INFORMACJA DLA OSÓB PODRÓŻUJACYCH DO PERU

INFORMACJA DLA OSÓB PODRÓŻUJACYCH DO PERU

Informacja nt. dżumy dla osób podróżujących na Madagaskar
Informacja opracowana na podstawie materiałów WHO z dnia 21 listopada 2014 r.
i jest aktualna na dzień dzisiejszy
Sytuacja epidemiologiczna
W dniu 4.11.2014 r. Ministerstwo Zdrowia Madagaskaru poinformowało WHO o wystąpieniu
zachorowań na dżumę. Pierwszy przypadek dotyczył mężczyzny z mieście Soamahatamana
w dystrykcie Tsiroanomandidy. Do 16.11.2014 r. odnotowano łącznie 119 przypadków tej choroby,
w tym 40 śmiertelnych. Jak dotąd 2% zachorowań przebiega pod postacią dżumy płucnej.
Zachorowania występują w 16 dystryktach 7 regionów kraju, w tym również w stolicy Madagaskaru Antananarivo.
Według WHO, z powodu dużej gęstości zaludnienia (szczególnie w stolicy) oraz niskiego poziomu
opieki zdrowotnej istnieje realne ryzyko dalszego rozprzestrzeniania się zachorowań.
Lokalne władze we współpracy z organizacjami międzynarodowymi podjęły już działania zmierzające
do zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego ludności i zwierząt na terenach, na których występują
zachorowania.
Dżuma - jest to wysoce zakaźna choroba człowieka i zwierząt wywołana przez bakterie Yersinia
pestis. W przeszłości powodowała największe w dziejach świata epidemie. Obecnie nie stanowi
większego zagrożenia, choć jej niebezpieczeństwo nie wygasło - ze względu na istnienie rezerwuaru
tego zarazka. Wśród zwierząt źródłem bakterii są gryzonie, a przede wszystkim szczury (ale też
popielice, wiewiórki ziemne, nornice, myszy, susły, pieski stepowe, dzikie króliki, itp.). Najbardziej
wrażliwe na dżumę są gryzonie, koty, człowiek. Niektóre zwierzęta (np. psy, konie, krowy i ptaki) są
mało wrażliwe bądź niewrażliwe.
Pałeczki dżumy są wrażliwe na ogrzewanie, środki dezynfekcyjne, nasłonecznienie, promienie UV
oraz wysuszenie, choć są odporne na zimno. Zimą w zwłokach zwierząt potrafią przetrwać ponad 6
miesięcy, zaś latem około miesiąca, w odpadach organicznych - 1 miesiąc, w wodzie - zwykle do 3
tygodni, natomiast w norach, w których padły chore zwierzęta, drobnoustrój ten potrafi przetrwać
i zachować zakaźność ponad 40 miesięcy.
Według WHO corocznie na świecie odnotowuje się od 1000 do 3000 przypadków dżumy. Obszary,
w których zdarzają się jeszcze ogniska dżumy to tereny wiejskie lub o niskim stanie sanitarnym oraz
tam gdzie choroba występuje enzootycznie u gryzoni (okresowo dochodzi tam do epizoocji), co
najczęściej poprzedza zachorowania u ludzi. Na terenach endemicznego występowania dżumy wzrost
zachorowań wśród ludzi jest zwykle konsekwencją epizoocji wśród rezerwuaru zwierzęcego,
odnotowuje się to cyklicznie.
Tereny, na których odnotowano do tej pory endemiczne ogniska dżumy i epizootie:
Ameryka Północna - w USA są to przede wszystkim Teksas, Arizona, Oklahoma, Nowy
Meksyk, Colorado, Oregon, Nevada, a także południowo-zachodnia Kanada,
Ameryka Południowa - Boliwia, Peru, Brazylia, sporadycznie Argentyna, Ekwador,
Wenezuela,
Afryka - głownie rejony południowe i południowo-wschodnie tj. RPA, Kenia, Namibia,
Mozambik, Uganda, Tanzania, Lesoto, Zair, Senegal, Zimbabwe, Madagaskar,
1
Azja - Chiny, Mongolia, Wietnam, Indie, Indonezja, Kambodża, Nepal, Iran.
Drogi zakażenia ludzi to:
wektory tj. pchły, głównie szczurze - poprzez ugryzienie, choć również wszy odzieżowe.
W organizmie pchły bakterie Y. pestis mogą przeżyć do 1 miesiąca stąd możliwe jest
roznoszenie zarazka pomimo nieobecności szczurów,
bliski kontakt człowieka z udomowionymi zwierzętami (np. koty) chorymi na dżumę,
rozsiewanie drobnoustroju przez gryzonie polne i leśne, które mogą zakażać się wzajemnie
dżumą w warunkach naturalnych (np. poprzez odchody),
droga kropelkowa lub poprzez aerozol z człowieka na człowieka.
Wyróżnia się 3 postaci dżumy: płucną, węzłową (dymieniczą) i posocznicową.
Postać płucna – jest wysoce zaraźliwa, ma ciężki i gwałtowny przebieg, okres od wystąpienia
objawów do zgonu trwa 1-3 dni. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub poprzez aerozol
zawierający bakterie Y. pestis (np. pył z zakażonymi odchodami gryzoni). Drobnoustrój przenosi się
poprzez kontakt bezpośredni z osobą zakażoną (droga kropelkowa, możliwe jest zakażenie
laboratoryjne). Towarzyszą jej następujące objawy: gorączka, dreszcze, ból głowy, osłabienie, kaszel,
ciężki oddech, ból w klatce piersiowej, czasem odkrztuszanie wodnistej lub krwistej plwociny. Ta
postać jest jedną z najbardziej niebezpiecznych chorób zakaźnych człowieka. Postać ta może być
powikłaniem nieleczonej postaci węzłowej lub może towarzyszyć postaci posocznicowej.
Postać węzłowa (dymieniczna) - najczęściej obecnie występująca postać dżumy; rozwija się
najczęściej w skutek ugryzienia przez zakażone zwierzę bądź gdy skażone bakteriami materiały mają
kontakt z uszkodzona skórą. Przebieg zakażenia zależy od dawki zakażającej, wrodzonej odporności
osoby pokąsanej. Czasem ta postać dżumy może kończyć się samowyleczeniem. Tej postaci choroby
towarzyszą powiększone i bolesne węzły chłonne oraz gorączka, dreszcze, ból głowy, osłabienie,
nudności. Powiększeniu ulegają zwykle węzły chłonne pachowe i pachwinowe. Z czasem węzły
ulegają rozmiękczeniu i mogą samoistnie pękać powodując ryzyko przedostania się pałeczek dżumy
do krwi i ryzyko wystąpienia wtórnej dżumy posocznicowej. Ta postać dżumy nie przenosi się przez
kontakt z chorym.
Postać posocznicowa (dżuma septyczna) - rozwija się, gdy pałeczki dżumy namnażają się we
krwi i są przez nią roznoszone po całym organizmie. Towarzyszą jej następujące objawy: gorączka,
dreszcze bóle głowy i brzucha, osłabienie, krwotok wewnętrzny, wstrząs. Może także dochodzić do
zaburzeń krążenia, które powodują martwicę dystalnych części ciała (palców, dłoni, stóp), która daje
klinicznie obraz charakterystycznych, ciemnych przebarwień, od których wzięła się nazwa „czarna
śmierć”. Ta postać stanowi powikłanie nieleczonych postaci dymieniczej i płucnej. Postać
posocznicowa także nie szerzy się poprzez bezpośredni kontakt.
Leczenie - objawy dżumy rozwijają się szybko, przeciętnie w ciągu kilku dni od momentu zakażenia
bakterią Y. pestis, dlatego bardzo ważny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem w przypadku
zaobserwowania niepokojących objawów. Leczenie, aby było skuteczne, musi być podjęte jak
najszybciej (najlepiej w ciągu 24h od wystąpienia objawów). Polega ono na podawaniu odpowiednich
antybiotyków. Istnieje co prawda szczepionka, ale udowodniono jej skuteczność jedynie przeciwko
2
postaci dymieniczej, natomiast nie zapobiega i nie zmniejsza objawów w dżumie płucnej. Nie jest ona
dostępna w Europie.
Zapobieganie narażeniu na zakażenie pałeczkami dżumy:
unikanie kontaktu z dziki gryzoniami,
stosowanie repelentów przeciwko pchłom,
przestrzeganie zasad higieny osobistej, szczególnie: mycie rąk,
kontrola liczebności gryzoni (deratyzacja na terenach o niskim stanie sanitarnym, na terenach
wiejskich i w małych miastach, gdzie zazwyczaj gryzonie polne i leśne występują w większej
ilości),
odpowiednia gospodarka odpadami, które stanowią dla dzikich gryzoni źródło pokarmu,
a zatem są elementem wabiącym je na tereny zamieszkałe przez ludzi i zwierzęta domowe
i gospodarskie,
regularne stosowanie u zwierząt domowych i gospodarskich preparatów przeciwpchelnych,
stały nadzór sanitarny w portach morskich i lotniczych w rejonach epizootycznych.
W razie zachorowania w trakcie pobytu należy natychmiast poprosić o pomoc lekarską, zaś
w przypadku wystąpienia choroby gorączkowej po powrocie z ww. rejonów należy niezwłocznie
zgłosić się do lekarza informując o przebytej podróży.
W celu uzyskania informacji o innych chorobach zakaźnych przed wyjazdem do tego kraju
należy skontaktować się z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej,
najlepiej nie później niż 4 - 6 tyg. przed planowaną podróżą. Pozwoli to na przyjęcie zalecanej
przez lekarza profilaktyki.
Więcej informacji dotyczących bezpieczeństwa w ww. krajach znajduje się na stronie
Ministerstwa Spraw Zagranicznych w zakładce „Polak za granicą”.
W dbałości o bezpieczeństwo w czasie podróży zachęcamy do korzystania z systemu e-konsulat
na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych www.msz.gov.pl.
3