Licencja Firmware Licencja obejmująca oprogramowanie układowe

Licencja Firmware
Licencja obejmująca oprogramowanie układowe, tzn. umieszczone na stałe w sprzętowej
części systemu komputerowego.
Licencja Freeware Oprogramowanie darmowe,
określenie programu którego można używać bezpłatnie i bez żadnych ograniczeń, jego
autor nie jest zainteresowany komercyjnym rozprowadzaniem swoich produktów, jednak
jego prawa autorskie pozostają nadal w mocy, dlatego nikt nie może np. wprowadzać
żadnych zmian w tych programach. Oprócz tego aplikacje freeware'owe, mimo iż nie
nakładają na użytkownika obowiązku rejestracji, mogą być jednak rozpowszechniane
wyłącznie w niezmienionej formie. Warto tu jeszcze zwrócić uwagę że w niektórych
programach freeware, ich status dotyczy tylko użytkowników indywidualnych. W przypadku
firm i instytucji chcących korzystać z programu obowiązuje już najczęściej opłata licencyjna
określona w opcjach programu. Poza tym niektóre darmowe programy freeware posiadają
jeszcze dodatkowo swoją rozbudowaną wersję tzw. Pro za którą trzeba już jednak zapłacić.
Shareware
to określenie prawnego statusu pod jakim dany program jest rozpowszechniany. Autorzy
programów shareware'owych udostępniają swe dzieła bezpłatnie do testów, dzięki czemu
każdy przed podjęciem decyzji o zakupie może gruntownie przetestować, zazwyczaj w pełni
funkcjonalną wersję takiej aplikacji pod kątem swoich indywidualnych potrzeb. Dzięki temu
przyszły nabywca może w mniej lub bardziej wnikliwy sposób sprawdzić w działaniu
interesujące go oprogramowanie i dopiero na tej podstawie dokonać decyzji co do jego
zakupu. Część tego typu programów ma jednak pewne ograniczenia, najczęściej jest to
limitowany czas na testowanie takiej aplikacji. Najczęściej spotyka się pięć form ograniczeń
jakie stosują autorzy shareware'owych programów:
Trialware
program po zainstalowaniu jest w pełni sprawny i działają wszystkie jego komponenty, ale
tylko przez określoną ilość czasu od dnia jego zainstalowania w systemie (przeciętnie 30 do
90 dni), po tym okresie o ile użytkownik nie wprowadzi zakupionego u producenta
specjalnego kodu, program przestaje się uruchamiać i trzeba go odinstalować, przykład
Paint Shop Pro.
Demo
program po zainstalowaniu nie ma żadnych ograniczeń czasowych, ale za to część jego
funkcji jest niedostępna (nieaktywna), co pomniejsza jego wartość dla użytkownika, ale
daje ogólny pogląd na jego możliwości. Zakupienie u producenta kodu rejestracyjnego
odblokowuje niedostępne opcje czyniąc program w pełni użytecznym. program po
zainstalowaniu jest w pełni sprawny i bez ograniczeń czasowych, ale za to posiada limit
możliwych uruchomień, przeciętnie nie więcej niż 100. Dotyczy to często małych
programów użytkowych poprawiających w różny sposób funkcjonalność systemu
operacyjnego. program po zainstalowaniu nie ma żadnych ograniczeń czasowych,
funkcyjnych ani uruchomieniowych, ale za to każdorazowo w czasie startu aplikacji, jak i
później w czasie korzystania z niej, samoczynnie wyświetla nachalne komunikaty
przypominające o konieczności rejestracji programu. program po zainstalowaniu nie ma
żadnych ograniczeń czasowych, funkcyjnych ani uruchomieniowych. Autor zwyczajnie liczy
na uczciwość użytkownika, że ten, dostosuje się do regulaminu i we właściwym czasie
zarejestruje program lub odinstaluje go z systemu.
Adware
to programy, za których użytkowanie nie płaci się ani grosza. Developerzy czerpią zyski z
tytułu tych programów poprzez umieszczanie w nich reklam. Jeśli użytkonik jest
zadowolony z efektu pracy autorów programu, może im się odwdzięczyć klikając na
reklamę sponsora. Większość autorów adware proponuje także wersje bez reklam za
niewielką opłatę.
Postcardware
Postcardware lub Cardware to określenie prawnego statusu pod jakim autor programu
rozprowadza swoją aplikację. Wymaga on aby użytkownik programu chcący z niego
korzystać, wysłał do autora tytułem zapłaty za jego używanie kartkę pocztową, najlepiej z
widokiem swego rodzinnego miasta i krótką opinią na temat programu.
Licencja GNU GNU (z angielskiego Gnu's Not Unix!),
zainaugurowana "Manifestem GNU"(R. Stallman, 1983) działalność społeczna na rzecz
reaktywowania ducha bezinteresownej, przyjaznej współpracy społeczności informatycznej
świata, a zwłaszcza programistów. Pierwszym zaplanowanym i zrealizowanym wynikiem
aktywności GNU jest bezpłatne oprogramowanie typu uniksowego (system operacyjny
zgodny w górę z systemem UNIX, kompilatory GNU, edytory, gry itp.) Użytkownicy
oprogramowania GNU mają swobodny dostęp do kodu źródłowego oraz prawo
upowszechniania wprowadzonych przez siebie zmian i ulepszeń. Opłaty dotyczą tylko
nośników danych. Realizacja projektu GNU jest koordynowana i subsydiowana przez Free
Software Foundation (FSF), organizację charytatywną, czerpiącą fundusze z dystrybucji
oprogramowania GNU. W ramach projektu GNU powstał zbiór reguł, zgodnie z którymi
rozprowadzane jest tzw. "wolne oprogramowanie". Na zasadach Powszechnej Licencji
Publicznej udostępniane jest m.in. jądro systemu operacyjnego Linux oraz większość
oprogramowania dla niego przeznaczona. Podstawowym celem przyświecającym twórcom
licencji było umożliwienie producentom oprogramowania prawnie zagwarantowanej
możliwości tworzenia produktów wolno dostępnych dla wszystkich użytkowników.
Licencja GPL (General Public Licence)
Zasady licencyjne określone przez konsorcjum Free Software Foundation, zakazujące
redystrybucji oprogramowania w formie czysto binarnej. Jeżeli ktoś wprowadza do obiegu
oprogramowanie zawierające jakąkolwiek część podlegającą licencji GPL, to musi
udostępnić wraz z każdą dystrybucją binarną jej postać źródłową.
Licencja grupowa (ang. Site licence)
Określa, że zakupiony program może być użytkowany w sieci lub innym zestawie
komputerów (np. szkolna pracownia) w określonej ilości, tzn. może być instalowany tylko
na określonej maksymalnej liczbie stanowisk. Podobną zasadą określone są programy
sprzedawane z licencją sieciową (Network licence).
Licencja jednostanowiskowa (ang. One-site licence)
To licencja uprawniająca użytkownika do zainstalowania nabytego oprogramowania tylko
na jednym stanowisku komputerowym. Użytkownikowi nie wolno udostępniać takiego
oprogramowania w sieci ani używać na więcej niż jednym komputerze w tym samym
czasie. Zezwala natomiast na sporządzanie kopii zapasowej oprogramowania.
Licencja typu Linux
Rozwiązanie licencyjne odnoszone do systemu Linux, którego jądro jest upowszechniane
według praw Licencji GPL. System Linux nie jest oprogramowaniem będącym własnością
ogółu. Prawa autorskie do kodu Linuxa należą do różnych autorów kodu. Jednakże Linux
jest oprogramowaniem w wolnym obiegu w tym sensie, że jego użytkownikom wolno go
kopiować, zmieniać i stosować w dowolny sposób oraz rozdawać własne kopie bez
ograniczeń. Spowodowane to jest zakazem prywatyzacji produktów pochodnych systemu
Linux. Ograniczenia tej licencji wynikające z zasad licencji GPL nie zakazują tworzenia ani
sprzedawania wyłącznie binarnych dystrybucji oprogramowania, jeżeli tylko każdy, kto
otrzymuje kopie binarne, będzie miał szansę uzyskania również kodu źródłowego za
rozsądną opłatą dystrybucyjną.
Licencja na obszar
To określenie umowy między producentem oprogramowania a nabywcą, uprawniająca go
do sporządzenia określonej liczby kopii zakupionego oprogramowania na swój własny
użytek. Takie rozwiązanie jest czasem stosowane przez firmy korzystające z sieci lokalnych
LAN, umożliwia to wykorzystanie oprogramowania na wielu stanowiskach komputerowych
ponosząc przy tym mniejsze koszty.
Licencja Public Domain
Licencja dobroczynna czyniąca z oprogramowania własność ogółu, w myśl której autor lub
autorzy oprogramowania zrzekają się praw do upowszechniania oprogramowania na rzecz
ogółu użytkowników.
Program komputerowy
Program komputerowy jest rezultatem pracy twórczej i jak inne dzieła, takie jak utwór
literacki, muzyczny czy audiowizualny podlega ochronie prawnoautorskiej. O sposobach
jego ochrony, warunkach używania, sposobach rozpowszechniania decyduje licencja.
Licencja
Licencja na program komputerowy jest upoważnieniem producenta do instalacji i
korzystania z programu komputerowego. Licencja określa warunki korzystania z programu
komputerowego, w tym zakres uprawnień i ograniczenia takie, jak miejsce i cel używania
oraz sprzęt, na którym zainstalowano oprogramowanie. Zazwyczaj w każdej umowie
licencyjnej zawarty jest opis produktu (programu komputerowego), zasady korzystania z
niego i warunki gwarancji. Bardziej złożone umowy określać mogą także harmonogramy
wdrożenia oprogramowania, klauzule poufności i warunki płatności.
Niewyłączne prawo
Zazwyczaj licencja na oprogramowanie daje licencjonobiorcy niewyłączne prawo do
korzystania z programu przez określoną liczbę użytkowników. Jeżli w umowie nie ustalono
inaczej, dalsze kopiowanie i rozpowszechnianie programu wsród innych użytkowników lub
w innych komputerach jest niedozwolone.
Świadomość swoich uprawnień
Niezależnie od typu licencji na program komputerowy czy formy jego zakupu, zawsze
należy dokładnie zapoznać się z treścią licencji, by mieć świadomość swoich uprawnień.
Warto także znać obowiązujące w danym kraju przepisy prawa autorskiego.
Własność czy prawo korzystania?
W przypadku oprogramowania komercyjnego licencjonobiorca nigdy nie nabywa praw
autorskich do programu komputerowego. Uzyskuje natomiast prawo do korzystania z
programu zgodnie z warunkami określonymi przez właściciela praw autorskich oraz z
obowiązującymi przepisami prawa.
Dowód zakupu
Należy przykładać wielką wagę do przechowywania dokumentacji stanowiącej dowód
legalnego zakupu oprogramowania. Jest to niezwykle istotne, by móc wykazać, że
firma/osoba posiada ważne licencje na wszystkie programy,z których korzysta. Niemożność
przedstawienia takich dowodów może spowodować wszczęcie postępowania, w wyniku
którego firma/osoba będzie zmuszona sytuacją do nabycia nowych licencji. Aby temu
zapobiec i wykazać legalne pochodzenie posiadanych zasobów informatycznych, należy
prowadzić rejestr zakupionego oprogramowania.
Bezpieczne przechowywanie
Zadbać należy również o przechowywanie w bezpiecznym miejscu dowodów legalności
oprogramowanie. W ich skład zalicza się:
•
•
•
•
•
oryginalne nośniki (CD ROM lub dyskietki)
dokument licencyjny, często zwany Umową Licencyjną Użytkownika Końcowego
(EULA)
certyfikat autentyczności
podręczniki użytkownika
wydrukowane kopie wszelkich umów licencyjnych zawartych przez Internet.
Należy również przechowywać faktury i rachunki z datą zakupu, gdyż mogę w pewnych
sutyacjach kontrolnych okazać się potrzebne. Tyczy się to zarówno umów i zakupów
tradycyjnych, jak i zawartych za pośrednictwem Internetu.
Odpowiedzialność zarządu firmy
W większości krajów, za zgodność działań firmy z obowiązującym prawem odpowiada jej
zarząd lub właściciel, a nie poszczególni pracownicy. W interesie samych firm leży więc
wprowadzenie zasad zarządzania oprogramowaniem.
Pracownicy, a przestrzeganie prawa
W wypadku zatrudniania nowych pracowników pracodawcy powinni zawierać z nimi
stosowne umowy zobowiązujące do przestrzegania prawa autorskiego w miejscu pracy.
Warto opracować również regulamin korzystania z oprogramowania w firmie i wręczyć
każdemu pracownikowi kopię takiego dokumentu. W niektórych firmach zasady korzystania
z oprogramowania zawarte są w treści umowy o pracę.
Odpowiedzialność karna
Zezwolenie pracownikom na nieograniczony dostęp do Internetu naraża firmę na
negatywne konsekwencje prawne. Za korzystanie w firmie z nielegalnego oprogramowania,
pobranego z Internetu, odpowiedzialność cywilną ponosi najczęściej firma, jednakże taka
sytuacja może nawet doprowadzić do stawiania zarzutów karnych zarządowi, kierownictwu
firmy odpowiedzialnemu za dział informatyki lub poszczególnym pracownikom firmy,
którym można przypisać winę. Za taki czyn przewidziana jest kara pozbawienia
wolności i wysoka grzywna. Poza odpowiedzialnością karną, oprogramowanie z
nielegalnego źródła może narazić sieć przedsiębiorstwa i jego cenne dane na niebezpieczne
wirusy.
"Sześć grzechów"
Najczęstsze uchybienia i nadużycia:
•
•
•
•
•
•
korzystanie z legalnie zakupionego oprogramowania na większej liczbie komputerów
niż zezwala licencja;
wykonywanie lub sprzedaż nielegalnych kopii;
zezwolenie pracownikom na instalowanie "programów z domu" w komputerach
służbowych;
pobieranie z Internetu nielicencjonowanego oprogramowania, np. z sieci typu peerto-peer;
zezwalanie osobom trzecim na instalowanie oprogramowania, na które firma nie
posiada odpowiedniej licencji;
korzystanie z oprogramowania w sposób niezgodny z warunkami licencji;
Zwolnienie od odpowiedzialności?
Fakt "nieużywania" oprogramowania zainstalowanego bez licencji na komputerze nie
zwalnia od odpowiedzialności. Z chwilą zainstalowania programu na twardym dysku
powstaje jego kopia i jest przechowywana w pamięci komputera. Aby jakakolwiek
instalacja była legalna trzeba posiadać ważną licencję.
Producent dochodzi praw
Producenci są uprawnieni do dochodzenia swoich praw przeciwko użytkownikom
używającym oprogramowanie niezgodnie z prawem na drodze cywilnej i karnej:
•
•
•
w postępowaniu karnym osobie odpowiedzialnej za naruszenie praw autorskich do
programów komputerowych grozi zazwyczaj grzywna lub kara pozbawienia
wolności do lat 5.
w postępowaniu cywilnym producentowi przysługuje prawo zaniechania
naruszenia, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia podwójnej, a w
przypadku gdy naruszenie jest zawinione, potrójnej wysokości stosownego
wynagrodzenia;
w postępowaniu cywilnym producent może żądać naprawienia wyrządzonej
szkody jeżeli naruszenie było zawinione, a w przypadku gdy do naruszenia doszło w
ramach działalności gospodarczej, aby naruszający uiścił odpowiednią sumę
pieniężną z przeznaczeniem na Fundusz Promocji Twórczości, przy czym suma ta
nie może być niższa niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści
odniesionych przez sprawcę dokonanego naruszenia.
Wykrycie, zakup, odpowiedzialność
Kiedy już ujawniono fakt używania nielegalnego oprogramowania, zakup licnecji nie
zwalnia podmiotu naruszającego z odpowiedzialności prawnej.
Audyt legalności oprogramowania
Przestrzeganie prawa w zakresie korzystania z programów komputerowych oznacza nie
tylko,że firma posiada wszystkie niezbędne i ważne licencje na aplikacje i systemy
operacyjne zainstalowane w komputerach firmowych. System zarządzania
oprogramowaniem jest konieczny także po to, by mieć pewność, że firma posiada właściwe
licencjei tu z pomocą w określeniu stanu faktycznego przychodzi audyt legalności
oprogramowania wykonany chociażby przez firmę Innovatio.