Informacja o międzynarodowej ocenie wartości hodowlanej

Informacja o międzynarodowej ocenie wartości hodowlanej
buhajów prowadzonej przez INTERBULL
(na podstawie opracowania dostępnego pod adresem: http://www-interbull.slu.se)
Cele
INTERBULL jest międzynarodową organizacją typu non-profit, odpowiedzialną za promocję
rozwoju i standaryzację międzynarodowej oceny genetycznej bydła.Swoje cele osiąga poprzez
międzynarodową współpracę i podejmowane badania naukowe oraz działalność usługową dla
krajów członkowskich prowadzoną przez Centrum INTERBUL-u w Uppsali (Szwecja).
Wzrastające rozmiary handlu nasieniem, zarodkami i zwierzętami wywołują zainteresowanie
porównaniem wartości genetycznej buhajów w obrębie poszczególnych krajów i między krajami.
Historia i struktura
INTERBULL powstał w 1983 roku, w wyniku łącznej inicjatywy Międzynarodowego Komitetu
ds. Kontroli Użytkowości Zwierząt (ICAR) i Europejskiej Federacji Zootechnicznej (EAAP) i
Międzynardowej Federacji Mleczarskiej (IDF). W 1988 roku INTERBULL uzyskał status stałego
podkomitetu ICAR, i jest nadzorowany przez Grupę Sterującą złożoną z przedstawicieli wielu
krajów. Centrum INTERBULL powstało w 1991 r. z siedzibą w Szwedzkim Uniwersytecie Nauk
Rolniczych w Uppsali (Szwecja). Członkami INTERBUL-u są obecnie 42 kraje, a z płatnej
usługi oceny wartości hodowlanej buhajów korzysta ponad 25 krajów. Polska od szeregu lat
należy do INTERBULL-u, gdzie jest obecnie reprezentowana przez Polską Federację Hodowców
Bydła i Producentów Mleka.
Od roku 1997 istniała w Polsce możliwość korzystania z ocen przeprowadzanych w Uppsali dla
innych krajów, natomiast w roku 1999 podjęto decyzję o włączeniu buhajów polskich do
międzynarodowej oceny wartości hodowlanej buhajów.
Wzrastające rozmiary handlu nasieniem, zarodkami i zwierzętami wywołały zainteresowanie
porównaniem wartości zwierząt w obrębie poszczególnych krajów i między krajami. Usługi
ośrodka w Uppsali (wg własnej informacji INTERBULL-u) obejmują:
• międzynarodową wymianę informacji i koordynację działań w zakresie oceny wartości
hodowlanej poprzez publikacje, organizację konferencji, seminariów itd.,
• prowadzenie badań (własnych i w kooperacji międzynarodowej) nad rozwojem metod oceny
wartości hodowlanej, w szczególności służących do porównań między krajami członkami
INTERBULL-u,
• wykonywanie usług w zakresie rutynowej międzynarodowej oceny wartości hodowlanej
bydła,
• usługi doradcze dla krajów tworzących lub doskonalących systemy kontroli użytkowości i
metody oceny wartości hodowlanej.
Metody oceny wartości hodowlanej
Ocena wartości hodowlanej stosowana przez Centrum INTERBULL-u jest oparta na metodzie
zwanej Multiple Across Country Evaluation (MACE). Przy pomocy MACE opartej na metodzie
BLUP-model zwierzęcia, dokonuje porównań między buhajami użytkowanymi w różnych
krajach. Metoda MACE wykorzystuje wszystkie spokrewnienia między zwierzętami w obrębie
populacji krajowej i zagranicznej, np. jeżeli buhaj posiada córki w dwóch lub więcej krajach.
Porównanie córek buhajów w różnych krajach (środowiskach) umożliwia szacowanie interakcji
genotyp x środowisko. Dlatego obliczenia wartości genetycznych buhajów są przygotowywane
oddzielnie dla każdego kraju. Możliwe różnice w uszeregowaniu buhajów mogące wystąpić przy
ocenie w 2 krajach ilustruje poniższy rysunek (cyt. za INTERBULL ).
Ocena
Krajowa
Kraj A
1. Buhaj A1
2. Buhaj A2
3. Buhaj A3
MACE
INTERBULL
Ocena
Międzynarodowa
Kraj B
1. Buhaj B1
2. Buhaj B2
3. Buhaj B3
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Kraj A
Buhaj A1
Buhaj A2
Buhaj B2
Buhaj B1
Buhaj A3
Buhaj B3
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Kraj B
Buhaj B1
Buhaj A2
Buhaj B2
Buhaj B3
Buhaj A1
Buhaj A3
Wyniki oceny wszystkich buhajów są przekazywane do krajów członkowskich w lokalnych
jednostkach i odniesione do lokalnej bazy. W ten sposób buhaje z USA otrzymują wartości
hodowlane wyrażone w funtach PTA, z uwzględnieniem odpowiedniej wartości bazy,
holenderskie w kg EBV, z uwzględnieniem przyjętej bazy, podobnie wyrażone są polskie
wartości hodowlane. Pozwala to na wybór najlepszych buhajów z pośród nadesłanych do
międzynarodowej oceny, wg własnych kryteriów. INTERBULL zastrzega z naciskiem, że nie
szereguje buhajów, a jedynie podaje dla każdego kraju ocenione wartości hodowlane dla
określonych cech. Wyniki te powinny stanowić podstawę wyboru buhajów wg lokalnego celu
hodowlanego.
Ocenie podlegają cechy wydajności mlecznej, cechy pokroju oraz cechy charakteryzujące stan
zdrowotny wymienia tzn. liczbę komórek somatycznych i kliniczne zapalenie wymienia. W tej
ostatniej ocenie biorą udział tylko niektóre kraje, dysponujące odpowiednimi systemami
rejestracji tych cech.
Udział w międzynarodowej ocenie wymaga spełnienia określonych warunków. Dane przesyła się
do Uppsali wg ustalonego przez INTERBULL formatu. Istotnym warunkiem przyjęcia buhaja do
oceny jest jego prawidłowa identyfikacja, tzn. importowany buhaj musi mieć poprawnie wpisany
numer rejestracyjny w kraju pochodzenia. Buhaj dopuszczony do oceny międzynarodowej musi
posiadać przynajmniej 20 córek, w przynajmniej 10 oborach.
Wartości hodowlane są obecnie szacowane dla następujących ras: Ayrshire, Brown Swiss,
Guernsey, Holstein, Jersey i Simental. INTERBULL ocenia łącznie ponad 100 000 buhajów
odmiany holsztyńskiej.
Ocenie podlegają cechy wydajności mlecznej (kg mleka, kg tłuszczu i kg białka), cechy pokroju
oraz cechy charakteryzujące stan zdrowotny wymienia tzn. liczbę komórek somatycznych i
kliniczne zapalenie wymienia. W ocenie pokroju i cech funkcjonalnych nie biorą udziału
wszystkie kraje, lecz tylko te, które dysponują odpowiednimi systemami rejestracji tych cech.
Centrum INTERBULL przeprowadza ocenę 3 razy w roku oraz dwa razy w roku dokonuje ocen
testowych, w których obowiązkowo muszą brać udział kraje planujące wprowadzenie zmian,
modyfikacji i poprawek w swoich systemach oceny.
Polska uczestniczy w ocenie międzynarodowej, której wyniki są na tych stronach podawane wraz
z wynikami oceny krajowej. Ze względu na kryteria dotyczące struktury przesyłanych danych,
ocenie międzynarodowej podlega obecnie tylko rasa czarno-biała.
Dokładność (powtarzalność) oceny międzynarodowej jest inna niż krajowej, co wynika z
odmiennej metody jej obliczania. Ponadto buhaje użytkowane równocześnie w Polsce i innych
krajach mają zazwyczaj w ocenie międzynarodowej więcej córek niż w ocenie krajowej.
Dodatkową miarą dokładności oceny międzynarodowej jest efektywny wkład córek (EDC Effective Daughter Contribution). EDC buhaja jest sumą indywidualnych wkładów córek , które
z kolei oblicza się na podstawie liczby wydajności, liczby rówieśnic w podklasach HYS (stadorok-sezon wycielenia) i ich matek.