Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski

Instytut Psychologii
Uniwersytet Wrocławski
ROK AKADEMICKI 2011/2012
Tryb studiów
Studia niestacjonarne
Kod przedmiotu 2.3/3
PSYCHOLOGIA OGÓLNA – EMOCJE I MOTYWACJA
Nazwa
przedmiotu
Status
przedmiotu
Przedmiot kierunkowy
Autor
programu
prof. UWr. dr hab. Kinga Lachowicz-Tabaczek, dr Alicja Keplinger
Rok
II
Semestr
3
Liczba godzin
30
Forma zajęć
Wykład
Prowadzący
prof. UWr. dr hab. Kinga Lachowicz-Tabaczek, dr Alicja Keplinger
Wymagania
wstępne
Brak
Założenia i cele

Przedmiotem wykładów są prawidłowości funkcjonowania emocji i stanów
afektywnych jako zjawisk obejmujących zarówno sferę psychiki, fizjologii i
zachowania. Poruszane zagadnienia dotyczą zarówno ogólnych
prawidłowości funkcjonowania emocji, odróżniających je od procesów
poznawczych, jak też prawidłowości dotyczących konkretnych emocji –
lęku, smutku, agresji czy wstydu.

Formy
zaliczenia
Poszerzanie wiedzy na temat koncepcji i wybranych problemów z zakresu
motywacji; doskonalenie umiejętności krytycznej analizy tekstów
psychologicznych i myślenia problemowego; kształtowanie postawy
uwrażliwiania, zainteresowania i otwartości wobec zagadnień związanych z
problematyką motywacji.
Egzamin
Warunki
zaliczenia
przedmiotu

ECTS
4

Egzamin pisemny (ocena końcowa jest średnią z egzaminów cząstkowych:
z emocji oraz motywacji).
Pozytywna ocena z egzaminu pisemnego obejmującego treść wykładów,
literaturę podstawową oraz literaturę przerabianą na konwersatoriach.
1
Treści programowe:
EMOCJE
1. Istota procesu emocjonalnego, składniki emocji – treść, pobudzenie, kierunek i
intensywność, dwa typu pobudzenia emocjonalnego – obronne i orientacyjne, różnice
między emocjami a procesami poznawczymi, typy emocji, różnice między emocjami
pozytywnymi i negatywnymi
2. Systemy aktywacji emocji (wg C. Izarda- nerwowy, sensomotoryczny,
motywacyjny, poznawczy), mózgowe mechanizmy powstawania emocji, dwie drogi
nerwowe powstawania emocji, dowody na pierwszeństwo i niezależność emocji wobec
procesów poznawczych – teoria R. Zajonca, badania J.LeDoux
3. Sensomotoryczne, afektywne i poznawcze mechanizmy powstawania emocjiteoria Jamesa-Langego, wpływ ekspresji na powstawanie procesu emocjonalnego,
wpływ popędów na powstawanie emocji, procesy poznawcze odpowiedzialne za
powstawanie emocji – ocena poznawcza i atrybucja, dwuczynnikowa teoria
Schachtera i Singera, teoria oceny poznawczej Lazarusa , wpływ schematów
poznawczych i rozbieżności poznawczej na powstawanie emocji
4. Wpływ emocji na procesy poznawcze – wpływ lęku na poznanie i uwagę,
funkcjonowanie poznawcze osób lękowych, wpływ nastroju pozytywnego i
negatywnego na procesy poznawcze, teoria infuzji nastroju J.Forgasa i inne
wyjaśnienia wpływu nastroju na myślenie
5. Właściwości, funkcje oraz źródła emocji podstawowych; smutek i depresja –
objawy depresji, przyczyny depresji, rodzaje depresji, przebieg depresji, wpływ
depresji na zachowania społeczne i wykonanie zadań.
6. Właściwości, funkcje oraz źródła emocji podstawowych; agresja - genetyczne
i środowiskowe predyspozycje do zachowań agresywnych, formy agresji, wpływ
mediów na agresję, teoria przeniesienia ekscytacji P.Zillmanna, teoria asocjacyjnopoznawcza A. Berkowitza, sposoby kontroli agresji.
7. Część 1- Właściwości, funkcje oraz źródła emocji podstawowych;
niepewność, lęk i strach - behawioralne przejawy lęku, źródła lęku i strachu,
destrukcyjne i rozwojowe funkcje lęku, wpływ lęku przed śmiercią na samoocenę –
teoria opanowywania trwogi Greenberga , Pyszczynskiego i Salomona.
Część 2 - Właściwości, funkcje oraz źródła wstydu i poczucie winy. Funkcje
poczucia winy i wstydu, różnice pomiędzy poczuciem winy i wstydem w regulacji
zachowania, związek poczucia winy i wstydu z rozbieżnościami w strukturze „ja” –
teoria rozbieżności w „ja” T. Higginsa.
2
MOTYWACJA
1. Motywacja – wprowadzenie
Rozumienie motywacji. Dlaczego posługujemy się pojęciem motywacja. Podstawowe
podejścia do motywacji (etologiczne, psychodynamiczne, behawiorystyczne, poznawcze,
humanistyczne, topologiczne). Funkcja ukierunkowująca procesów motywacyjnych,
funkcja pobudzająca procesów motywacyjnych, funkcja organizująca procesów
motywacyjnych. Propozycja schematyzacji teorii motywacji według K. Madsena.
Mechanizmach leżących u podstaw motywacji: emocjonalnych i poznawczych. Tradycje
problematyki motywacji – podsumowanie.
2. Motywacja do pracy
Pojęcie motywacji w zarządzaniu; integracyjny model motywacji; teorie motywacji
skoncentrowane na potrzebach jednostki; teorie motywacji skoncentrowane na
zachowaniu; model SEU jako podstawa procesu decyzyjnego w motywacji. Co ludzi
motywuje i jak motywować?
3. Problem woli
Czego o woli dowiadujemy się od filozofów? Wola a konieczność. Wola a rozum i uczucia.
Wola a przyczyna. Wola a charakter i tożsamość. Argumenty na rzecz determinizmu,
indeterminizmu. Problem woli w psychologii. Podstawowe problemy psychologii woli.
4. Samoregulacja
Wyjaśnienie istoty samoregulacji. Ewolucja świadomości. Wyznaczanie celów. Plany
działania. Perspektywa czasowa w procesach motywacyjnych. Samoregulacja i wizerunek
siebie. Nastawienie na proces. Wzorce i mechanizmy zaburzeń samoregulacji.
5. Motywacja do podejmowania ryzyka.
Co to jest ryzyko? Interakcja czynników biologicznych i poznawczych związanych z
uczeniem się. Teoria własnej skuteczności i dwa sposoby opanowania lęku. Teoria
przekonania o własnej skuteczności a poszukiwanie doznań. Wybór sytuacji ryzykownych.
Jakościowe wymiary percepcji ryzyka.
6. Bierność społeczna wyzwaniem dla psychologii motywacji
Czym jest i czego dotyczy. O niektórych przyczynach bierności społecznej. Bierność
społeczna w kontekście psychologii woli. Podstawowe problemy bierności w psychologii w
perspektywie funkcjonalnej i personalistycznej. Inni ludzie w procesach motywacyjnych
7. Motywacja osiągnięć i psychologia produktywności
Religia a kapitalizm. Poglądy M. Webera, J. Benthama i Jana Pawła II jako inspiracja
badań psychologicznych. Potrzeba osiągnięć jako akcelerator wzrostu ekonomicznego.
Atrybuty i wskaźniki motywacji osiągnięć i produktywności. Pieniądz, oszczędzanie,
wymiar czasu, motywacja do ryzyka i n. Wpływ rywalizacji, kooperacji i indywidualizmu
na funkcjonowanie jednostki; motywy zachowań; rywalizacyjnych, kooperacyjnych i
indywidualistycznych; przymus i uległość.
3
EMOCJE
Literatura
obowiązkowa







Berkowitz L. (1991) O powstawaniu i regulowaniu gniewu i agresji. Nowiny
Psychologiczne 1-2,
Ekman P., Davidson R. J. (red.) (1998) Natura emocji. Podstawowe
zagadnienia, Gdańsk: GWP, str. 179-197, 231-240
Kofta M. (1979). Samokontrola i emocje, Warszawa; PWN, str. str. 223-252
Lewis, M., Haviland-Jones J.M. (2005) Psychologia emocji. Gdańsk, GWP.
Rozdziały, 36, 37, 39.
Oatley K., Jenkins J. M. (2003). Zrozumieć emocje, przekład J. Radzicki, J.
Suchecki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, str. 95 – 115, 133152, 260-284
Strelau J., Doliński, D. (red.) (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki,
Gdańsk: GWP, Tom 1., str. 513-587
Trembley, E. (1991) O rozumieniu i leczeniu depresji. Nowiny
Psychologiczne, nr. 1-2.
+ wykłady
MOTYWACJA
Literatura
obowiązkowa



Literatura
uzupełniająca















Franken R.E., (2005), Psychologia motywacji. Gdańsk: Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, r. 1, s. 15-45, r. 2, s. 46-82, r. 14, s. 490524
Strelau J. (2000). Psychologia. Podręcznik akademicki. t.2. Gdańsk:
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (rozdz. 29, 30, 31, 32)
Strelau J., Doliński D. (red.), (2008), Psychologia. Podręcznik akademicki.
Gdańsk: GWP, (rozdziały poświęcone motywacji)
Bartkowiak G. (1999). Psychologia zarządzania. Poznań: Wydawnictwo AE,
s. 119-141
Boski P., (2009), Kulturowe ramy zachowań społecznych. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Boski P. (1980). Potrzeba osiągnięć jako psychologiczny czynnik rozwoju
społeczno – ekonomicznego, w: J. Reykowski (red.). Osobowość a
społeczne zachowanie się ludzi. Warszawa: Książka i Wiedza
Coffer Ch.N., Appley M.M. (1972). Motywacja: Teoria i badania. Warszawa:
Państwowe Wydawnictwo Naukowe (rozdz.1).
Geen R.G. (1999). Motywacja społeczna, w: B. Parkinson, A.M. Colman
(red.). Emocje i motywacje. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 61-84
Griffin R.W. (2002). Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa:
Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 456-488
Kocowski T. (1987). Geneza i funkcje procesów motywacyjnych człowieka.
Przegląd Psychologiczny, nr 1
Kozielecki J. (1997). Transgresja i kultura. Warszawa: Wydawnictwo
Akademickie Żak (rozdz..5)
Nęcka E. (1999). Postawy wobec twórczości w miejscu pracy. Czasopismo
Psychologiczne, nr 1, t.5, s. 69-76
Reykowski J. (1992). Emocje motywacja, osobowość. Warszawa:
Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Sokołowska J. (1981). Przegląd poznawczych modeli motywacji Przegląd
Psychologiczny, nr 2.
Stoner J.S., Wankel Ch. (1997). Kierowanie. Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Ekonomiczne, (rozdział o konfliktach)
Trzópek J., 2003, problem woli. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas
Vistulana
Wärneryd K. E., 2004, Oszczędzanie (w:)Tyszka T. Psychologia
ekonomiczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 530-563
Wojciszke B. (1983). Mechanizmy wpływu struktury "ja" na zachowanie, w:
4

J. Jarymowicz, Z. Smoleńska (red.). Poznawcze regulatory funkcjonowania
społecznego. Wrocław: Ossolineum
Zaleśkiewicz T., 2005, Przyjemność czy konieczność. Psychologia
spostrzegania i podejmowania ryzyka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, część 3
5