Przewodnik po instytucjach europejskich oraz po procesie tworzenia

Przewodnik po instytucjach europejskich oraz po procesie tworzenia

Pamiętaj
Przewodnik po instytucjach europejskich
oraz po procesie tworzenia polityki w Unii
Europejskiej, istotnym dla ochrony zdrowia
psychicznego oraz dla osób z problemami
zdrowia psychicznego
Small text MHE-SME ?
Spis treści
1. Instytucje europejskie....................................................................................................2
Rada Europejska................................................................................................................................2
Rada Unii Europejskiej...............................................................................................................3
Rada EPSCO................................................................................................................................4
Komisja Europejska.......................................................................................................................4
Parlament Europejski...................................................................................................................5
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej........................................................8
Komitet Regionów..........................................................................................................................9
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny.....................................................9
2. Proces podejmowania decyzji w Unii Europejskiej........10
3. P
roces tworzenia polityki w Unii Europejskiej,
istotny dla ochrony zdrowia psychicznego oraz
dla osób z problemami zdrowia psychicznego.......................13
Strategia „UE 2020”.................................................................................................................. .13
Społeczna Otwarta Metoda Koordynacji.............................................................. 14
Komitet ds. Ochrony Socjalnej............................................................................. 15
Semestr Europejski: Roczne Sprawozdanie Gospodarcze
(Annual Growth Survey) oraz Krajowe Programy Reform................. 16
Semestr Europejski Koordynacji Polityki............................................................. 17
Lata Tematyczne........................................................................................................................... 18
Zdrowie Publiczne....................................................................................................................... 19
Podstawowe Prawa w Unii Europejskiej................................................................ 21
4. Przydatne linki.....................................................................................................................27
Najważniejsze
punkty Więcej informacji
Zaangażuj się!
1
1.
Instytucje europejskie
Krótki opis instytucji Unii Europejskiej
Unią Europejską zarządza sześć instytucji: Rada Europejska, Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości oraz Trybunał Obrachunkowy. Ich uprawnienia oraz obowiązki zostały
określone w Traktatach Europejskich. Kilka innych instytucji, wśród nich
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Komitet Regionów, pełnią
rolę ciał doradczych.
Rada Europejska
W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów każdego
kraju UE. Posiedzenia Rady Europejskiej odbywają się Rada Europejska zbiera się co najmniej raz na sześć miesięcy. Obecnym przewodniczącym Rady
Europejskiej jest Herman Van Rompuy, którego kadencja potrwa do 31 maja
2012 roku.
Głównym zadaniem Rady Europejskiej jest wyznaczanie ogólnych kierunków polityki i priorytetów. Może głosować nad zmianami Traktatów, lub nad
przyjmowaniem nowych krajów członkowskich. Rada Europejska ma bardzo
duży wpływ na wyznaczanie kierunków działania UE, lecz nie ma uprawnień
pozwalających jej na stanowienie prawa.
††Dlatego też brak jest praktycznych powodów dla prowadzenia działań lobbin-
2
gowych wobec Rady Europejskiej.
Rada Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej (wcześniej zwana Radą Ministrów – nie należy jej
mylić z Radą Europejską) składa się z ministrów państw członkowskich UE,
odpowiedzialnych za różne obszary. Dlatego też aktualny skład Rady Unii
Europejskiej zależy od bieżących kwestii. Rada UE może odbywać posiedzenia w dziesięciu różnych konfiguracjach.
Rada Unii Europejskiej jest głównym organem legislacyjnym, a prowadzone przez nią prace są różnorodne. Rada UE, wspólnie z Parlamentem
Europejskim, uchwala akty prawne oraz budżet Unii. Oprócz tego określa
wspólną politykę zagraniczną i politykę bezpieczeństwa oraz zawiera umowy międzynarodowe.
Pracom Rady UE przewodzą kolejno państwa członkowskie UE, zgodnie
z ustaloną kolejnością. Państwo członkowskie sprawujące prezydencję, wraz
z Przewodniczącym Rady, organizuje posiedzenia Rady i przewodzi im oraz
sporządza umowy. Trzy kolejne Prezydencje wspólnie tworzą „Trójprezydencję”, co oznacza, że współpracują ze sobą przy sporządzaniu całościowego
programu działań na 18-miesięczny okres.
Harmonogram Prezydencji Unii Europejskiej:
††styczeń – czerwiec 2012: Dania
††lipiec – grudzień 2012: Cypr
††styczeń – czerwiec 2013: Irlandia
††lipiec – grudzień 2013: Litwa
††styczeń – czerwiec 2014: Grecja
††lipiec – grudzień 2014: Włochy
††styczeń – czerwiec 2015: Łotwa
††lipiec – grudzień 2015: Luksemburg
††Jeżeli
3
Twój kraj będzie sprawował Prezydencję Unii Europejskiej w niedalekiej przyszłości, nawiąż kontakt z odpowiednimi ministerstwami oraz
postaraj się, aby kwestie zdrowia psychicznego stały się tematem dyskusji
na forum europejskim – lub weź udział w organizacji konferencji lub seminarium.
Rada EPSCO
Dla osób odpowiedzialnych za tworzenie polityki zdrowotnej jednym
z głównych organów, na którym powinni skupić swoje działania, jest Rada
EPSCO. W skład Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia
i Spraw Konsumenckich (Rada EPSCO) wchodzą ministrowie odpowiadający za kwestie zatrudnienia, ochrony socjalnej, ochrony konsumentów,
ochrony zdrowia oraz równego traktowania. Posiedzenia Rady EPSCO
odbywają się średnio cztery razy w ciągu roku.
Rada wprowadza zasady ogólnoeuropejskie, które harmonizują lub uzgadniają prawodawstwo poszczególnych państw dotyczących takich kwestii, jak
warunki pracy, wzmacnianie zasad krajowych w celu zapobiegania chorobom
oraz zwalczania istotnych zagrożeń zdrowotnych, jak również ochrona praw
konsumentów.
Jednakże, ponieważ polityka zatrudnienia oraz ochrony społecznej leży
w gestii samych Państw Członkowskich, Unia Europejska może tylko przyjmować niewiążące rekomendacje lub wyznaczać wspólne cele dla Państw
Członkowskich.
††Sprawdź, co jest aktualnie omawiane: www.consilium.europa.eu/press/council-
meetings.aspx?lang=en.
††Złóż własne propozycje, zwracając się do właściwego ministerstwa
w swoim kraju.
Komisja Europejska
4
Komisja Europejska to instytucja politycznie niezależna, reprezentująca
ogólne interesy Unii Europejskiej. Jako organ władzy wykonawczej UE, Komisja inicjuje wprowadzanie nowych przepisów, wdraża podjęte decyzje oraz
dba o realizację postanowień traktatów europejskich.
Komisja obejmuje 27 Komisarzy Europejskich, po jednym z każdego państwa UE. Są oni wybierani z list kandydatów przedstawianych przez państwa
członkowskie. Komisarze muszą działać w sposób niezależny, reprezentując
interesy całej Unii, nie zaś poszczególnych państw. Kolegium komisarzy spotyka się co tydzień w Brukseli, zwykle spotkania te odbywają się we środy.
Praca Komisji realizowana jest przez wydziały administracyjne nazywane Dyrekcjami Generalnymi (DG). DG są odpowiedzialne za poszczególne obszary
działania, sporządzają projekty przepisów, które stają się oficjalnymi projektami po ich przyjęciu przez kolegium Komisarzy podczas cotygodniowego
posiedzenia.
††Możesz napisać oficjalne stanowisko, informację dla prasy lub list otwarty,
przesłać go do Przewodniczącego Komisji Europejskiej oraz/lub do właściwego Komisarza, na przykład do Komisarza ds. Zdrowia, Zatrudnienia
i Spraw Społecznych, itp.
††Lista Komisarzy Europejskich znajduje się pod następującym linkiem:
http://ec.europa.eu/commission_ 2010-2014/index_en.htm.
††Można brać udział w otwartych konsultacjach dotyczących propozycji
legislacyjnych – link: http://ec.europa.eu/yourvoice/consultations/links/
index_en.htm.
Parlament Europejski
Parlament Europejski jest jedyną instytucją UE, której członkowie są wybierani przez wszystkich obywateli Unii w wyborach bezpośrednich. Obecnie składa się z 736 posłów – eurodeputowanych. Parlament ma takie same
uprawnienia w zakresie stanowienia prawa i budżetu jak Rada Unii Europejskiej. Jako instytucja reprezentująca obywateli Europy, jest jednym z fundamentów UE. Wybory odbywają się co pięć lat, a miejsca są rozdzielane
proporcjonalnie do liczby ludności poszczególnych państw członkowskich.
Obecnie Przewodniczącym Parlamentu Europejskiego jest Jerzy Buzek.
5
Wszyscy posłowie do Parlamentu Europejskiego są członkami określonych
grup politycznych. Grupa polityczna musi obejmować co najmniej 20 eurodeputowanych, reprezentujących co najmniej 6 państw członkowskich.
Obecnie w Parlamencie Europejskim istnieje siedem grup politycznych:
††Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci).
††Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie
Europejskim.
††Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy.
††Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie.
††Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy.
††Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej / Nordycka
Zielona Lewica.
††Europa Wolności i Demokracji.
Parlament Europejski uczestniczy w stanowieniu prawa europejskiego oraz w
zapewnianiu sprawnego funkcjonowania Unii, wspólnie z Radą Unii Europejskiej oraz Komisją Europejską. Rola Parlamentu Europejskiego stała się bardziej znacząca od czasu wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego, który w wielu
obszarach przyznaje Parlamentowi Europejskiemu takie same uprawnienia
w zakresie stanowienia prawa, jakie posiada Rada UE – w szczególności gdy
chodzi o określanie budżetu UE, wspólnej polityki rolnej, kwestie dotyczące
wymiaru sprawiedliwości oraz polityki wewnętrznej.
6
Posłowie do Parlamentu Europejskiego pracują w wyspecjalizowanych komisjach, z których trzy są szczególnie istotne dla członków MHE (Europejskiej
Organizacji Ochrony Zdrowia Psychicznego).
Komisja ds. Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (EMPL).
Komisja ta zajmuje się przede wszystkim:
††Polityką zatrudnienia i wszystkimi aspektami polityki społecznej,
takimi jak warunki pracy, ubezpieczenia społeczne i ochrona socjalna.
††Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy.
††Europejski Fundusz Społeczny.
††Polityka szkolenia zawodowego, w tym także kwestie dotyczące kwalifikacji zawodowych.
††Swobodny przepływ pracowników i emerytów.
††Dialog społeczny.
††Wszelkie
formy dyskryminacji w miejscu pracy oraz na rynku pracy,
za wyjątkiem dyskryminacji związanej z płcią.
Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego
i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI)
Komisja ta zajmuje się przede wszystkim:
††Polityką ochrony środowiska oraz odpowiednimi rozwiązaniami w tym
zakresie.
††Zdrowiem publicznym, w szczególności:
a. programami oraz konkretnymi działaniami podejmowanymi w obszarze
zdrowia publicznego;
b. produktami farmaceutycznymi i kosmetycznymi;
c. zdrowotnymi aspektami bioterroryzmu;
d. Europejską Agencją Oceny Produktów Leczniczych oraz Europejskim
Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób.
††Kwestiami bezpieczeństwa żywności.
Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE)
Komisja ta jest odpowiedzialna za:
††Ochronę praw obywateli UE, praw człowieka i praw podstawowych, w tym
także za ochronę mniejszości, zgodnie z postanowieniami Traktatów oraz
Karty Praw Podstawowych UE.
††Rozwiązania konieczne dla zwalczania wszelkich form dyskryminacji,
innych niż dyskryminacja związana z płcią, w miejscu pracy oraz na
rynku pracy.
††Tworzenie oraz rozwijanie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (procedury azylowe, migracja, kwestia kontroli granicznych,
współpraca z policją).
††Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii.
††Ustal,
którzy posłowie do Parlamentu Europejskiego są zainteresowani
kwestiami zdrowia psychicznego.
††Utrzymuj regularne kontakty z euro deputowanymi z Twojego kraju,
zwłaszcza z tymi, którzy są zaangażowani w prace komisji związanych
z kwestiami zdrowia psychicznego, takich jak EMPL, ENVI, LIBE.
7
††Utrzymuj
regularne kontakty z posłami do parlamentu krajowego, ponieważ parlamenty krajowe są proszone o konsultacje przy projektach pewnych przepisów.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Trybunał Sprawiedliwości UE ma siedzibę w Luksemburgu. Rola Trybunału
Sprawiedliwości polega na zapewnieniu poszanowania i właściwego stosowania prawa europejskiego oraz prawidłowej interpretacji i stosowania postanowień Traktatów. Po wejściu w życie Traktatu Lizbońskiego, zakres jurysdykcji
Trybunału Sprawiedliwości został zwiększony. Trybunał Sprawiedliwości
składa się z trzech organów sądowniczych: Trybunału Sprawiedliwości, Sąd
i Sądu ds. Służby Publicznej.
Sąd ds. Służby Publicznej zajmuje się określonymi sporami dotyczącymi
stosunków pracy i ubezpieczeń społecznych pomiędzy Unią Europejską
a jej pracownikami, jak również sporami pomiędzy określonymi organami
UE. Sąd jest właściwy do rozpoznawania skarg wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko działaniom lub zaniedbaniom instytucji, organów, urzędów oraz agend UE, skarg wniesionych przez państwa członkowskie
przeciw Komisji, skarg o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje Unii Europejskiej, skarg dotyczących wspólnotowych znaków towarowych, oraz odwołań od orzeczeń Sądu ds. Służby Publicznej UE. Trybunał
Sprawiedliwości wydaje orzeczenia wstępne i rozpatruje zażalenia na orzeczenia Sądu. Trybunał Sprawiedliwości wydaje także orzeczenia w sprawach
wynikających z Karty Praw Podstawowych, która określa podstawowe prawa
człowieka dla wszystkich obywateli państw członkowskich.
8
Sędziowie Trybunału są mianowani przez rządy państw członkowskich.
Obecnie liczba rzeczników generalnych (adwokatów, którzy wydają publiczne, niewiążące opinie prawne) wynosi 11.
Inne instytucje oraz organy Unii Europejskiej
Komitet Regionów
Komitet Regionów UE to zgromadzenie przedstawicieli regionalnych i lokalnych. Został utworzony na mocy Traktatu o Unii Europejskiej i składa się
z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych. Zadanie jego członków polega na angażowaniu władz regionalnych i lokalnych oraz reprezentowanych
przez nie społeczności w europejski proces decyzyjny, jak również informowanie ich o polityce UE.
Komisja Europejska, Parlament Europejski oraz Rada są zobowiązane do
zasięgania opinii Komitetu Regionów w sprawach polityki mającej wpływ
na regiony oraz miasta. Komitet Regionów może zwrócić się do Trybunału
Sprawiedliwości UE jeżeli jego prawa SA nieprzestrzegane, lub jeżeli uzna, że
przepisy UE naruszają zasadę subsydiarności bądź nie respektują uprawnień
władz regionalnych lub lokalnych. Komitet Reginów może również wyrażać
opinie z własnej inicjatywy i przedstawiać je Komisji, Parlamentowi i Radzie.
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) jest zgromadzeniem
doradczym, reprezentującym różne organizacje zajmujące się życiem gospodarczym i społecznym, takie jak organizacje pracodawców, związki zawodowe
i organizacje konsumentów.
EKES broni interesów społeczeństwa obywatelskiego w toku dyskusji politycznych odbywanych z Radą, Parlamentem oraz Komisją Europejską.
EKES stanowi integralny element europejskiego procesu decyzyjnego: należy konsultować z nim wszelkie decyzje dotyczące polityki społecznej
i gospodarczej. Komitet może także wyrażać opinie w innych sprawach,
z własnej inicjatywy lub na wniosek innych instytucji UE.
9
2.
Proces podejmowania decyzji
w Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej podejmuje decyzje kwalifikowaną większością głosów, zgodnie z postanowieniami Traktatu Lizbońskiego. Aby większość kwalifikowana została osiągnięta, niezbędna jest podwójna większość – „za” musi
głosować co najmniej 55 % państw członkowskich UE, reprezentujących co
najmniej 65 % łącznej liczby ludności w Unii. Do głosowania kwalifikowaną
większością głosów przeniesionych zostało czterdzieści istotnych kwestii,
wcześniej objętych zasadą jednomyślności – wśród nich wszystkie kwestie
związane z wymiarem sprawiedliwości i sprawami wewnętrznymi. Jednomyślne decyzje wymagane są tylko w najbardziej delikatnych kwestiach,
takich jak: podatki, ubezpieczenia społeczne, prawa obywatelskie, języki oficjalne, siedziby instytucji oraz główne linie wspólnej polityki zagranicznej,
bezpieczeństwa i obronnej.
10
Uprawnienia legislacyjne Parlamentu Europejskiego są realizowane w oparciu o
cztery różne procedury, w zależności od propozycji, do jakiej się odnoszą:
††Procedura konsultacji: Parlament wydaje swoją opinię, która nie jest
prawnie wiążąca.
††Procedura współdecydowania: jeżeli Rada UE nie uwzględnia stanowiska
Parlamentu we wspólnym stanowisku, Parlament może uniemożliwić
przyjęcie proponowanego aktu prawnego.
††Procedura akceptacji lub zgody (obowiązuje od wejścia w życie Traktatu
Lizbońskiego): w tym przypadku opinia Parlamentu jest prawnie wiążąca
i musi być respektowana.
Procedura współdecydowania przebiega następująco:
††Komisja Europejska przedstawia propozycję legislacyjną.
††Parlament Europejski wydaje swoją pierwszą opinię, głosując zwykłą
większością głosów, na podstawie sprawozdania przygotowanego przez
jedną z komisji parlamentarnych. Komisja może zmodyfikować swoją
propozycję, uwzględniając poprawki zgłoszone przez PE.
††Rada Unii Europejskiej wydaje swoją pierwszą opinię. Jeżeli Rada UE akceptuje wszystkie poprawki zgłoszone przez Parlament, lub jeżeli Parlament nie zgłasza żadnych poprawek, wówczas Rada może przyjąć dany
akt prawny. Jeżeli występują rozbieżności, Rada przyjmuje tzw. “wspólne
stanowisko” zgodnie z zasadami kwalifikowanej większości głosów (za
wyjątkiem spraw związanych ze swobodnym przepływem osób lub kultury, w których wymagane jest głosowanie jednogłośne). Komisja ogłasza
swoją opinię w sprawie wspólnego stanowiska.
††Parlament Europejski wydaje drugą opinię.
Na tym etapie jest kilka możliwości:
††parlament akceptuje wspólne stanowisko Rady i dany akt zostaje
przyjęty;
††parlament wprowadza zmiany do wspólnego stanowiska i odsyła je
z powrotem do Rady;
††parlament odrzuca wspólne stanowisko i dany akt nie zostaje przyjęty.
††Rada Unii Europejskiej wydaje drugą opinię na temat poprawek wniesionych przez Parlament. Jeżeli Parlament je zaakceptuje, wówczas dany
akt zostaje przyjęty, w przeciwnym razie zwoływany jest tzw. komitet
pojednawczy.
Jeżeli Parlament i Rada nie osiągnęły zgody, akt legislacyjny jest analizowany przez komitet pojednawczy. Komitet składa się z delegatów Rady oraz
Parlamentu, pracuje pod nadzorem Komisji Europejskiej. Jeżeli komitet wypracuje kompromisową wersję tekstu proponowanego aktu legislacyjnego,
wówczas jest on przedstawiany Parlamentowi oraz Radzie do akceptacji. Jeżeli nie, zostaje odrzucony.
11
Akt legislacyjny zostaje przyjęty, jeżeli Rada UE i Parlament przyjęły jego jednolite brzmienie. Wchodzi w życie po ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej.
Jeżeli jest to rozporządzenie, ma moc obowiązującą i bezzwłocznie ma zastosowanie do wszystkich państw członkowskich.
Jeżeli jest to dyrektywa, także ma moc obowiązującą, ale państwa członkowskie mają określony czas na wprowadzenie jej do swoich systemów prawnych.
12
Jeżeli jest to decyzja, wówczas dotyczy tylko konkretnej sprawy i jest wiążąca jedynie dla instytucji, do której jest adresowana (na przykład do danego
państwa członkowskiego lub przedsiębiorstwa).
3.
Proces tworzenia polityki w Unii
Europejskiej, mający znaczenie
dla ochrony zdrowia psychicznego
oraz dla osób z problemami
zdrowia psychicznego
Strategia „UE 2020”
Strategia „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” została przyjęta w roku 2010
i określa strategię dla Europy do roku 2020. Strategia ta wprowadza pewne
zmiany w priorytetach oraz działaniach w obszarach włączenia społecznego
oraz ochrony społecznej. Zgodnie z Komunikatem Komisji Europejskiej dotyczącym „Europejskiej strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” oraz wniosków z posiedzenia
Rady Europejskiej z dnia 26 marca 2010 r., główny zarys strategii przekłada
się na siedem „inicjatyw przewodnich”.
Te inicjatywy przewodnie są w różnym stopniu powiązane z kwestiami dotyczącymi zdrowia psychicznego i włączenia społecznego:
13
1.„Unia Innowacji” – poprawa warunków działania oraz dostępu do
finansowania dla badań oraz innowacji, które będą przekształcane
w produkty i usługi sprzyjające rozwojowi i tworzące nowe miejsca
pracy. † Innowacyjne Partnerstwo dla Aktywności w Starszym
Wieku, innowacje społeczne.
2.„Młodzież w drodze” dla poprawy działania systemów kształcenia oraz
ułatwiania wchodzenia młodych osób na rynek pracy.
3.„Europejska Agenda Cyfrowa” (szybki Internet) (high-speed internet) † e-zdrowie.
4.„Europa Efektywnie Korzystająca z Zasobów", aby zmniejszyć uzależnienie rozwoju gospodarczego od wykorzystywania zasobów, zwiększyć korzystanie ze źródeł energii odnawialnej.
5.„Polityka przemysłowa w erze globalizacji” by poprawić otoczenie biznesowe, szczególnie dla MSP i zwiększyć globalną konkurencyjność.
6.„Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” – unowocześnienie rynków pracy, danie ludziom kontroli nad własnym
życiem poprzez rozwój umiejętności i zwiększenie uczestnictwa w
miejscu pracy, lepsze dopasowanie popytu i podaży na pracę, także
poprzez mobilność pracowników. † Włączenie osób z problemami
zdrowia psychicznego w rynek pracy.
7.„Europejski program walki z ubóstwem”, aby zapewnić spójność
społeczną i terytorialną poprzez pomoc osobom biednym i wykluczonym społecznie, umożliwiającą im godne życie oraz aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. † Włączenie społeczne
i spójność, dobrostan.
Społeczna Otwarta Metoda Koordynacji
14
W ramach Otwartej Metody Koordynacji (OMK), państwa członkowskie
na zasadzie dobrowolności uzgadniają swoje polityki oraz dobre praktyki w
obszarze ochrony socjalnej i włączenia społecznego, w tym dotyczące systemów emerytalnych, opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej, angażując
w ten proces władze lokalne i regionalne, jak również partnerów społecznych i organizacje pozarządowe. Komisja przygotuje swoje oficjalne stanowisko w sprawie przyszłości społecznej OMK.
Wzajemne oceny
††Wzajemne oceny w sprawach ochrony socjalnej i włączenia społecznego
są kluczowym instrumentem realizacji społecznej Otwartej Metody Koordynacji (OMK).
††Umacniają współpracę w obszarze modernizowania ochrony socjalnej oraz
zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego w Unii Europejskiej poprzez
dobrowolne procesy wzajemnego uczenia się pomiędzy krajami.
††Kraj-gospodarz
przedstawia swoje podejście do realizacji polityki,
w celu uczenia się na przykładzie „dobrych praktyk” realizowanych w innych krajach oraz w celu ustalenia, czy praktyki te mogą zostać skutecznie przeniesione do innych państw członkowskich.
††Kraj-gospodarz może także skorzystać ze spotkań oceniających
w celu uzyskania eksperckich porad od innych państw, aby odpowiednio
zaplanować proces przygotowania zasadniczych reform politycznych w
obszarze ochrony socjalnej i włączenia społecznego (lub innego nowego
programu bądź rozwiązań instytucjonalnych). Celem organizacji takich
spotkań poświęconym wzajemnym ocenom jest skorzystanie z „dobrych
praktyk” istniejących w innych państwach UE aby poprawić skuteczność
realizowanych reform.
††Oceny wzajemne mają formę warsztatów z ekspertami, podczas których
głównie specjaliści rządowi z wybranych państw uczestniczących wymieniają się najlepszymi praktykami w obszarze opracowywania polityki
i reform.
Istotnym elementem Otwartej Metody Koordynacji jest wymiana informacji,
doświadczeń oraz przykładów najlepszych praktyk. Komitet ds. Zatrudnienia
(EMCO) i Komitet Ochrony Socjalnej (SPC) pełnią rolę platform dla dyskusji
pomiędzy państwami członkowskimi.
Komitet ds. Ochrony Socjalnej
††Monitoruje wdrażanie Otwartej Metody Koordynacji.
††Ocenia skuteczność realizowanych reform.
††Reaguje na inicjatywy Komisji oraz na wnioski Rady, w związku z pełnio-
ną funkcją doradczą.
††Przyjmuje Wspólne Raporty w sprawie Ochrony Socjalnej i Włączenia
Społecznego.
††Podejmuje decyzje o przeprowadzaniu wzajemnych ocen.
15
Skontaktuj się z członkami Komitetu ds. Ochrony Socjalnej reprezentującymi
twój kraj, przekazuj im regularnie informacje na temat zdrowia psychicznego
oraz rozwijaj ich świadomość i wrażliwość na kwestie związane ze zdrowiem
psychicznym.
Zwróć się do członków Komitetu ds. Ochrony Socjalnej z twojego kraju i zachęć ich do złożenia wniosku o przeprowadzenie procesu oceny wzajemnej w
sprawach zdrowia psychicznego (aby uzyskać informacje na temat wcześniej
realizowanych ocen wzajemnych, zajrzyj na stronę: www.peer-review-social-inclusion.eu).
Semestr Europejski: Roczne Sprawozdanie Gospodarcze
(Annual Growth Survey) oraz Krajowe Programy Reform
przyjęciu Strategii Europa 2020 – Europejskiej strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Unia Europejska wprowadza nowy mechanizm sprawozdawczości
dla wszystkich państw członkowskich. Jedna istotna zmiana polega na
tym, że państwa członkowskie nie składają już do Komisji Europejskiej
odrębnych Krajowych Raportów Strategicznych na temat Ochrony Socjalnej i Włączenia Społecznego. Sprawozdania te stanowią obecnie część
szerszych Krajowych Programów Reform, które państwa członkowskie UE
sporządzają corocznie, począwszy od roku 2011.
16
††Po
Krajowe Programy Reform obejmują elementy społeczne oraz dotyczące zatrudnienia. W poprzednich latach, członkowie MHE (Europejskiej Organizacji
Ochrony Zdrowia Psychicznego) byli zaangażowani w działania doradcze, których celem było lepsze włączenie aspektów zdrowia psychicznego oraz włączenia społecznego w Krajowe Raporty Strategiczne dotyczące Ochrony Socjalnej
i Włączenia Społecznego. Obecnie oraz w przyszłości strategie lobbystyczne
muszą odnosić się do Krajowych Programów Reform. Ten nowy cykl polityczny, nazwany „Semestrem Europejskim”, funkcjonuje w sposób opisany poniżej:
††Nowy sześciomiesięczny cykl rozpoczyna się każdego roku w styczniu,
kiedy Komisja Europejska publikuje roczne sprawozdanie gospodarcze
(AGS – Annual Growth Survey), które powinno zostać omówione przez
Komisję oraz Parlament Europejski przed dorocznym wiosennym szczytem Rady Europejskiej, organizowanym w marcu.
††Podczas wiosennego szczytu państwa członkowskie określają – zasadniczo na podstawie rocznego sprawozdania gospodarczego – główne wyzwania stojące przed UE oraz przekazują swoje wskazówki strategiczne
dotyczące polityki.
††Uwzględniając
te wskazówki, państwa członkowskie przedstawiają i
omawiają średnioterminowe strategie budżetowe poprzez Programy Stabilności lub Konwergencji. Jednocześnie sporządzają Krajowe Programy
Reform określające działania, jakie podejmą w takich obszarach jak zatrudnienie, badania, innowacje, energia i włączenie społeczne. Te dwa
dokumenty są następnie przesyłane w kwietniu do Komisji Europejskiej
w celu oceny.
††Na podstawie oceny Komisji, Rada Europejska wydaje indywidualne
zalecenia dla poszczególnych państw członkowskich. W lipcu Rada Europejska i rada ministrów przekazują wskazówki przed ostatecznym
ustaleniem budżetów państw członkowskich na nadchodzący rok.
Semestr Europejski Koordynacji Polityki
Styczeń Luty MarzecKwieceń Maj Czerwiec Lipiec
Komisja
Europejska
Roczne
Sprawozdanie
Gospodarcze
Wskazówki polityczne,
wraz z ewentualnymi
rekomendacjami
Rada Ministrów
Debata &
instrukcje
Parlament
Europejski
Debata &
instrukcje
Komisja
Europejska
Doroczny szczyt
gospodarczospołeczny
Zatwierdzenie
wskazówek
Przyjęcie Krajowych Programów Reform (KPR) &
Programów Stabilności i Konwergencji (PSK)
http://ec.europa.eu/economy_finance/articles/euro/documents/com_367_european_semester_en.pdf
Jesień:
kontynuacja
działań na
poziomie
krajowym
17
Państwa
członkowskie
Finalizacja
& przyjęcie
wskazówek
Jesień:
tematyczne
wzajemne
oceny na
poziomie UE
††Postaraj
się wziąć udział w sporządzaniu raportów w ramach procesu formalnych lub nieformalnych konsultacji, prowadzonego w twoim kraju.
††Staraj się wywrzeć wpływ na projekt Krajowego Programu Reform, który jest składany przez rząd twojego kraju przed połową kwietnia każdego
roku, poprzez zgłaszanie swoich rekomendacji.
Lata Tematyczne UE
Lata Tematyczne są organizowane przez Unię Europejską w celu zwiększenia świadomości dotyczącej konkretnej kwestii – bardzo często w kontekście
społecznym. W ramach Lat Tematycznych poszczególne państwa członkowskie organizują po kilkanaście wydarzeń we współpracy z właściwymi ministerstwami. Organizacje pozarządowe mają możliwość odegrania aktywnej
roli w tych działaniach, by dzięki nim zwrócić uwagę na problemy swoich
podopiecznych. Oto przykłady byłych i planowanych Lat Tematycznych:
††2010 – Rok Zwalczania Ubóstwa i Wyłączenia Społecznego.
††2011 – Rok Wolontariatu.
††2012 – Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej.
Informacje na temat Lat Tematycznych: www.europarl.europa.eu/parliament/
archive/staticDisplay.do?language=EN&id=1005.
Temat dla Europejskiego Roku Tematycznego musi zostać oficjalnie zaproponowany przez Komisję Europejską, Parlament Europejski lub Radę Europejską. Aby wywrzeć wpływ na zaproponowanie konkretnego tematu:
A- Przekonaj do tej sprawy kraj, który obecnie sprawuje Prezydencję w Radzie, lub będzie ją sprawował niedługo. Ważnym jest uzyskanie poparcia
kilku państw członkowskich, a zatem najlepiej, aby inicjatywa taka była
realizowana przez kilka państw działających wspólnie.
18
B- Od strony Parlamentu Europejskiego: nawiąż kontakt z eurodeputowanymi
z Twojego kraju.
C- Przekonaj Komisję Europejską (Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia,
Spraw Społecznych i Równości Szans – DG EMPL lub Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów – DG SANCO): Członkowie MHE
mogą zwrócić się do odpowiednich ministrów w swoich krajach, między
innymi do członków Komitetu ds. Ochrony Socjalnej, którzy mogliby złożyć taką propozycję.
Zdrowie Publiczne
Co prawda unijne kompetencje legislacyjne w obszarze zdrowia publicznego
są ograniczone, istnieją jednakże dwa dokumenty, które starają się określać
europejską politykę zdrowotną: Wspólna strategia dotycząca zdrowia, zatytułowana „Razem na rzecz zdrowia: Strategiczne podejście dla UE na lata 20082013” oraz „Drugi wspólnotowy program działań w dziedzinie zdrowia na lata
2008–2013”, który zapewnia instrument finansowy dla realizacji celów UE
w tym obszarze.
Program zdrowia publicznego w UE oparty jest na postanowieniach Art. 168
Traktatu Lizbońskiego i jest instrumentem działań w obszarze zdrowia psychicznego, podejmowanych na poziomie wspólnotowym.
Europejski Program Zdrowia Publicznego ma następujące cele:
††poprawę bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli;
††promocję zdrowia i zmniejszenie nierówności zdrowotnych;
††opracowywanie i rozpowszechnianie informacji i wiedzy dotyczących
zdrowia.
Mimo iż problemy dotyczące zdrowia psychicznego zaczęły być uznawane za
bardziej istotne w ramach wspólnotowej polityki zdrowotnej po roku 1997,
dopiero po Konferencji Ministerialnej zorganizowanej przez Światową Organizację Zdrowia w roku 2005 Komisja Europejska opublikowała Zieloną Księgę: „Poprawa zdrowia psychicznego ludności – strategia zdrowia psychicznego dla
Unii Europejskiej” (‘Improving the Mental Health of the Population – Towards a
Strategy on Mental Health for the European Union’). Komisja Europejska zapoczątkowała otwarte konsultacje, które miały doprowadzić do debaty na temat
ewentualnego sporządzenia propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej Europejskiej Strategii w sprawie Zdrowia Psychicznego.
19
Proces doprowadził do przyjęcia Europejskiego Paktu na Rzecz Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego. Pakt został przyjęty podczas Konferencji na temat Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego, która odbyła się w dniu 13 czerwca 2008 r.
pod przewodnictwem Komisji Europejskiej we współpracy z prezydencją słoweńską oraz europejskim oddziałem Światowej Organizacji Zdrowia.
Głównym celem Paktu jest podniesienie świadomości dotyczącej problemów
zdrowia psychicznego oraz zintensyfikowanie współpracy pomiędzy państwami członkowskimi a zainteresowanymi podmiotami, reprezentującymi
sektory opieki zdrowotnej, edukacji, zatrudnienia, spraw społecznych i społeczeństwa obywatelskiego. Zorganizowano pięć konferencji tematycznych,
poświęconych pięciu różnym obszarom Paktu.
Pięć kluczowych obszarów, ujętych w Europejskim Pakcie na Rzecz Zdrowia i
Dobrostanu Psychicznego, to:
††Zapobieganie samobójstwom i depresji.
††Zdrowie psychiczne wśród młodych ludzi a edukacja.
††Zdrowie psychiczne w miejscu pracy.
††Zdrowie psychiczne osób starszych.
††Zwalczanie uprzedzeń i wykluczenia społecznego.
20
W ramach Paktu utworzono mechanizm wymiany informacji – Kompas UE –
Działania na rzecz Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego oraz opracowano listę
priorytetów, rekomendacji i planów działań.
Podczas prezydencji węgierskiej przyjęto Wnioski Rady dotyczące Paktu Rzecz
Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego. Dokument ten zawierał wnioski i sugestię podjęcia Wspólnych Działań na rzecz Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego
w ramach Europejskiego Programu Zdrowia Publicznego na lata 2008-2013.
Wspólne Działania na Rzecz Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego powinny
być prowadzone w następujących obszarach:
††Rozwiązanie kwestii zaburzeń psychicznych poprzez systemy opieki
zdrowotnej i społecznej.
††Podejmowanie opartych na dowodach działań przeciwdziałających depresji.
††Budowanie nowatorskich form partnerstwa pomiędzy sektorem opieki
zdrowotnej oraz innymi istotnymi sektorami.
††Koordynacja
oceny działań na rzecz zdrowia psychicznego prowadzonych w społecznościach, sprzyjających włączeniu społecznemu.
††Poprawa jakości danych i dowodów empirycznych na temat stanu zdrowia psychicznego w populacjach.
Zapoznaj się z dokumentami na temat zdrowia psychicznego w sferze zdrowia
publicznego: http://ec.europa.eu/health/mental_health/policy/index_en.htm.
Oraz zaproponuj własne dobre praktyki do Kompasu UE – Działań na rzecz
Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego: http://ec.europa.eu/health/mental_health/
eu_compass/index_en.htm.
Podstawowe Prawa w Unii Europejskiej
Europejska Karta Praw Podstawowych
Europejska Karta Praw Podstawowych tworzy ramy prawne dla zagwarantowania wszelkich praw obywatelskich, politycznych, ekonomicznych i społecznych, z jakich korzystają obywatele Unii Europejskiej oraz obywatele innych
państw, będący rezydentami UE. Prawa określone w Karcie podzielone są na
sześć grup: godność człowieka, wolność, solidarność, prawa obywatelskie
oraz wymiar sprawiedliwości.
Karta jest podstawą oraz zbiorem wskazówek dla działań podejmowanych
przez Unię Europejską, ponieważ unijne instytucje oraz państwa członkowskie muszą respektować wszystkie określone w niej prawa podczas
stosowania prawa UE. Europejski Trybunał Sprawiedliwości odpowiada za
zapewnienie respektowania postanowień Karty. Karta stanowi uzupełnienie
dla innych instrumentów międzynarodowych, takich jak Europejska Konwencja Praw Człowieka.
21
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) jest agencją UE, która rozpoczęła swoje działanie dnia 1 marca 2007 r. Agencja pełni rolę centrum gromadzącego dane i doświadczenia na temat praw podstawowych, a
jej cztery główne obszary zadań to zbieranie informacji, prowadzenie analiz,
doradztwo, informacja i komunikacja.
FRA jest podmiotem niezależnym. Ma prawo formułować swoje opinie i
przedstawiać je instytucjom unijny oraz państwom członkowskim w sprawach dotyczących wdrażania prawa wspólnotowego – z własnej inicjatywy
lub na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Nie posiada uprawnień do badania indywidualnych skarg,
nie ma też uprawnień regulacyjnych i decyzyjnych. Agencja Praw Podstawowych utworzyła Platformę Praw Podstawowych, obejmującą organizacje
społeczeństwa obywatelskiego, aby dać społeczeństwu obywatelskiemu możliwość oceny prac prowadzonych przez Agencję i jej programu.
Organy zajmujące się kwestiami równości
Organy zajmujące się kwestiami równości to wyspecjalizowane organy
krajowe, odpowiadające za promocję równego traktowania. Zajmują się
one promocją równego traktowania w następujących obszarach: religia
i przekonania, rasa lub pochodzenie etniczne, wiek, niepełnosprawność,
płeć, orientacja seksualna, pochodzenie społeczne, narodowość oraz inne.
Odgrywają bardzo istotną rolę w skutecznym wdrażaniu przepisów o zapobieganiu dyskryminacji, poprzez zapewnianie pomocy jej ofiarom oraz
monitorowanie doniesień o przypadkach dyskryminacji.
22
Współpracę oraz wymianę informacji pomiędzy tymi organami w całej Europie ułatwia Equinet. Celem działania tej sieci jest ułatwienie realizacji
wyznaczonych zadań organom ds. równości, poprzez utworzenie stabilnej
sieci i bazy zasobów dla wymiany doświadczeń w obszarze prawa, strategii dla egzekwowania przepisów, szkolenia oraz przykładów wzorcowych
praktyk, jak również poprzez zapewnianie platformy dialogu z instytucjami
europejskimi. Ma to na celu wspieranie jednolitego wdrażania europejskich
przepisów o zapobieganiu dyskryminacji oraz wyrównywanie zasad ochrony prawnej dla ofiar dyskryminacji.
Rada Europy
Rada Europ to organizacja międzynarodowa, która została utworzona po II
wojnie światowej, w roku 1949. Jej celem jest promowanie zasad demokracji
na całym kontynencie, na podstawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Obecnie należy do niej 47 państw – praktycznie wszystkie kraje europejskie,
za wyjątkiem Białorusi.
Jej głównym celem jest utworzenie wspólnej przestrzeni prawnej w Europie,
w której respektowane są podstawowe wartości: prawa człowieka, demokracja
i rządy prawa.
Rady Europy nie należy mylić z organami Unii Europejskiej, na przykład
z Radą UE.
Rada Europy nie może uchwalać wiążących praw. Jej siedziba mieści się w
Strasburgu, gdzie pracuje sekretariat organizacji i gdzie odbywają się posiedzenia Komitetu Ministrów (złożonego z ministrów spraw zagranicznych
z każdego państwa członkowskiego) oraz Zgromadzenia Parlamentarnego
(złożonego z parlamentarzystów delegowanych przez parlamenty narodowe).
Ważnymi organami Rady Europy są Europejski Trybunał Praw Człowieka oraz
konferencja międzynarodowych organizacji pozarządowych, która jest platformą mającą na celu zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w prace
organizacji.
Komisarz Praw Człowieka jest niezależną instytucją w ramach Rady Europy. Mandat Komisarza (wybieranego na sześcioletnie kadencje) obejmuje
wspieranie przestrzegania praw człowieka, ułatwianie działania instytucji
rzeczników praw człowieka w poszczególnych krajach, promowanie świadomości oraz edukacji w obszarze praw człowieka oraz udzielanie porad.
Europejska Konwencja Praw Człowieka to traktat międzynarodowy, którego celem jest ochrona praw człowieka i podstawowych swobód w Europie.
Została sporządzona w roku 1950, a weszła w życie w roku 1953. Wszystkie
kraje członkowskie Rady Europy są stronami Konwencji i są zobowiązane ratyfikować ją po przystąpieniu do Rady Europy. Konwencja gwarantuje prawo
do życia, prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego i wolność słowa,
a zakazuje tortur i nieludzkiego traktowania oraz dyskryminacji. Większość
krajów, które ratyfikowały Europejską Konwencję Praw Człowieka, wprowadziły jej postanowienia do ustawodawstwa krajowego – konstytucji, ustaw,
statutów lub decyzji sądowniczych.
23
Europejski Trybunał Praw Człowieka to sąd ponad-narodowy, w jego
skład wchodzi 47 sędziów z każdego z państw członkowskich Rady Europy. Siedziba Trybunału mieści się w Strasburgu od początku jego działania
czyli od roku 1959. Na podstawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka,
każda osoba może wnieść skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jeżeli uważa, że dany kraj członkowski naruszył prawo gwarantowane
przez Konwencję. W ciągu swojej 50-letniej historii Trybunał wydał ponad 10 tysięcy wyroków. Wyroki te są wiążące dla państw, których dotyczą
i wielokrotnie doprowadziły do ważnych zmian w polityce oraz legislacji.
W przeszłości Trybunał wydał kilka bardzo istotnych wyroków dotyczących
zdrowia psychicznego.
Na przykład w roku 2010, w sprawie Alajos Kiss przeciwko rządowi Węgier, Trybunał zadecydował, że całkowite pozbawienie praw
wyborczych w związku z ubezwłasnowolnieniem jest sprzeczne
z Europejską Konwencją Praw Człowieka – a rząd węgierski zmienił
obowiązujące przepisy zgodnie z wyrokiem.
Komisja Wenecka jest ciałem doradczym Rady Europy. Jej główne zadanie polega na zapewnianiu wsparcia i doradztwa dla poszczególnych państw
w kwestiach konstytucyjnych, aby poprawić funkcjonowanie instytucji demokratycznych oraz ochronę praw człowieka. Komisja składa się z niezależnych
ekspertów - w roku 2011 jest to 57 członków (47 z państw członkowskich Rady
Europy i 10 ekspertów z różnych krajów Ameryki Południowej, Afryki oraz
Azji). Praca Komisji opiera się na wydawaniu opinii, nie zaś zarządzeń. Komisja
przeprowadza także badania, publikuje raporty i organizuje seminaria.
24
Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
Konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) o prawach osób
niepełnosprawnych (KPON) została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne
ONZ w dniu 13 grudnia 2006 r. i weszła w życie w dniu 3 maja 2008 r. Do
połowy roku 2011 Konwencja została podpisana i ratyfikowana przez ponad 100 państw z całego świata.
Celem Konwencji jest promowanie, ochrona oraz zapewnienie pełnego
i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie osoby niepełnosprawne, jak również zapewnienie
poszanowania dla ich godności. Konwencja nakłada na rządy obowiązek
poszanowania oraz egzekwowania praw człowieka, przysługujących osobom
niepełnosprawnym. KPON jest uważana za najważniejszy instrument w zakresie praw człowieka, który wprowadza znaczące postępy w wielu obszarach życia.
Na podstawie KPON, osoby z problemami zdrowia psychicznego powinny
korzystać z podobnych praw jak osoby należące do „tradycyjnych” grup niepełnosprawności, dlatego tez jej postanowienia mają zastosowanie do przepisów oraz polityki w sferze zdrowia psychicznego.
Postanowienia KPON dotyczą między innymi:
††Artykuł 4: zapewnienia realizacji wszystkich praw człowieka i fundamentalnych swobód przez osoby niepełnosprawne, bez jakiejkolwiek firmy
dyskryminacji; oraz wymogu zasięgania przez rząd opinii oraz współpracy
z organizacjami osób niepełnosprawnych podczas wdrażania KPON.
††Artykuł 5: zakazu dyskryminacji w związku z niepełnosprawnością oraz
wymaga zapewnienia odpowiedniej ochrony prawnej.
††Artykuł 6-7: zagwarantowania równego traktowania kobiet i dzieci.
††Artykuł 10: prawa do życia.
††Artykuł 12: zapewnienia pełnej zdolności prawnej oraz wsparcia przy
korzystaniu ze zdolności prawnej dla osób wymagających takiej pomocy,
z zachowaniem odpowiednich mechanizmów ochrony.
††Artykuł 13: dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
††Artykuł 14: prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego, na równych
prawach z innymi obywatelami. Osoba niepełnosprawna, pozbawiona wolności, może korzystać z praw gwarantowanych prawami człowieka oraz ma
zapewnione odpowiednie warunki.
††Artykuł 15: wolności od tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego traktowania, w tym od eksperymentów medycznych bez wyrażenia na to zgody.
††Artykuł 16: wolności od wyzysku, przemocy lub wykorzystywania.
††Artykuł 17: ochrony integralności umysłowej i fizycznej.
25
††Artykuł
19: prawa do życia w społeczności i do dokonywania wyborów na
równi z innymi obywatelami.
††Artykuł 22: poszanowania prywatności.
††Artykuł 23: prawa do założenia rodziny, posiadania dzieci, wejścia w związek
małżeński lub w związek.
††Artykuł 24: zapewnienia edukacji na wszystkich poziomach.
††Artykuł 25: równego traktowania w opiece zdrowotnej oraz usługach zdrowotnych, w tym wymóg podejmowania nieprzymuszonej i świadomej zgody.
††Artykuł 27: zakazu dyskryminacji w związku z niepełnosprawnością oraz zapewnia odpowiednią realizację prawa do pracy.
††Artykuł 29: równego uczestnictwa w życiu publicznym i politycznym, w tym
prawa oraz szansa do głosowania i startowania w wyborach.
††Artykuł 31-33: aby usprawnić wdrażanie KPON, rządy poszczególnych
państw powinny gromadzić informacje i korzystać z danych statystycznych,
angażować się we współpracę międzynarodową i międzysektorową, oraz tworzyć odrębne mechanizmy dla wdrażania i monitorowania Konwencji.
Ponieważ KPON związana jest z wyjątkowym systemem sprawozdawczym, w ramach którego zarówno władze państwowe, jak i organizacje społeczeństwa obywatelskiego są zobowiązane do przedstawiania swoich sprawozdań dotyczących
wdrażania Konwencji, pozostaje ona jednym z najważniejszych międzynarodowych
instrumentów dotyczących praw człowieka w obszarze zdrowia psychicznego.
26
KPON ma także duże znaczenie dla samej Unii Europejskiej, ponieważ jest pierwszym międzynarodowym traktatem dotyczącym praw człowieka, jaki Unia podpisała i ratyfikowała.
4.
Przydatne linki
Mental Health Europe (MHE): www.mhe-sme.org
Inne europejskie organizacje pozarządowe,
z którymi MHE ściśle współpracuje
AGE: www.age-platform.org
Autism Europe: www.autismeurope.org
Eurochild: www.eurochild.org
European Anti-Poverty Network (EAPN): www.eapn.org
European Coalition for Community Living (ECCL):
www.community-living.info
European Disability Forum (EDF): www.edf-feph.org
European Federation of National Organisations Working with the Homeless
(FEANTSA): www.feantsa.org
European Network of (ex-)Users and Survivors of Psychiatry (ENUSP):
www.enusp.org
European Network Against Racism (ENAR): www.enar-eu.org
European Network on Independent Living (ENIL): www.enil.eu
European Public Health Alliance (EPHA): www.epha.org
European Women’s Lobby (EWL): www.womenlobby.org
European Youth Forum (EYF): www.youthforum.org
ILGA-Europe – the European Region of the International Lesbian and Gay
Association (ILGA): www.ilga-europe.org
Inclusion Europe: www.inclusion-europe.org
27
Mental Disability Advocacy Center: www.mdac.info
OSI – Open Society Mental Health Initiative:
www.soros.org/initiatives/health/focus/mhi/about
Platform of European Social NGOs (Social Platform):
www.socialplatform.org
Social Firms Europe: www.socialfirmseurope.org
Instytucje Unii Europejskiej
Europa – oficjalny portal Unii Europejskiej: http://europa.eu
Parlament Europejski: www.europarl.europa.eu
Rada Unii Europejskiej: http://consilium.europa.eu
Komisja Europejska: http://ec.europa.eu
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej: http://curia.europa.eu
Europejski Trybunał Obrachunkowy:
http://eca.europa.eu/portal/page/portal/eca_main_pages/home
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich: http://ombudsman.europa.eu
Eurofound: www.eurofound.europa.eu
Organy finansowe
Europejski Bank Centralny: www.ecb.eu/home/html/index.en.html
Europejski Bank Inwestycyjny: www.eib.org
Organy doradcze
28
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny: www.eesc.europa.eu
Komitet Regionów: www.cor.europa.eu
Przydatne linki dotyczące prawa europejskiego
Traktaty unijne i inne przepisy: http://europa.eu/abc/treaties/index_en.htm
Tekst jednolity Traktatu Lizbońskiego:
www.statewatch.org/news/2008/jan/eu-lisbon-treaty-consilidated.pdf
Streszczenia przepisów: http://europa.eu/scadplus/scad_en.htm
EUR-LEX – portal prawa Unii Europejskiej:
http://eur-lex.europa.eu/en/index.htm
Dostęp do unijnego prawa precedensowego:
http://curia.europa.eu/en/content/juris/index.htm
PreLex – baza danych dotyczących procedur stosowanych wewnątrz
instytucji UE: http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=en
Obserwatorium Legislacyjne Parlamentu Europejskiego (OEIL):
www.europarl.europa.eu/oeil
Prosty przewodnik po eurożargonie:
http://europa.eu/abc/eurojargon/index_en.htm
EUROVOC – wielojęzyczny tezaurus Unii Europejskiej: http://europa.eu/eurovoc
Strategia Europa 2020: http://ec.europa.eu/eu2020/index_en.htm
Polityka społeczna
Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia
Społecznego: http://ec.europa.eu/social
Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia
Społecznego – strona na temat włączenia społecznego i zabezpieczenia
społecznego: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=750
Program PROGRESS: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=327&langId=en
Wspólne Raporty w sprawie Ochrony Socjalnej i Włączenia Społecznego:
www.peer-review-social-inclusion.eu
2010 – Europejski Rok Zwalczania Ubóstwa i Wyłączenia Społecznego:
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=637&langId=en
29
Zdrowie
Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów:
http://ec.europa.eu/health/index_en.htm
Działania UE dotyczące zdrowia publicznego:
http://europa.eu/pol/health/index_en.htm
Biała Księga – Strategia Zdrowotna UE na lata 2008-2013:
http://ec.europa.eu/health/ph_overview/Documents/strategy_wp_en.pdf
Drugi wspólnotowy program działań w dziedzinie zdrowia na lata 2008–
2013: http://ec.europa.eu/health/ph_overview/pgm2008_2013_en.htm
Portal zdrowia publicznego UE – zdrowie psychiczne: http://ec.europa.eu/
health-eu/health_problems/mental_health/index_en.htm
Zielona Księga na temat Zdrowia Psychicznego: http://ec.europa.eu/health/
ph_determinants/life_style/mental/green_paper/consultation_en.htm
Europejski Pakt dla Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego:
www.ec-mental-health-process.net/index.html
Kompas Zdrowia Psychicznego oraz baza dobrych praktyk:
https://webgate.ec.europa.eu/sanco_mental_health/public/form/list.html
Wnioski Rady na temat „Europejskiego Paktu na Rzecz Zdrowia
i Dobrostanu Psychicznego: Rezultaty i Dalsze Działania”:
www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/lsa/122389.pdf
30
Przeciwdziałanie dyskryminacji
Działania przeciwko dyskryminacji oraz na rzcz społeczeństwa
obywatelskiego:
http://ec.europa.eu/employment_social/fundamental_rights/index_en.htm
2007– Europejski Rok Równych Szans dla Wszystkich:
http://ec.europa.eu/employment_social/eyeq/index.cfm?cat_id=SPLASH
Legislacja UE zwalczająca dyskryminację:
http://ec.europa.eu/employment_social/fundamental_rights/legis/legln_en.htm
Dyrektywa w sprawie równego traktowania w zatrudnianiu: http://eur-lex.
europa.eu/ LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32000L0078:EN:HTML
Dyrektywa o równości rasowej: http://ec.europa.eu/employment_social/
fundamental_rights/pdf/legisln/2000_43_en.pdf
Niepełnosprawność
Osoby niepełnosprawne:
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=429&langId=en
Strategia UE w Sprawie Niepełnosprawności:
http://ec.europa.eu/employment_social/soc-prot/disable/strategy_en.htm
Europejski plan działania w sprawie niepełnosprawności:
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=430&langId=en
Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych:
www.un.org/disabilities/
Prawa podstawowe
Europejska Karta Praw Podstawowych: http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/
site/en/oj/2007/c_303/c_30320071214en00010016.pdf
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej:
http://fra.europa.eu/fra/index.php
Equinet: www.equineteurope.org
Organy zajmujące się kwestiami równości:
www.migpolgroup.com/topics/2078.html
Inne instytucje europejskie
Rada Europy: www.coe.int
Światowa Organizacja Zdrowia – Biuro Regionalne na Europę:
www.euro.who.int
31
32
Niniejsza publikacja została opracowana przy wsparciu PROGRESS –
Programu Unii Europejskiej na rzecz Zatrudnienia i Solidarności
Społecznej na lata 2007-2013
Grudzień 2011
MENTAL HEALTH EUROPE aisbl
Boulevard Clovis 7, B-1000 Bruxelles
Tel: +32 2 280 04 68
Fax: +32 2 280 16 04
Email: [email protected]
Website: www.mhe-sme.org