Pobierz opis

Adam Gawryluk
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Wydział Agrobioinżynierii
Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Krajobrazu
[email protected]
STRESZCZENIE:
Praca doktorska dotyczy oceny przydatności wybranych gazonowych odmian traw
oraz roślin bobowatych drobnonasiennych i ich mieszanek do zadarniania przydrożnych
skarp.
Celem rozprawy doktorskiej jest ocena początkowego rozwoju wybranych krajowych
i zagranicznych odmian traw oraz roślin bobowatych drobnonasiennych dla określenia ich
przydatności do szybkiego, skutecznego i trwałego zadarnienia przydrożnych skarp w
aspekcie ochrony gleb przed erozją i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi, a także
zwiększenia powierzchni biologicznie czynnych. Trudne warunki siedliskowe poboczy dróg
(gleby silnie przekształcone pod względem geotechnicznym i geotechnicznym) niekorzystnie
wpływają na wzrost i rozwój wielu gatunków roślin i są przyczyną ogromnych trudności z
trwałym, estetycznym ich zadarnieniem, dlatego tak ważny jest dobór właściwych
komponentów do mieszanek nasiennych przeznaczonych do obsiewu poboczy dróg, a
zwłaszcza skarp.
Doświadczenia zostały założone w 2009 na skarpach wzdłuż drogi krajowej nr 17 na
odcinku Piaski-Łopiennik. Badania obejmują 15 gazonowych odmian 5 gatunków traw oraz 4
odmiany 3 gatunków roślin bobowatych drobnonasiennych, a także ich mieszanki (trawy i
bobowate odpowiednio w proporcji 95:5%). Wykaz badanych odmian i mieszanek
przedstawia tabela 1.
Sposób przygotowania skarp do obsiewu na doświadczeniach jest taki sam jak skarp
zadarnianych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad oddział w Lublinie,
które stanowią obiekt kontrolny. Przed założeniem doświadczeń polowych w badaniach
laboratoryjnych jest oceniana jakość nasion testowanych odmian (MTN, liczba nasion w 1g,
energia i zdolność kiełkowania) oraz tempo wzrostu i rozwoju siewek w 10, 20, 30, 40, 50 i
60 dniu od daty siewu. Doświadczenia polowe są zakładane corocznie. W każdym roku badań
są stosowane trzy terminy siewu nasion: wiosenny (III dekada kwietnia/I dekada maja),
późnoletni (III dekada sierpnia/I dekada września) oraz jesienny (III dekada października). W
roku siewu na każdym obiekcie są przeprowadzane następujące pomiary i obserwacje:
początek i pełnia wschodów (liczba dni od daty siewu), obsada (liczba siewek na 100 cm2),
tempo wzrostu i rozwoju siewek (wysokość części nadziemnych i długość korzeni w 10, 20,
30, 40, 50 i 60 dniu od daty siewu). Natomiast w dalszych latach (2 i 3 roku prowadzenia
każdej serii doświadczeń) w okresie wegetacji są przeprowadzane oceny aspektu ogólnego i
zadarnienia, a także przezimowania (w skali 1-9, metoda stosowana w IHAR i COBORU).
Wyniki oceny wschodów, obsady, aspektu ogólnego i przezimowania odmian są
opracowywane za pomocą wieloczynnikowej analizy wariancji ANOVA, zaś wyniki
pomiarów długości korzeni i wysokości siewek metodą analizy wariancji dla układu
kompletnej randomizacji. Prowadzone badania obejmują również ocenę zawartości metali
ciężkich w glebie i roślinach (Cu, Zn - metodą KQ/PB-16; Pb, Cd - metodą KQ/PB-28).
Wyniki tych analiz pozwolą określić przydatność badanych odmian w ochronie gleb przed
zanieczyszczeniem tymi metalami. Łącznie analizą chemiczną na zawartość metali ciężkich
będzie objętych 38 próbek materiału roślinnego (18 odmian + mieszanka stosowana przez
GDDKiA do obsiewu skarp będąca obiektem kontrolnym x 2 terminy pobrania próbek) oraz
38 próbek gleby (19 obiektów x 2 terminy pobrania próbek).
Wyniki z przeprowadzonych badań pozwolą określić przydatność ocenianych
gazonowych odmian traw oraz roślin bobowatych drobnonasiennych a także ich mieszanek
do trwałego, estetycznego zadarnienia przydrożnych skarp i ochrony gleb przed erozją, a
także zanieczyszczeniami
związanymi
z zimowym
utrzymaniem
dróg (zwłaszcza
stosowaniem soli) oraz ruchem pojazdów mechanicznych (zanieczyszczenie metalami
ciężkimi). Kolejnym praktycznym aspektem będzie opracowanie składu gatunkowego i
odmianowego przykładowych mieszanek nasiennych przeznaczonych do obsiewu poboczy
dróg. Zastosowanie do obsiewu skarp i pasów przydrożnych gatunków i odmian roślin
intensywnie krzewiących się o powolnym tempie odrastania pozwoli zmniejszyć koszty
koszenia, bowiem ich częstość zostanie ograniczona. Wyniki badań pozwolą ponadto
określić,
które
z
badanych
gazonowych
odmian
traw
oraz
roślin
bobowatych
drobnonasiennych charakteryzują się największą zdolnością akumulacji metali ciężkich i
zanieczyszczeń związanych z transportem samochodowym a tym samym dobrze chronią
gleby terenów przyległych przed przenikaniem substancji do gleb i wód gruntowych. Zatem
wyniki badań pozwolą opracować nowe wytyczne dla specyfikacji technicznych związanych
z obsiewem oraz pielęgnacją przydrożnych skarp.
Tabela 1. Wykaz badanych odmian i mieszanek
Lp.
Gatunek/ Mieszanka
Odmiana
Udział w %
Asterix
Romina
Tarmena
Mimi
Tenis
Tomika
Areta
Nista
Olivia
Natara
Nira
Taya
Alicja
Ani
Bila
Ekola
Taja
Haifa
Nanouk
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
Romina
Ekola
Romina
Taja
Romina
Haifa
Romina
Nanouk
Tomika
Ekola
Tomika
Taja
Tomika
Haifa
Tomika
Nanouk
Nista
Ekola
Nista
Taja
Nista
Haifa
Nista
Nanouk
Natara
Ekola
Natara
Taja
Natara
Haifa
Natara
Nanouk
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
95
5
Siewy czyste
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Festuca. arundinacea
Festruca ovina
Festruca rubra
Lolium perenne
Poa pratensis
Medicago lupulina
Onobrychis vicifolia
Trifolium repens
Trifolium repens
Mieszanki
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
Festruca arundinacea
Medicago lupulina
Festruca arundinacea
Onobrychis vicifolia
Festruca arundinacea
Trifolium repens
Festruca arundinacea
Trifolium repens
Festruca ovina
Medicagolupulina
Festruca ovina
Onobrychis vicifolia
Festruca ovina
Trifolium repens
Festruca ovina
Trifolium repens
Festruca rubra a
Medicagolupulin
Festruca rubra
Onobrychis vicifolia
Festruca rubra
Trifolium repens
Festruca rubra
Trifolium repens
Lolium perenne
Medicagolupulina
Lolium perenne
Onobrychis vicifolia
Lolium perenne
Trifolium repens
Lolium perenne
Trifolium repens
36.
37.
38.
39.
40.
Poa pratensis
Medicagolupulina
Poa pratensis
Onobrychis vicifolia
Poa pratensis
Trifolium repens
Poa pratensis
Trifolium repens
Lolium perenne
Lolium multiflorum
Festruca arundinacea
Festruca rubra
Alicja
Ekola
Alicja
Taja
Alicja
Haifa
Alicja
Nanouk
Mieszanka kontrolna „Autostrada”
95
5
95
5
95
5
95
5
20
20
30
30