wyklad 3-pdf

Zoogoegrafia wysp
Co to jest wyspa?
W sensie geograficznym:
część lądu otoczona ze wszystkich stron
wodą
Co to jest wyspa?
W sensie biogeograficznym:
ekosystem otoczony innymi, stanowiącymi
wyraźne bariery dla fauny i flory
Liczba gatunków
Zależy od:
- odległości od źródła imigrujących organizmów
- bogactwa tego źródła
Biogeografia wysp
McArthur i Wilson, 1967
Bioróżnorodność wysp w większym stopniu zależy
od wielkości wyspy niż od jej odległości od lądu
2 gatunki myszy
Liczba ssaków niewiele
mniejsza niż na kontynencie
Biogeografia wysp
McArthur i Wilson, 1967
Bioróżnorodność wysp w większym stopniu
zależy od wielkości wyspy niż od jej
odległości od lądu
Liczba gatunków na wyspie jest wartością
stałą – pojemność biotyczna
Biogeografia wysp
McArthur i Wilson, 1967
Tempo wymiany gatunków:
wyspy śródoceaniczne
(np. Tristan da Cunha)
0,3-0,8% / 100 lat
Biogeografia wysp
McArthur i Wilson, 1967
Tempo wymiany gatunków:
wyspy blisko lądu
do 60% / 100 lat
Kształtowanie się fauny
• Z reguły brak drapieżnych ssaków
3 tony drapieżników - 100 ton roślinożerców
Rozmiary zwierząt
• Duże karły
• Małe olbrzymy
mamut włochaty
Mammuthus primigenius
do 3,5 m w kłębie, 6 ton
mamut z Wyspy Wrangla
Mammuthus wranglensis
do 1,8 m w kłębie, max 2 tony
mamut cesarski
Mammuthus columbi imperator
mamut karłowaty
Mammuthus columbi exilis
Karłowate słonie
10 000 lat temu
• Wyspy M. Śródziemnego (Sardynia,
Sycylia, Kreta, Cypr)
• Najmniejsze rozmiaru owcy
• Największe - krowy
Karłowate hipopotamy
• Kreta, Cypr
• Najmniejsze rozmiaru świni
Jelenie na Wyspie Jersey
Wyspa zasiedlona przez jelenia
europejskiego (byk - 200 kg)
Po 6 000 lat – byk 36 kg
Olbrzymie myszy
10 000 lat temu
• Wyspy M. Śródziemnego
(Sardynia, Sycylia, Kreta, Cypr)
• Czaszka – 10 cm długości
• Wielkość kota, waga ponad 1,5 kg (mysz leśna – 30 g)
Kształtowanie się fauny
• Wiek wyspy – ile było czasu na ewolucję?
• Izolacja – czy ewolucja przebiegała
niezależnie od innych podobnych
środowisk?
Młode wyspy
„koloniści”
brak gatunków innych niż na kontynencie,
z którego przybyły
brak endemitów
Kolonizacja Wysp Brytyjskich
Wyspy Indonezji
Wyspy Indonezji
Koniec epoki lodowcowej
- Indochiny
Po epoce lodowcowej
- podniesienie
stanu wód oceanu
i powstanie wysp
Wyspa Krakatau
budowanie ekosystemu
• Wybuch wulkanu 27 VIII1883
Wyspa Krakatau
Wyspa Krakatau
1883
Wyspa Krakatau
kolonizacja
E+3
Żródło: głównie Sumatra
plaże - 9 gatunków roślin kwiatowych w tym
4 gatunki drzew
wnętrze wyspy – sinice, cyjanobakterie plus
10 gatunków paproci i 2 gatunki mchów,
4 gatunki roślin wyższych
Wyspa Krakatau
kolonizacja
E + 14
plaże - 23 gatunki roślin kwiatowych w tym
10 gatunków drzew
przybywają ptaki i nietoperze
wnętrze wyspy – paprocie już nie dominują,
pojawiło się wiele roślin kwiatowych, stepy,
ciągle obecne 14 gat. paproci
Wyspa Krakatau
kolonizacja
E + 25
plaże – 66 gatunków roślin, rozpoczyna się
wymiana flory
wnętrze wyspy – pojawiają się figi i inne
drzewa – stepy porasta las
Stare wyspy
Specjacja
- powstanie odrębnych gatunków,
ale prowadzących podobny tryb życia
- powstanie odrębnych gatunków,
ale zajmujących inne nisze ekologiczne
– radiacja adaptacyjna
Archipelag wysp Galapagos
• olbrzymie żółwie
lądowe
Chelonoidis nigra – 10 podgatunków
Archipelag wysp Galapagos
• zięby Darwina
• 14 gatunków
• inny tryb życia
Hawaje
• Odległe o 4000 km
od kontynentu
• Długość archipelagu:
2650 km
Hawaje
• Pochodzenie wulkaniczne
Hawaje
• Mało gatunków
kolonizujących,
głównie
o pochodzeniu
Indo-malezyjskim
• Fauna
– efekt radiacji
głównie ptaków
Hawaje
Duże roślinożerne:
nielotne kaczki (4 gat.)
Duże drapieżne:
bielik
Małe drapieżne:
sowy
Duże owadożerne
nielotne ibisy
moa-nalo
Hawajki
(drepanidy,
drepanisy,
sierpodzioby)
Hawaje
Ponad 800 gatunków muszki owocowej
Madagaskar
• Do samodzielnego opracowania!!!
Jeziora
• Młode
Decydują warunki środowiska
Brak gatunków endemicznych
Jeziora
• Stare i głębokie
Jeziora tektoniczne
Bajkał
• Najstarsze jezioro świata (30 - 75 mln lat)
• Najgłębsze (1620 m)
Bajkał
• 80% fauny – endemity
• Słodkowodna fauna głębinowa!!!
Bajkał - ślimaki
• 148 gatunków
• 2 endemiczne rodziny
Baicalia
dybowskiana
Teratobaicalia
macrostoma
Bajkał - kiełże
• Benedykt Dybowski (1833-1930)
zesłany na Syberię (udział w Powstaniu
Styczniowym)
• Znane 349
gatunków,
348 endemitów
Bajkał - ryby
• Słodkowodne ryby głębinowe
np. gołomianki (pelagial głębokowodny)
Bajkał - nerpa
• Słodkowodna foka Pusa sibirica
Wielkie Jeziora Afryki
Tanganika, Malawi, Wiktoria
Tanganika
gł. 1470 m, 9 - 12 mln lat
Malawi
gł. 785 m, 8,6 mln lat
Wiktorii
gł. 70 m, 0,75 mln lat
• Radiacja pielęgnic
Talasinizacja
Martens, 1997