2. Informacja na temat stanu zdrowia społeczeństwa Polski

Informacja na temat stanu
zdrowia społeczeństwa Polski
mgr Rafał Halik
Narodowy Instytut Zdrowi PublicznegoPaństwowy Zakład Higieny
Jak zdefiniować zdrowie ?
• stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i
społecznego, a nie tylko jako brak lub zniedołężnienia”. W ostatnich
latach definicja ta została uzupełniona o sprawność do
„prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego”
a także wymiar duchowy (Konstytucja WHO).
• zdrowie fizyczne - prawidłowe funkcjonowanie organizmu, jego
układów i narządów
• zdrowie psychiczne - a w jego obrębie:
– zdrowie emocjonalne - zdolność do rozpoznawania uczuć, wyrażania
ich w odpowiedni sposób, umiejętność radzenia sobie ze stresem,
napięciem, lękiem, depresją, agresją
– zdrowie umysłowe - zdolność do logicznego, jasnego myślenia
• zdrowie społeczne - zdolność do nawiązywania, podtrzymywania i
rozwijania prawidłowych relacji z innymi ludźmi
• zdrowie duchowe - u niektórych ludzi związane z wierzeniami i
praktykami religijnymi, u innych osobiste 'credo', zbiór zasad,
zachowań i sposobów osiągania wewnętrznego spokoju i
równowagi.
Jak dokonywać pomiaru zdrowia
• Mierniki pozytywne – przeciętne dalsze
trwanie życia
• Mierniki negatywne – umieralność,
zapadalność
• Mierniki złożone – liczba lat życia
utraconych (DALY), liczba lat życia
przeżytych w zdrowiu (HLY)
Umieralność niemowląt jako wskaźnik
stanu zdrowia społeczeństwa i rozwoju
• Odnosi się do liczby dzieci zmarłych przed
ukończeniem pierwszego roku życia w ciągu roku
w stosunku do liczby żywych urodzeń w tym roku;
• Wskaźnik obrazuje zarówno warunki życia na
danym obszarze jak i rozwój ochrony zdrowia i
skuteczność jego funkcjonowania;
Współczynnik zgonów niemowląt na 100 000 urodzeń żywych (EUROSTAT)
2.13
2.49
2.62
2.65
2.88
3.15
3.23
3.35
3.4
3.47
3.48
3.52
3.65
3.79
3.83
3.85
4.28
4.65
4.93
4.99
5.13
5.64
Luksemburg (2008)
Szwecja (2008)
Słowenia (2008)
Finlandia (2009)
Czechy (2009)
Grecja (2009)
Irlandia (2009)
Hiszpania (2008)
Dania (2006)
Włochy (2007)
Cypr (2008)
Francja (2008)
Portugalia (2009)
Austria (2009)
Niemcy (2006)
Holandia (2009)
UE (2009)
Wielka Brytania (2009)
Litwa (2009)
Estonia (2008)
Węgry (2009)
Polska (2008)
Łotwa (2008)
Malta (2008)
Bułgaria (2008)
Rumunia (2009)
PL/UE=+31%
6.72
8.1
8.6
10.12
0
2
4
6
8
10
12
Przeciętne dalsze trwanie życia
• Wskaźnik, który informuje o średniej liczbie lat, jaka
pozostaje do przeżycia osobie w określonym wieku, przy
zachowaniu obserwowanego w danym czasie, poziomu
umieralności w kolejnych przedziałach wieku;
• Tablice trwania życia wg wieku, płci, miejsca
są
systematycznie
zamieszkania
(miasto-wieś)
publikowane przez GUS. Wskaźniki trwania życia dla
wszystkich krajów regionu europejskiego, a także
standaryzowane współczynniki zgonów z powodu
wybranych przyczyn, publikowane są przez Europejskie
Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia w
Kopenhadze;
Długość życia mieszkańców Polskicharakterystyka
• Długość życia mieszkańców Polski w roku 2009 wynosiła
75,3 lat (79,5 lat kobiety oraz 71 lat dla mężczyzn) i była
3,5 lata krótsza niż średnia dla Unii;
• Obecna długość życia Polaków jest równa tej jaka dla
krajów UE występowała 20 lat temu. W przypadku kobiet
różnice są mniejsze i Polki żyją przeciętnie o ok. 2 lata
krócej niż wynosi średnia długość życia dla ogółu
mieszkanek UE a o ok. 4,5 roku krócej niż kobiety w
Hiszpanii i Francji, które żyją najdłużej
• Niestety w przypadku mężczyzn a w mniejszym stopniu
także kobiet widać wyraźne spowolnienie wzrostu
długości życia po roku 2002. O ile w latach 1991-2002
długość życia mężczyzn zwiększała się rokrocznie
przeciętnie o 0,37 roku to w latach 2002-2007 już tylko o
0,13 roku.
Przeciętne trwanie życia mężczyzn i kobiet w Polsce w latach 1991-2007- jego trend
oraz średnioroczne tempo wzrostu (NIZP-PZH)
85
Razem K
0,42
Razem M
80
0,20
0,27
Liczba lat
75
0,13
70
0,37
65
60
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
Liczba lat życia przeżytych w zdrowiu w
Polsce (wskaźnik HLY)
• Długość trwania życia jest jednym z
podstawowych i najczęściej używanych prostych
mierników syntetycznych służących do ogólnej
oceny stanu zdrowia populacji. Widoczne są
jednak jego ograniczenia wynikające z faktu, że
nie pokazuje on w jakim zdrowiu przeżywają
ludzie swoje życie. Z tego powodu coraz
częściej stosowany jest również miernik złożony
jakim jest długość trwania życia w zdrowiu;
• Ogólna sytuacja zdrowotna Polaków w
porównaniu z ogółem mieszkańców Unii
Europejskiej przedstawia się nieco lepiej jeśli
brane są pod uwagę HLY;
Wskaźnik HLY w Polsce i krajach UE dla mężczyzn w roku 2009
(EUROSTAT)
Słowacja
Łotwa
Estonia
Węgry
Niemcy
Litwa
Portugalia
Finlandia
Polska
Austria
Rumunia
Grecja
Słowenia
Czechy
Holandia
Dania
Bułgaria
Francja
Hiszpania
Belgia
Irlandia
Cypr
Luksemburg
Malta
Szwecja
Unia Europejska (2008)
52.1
52.6
54.8
55.7
56.7
57
58
58.1
58.1
59.2
59.5
60.2
60.6
60.9
61.4
61.8
61.9
62.5
62.6
63.7
63.7
65.1
65.1
69.1
70.5
60.9
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Wskaźnik HLY w Polsce i krajach UE dla kobiet w roku 2009
(EUROSTAT)
52.3
55.8
55.9
57.7
58
58.4
59
59.8
60.4
60.6
60.9
60.9
61.4
61.5
61.9
62.1
62.5
63.2
63.5
65.2
65.6
65.7
65.8
69.5
70.6
62
Słowacja
Łotwa
Portugalia
Niemcy
Węgry
Finlandia
Estonia
Holandia
Dania
Austria
Litwa
Grecja
Rumunia
Słowenia
Hiszpania
Polska
Czechy
Francja
Belgia
Irlandia
Bułgaria
Luksemburg
Cypr
Szwecja
Malta
Unia Europejska (2008)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Umieralność mieszkańców Polski
• Umieralność mieszkańców Polski od roku 2000
wykazuje tendencję spadkową w większości
grup wieku;
• Niepokojącym zjawiskiem jest utrzymujący się
wysokie natężenie zgonów mężczyzn w grupie
wiekowej 45-54 lata. Po roku 2003
zaobserwowano zwiększanie ilości zgonów w tej
grupie wiekowej wśród mężczyzn;
• We wszystkich grupach wiekowych umieralność
w Polsce jest wyższa niż średnia w UE.
Nadwyżki umieralności mężczyzn na wybrane choroby pomiędzy Polską a UE w
roku 2008 (EUROSTAT)
Nowotwory
24%
Choroba
Niedokrwienna Serca
27%
Choroby wątroby
33%
Zapalenie płuc
45%
Wypadki
66%
Wszystkie przyczyny
zgonów
42%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Nadwyżki umieralności kobiet na wybrane choroby pomiędzy
Polską a UE w roku 2008 (EUROSTAT)
Choroby wątroby
12%
Nowotwory
15%
Choroba Niedokrwienna Serca
17%
Wypadki
24%
Zapalenie płuc
53%
Wszystkie przyczyny zgonów
22%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Główne przyczyny zgonów
Polaków
• Dominującymi przyczynami zgonów mieszkańców Polski
są zdecydowanie choroby układu krążenia a następnie
nowotwory złośliw. W 2006 r. były one odpowiedzialne
za 70% wszystkich zgonów, odpowiednio za 45,6%
zgonów (40,2% zgonów mężczyzn i 51,8% zgonów
kobiet) w przypadku chorób układu krążenia i 24,8%
zgonów (26,1% zgonów mężczyzn i 23,3% zgonów
kobiet) w przypadku nowotworów;
• Pozostałe przyczyny o bardziej istotnym znaczeniu tzn.
zewnętrzne przyczyny zgonów, choroby układu
oddechowego, układu trawiennego oraz objawy i stany
niedokładnie określone odpowiadały za dalsze 23%
wszystkich zgonów;
Udział najw ażnie js zych przyczyn zgonów w utraconych pote ncjalnych
latach życia (NIZP-PZH)
C h. z a ka ź ne
N o wo t w o r y z ł o śl iw e
N o w . na r z . t r aw i e nnyc h
R ak ż o ł ą d k a
R ak p ł uc a
R ak sut k a
R a k sz y j k i mac i c y
Z ab ur z eni a w yd z i e l a ni a w ew .
C h. uk ł . ner w o w eg o
C h. uk ł . kr ąż e ni a
C h. ni ed o k r . se r c a
Z aw ał se r c a
C h. na cz . mó z g o w yc h
C h. ukł . o d d ec ho w eg o
C h. ukł . t r aw i e nneg o
C h. w ą t r o b y
O b j aw y c ho r o b o w e
Kobiety
N i e d o kł ad ni e o kr e śl o ne
Mężczyźni
P r z y cz yny z ew nęt r z ne
W y p a d k i k o muni ka cy j ne
S a mo b ó j s t w a
0
2
4
6
8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38
Procent
Nierówności w zdrowiu Polaków
• W Polsce można zaobserwować pogłębiające
się zróżnicowanie stanu zdrowia populacji
zarówno w przekroju społecznym jak i
demograficznym;
• Zjawisko nierówności zdrowia narasta
szczególnie od lat 90tych i obserwowane jest na
terenie całej Europy;
• W latach 90tych różnica długości życia
mężczyzn pomiędzy woj. małopolskim
(najwyższa długość życia) a woj. łódzkim
(najkrótsza długość życia) wynosiła nieco ponad
2,5 roku natomiast po roku 2006 dystans ten
wynosił już ponad 4 lata;
Nierówności w zdrowiu Polaków (II)
• Długość życia jest silnie różnicowana przez
czynniki społeczne – osoby w wieku 25 lat o
wykształceniu powyżej średniego mogą
oczekiwać, że będą żyły dłużej niż osoby o
wykształceniu podstawowym o ok. 13 lat w
przypadku mężczyzn i 9 lat w przypadku kobiet.
Jeszcze większa różnica występuje w przypadku
życia w zdrowiu (HLY);
• Najmniej korzystnym środowiskiem
zamieszkania w Polsce są najmniejsze miasta,
poniżej 5 tys. mieszkańców, których mieszkańcy
żyją najkrócej; najdłużej natomiast żyją
mieszkańcy największych miast, z wyjątkiem
Łodzi.
Wydatk i na zdr ow ie publiczne i zapobie ganie
chor obom w $ PPP 2008 (OECD)
26.6
Pols k a
Es tonia
33.7
Dania
34.5
Kor e a
42.5
Cze chy
46.2
Is landia
52.5
Wę gr y
55.4
66.5
His zpania
72.3
Fr ancja
85.1
Słow e nia
98.2
Be lgia
119.6
Szw e cja
134.7
Nie m cy
Finlandia
162.3
Now a Ze landia
162.4
183.4
Holandia
275.9
Kanada
0
100
200
300