Informacja dla osób podróżujących nt. poliomyelitis

Informacja dla osób podróżujących nt. poliomyelitis
Poniższa informacja opracowana na podstawie materiałów WHO i ECDC z dnia 11 grudnia 2015 r.
Zgodnie z rekomendacjami Komitetu ds. Sytuacji Nadzwyczajnych Międzynarodowych
Przepisów Zdrowotnych WHO dotyczącymi międzynarodowego szerzenia się dzikiego szczepu
wirusa polio z dnia 10 listopada 2015 r.:
1. przed podróżą do Pakistanu oraz Afganistanu, z zamiarem pobytu powyżej 4 tygodni w tych
krajach, zaleca się:
■
posiadanie aktualnego szczepienia przeciwko poliomyelitis, które zostało przeprowadzone
najpóźniej na 4 tygodnie, ale nie wcześniej niż na 12 miesięcy przed planowanym terminem
opuszczenia jednego z wymienionych wyżej państw
■
szczepienie powinno zostać udokumentowane w Międzynarodowej Książeczce Szczepień
(ang. International Certificate of Vaccination), stanowiącej dowód szczepienia (Rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie zalecanych szczepień ochronnych
oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych
międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi) – link: POBIERZ
W przypadku braku aktualnego szczepienia władze Pakistanu lub Afganistanu mogą, w związku
z wymogami WHO, oczekiwać wykonania szczepienia przed opuszczeniem terytorium kraju u osób
przebywających na ich terytorium powyżej 4 tygodni.
2. przed podróżą do Nigerii, Gwinei, Madagaskaru, Ukrainy i Laosu, z zamiarem pobytu powyżej
4 tygodni w jednym z wyżej wymienionych krajów, zaleca się posiadanie dokumentu
poświadczającego wykonanie szczepienia przeciwko poliomyelitis, które zostało przeprowadzone
najpóźniej na 4 tygodnie, ale nie wcześniej niż na 12 miesięcy, przed planowanym terminem
opuszczenia jednego z wymienionych wyżej państw.
Lekarz na podstawie wywiadu i badania przeprowadzonego z pacjentem, podejmuje decyzję
odnośnie szczepienia.
Ponadto podczas pobytu w ww. krajach Azji i Afryki, należy pamiętać o zachowaniu
następujących ogólnych zasad, które pozwolą zminimalizować szansę zachorowania na choroby
zakaźne:
1) Stosować zasady higieny osobistej. Myć ręce przed przygotowaniem i spożyciem posiłków oraz
po korzystaniu z toalet
2) Myć owoce i warzywa niezanieczyszczoną wodą
3) Spożywać posiłki poddane obróbce termicznej, pasteryzowane produkty mleczne
4) Nie spożywać: surowych produktów, mięsa pochodzącego od dzikich gatunków zwierząt, potraw
z ulicznych straganów
5) Pić napoje fabrycznie zamknięte, przegotowaną wodę
6) Pić pasteryzowane napoje mleczne
7) Nie pić wody z kranu, ani nie stosować kostek lodu zrobionych na jej bazie (również w sorbetach)
8) Unikać: kontaktu z chorymi osobami, dotykania rękami ust, nosa i oczu oraz dotykania zwierząt
1
W razie wystąpienia objawów chorobowych w trakcie pobytu należy natychmiast poprosić
o pomoc lekarską, zaś w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych
po powrocie z ww. rejonów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, informując o przebytej
podróży.
W celu uzyskania informacji o innych chorobach zakaźnych występujących w tych
krajach należy przed wyjazdem do tych krajów skontaktować się z lekarzem medycyny podróży
lub lekarzem medycyny tropikalnej, najlepiej nie później niż 6 - 8 tyg. przed planowaną
podróżą. Pozwoli to na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki.
Informacje dotyczące bezpieczeństwa w ww. państwach znajduje się na stronie Ministerstwa
Spraw Zagranicznych w zakładce „Polak za granicą”.
W dbałości o bezpieczeństwo w czasie podróży zachęcamy do korzystania z systemu e-konsulat
na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Informacje nt. choroby
Poliomyelitis jest wysoce zakaźną chorobą wywoływaną przez enterowirus. Zachorować może
każdy kto nie był zaszczepiony, niezależnie od wieku. Największy odsetek zachorowań dotyczy
jednak dzieci poniżej 5 roku życia. Przenosi się drogą pokarmową i kropelkową przez kontakt
z zakażoną osobą, przedmioty skażone jego wydzielinami (pochodzącymi z gardła
albo zanieczyszczone kałem) oraz pokarm lub wodę zanieczyszczoną ściekami.
Objawy są zróżnicowane. Od bezobjawowego nosicielstwa, przez nieswoiste (ból głowy,
gorączka, sztywność karku czy bóle kończyn), skończywszy na ciężkim przebiegu manifestującym się
porażeniami wiotkimi. Porażenia te są przeważnie niesymetryczne. Niedowłady są zwykle trwałe.
U 10% osób, choroba kończy się śmiercią.
Wyróżniamy 3 typy wirusa polio. Do połowy 2015 r. wszystkie przypadki zgłoszonych
zachorowań na poliomyelitis wywołane były typem 1 dzikiego wirusa (ang. Wild Polioviruses Type 1)
(WPV1).
Nie ma leków na poliomyelitis, dlatego też tak ważną rolę odgrywają szczepienia ochronne.
Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO) na rok 2015 stosuje się 4 dawki szczepionki.
Pierwsze trzy dawki (podawane do 2 roku życia), zawierały wirusa inaktywowanego (IPV), a czwarta
dawka podawana w 6 r.ż., jako dawka przypominająca, była doustną żywą szczepionką tOPV.
Uzasadnienie rekomendacji wydanych przez Komitet ds. Międzynarodowych Przepisów
Zdrowotnych WHO i sytuacja epidemiologiczna w zakresie poliomyelitis na świecie:
10 listopada 2015 r. odbyło się siódme spotkanie Komitetu ds. Międzynarodowych Przepisów
Zdrowotnych WHO dotyczące międzynarodowego szerzenia się dzikiego szczepu wirusa polio.
Podczas obrad przeanalizowano obawy wyrażone podczas Komitetu z sierpnia 2015 r., odnoszące się
do występowania krążących poliowirusów pochodzenia szczepionkowego (cVDPV). Właśnie dlatego
obecnie zwołany Komitet obradował w szerszym gronie, niż to miało miejsce ostatnio. Podczas
obecnej strategii zwalczania wirusów polio, występowanie krążących poliowirusów pochodzenia
szczepionkowego odzwierciedla poważne luki w odporności poszczególnych krajów, wynikające
ze słabości rutynowych szczepień w krajach nie będących uznanych za wolne od szerzenia się
dzikiego szczepu wirusa polio. Dodatkowo, Komitet uznał, że szczególnie ważne jest zatrzymanie
krążących poliowirusów pochodzenia szczepionkowego typu 2 przed zsynchronizowanym globalnym
wycofaniem triwalentnej szczepionki OPV w kwietniu 2016 roku.
2
Podczas obrad Komitetu przedstawiono postępy w realizacji zaleceń Komitetu z dnia 4 sierpnia
2015r. dotyczących Afganistanu i Pakistanu. Następnie przedstawiciele Nigerii, Gwinei,
Madagaskaru, Ukrainy oraz Laosu zostali poproszeni o przedstawienie swoich uwag do zaistniałej
sytuacji i złożenia raportów na temat dostępnych środków i planów dotyczących zatrzymania
krążących poliowirusów pochodzenia szczepionkowego.
Komitet docenił znaczący postęp w działaniach państw, zmierzający do spadku występowania
poliowirusa na świecie. W szczególności dzięki staraniom krajów afrykańskich od prawie 12 miesięcy
nie stwierdzono żadnego nowego przypadku dzikiego szczepu poliowirusa na ich kontynencie.
Doceniono też trud Nigerii, która przerwała transmisję dzikiego wirusa polio i przestała być zaliczana
do krajów jego endemicznego występowania.
Komitet szczególnie zachęcał Pakistan i Afganistan do zintensyfikowania działań w kierunku
przerwania szerzenia się dzikiego szczepu wirusa polio w tych krajach. Od ostatniego zebrania
Komitetu w sierpniu b.r. odnotowano dwa przypadki zawleczenia zakażenia dzikim szczepem
poliowirusa z Pakistanu do Afganistanu (lipiec i sierpień b.r.). Próbki wirusa pobrane do badań
w Afganistanie były bardziej zbliżone do pobranych w Pakistanie, niż innych w Afganistanie. Oba
przypadki wystąpiły w powiecie Achin, w prowincji Nangarhar (blisko granicy z Pakistanem).
Przypadki te pokazują, że międzynarodowe szerzenie się dzikiego szczepu wirusa polio nadal trwa
na tym obszarze (szczególnie w trudno dostępnych częściach regionu wschodniego Afganistanu) i
stanowi zagrożenie dla innych krajów.
Komitet zauważył, że w obu krajach występują strefy, gdzie notorycznie powtarzają się
wystąpienia nowych przypadków. Jak pokazuje historia, zdecydowane akcje szczepień na obszarze
tych stref, powinny przerwać międzynarodowe szerzenie się dzikiego szczepu wirusa polio. Komitet
docenia, że wcześniejsze rekomendacje są realizowane wobec zagranicznych turystów na lotnisku
Kabul w Afganistanie. Zasugerowano, by partnerzy Global Polio Eradication Initiative (GPEI)
pomogli rządom tych krajów do powołania wspólnego organu zajmującego się działaniami zarówno
prewencyjnymi, jak i samą kontrolą graniczną, mającą na celu wyeliminowanie transgranicznego
przemieszczania się dzikiego wirusa polio.
Komitet przypomniał, że na całym świecie nadal istnieją populacje wrażliwe na dzikie szczepy
wirusa polio. Dzieje się tak w wyniku konfliktów zbrojnych, braku dostępu do opieki zdrowotnej oraz
słabym zasięgu szczepień ochronnych (wynikającego z niedopracowanych programów szczepień).
Takie obszary występują głównie na Bliskim Wschodzie, Afryce Centralnej i części Europy. Wiele
państw wolnych od polio, w których toczą się konflikty zbrojne (Ukraina) lub odbywa się zwiększony
ruch ludności (Bliski Wschód), ma do czynienia ze znacznym obniżeniem się poziomu zaszczepienia
przeciwko polio i może to przyczynić się do ponownego pojawienia się zagrożenia jakim jest wirus
polio.
Obecne przypadki występowania krążących poliowirusów pochodzenia szczepionkowego
(cVDPV) udowadniają istnienie poważnych luk w programach szczepień ochronnych. W 2015 r.,
zgłoszono 5 ognisk cVDPV. Trzy dotyczyły typu 1 (Ukraina, Laos, Madagaskar), a dwa typu 2
(Gwinea i Nigeria).
Od 2014 roku, nie było międzynarodowego zawleczenia cVDPV. Chociaż ogólne ryzyko
międzynarodowego rozprzestrzeniania się cVDPV wydaje się mniejsze od dzikich szczepów,
to jednak ostatnie 5 ognisk oraz brak odpowiednich środków nadzoru nad cVDPV, może znacząco
zwiększać to ryzyko.
3
Zaniepokojenie Komitetu budzi powolna reakcja Ukrainy i Madagaskaru na przypadki cVDPV
w tych krajach. Stwierdzono, że potrzebne są dodatkowe kampanie szczepień. Jako rozwiązanie
zasugerowano wprowadzenie silnych akcji informacyjnych. Pozytywny odzew był na Ukrainie i
w Laosie. Zasugerowano, by GPEI pomogło opracować strategie działania i materiały informacyjne
dla społeczności tych krajów.
Następnym niepokojącym sygnałem jest znaczący spadek stopnia zaszczepienia i poziomu
zgłaszanych przypadków ostrych porażeń wiotkich (OPW) w Gwinei i sąsiadujących z nim Liberii
oraz Sierra Leone (problemy funkcjonowania służby zdrowia spowodowane przez wirus Ebola).
Komitet wezwał do jak najszybszego przywrócenia badania próbek OPW i schematu szczepień w tych
krajach. Podkreślił też znaczenie zaangażowania obywatelskiego, jak i politycznego potrzebnego
do czasu osiągnięcia globalnej certyfikacji eradykowania wirusa polio.
Na podstawie powyższych argumentów, Komitet mając na celu zmniejszenie ryzyka
międzynarodowego rozprzestrzeniania się dzikiego szczepu wirusa polio oraz występowania cVDPV
podzielił kraje na 3 grupy ryzyka:
1) Kraje z których ciągle odnotowywane są zawleczenia dzikiego szczepu wirusa polio
lub cVDPV (Zaklasyfikowano tu Pakistan i Afganistan);
2) Kraje, gdzie odnotowano przypadki zakażenia dzikim szczepem wirusa polio
lub cVDPV, ale gdzie nie ma dalszego rozprzestrzenia się wirusa poza granice tych
państw (Jajko kryterium brano pod uwagę każdy obecnie zgłoszony przypadek cVDPV
w ciągu ostatnich 6 miesięcy) (Zaklasyfikowano tu: Nigerię, Gwineę, Madagaskar, Ukrainę i
Laos);
3) Kraje, gdzie nie odnotowano przypadków zakażeń dzikimi szczepami poliowirusa i gdzie
nie odnotowano przypadków cVDPV, ale gdzie pozostaje narażenie na powstanie i
krążenie na ich terytorium VDPV (Należą tu: Somalia, Etiopia, Syria, Irak, Gwinea
Równikowa, Kamerun i Południowy Sudan).
Na podstawie opinii i raportów (sporządzonych przez Afganistan, Pakistan, Nigerię,
Madagaskar, Gwineę, Ukrainę i Laos) w sprawie dzikich wirusów polio i cVDPV, Komitet uznał,
że międzynarodowe rozprzestrzenianie się dzikiego szczepu poliowirusa oraz przypadki cVDPV,
pozostają poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Zaakceptował też nowy podział krajów
na 3 grupy i zalecił rozszerzenie dotychczasowych rekomendacji i zrewidowanie ich za kolejne
3 miesiące.
Sytuacja epidemiologiczna (za okres od 1.01.2015 r. do 9.12.2015 r.)
Kraj
Pakistan
Afganistan
Madagaskar
Laos
Ukraina
Myanma
Nigeria
Gwinea (przy granicy z Mali)
Typ wirusa
WPV1 + cVDPV2
WPV1
cVDPV1
cVDPV1
cVDPV1
cVDPV2
cVDPV2
cVDPV2
Liczba przypadków
49 + 2
17
10
5
2
2
1
1
4
Łącznie w 2014 r. zgłoszono na świecie 359 nowych zachorowań na poliomyelitis, w porównaniu
z 416 przypadkami odnotowanymi w roku 2013 r.
W Polsce ostatni przypadek poliomyelitis wywołany dzikim szczepem wirusa miał miejsce 1984 r.,
natomiast cały Region Europejski WHO został uznany za wolny od tej choroby w 2002 r.
Więcej informacji na temat poliomyelitis znajduje się na oficjalnych stronach:
•
Światowej Organizacji Zdrowia
•
Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób w Atlancie
•
Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób
•
Global Polio Eradication Initiative
5