Zdjęcie Krzysztof Olbrycht doradca podatkowy www.valor.pl

Zdjęcie Krzysztof Olbrycht doradca podatkowy www.valor.pl

Zdjęcie
Krzysztof Olbrycht
doradca podatkowy
www.valor.pl
Ryzykowne nabycie
KUPUJĄC SAMOCHODY WE WTÓRNYM OBIEGU GOSPODARCZYM NALEŻY WYKAZAĆ
SZCZEGÓLNĄ OSTROŻNOŚĆ. I NIE CHODZI TU TYLKO O STAN TECHNICZNY
POJAZDU. OKAZUJE SIĘ, ŻE RÓWNIEŻ ROZLICZENIA PODATKOWE SPRZEDAWCY
POWINNY BYĆ ZBADANE, GDYŻ MOŻE SIĘ ZDARZYĆ, ŻE NABYWCA BĘDZIE ZA
NIE ODPOWIADAŁ.
Samochody służbowe tzn. stanowiące element majątku firmy są
przedmiotem wtórnego obrotu tak jak auta prywatne. Jednak kupując
taki pojazd (ale też maszyny, urządzenia itp.) powinniśmy
dodatkowo ustalić czy pozbywająca się samochodu firma nie ma
zaległości podatkowych, bo możemy zostać nimi obciążeni. Trzeba
mieć to na uwadze nie tylko wówczas, gdy auto kupujemy
bezpośrednio od firmy, ale też jeśli w sprzedaży pośredniczy
komis. Często czyni bowiem to w ten sposób, że fakturę wystawia
bezpośrednio właściciel samochodu.
Niebezpieczne transakcje
Ordynacja podatkowa w art. 112 stanowi:
§ 1
“Nabywca: (...) składników majątku związanego z prowadzoną
działalnością gospodarczą wymienionych w § 2, jeżeli ich wartość w
dniu zbycia wynosi co najmniej 15 000 zł - odpowiada całym swoim
majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia
zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością
gospodarczą.”
§
2 “Składniki majątku związane z prowadzoną działalnością
gospodarczą stanowią aktywa trwałe w rozumieniu ustawy o
rachunkowości (...)”
Z cytowanych przepisów wynika odpowiedzialność nabywcy składników
majątku, związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, za
zaległości podatkowe zbywcy tych składników majątku. I dotyczy ona
nie tylko przedsiębiorców, ale i osób prywatnych, które nie
prowadzą działalności gospodarczej. Odpowiedzialność jest związana
tylko z takimi składnikami majątku zbywcy, które były
wykorzystywane przez niego w działalności gospodarczej.
Jak mówi ustawa, odpowiedzialność ta może powstać, gdy łączna
wartość zbywanych składników majątkowych wynosi co najmniej 15 000
zł. Pojęcie składników majątkowych zdefiniowane jest następująco:
są to aktywa trwałe w rozumieniu ustawy o rachunkowości, z
wyłączeniem należności długoterminowych, udzielonych pożyczek i
długoterminowych rozliczeń międzyokresowych.
O jakie zakupy chodzi ?
Aktywa trwałe są właściwie synonimem środków trwałych. Te zaś
można zdefiniować jako rzeczy, prawa, przedmioty, wykorzystywane
przez podatnika na potrzeby związane z jego działalnością
gospodarczą, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż 1 rok.
Zatem, dla przykładu będą to: budynki, lokale, maszyny
produkcyjne, urządzenia, środki transportu (samochody), prawa
(wartości niematerialne i prawne, np. prawo do tytułu prasowego,
patentu).
Czy konsument, który kupuje towar o znacznej wartości (ponad 15
000 zł) powinien się bać tej odpowiedzialności ? Zgodnie z ustawą
o rachunkowości rzeczy przeznaczone do zbycia (sprzedaży) nie są
zaliczana do aktywów trwałych ani środków trwałych, tylko do
aktywów obrotowych. Nie wystąpi więc odpowiedzialność za długi
podatkowe sprzedawcy towarów.
Odpowiedzialność nabywcy
Nabywca odpowiada za zaległości podatkowe sprzedawcy aktywów
trwałych, związanych tylko i wyłącznie z działalnością gospodarczą
zbywcy (sprzedawcy). I tylko za takie zaległości, które powstały
przed dniem sprzedaży. Mogą to być podatki (dochodowy, VAT,
akcyza, od nieruchomości, od czynności cywilnoprawnych), opłaty,
składki ZUS i inne ciężary budżetowe, których termin płatności już
minął i powstała zaległość. Odpowiedzialność dotyczy również
odsetek za zwłokę. Jest to rodzaj odpowiedzialności zbiorowej:
zaległe podatki mogą być egzekwowane od osób trzecich.
Ograniczenia odpowiedzialności
Na szczęście, odpowiedzialność nabywcy za cudze podatki jest
ograniczona. Dotyczy tylko tych zaległości podatkowych sprzedawcy,
które są związane z jego działalnością gospodarczą, nie dotyczy
więc jego zaległości prywatnych.
Istnieje też ograniczenie co do kwoty zaległych podatków. Zgodnie
z art.
112 § 3 Ordynacji podatkowej, zakres odpowiedzialności
nabywcy ograniczony jest do wartości nabytych składników
majątkowych.
Chodzi tutaj raczej o wartość rynkową, niż o cenę wyrażoną w
umowie. Cena może być znacznie zaniżona w stosunku do rynkowej
wartości sprzedawanych składników majątkowych. Organ podatkowy ma
wówczas prawo powołać biegłego, który ustali ich wartość rynkową
dla celów naliczenia podatków. W każdym razie, kwotowa
odpowiedzialność nabywcy nie może przekroczyć wartości kupowanego
przedmiotu lub prawa.
Co do zasady, na nabywcę nie można przerzucić zaległych kwot,
które obciążają sprzedawcę z tej racji, że nie pobrał na czas
zaliczek na podatek dochodowy od pracowników i zleceniobiorców
(art. 112 § 4. i art.
107 § 2. pkt. 1 Ordynacji podatkowej).
Również, nie ma mowy o odpowiedzialności, jeżeli zaległości zbywcy
już się przedawniły.
Dla rodziny surowiej
Członkowie rodziny sprzedawcy są traktowani surowiej. Zakres ich
odpowiedzialności finansowej jest szerszy (art. 112 §4.oraz § 5
Ordynacji podatkowej). Odpowiadają oni między innymi także za
niezapłacone zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Definicja członka rodziny jest zawarta w art. 111 § 3 Ordynacji
podatkowej. Za członków rodziny podatnika (zbywcy) uważa się
między innymi: rodziców, dziadków, małżonka, dzieci, wnuków, a
nawet “osobę pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu”.
Procedura
Organ podatkowy orzeka o odpowiedzialności nabywcy w drodze
decyzji podatkowej (art. 108 § 1 Ordynacji podatkowej), od której
służy odwołanie do organu wyższego stopnia, a potem skarga do
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Urząd skarbowy nie może od
razu żądać zapłaty od nabywcy - powinien najpierw wszcząć
egzekucję przeciwko sprzedawcy. Dopiero, gdy egzekucja przeciwko
sprzedawcy będzie nieskuteczna, urząd może rozpocząć egzekucję z
majątku nabywcy (art. 108 § 4).
Jak się uchronić?
Art. 112 § 6 Ordynacji podatkowej mówi, że nabywca nie odpowiada
za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w specjalnym
zaświadczeniu. Jednocześnie zgodnie z art. 306g, nabywca
składników majątku może wystąpić do organu podatkowego (urzędu
skarbowego) sprzedawcy z wnioskiem o wydanie mu zaświadczenia o
wysokości zaległości podatkowych zbywcy. Potrzebna jest na to
jednak wyraźna zgoda zbywcy. W przypadku jej braku zaświadczenie
nie zostanie wydane.
Organ podatkowy wydaje zaświadczenie i określa w nim wysokość
zaległości na określony dzień – na dzień wydania tego
zaświadczenia. Może się zdarzyć, że w następnym dniu kontrola
skarbowa wykryje u sprzedawcy zaległości za kilka lat wstecz.
Nabywca nie odpowiada jednak za nie, gdyż nie były one ujawnione w
pobranym zaświadczeniu.
Uwaga na termin
Gdy już mamy zaświadczenie trzeba się spieszyć ze sfinalizowaniem
transakcji. Po dniu wydania zaświadczenia, u zbywcy mogą powstać
nowe, dotąd nie ujawnione zaległości podatkowe. Nabywca jest
chroniony przed takimi zaległościami tylko wówczas, jeżeli umowa
sprzedaży będzie zawarta w terminie do 3 dni od daty wydania
zaświadczenia. Zgodnie z art. 112 § 7 Ordynacji podatkowej:
“Nabywca odpowiada również za zaległości podatkowe zbywcy powstałe
po dniu wydania zaświadczenia, o którym mowa w art. 306g., a przed
dniem nabycia (...) składników majątku, jeżeli od dnia wydania
zaświadczenia do dnia zbycia (...) upłynęły 3 dni – w przypadku
zbycia składników majątku”.
Surowe przepisy Ordynacji podatkowej są przykładem tzw.
odpowiedzialności zbiorowej, kiedy inne osoby odpowiadają za cudze
podatki. Celem takich uregulowań jest uniemożliwienie ucieczki z
majątkiem przez zadłużonych podatników. Częstokroć nie zdajemy
sobie sprawy, że kupując na wolnym rynku jakiś majątek (np.
samochody, ale też maszyny, urządzenia) narażamy się na
odpowiedzialność skarbową.
Ramka
Pamiętaj!
Kupując od przedsiębiorcy składniki majątku związane z prowadzoną
działalnością gospodarczą nabywca może być obciążony zaległościami
podatkowymi sprzedawcy. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do
wartości nabytych przedmiotów.
Zaświadczenie o zaległościach podatkowych sprzedawcy, wydawane w
trybie specjalnej procedury, chroni kupującego przed
odpowiedzialnością, jeżeli kupił składniki majątku w ciągu 3 dni
od wystawienia tego zaświadczenia.
Krzysztof Olbrycht
doradca podatkowy
www.valor.pl