wystąpienie Nowa Sól - Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej

Regionalna Izba Obrachunkowa
w Zielonej Górze
Zielona Góra, 2008.10.16
RIO. I.- 092/139/08
Pan
Wadim Tyszkiewicz
Prezydent Miasta
Nowa Sól
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze, działając na podstawie art. 1 ust. 2
ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn. Dz.
U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 z późn. zm.), przeprowadziła w dniach od 4.09.2008 r. do
24.09.2008 r. w Mieście Nowa Sól doraźną kontrolę gospodarki finansowej w zakresie
realizacji zobowiązań podatkowych.
Celem kontroli była ocena prawidłowości działań windykacyjnych w odniesieniu do
zobowiązań z tytułu podatku od nieruchomości w 2007 r. i w I półroczu 2008 r.
Wyniki kontroli zawarte w protokole omówiono oraz protokół podpisano w dniu
24.09.2008 r. w siedzibie Urzędu Miejskiego w Nowej Soli.
W związku z przeprowadzoną kontrolą, stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy
o regionalnych izbach obrachunkowych, przekazuję Panu Prezydentowi wystąpienie
pokontrolne.
Kontrola zakresu i efektów podejmowanych przez gminę działań egzekucyjnych
została przeprowadzona w oparciu o działania podejmowane wobec 41 podatników:
− 11 podatników będących osobami prawnymi lub
jednostkami organizacyjnymi
wymienionymi w art. 6 ust. 9 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach
lokalnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 z późn. zm.),
− 30 podatników będącymi osobami fizycznymi,
których konta wykazywały zaległość wg stanu na 30.06.2007 r. łącznie w wysokości
5.497.714,32 zł, co stanowi 56 % ogólnej kwoty zaległości podatkowych z tytułu podatku od
nieruchomości.
W przypadku 6 podatników będących osobami prawnymi lub jednostkami
organizacyjnymi pomimo braku zapłaty podatku w terminie wynikającym z przepisu prawa,
wierzyciel nie wszczął postępowania egzekucyjnego, a w odniesieniu do 2 podatników gmina
(do dnia rozpoczęcia kontroli) wystawiła tytuły wykonawcze na zaległości podatkowe za
okresy ponad 3 letnie. We wzorze formularza deklaracji na podatek od nieruchomości od
osób prawnych i jednostek organizacyjnych, stanowiącym załącznik Nr 2 do uchwały Rady
Miejskiej Nr XLV/304/2005 z 30 listopada 2005 r., zawarto pouczenie o następującej treści:
„W przypadku niewpłacenia w obowiązujących terminach i ratach kwoty podatku z poz. 56
lub wpłacenia jej w niepełnej wysokości niniejsza deklaracja stanowi podstawę do
wystawienia tytułu wykonawczego, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r.
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 z późn.
zm.)”. Poz. 56 formularza to rubryka, w którą naleŜy wpisać łączną kwotę podatku.
Stosownie do § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r.
w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji (Dz. U. Nr 137, poz. 1541 z późn. zm.) wierzyciel jest obowiązany do
systematycznej kontroli terminowości zapłaty zobowiązań pienięŜnych.
Pracownica
odpowiedzialna
zgodnie
z
zakresem
czynności,
uprawnień
i odpowiedzialności za windykację naleŜności, w szczególności za sporządzanie tytułów
wykonawczych na zaległości z tytułu podatku od nieruchomości - inspektor J. I. zaniechanie
kierowania tytułów wykonawczych uzasadniała tym, Ŝe osoby prawne są świadome
obowiązku regulowania terminowo, miesięcznie wskazanych przez siebie rat podatku,
niejednokrotnie kontaktują się ze stanowiskiem windykacji z prośbą o wstrzymanie czynności
egzekucyjnych ze względu na swoje problemy z płynnością finansową. W indywidualnych
przypadkach stosowane były ulgi w spłacie zobowiązań, a niekiedy prowadzone
postępowania wobec majątku zobowiązanego na podstawie wcześniej wystawionych tytułów
wykonawczych były umarzane z powodu braku środków podlegających egzekucji.
Przepisy rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych
przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie określają szczegółowo
sposobu realizacji przez wierzyciela sformułowanego w § 2 obowiązku systematycznej
kontroli terminowości zapłaty zobowiązań pienięŜnych.
W przypadku podatników – osób fizycznych zastosowanie ma § 3 ust. 1 ww. rozporządzenia,
stanowiący, Ŝe jeŜeli naleŜność nie zostanie zapłacona w terminie określonym w decyzji lub
2
wynikającym z przepisu prawa, wierzyciel, z zastrzeŜeniem ust. 2, wysyła do zobowiązanego
upomnienie, z zagroŜeniem wszczęcia egzekucji po upływie siedmiu dni od dnia doręczenia
upomnienia. W przypadku podatników podatku od nieruchomości będących osobami
prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi wymienionymi w art. 6 ust. 9 ustawy
o podatkach i opłatach lokalnych wierzyciel moŜe wszcząć postępowanie egzekucyjne bez
uprzedniego doręczenia upomnienia na podstawie § 3 ust. 2 w zw. z § 13 pkt 2 ww.
rozporządzenia.
W wyniku kontroli ustalono, Ŝe w Urzędzie Miasta przyjęto niepisaną zasadę
kierowania upomnień do podatników osób fizycznych dwukrotnie w ciągu roku, na koniec
kaŜdego półrocza. Praktyka ta nie znajduje odzwierciedlenia w ustalonych w jednostce
procedurach.
Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr
249, poz. 2104 z późn. zm.) kontrola finansowa w jednostkach sektora finansów publicznych
dotyczy procesów związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych
oraz gospodarowaniem mieniem. Stosownie do art. 47 ust. 2 pkt 3 ustawy o finansach
publicznych kontrola finansowa obejmuje m.in. prowadzenie gospodarki finansowej oraz
stosowanie procedur dotyczących procesów pobierania i gromadzenia środków publicznych,
zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków ze środków publicznych,
udzielania zamówień publicznych oraz zwrotu środków publicznych. W myśl art. 47 ust. 3
ustawy o finansach publicznych kierownik jednostki ustala w formie pisemnej procedury,
o których mowa w ust. 2, biorąc pod uwagę standardy, o których mowa w art. 63 ust. 1 pkt 1
ww. ustawy oraz zapewnia ich przestrzeganie.
Stosownie do pkt 10 „Standardów kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów
publicznych” stanowiących załącznik do komunikatu nr 13 Ministra Finansów z dnia
30 czerwca 2006 r. w sprawie standardów kontroli finansowej w jednostkach sektora
finansów publicznych (Dz. Urz. Min. Fin.
Nr 7, poz. 58) system kontroli finansowej
jednostki, w szczególności procedury, instrukcje, wytyczne kierownictwa, zakresy
obowiązków, jest dokumentowany, a dokumentacja ta jest łatwo dostępna dla wszystkich
pracowników, którym te informacje są niezbędne.
Prezydent Miasta częstotliwość wystawiania upomnień oraz wysyłania tytułów
wykonawczych uzasadniał ustnymi dyspozycjami wydanymi przez Skarbnika Miasta oraz
względami oszczędnościowymi.
Kontrola działań windykacyjnych wykazała, Ŝe na zaległości podatkowe od osób
fizycznych, pomimo doręczenia im upomnienia z zagroŜeniem, w razie nie wpłacenia
3
naleŜności we wskazanym terminie, wszczęcia postępowania egzekucyjnego w celu
przymusowego ściągnięcia naleŜności w trybie egzekucji administracyjnej, nie wystawiono
tytułów wykonawczych. W objętej kontrolą próbie 30 podatników, na zaległości od
15 podatników do dnia kontroli nie wystawiono tytułów wykonawczych, natomiast
w odniesieniu do 8 podatników wystawiono tytuły wykonawcze na zaległości podatkowe za
okresy od 2 do 5-letnie, przy czym nie nastąpiło to w terminie określonym w upomnieniu.
Stosownie do § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania
niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji po
bezskutecznym upływie terminu określonego w upomnieniu wierzyciel wystawia tytuł
wykonawczy.
Inspektor J. I., odpowiedzialna, zgodnie z zakresem czynności, uprawnień
i odpowiedzialności, za sporządzanie tytułów wykonawczych nieprawidłowość wyjaśniała
tym, Ŝe ze względu na szeroki zakres obowiązków na drogę egzekucji administracyjnej
skierowano, w pierwszej kolejności zobowiązania, których zbliŜał się termin przedawnienia,
a były to kwoty przewyŜszające kwotę kosztów egzekucyjnych oraz zobowiązania
podmiotów z wysokimi kwotami zaległości w podatku od nieruchomości. Ponadto ww.
stwierdziła, Ŝe sporządzanie tytułów wykonawczych za zaległości powstałe np. za dwa lata
wstecz daje większą skuteczność egzekwowania zaległości przez komornika.
Postępowanie takie jest jednak niezgodne z postanowieniami cytowanego wyŜej
przepisu § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych
przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W próbie objętej kontrolą (41 podatników) udzielono 5 ulg w spłacie zobowiązań
podatkowych na podstawie art. 67a § 1 pkt 1 lub pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Kontrola
wykazała, Ŝe w przypadku 3 decyzji dłuŜnicy dokonywali płatności z przekroczeniem terminu
określonego w decyzji. Zgodnie z art. 49 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa w razie wydania
decyzji na podstawie art. 67a § 1 pkt 1 lub pkt 2 nowym terminem płatności jest dzień,
w którym, zgodnie z decyzją, powinna nastąpić zapłata odroczonego podatku lub zaległości
podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę albo poszczególnych rat, na jakie został rozłoŜony
podatek lub zaległość podatkowa wraz z odsetkami za zwłokę. Zgodnie z art. 49 § 2 ustawy
Ordynacja podatkowa, jeŜeli w terminie określonym w decyzji podatnik nie dokonał zapłaty
odroczonego podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub nie zapłacił
którejkolwiek z rat, na jakie został rozłoŜony podatek lub zaległość podatkowa wraz
z odsetkami za zwłokę, terminem płatności podatku lub zaległości podatkowej objętej
4
odroczeniem lub ratą staje się odpowiednio termin określony w art. 47 § 1-3, tj. określony
kalendarzowo, w przypadku podatku od nieruchomości w art. 6 ust. 7 oraz art. 6. ust. 9 pkt 3
ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, termin płatności rat podatku od nieruchomości,
a jeŜeli decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego nie została doręczona co
najmniej na 14 dni przed terminem płatności pierwszej raty podatku, obowiązuje termin
płatności podatku wynoszący 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość
zobowiązania podatkowego.
W próbie objętej kontrolą 2 podatników dokonujących zapłaty poszczególnych rat
z naruszeniem terminu określonego w decyzji,
dokonywało wpłat w wysokości
niepokrywającej kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi od
dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku określonego w art. 47 § 3
ustawy Ordynacja podatkowa. Organ podatkowy nie postąpił w sposób określony w art. 55
§ 2 ww. ustawy, tj. nie zaliczył tych wpłat proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości
podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim, w dniu wpłaty, pozostaje
kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.
Inspektor A. K., odpowiedzialna zgodnie z zakresem czynności, uprawnień
i odpowiedzialności za prowadzenie księgowości, a przede wszystkim zarachowanie wpłat,
jako przyczynę powyŜszej nieprawidłowości podała przeoczenie spowodowane tym, Ŝe
podatnik miał określony termin spłaty rat do dwudziestego, a nie jak w większości decyzji do
ostatniego dnia kaŜdego miesiąca.
W toku kontroli stwierdzono w 1 przypadku nieprawidłowe zaksięgowanie
wygaśnięcia zobowiązania podatkowego – zdarzenie zaksięgowano jako wpłatę dokonaną
w dniu 6.07.2007 r., podczas gdy operacja winna zostać zaksięgowana pod datą 11.06.2007 r.
jako potrącenie następujące z dniem złoŜenia wniosku, który został uwzględniony. Stosownie
do art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2002r.
Nr 121 poz. 694 z późn. zm.), zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach
rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną.
Ponadto na koncie 1 podatnika dokonano przypisu w wysokości 110.382,30 zł
na podstawie decyzji w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej za zobowiązania
podatkowe, co było niezgodne z § 10 pkt 2, § 12 ust. 1 pkt 1 lit a, pkt 2 i 3 oraz § 12 ust. 2
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 czerwca 2006 r. w sprawie zasad rachunkowości
i planu kont w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych naleŜności budŜetowych
dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 112, poz. 761).
Stosownie do § 10 pkt 2 ww. rozporządzenia ewidencję rozliczeń z tytułu podatków
5
prowadzi się na kontach pozabilansowych, słuŜących do rozrachunków m.in. z osobami
trzecimi, określonymi w art. 107-117a Ordynacji podatkowej. Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 1 lit a,
pkt 2 i 3 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad rachunkowości i planu kont
w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych naleŜności budŜetowych dla organów
podatkowych jednostek samorządu terytorialnego, konta pozabilansowe obejmują m.in. konto
syntetyczne 990 – „Rozrachunki z osobami trzecimi z tytułu ich odpowiedzialności za
zobowiązania podatkowe podatnika”, konta analityczne prowadzone według rodzajów
podatków oraz konta szczegółowe poszczególnych osób trzecich. W myśl § 12 ust. 2 ww.
rozporządzenia pozabilansowe konta szczegółowe prowadzone dla osób trzecich do
bilansowych kont szczegółowych podatników otwiera się na podstawie decyzji o
odpowiedzialności
podatkowej
osoby
trzeciej.
Zasady
funkcjonowania
ww.
kont
pozabilansowych zostały ujęte w § 27 ww. rozporządzenia. Inspektor A. K., która zgodnie z
zakresem czynności, uprawnień i odpowiedzialności odpowiada za prowadzenie księgowości,
a
przede
wszystkim
bieŜące
dokonywanie
przypisów,
odpisów
wyjaśniała,
Ŝe
nieprawidłowość powstała podczas przeniesienia danych ze starego programu do nowego.
Przedstawiając powyŜsze ustalenia i uwagi, na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy o
regionalnych izbach obrachunkowych, wnoszę o:
1. Ustalenie w formie pisemnej procedur dotyczących procesów pobierania i gromadzenia
środków publicznych, regulujących terminy (częstotliwość) wysyłania upomnień do
podatników podatku od nieruchomości będących osobami fizycznymi oraz wystawiania
tytułów wykonawczych na zaległości podatników wymienionych w art. 6 ust. 9 ustawy
z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr
121, poz. 844 z późn. zm.), stosownie do obowiązku określonego w art. 47 ust. 3 ustawy
z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.).
2. Wystawianie tytułów wykonawczych na zaległości podatkowe w podatku od
nieruchomości stosownie do postanowień
przepisów § 5 ust. 1 oraz § 13 pkt 2
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania
niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr
137, poz. 1541 z późn. zm.).
3. Zaliczanie, dokonywanych przez podatników, uiszczających raty z naruszeniem terminu
określonego w decyzji wydanej na podstawie art. 67a § 1 pkt 1 lub pkt 2 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn.
6
zm.), wpłat niepokrywających kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę,
proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w
stosunku, w jakim, w dniu wpłaty, pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty
odsetek za zwłokę, stosownie do art. 55 § 2 w zw. z art. 49 § 2 ustawy Ordynacja
podatkowa.
4. Ujmowanie
w
księgach
rachunkowych
szczególnych
przypadków
wygaśnięcia
zobowiązania podatkowego, o których mowa w art. 65 ustawy - Ordynacja podatkowa,
zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.
U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
5. Ewidencjonowanie rozrachunków z osobami trzecimi, określonymi w art. 107-117a
Ordynacji podatkowej zgodnie z § 10 pkt 2, § 12 ust. 1 pkt 1 lit a, pkt 2 i 3, § 12 ust. 2 oraz
§ 27 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 czerwca 2006 r. w sprawie zasad
rachunkowości i planu kont w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych
naleŜności budŜetowych dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego
(Dz. U. Nr 112, poz. 761).
Zgodnie z art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, do
wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym przysługuje prawo zgłoszenia zastrzeŜenia
do Kolegium Izby.
Informację o wykonaniu wniosków pokontrolnych lub przyczynach ich niewykonania
proszę przekazać Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Zielonej Górze w terminie 30 dni od
dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
Prezes Izby
/-/
Andrzej Skibiński
Do wiadomości:
1. Rada Miasta Nowa Sól,
2. RIO. II,
3. aa
7