszenie Rodzin „Zdrowie Psychiczne”,
· Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki
Środowiskowej,
· Dom Maklerski Penetrator S.A.,
· Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie.
W gronie partnerów są trzy organizacjie pozarządowe,
uczelnia wyższa, instytucja pomocy społecznej, instytucja finansowa. W Działaniu 1, organizacją zarządzającą Partnerstwem
jest Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki
Środowiskowej.
W wyniku otwartego naboru od kwietnia 2005 do współpracy przystąpiło kolejnych 5 organizacji: Związek Powiatów
Polskich, Małopolska Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości, Polskie
Towarzystwo Psychiatryczne, Chrześcijańskie Stowarzyszenie Osób
Niepełnosprawnych Ich Rodzin i Przyjaciół „Ognisko” z Krakowa,
Czasopismo Środowisk Działających na Rzecz
Osób Chorujących Psychicznie „Dla Nas”
redaguje Komitet redakcyjny w składzie:
 Małgorzata Misiewicz – redaktor naczelna
Stowarzyszenie „Otwórzcie Drzwi”
 Jarosław Strzeszewski – z-ca redaktor naczelnej
Warszawski „Dom Pod Fontanną”
Czasopismo „Imaginacje”
 Agnieszka Ejsmont
Przewodnicząca Klubu Pacjentów „Amicus”
 Jarosław Kleban
Czasopismo „Imaginacje”
 Piotr Chuchler
Czasopismo „PolFamilia”
Przedsiębiorstwa społeczne, a dokładnie ich różnorodne formy,
wymagają w warunkach polskich dalszej pogłębionej pracy analitycznej. Najczęściej ujmowane są one w kategoriach metody
integracji społeczno-zawodowej stosowanej w ramach gospodarki
trzeciego sektora lub/i jako podmiot zrównoważonego rozwoju
społecznego. Refleksja nad istotą i kierunkiem ewolucji przedsiębiorczości społecznej wymaga twórczego połączenia bogatego
europejskiego doświadczenia badawczego w tym zakresie z lokalnymi i często spontanicznymi procesami kształtowania jej podstaw
organizacyjnych, ekonomicznych, prawnych i etycznych. Punktem
skupienia wspomnianej refleksji powinna być kategoria odpowiedzialności za pierwotną i konstytutywną dla każdej bez wyjątku
istoty ludzkiej potrzebę życia we wspólnocie. Życia, dla którego
warunkiem koniecznym jest możliwość uczestniczenia w świecie
pracy. Nasza sprawa opiera się na odpowiedzialności.
Hubert Kaszyński
Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego „Wzajemna
Pomoc” w Radomiu. Celem Partnerstwa jest wypracowanie
i testowanie mechanizmu tworzenia oraz promocji przedsiębiorstw
społecznych, jako metody integracji społeczno-zawodowej stosowanej w ramach gospodarki społecznej.
Spodziewane rezultaty projektu to tworzenie modelowych przedsiębiorstw społecznych, oraz modelowej instytucji doradztwa biznesowego dla tych przedsiębiorstw.
Zapraszamy osoby niepełnosprawne po kryzysach psychicznych do udziału w planowaniu zadań do Działania 2, w którym
będziemy chcieli wytyczyć kierunki rozwoju i stworzyć jak najlepszy
model przygotowania zawodowego do podjęcia pracy przez osoby
chorujące psychicznie. Zachęcamy do włączenia się w proces
tworzenia firm społecznych, do rozmów i konsultacji na temat
kierunków rozwoju ekonomii społecznej.
O planowanych spotkaniach będziemy informować za pośrednictwem strony www.cogito-equal.org
Agnieszka Lewonowska-Banach
Krakowska Inicjatywa na Rzecz Gospodarki Społecznej - COGITO
Biuro Projektu Equal Cogito
30-318 Kraków, ul. Bałuckiego 6/1,
tel. 012 / 269 72 00 wew. 17
e-mail: [email protected]
Nad pracami redakcji czuwa
Rada Programowa w składzie:
 Prof. Aleksander Araszkiewicz
Kierownik Katedry i Kliniki Psychiatriii Akademii Medycznej w Bydgoszczy
 Prof. Jacek Wciórka
Kierownik I Kliniki Psychiatrycznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
 Dr Andrzej Cechnicki
Krajowy Koordynator Programu „Schizofrenia – Otwórzcie Drzwi”
 Dr Krzysztof Czuma
Dyrektor Szpitala Centrum Psychiatrii w Katowicach
 Andrzej Warot
Prezes Związku Stowarzyszeń
Rodzin i Opiekunów Osób Chorych „PolFamilia”
 mgr Krzysztof Banach - Kierownik Środowiskowego Domu Samopomocy
Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej
ul. Czarnowiejska 13/8
31-126 Kraków
 Rafał Sulikowski – sekretarz redakcji
zróżnicowana całość będąca przejawem poznawczego, jak również
badawczego zaangażowania Partnerstwa. Celem owego zaangażowania było zdefiniowanie kluczowych kwestii mających wpływ na
wypracowywanie i testowanie mechanizmu tworzenia oraz promocji
przedsiębiorstw społecznych dla osób pozostających bez pracy
z powodu chorób psychicznych oraz dla osób, u których wystąpiły
psychiczne konsekwencje długotrwałego bezrobocia i zależności
od systemu pomocy społecznej.
„Słowa tworzą rzeczywistość. STOP stygmatyzacji słowem”.
Hasło IV Dnia Solidarności
z Osobami Chorującymi na Schizofrenię
SEMINARIUM
PRACA, ZDROWIE PSYCHICZNE, GOSPODARKA SPOŁECZNA
organizowane w ramach IW EQUAL
18-19.05.2005 (środa, czwartek)
18 maja (środa)
Pensjonat „U Pana Cogito” - Kraków, ul. Bałuckiego 6
11.00 - Konferencja prasowa: Praca, zdrowie psychiczne, gospodarka społeczna; ogłoszenie Ogólnopolskiego
Konkursu „Schizofrenia - Otwórzcie Drzwi” dla osób po kryzysach psychicznych pt. Słowo może ranić,
słowo może leczyć
12.30 - Oficjalne otwarcie przedsiębiorstwa społecznego COGITO II – pilotażowej firmy społecznej Stowarzyszenia
na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej
16.00 - Warsztat – Krakowska Inicjatywa na Rzecz Gospodarki Społecznej „COGITO” pt. IW EQUAL, a przyszłość
pracy dla osób chorujących psychicznie (P. Kruckenberg, N. Pörksen, A. Cechnicki)
(prosimy o dodatkowe potwierdzenie udziału przed seminarium)
19 maja (czwartek)
Szpital Specjalistyczny im. dr Józefa Babińskiego, Sala Teatralna, Kraków, Babińskiego 29
Moderacja: Andrzej Cechnicki, Niels Pörksen
9.30 - Otwarcie Seminarium „Przyszłość pracy dla osób chorujących psychicznie”
Stanisława Urbaniak, Andrzej Sasuła, Anna Przewłocka
10.00 - Graham Thornicroft: Czy jesteśmy w stanie skutecznie redukować stygmatyzację osób
chorujących psychicznie? (Institute of Psychiatry, King’s College London)
10.40 - dyskusja
11.00 - Peter Kruckenberg: Praca i zatrudnienie dla osób chorujących psychicznie.
Filozofia Projektu Aktion Psychisch Kranke (Aktion Psychisch Kranke)
11.40 - dyskusja
12.00 - przerwa (kawowa)
12.30 - Gabriela Popowicz: EFS, EQUAL. Nowe możliwości aktywizacji społeczno-zawodowej osób chorujących
psychicznie - (Departament Zarządzania EFS, MGiP)
13.00 - dyskusja
13.20 - Hubert Kaszyński, Michael Firle, Joanna Karmowska, Agnieszka Lewonowska-Banach:
Przedstawienie Projektu EQUAL Krakowska Inicjatywa na Rzecz Gospodarki Społecznej “COGITO”
13.50 - dyskusja
14.10 - Zakończenie Seminarium
Przerwa (posiłek)
15.30 - Warsztat pt. Program „Schizofrenia – Otwórzcie Drzwi” (G. Thornicroft, A. Bielańska, A. Cechnicki,
M. Misiewicz) (prosimy o dodatkowe potwierdzenie udziału przed seminarium)
19.15 - Tristan i Izolda, Teatr „Psyche” (Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna, ul. Straszewskiego 22)
Projekt został zrealizowany przy udziale środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL
Przedmiot projektu może nie odzwierciedlać poglądów Unii Europejskiej lub Rządu Polskiego.
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej
Współorganizatorzy Seminarium:
Szpital Specjalistyczny im. dr Józefa Babińskiego
Filia Sekcji Naukowej Psychiatrii Środowiskowej i Rehabilitacji Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
Prosimy ze względu na ograniczoną liczbę miejsc o zgłoszenie uczestnictwa u organizatorów do 15 maja:
Hubert Kaszyński - [email protected]; Iwona Kurgan-Słyś - [email protected];
tel. 48 (12) 421-17-30, 606-711-596.
WSTĘP WOLNY