Stres – powaŜny wróg współcześnie Ŝyjącego społeczeństwa

Stres – powaŜny wróg współcześnie Ŝyjącego społeczeństwa

Stres – powaŜny wróg współcześnie Ŝyjącego społeczeństwa
Słowo "stres" związane jest z nazwiskiem Sely'ego, kanadyjskiego lekarza, a takŜe
profesora Instytutu Medycyny i Chirurgii Eksperymentalnej Uniwersytetu w Montrealu.
Dzięki jego badaniom przyczyny, objawy i skutki stresu są nam dzisiaj bliŜej znane.
Stres jest nieodłącznym kompanem naszego Ŝycia. MoŜe działać na nas
pozytywnie, jako tzw. eustres lub negatywnie, jako dystres. Tak więc jego działanie
pociąga za sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki. Stres jest „nieswoistą
reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu Ŝądanie”. Ten biochemiczny mechanizm
alarmowy działał juŜ u naszych przodków. Miał on charakter obronny, dając szansę
utrzymania się przy Ŝyciu. Pobudzał bądź do ucieczki, bądź do walki. Wiemy, Ŝe
niewielka ilość stresora podnosi poziom wydatności naszego działania, jednak zbyt silny i
długotrwały stres doprowadza często do wyniszczenia organizmu.
Oznakami ostrego stresu są m.in. pobudzenie emocjonalne, wzrost ciśnienia krwi,
przyspieszenie akcji serca oraz oddechu, suchość w ustach, a takŜe wzrost stęŜenia cukru
we krwi. Objawy te wywołane są przez pobudzające działanie stresorów na wydzielanie
hormonów m.in. adrenaliny, wazopresyny, prolaktyny lub endorfin.
Bardzo niebezpieczny dla nas jest stres długotrwały. Powstaje on pod wpływem
nasilonego stresora lub gdy działa on przez dłuŜszy czas. MoŜe to doprowadzić do
rozregulowania organizmu. Początkowo człowiek wykonuje czynności duŜo wolniej,
następnie pojawiają się problemy z przekazywaniem i odbiorem informacji, aŜ w końcu
następuje dezorganizacja Ŝycia i utrata kontroli nad sytuacją. Długotrwały stres pociąga
za sobą negatywne skutki zdrowotne takie jak: choroby serca, zawał, nadciśnienie
tętnicze, chorobę niedokrwienną, nerwice, bezsenność czy obniŜenie odporności. Przede
wszystkim zaatakowane zostają najsłabsze narządy. U jednych osób będą one związane
z układem np. pokarmowym, u innych z krwionośnym. ZaleŜnie od wieku, płci,
dotychczasowych doświadczeń, przyjmowanych leków, trybu Ŝycia i wielu innych
czynników jedni mają większą podatność na negatywne skutki stresu, inni mniejszą.
Śledząc dzisiejszą sytuację na świecie stres jest powaŜnym wrogiem współcześnie
Ŝyjącego społeczeństwa. Zyskał on miano "choroby stulecia". Oprócz negatywnych
skutków fizjologicznych wywoływanych przez stres coraz częściej zauwaŜane są zmiany
w psychice człowieka. Bez wątpienia stres Ŝycia i związana z tym frustracja prowadzi
wiele osób do lekomanii, załamań psychicznych, a niejednokrotnie do ucieczki od Ŝycia
przez samobójstwo.
Rozwijająca się cywilizacja spowodowała zanikanie pierwotnych, wrodzonych
reakcji, tj. ucieczki lub walki, a więc dwóch alternatywnych reakcji na zagroŜenie Ŝycia.
Spowodowane jest to tym, iŜ w dzisiejszym świecie coraz rzadziej nasze Ŝycie jest
bezpośrednio zagroŜone. Jednak na uwagę zasługuje fakt, Ŝe skala szkodliwych bodźców
– stresorów poszerzyła się w znacznym stopniu. Stresorem bardzo często jest środowisko,
w którym przebywamy, duŜe miasta, a w nich hałas, pośpiech, przemęczenie, cięŜka
praca, niemoŜność sprostania stawianym wymaganiom, nieŜyczliwość czy lęk. Wszystkie
te czynniki współgrając ze sobą powodują sytuację, w której człowiek nie mogąc
rozładować gromadzącego się stresu staje się jego ofiarą.
To właśnie stres jest źródłem wielu chorób cywilizacyjnych, m.in. wrzodów
Ŝołądka, frustracji czy psychoz. Te ostatnie są trudne do wyleczenia i aby się z nimi
uporać często trzeba sięgać po środki psychotropowe, gdyŜ nie zawsze moŜliwe jest
szybkie i bezpośrednie usunięcie stresora - źródła choroby.
W dzisiejszych czasach stres wiąŜe się głównie z pracą w przemyśle, z jego
unowocześnianiem, z wprowadzeniem automatyzacji, nowych technik, nowych metod
pracy, z odpowiedzialnością za całość cennych urządzeń i aparatów. Śledząc to, co się
dzieje na świecie z łatwością dostrzegamy, Ŝe człowiek staje się w coraz większym
stopniu zastępowany przez maszyny i komputery. WiąŜe się z tym redukcja miejsc pracy,
a to z kolei powoduje, iŜ w firmach, przedsiębiorstwach pozostają najlepsi, wykształceni
w poŜądanych kierunkach, młodzi ludzie. Jest to więc reakcja łańcuchowa. Osoby, które
nie spełniają danych kryteriów pracy, nie mogąc dostosować się do zaistniałej sytuacji
popadają we frustrację. Brak środków do Ŝycia, które dotychczas zapewniała praca,
powoduje nasilanie się stresu, co doprowadza do wielu chorób. Koło się zamyka. Gdy
choroba okazuje się powaŜna, poddajmy się leczeniu, nierzadko szpitalnemu, które
w dzisiejszych czasach równieŜ jest niemałym obciąŜeniem finansowym. Problem goni
problem, frustracja frustrację, człowiek nie widząc szansy na wyjście z zaistniałej sytuacji
często pragnie uciec od przygnębiającej go rzeczywistości. Wybiera drogę donikąd,
sięgając po alkohol, narkotyki, które w konsekwencji pogarszają jego sytuację.
Wizja ta nie jest zbyt optymistyczna. Jednak aby nie dopuścić do tego, by człowiek
stał się trybikiem w maszynie stresu, naleŜy inaczej spojrzeć na świat. Nie czekajmy, aŜ
dopadną nas jego objawy. Gdy zdamy sobie sprawę, Ŝe Ŝyjemy w notorycznym stresie,
jest juŜ za późno, by radzić sobie samemu. Musimy wówczas zmienić nasze reakcje na
stres, aby nie był dla nas problemem. Powinniśmy zgłosić się do psychologa lub
psychoterapeuty, który pomoŜe nam poznać i „obłaskawić” reakcje na sytuacje stresowe.
Lekarz lub psycholog wskaŜe nam techniki relaksacyjne, które pomogą nam zwiększyć
odporność na stres. Skuteczną pomoc moŜemy równieŜ uzyskać dzięki nam samym.
Jak mówił Montaigne:
"Ŝaden wiatr nie sprzyja temu, kto nie ma wyznaczonego portu".
Zgodnie z tą maksymą kaŜdy z nas powinien wytyczyć sobie cel, ku któremu winien
zdąŜać. Biorąc pod uwagę dzisiejszą sytuację na świecie, ogromny postęp cywilizacyjny,
cel ten jest przez nas często tracony. Wówczas nie naleŜy się zniechęcać, ale obrać nowy
cel, któremu będziemy w stanie sprostać. Taka taktyka doprowadzi nas do wewnętrznego
spełnienia, a tym samym pomoŜe nam pozbyć się naszego wroga – stresu.
Aby uniknąć frustracji, poniŜenia spowodowanego poraŜką, nie moŜemy zamykać
się w sobie wraz z problemami Ŝycia codziennego.
Myślę, Ŝe dobrą receptą na wyleczenie się z pesymistycznego spojrzenia na Ŝycie
jest moŜliwość otworzenia się na inną osobę, wysłuchania jej problemów. Człowiek
z natury jest osobą egocentryczną i dopiero interakcja z drugim człowiekiem,
uświadomienie sobie, iŜ druga osoba równieŜ boryka się ze swojego rodzaju stresem,
pozwala nam uwolnić się od przekonania, Ŝe jesteśmy osamotnieni w swych problemach.
Podobnie przesadne dąŜenie do zdobycia czegoś za wszelką cenę, znane nam
z powiedzenia "po trupach do celu", nie zawsze zaowocuje i wyda plon. Sentencja
"sięgaj zawsze jak najwyŜej,
lecz kiedy walczysz na próŜno – zstąp niŜej"
wyraŜa to najpełniej. Mówiąc inaczej, naleŜy upewnić się czy to, o co walczymy jest tego
warte, czy nie ulegamy presji społeczeństwa: rodziców, przyjaciół czy sąsiadów. Musimy
zastanowić się czy mamy szansę wygrać. Jeśli upewnimy się, Ŝe to do czego dąŜymy jest
wynikiem naszych własnych przekonań, wówczas cel znajdzie się w zasięgu naszej ręki.
Aby wygrać ze stresem musimy postawić sobie pytanie „jak sobie pomóc?”
Oprócz wyŜej opisanych przeze mnie sposobów istnieje jeszcze szereg innych metod.
Pamiętajmy, aby nie brać za duŜo spraw na swoje barki, aby rozładowywać
nagromadzone w nas emocje przez zajmowanie się czymś, co sprawia nam przyjemność.
Znajdujmy czas na odpoczynek, a przede wszystkim zaakceptujmy siebie ze wszystkimi
zaletami i wadami. Pamiętajmy, nikt nie jest doskonały.
Podsumowując, stres jest nieodłącznym partnerem naszego Ŝycia, przy
korzystnych dla niego warunkach sieje wiele spustoszeń w naszym organizmie.
W dzisiejszych czasach jest ojcem wielu chorób nękających społeczeństwo.
Jednak naleŜy zdawać sobie sprawę z tego, iŜ istnieje szereg sposobów na
złagodzenie efektów jego działania. Usilna, mozolna praca nad sobą daje moŜliwość
niemalŜe całkowitego wyeliminowania go z naszego Ŝycia. Nie bójmy się stawiać czoła
wrogowi, jakim jest stres. MoŜemy go skutecznie i z poŜytkiem przetrzymać, jeśli znamy
jego mechanizm działania, i jeśli dostosujemy do niego naszą filozofię Ŝyciową.
Literatura:
George S. Everly Jr , Robert Rosenfeld (1992) Stres – przyczyny, terapia i autoterapia.
Warszawa : PWN
Seyle H. (1977) Stres okiełznany. Warszawa : PWN
Siek S. (1989) Walka ze stresem. Warszawa : ATK
Payne R. (1987) Stres w pracy. Warszawa : PWN
Opracowała: mgr Monika Rzemieniak – psycholog.