Raport Ewaluacji Wewnętrznej - Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana
Transkrypt
Raport Ewaluacji Wewnętrznej - Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ SZKOŁA PODSTAWOWA nr 2 im. Papieża Jana Pawła II ROK SZKOLNY 2015/2016 1 WYMAGANIE 6: SZKOŁA WSPOMAGA ROZWÓJ INDYWIDUALNEJ SYTUACJI UCZNIÓW, Z UWZGLĘDNIENIEM ICH Podstawa prawna: Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 27 sierpnia 2015 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. poz. 1270). Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 6 sierpnia 2015 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek oświatowych (Dz.U. poz. 1214). WPROWADZENIE Przedmiotem ewaluacji jest: Ocena działań szkoły w zakresie organizacji wspomagania rozwoju uczniów. Ustalenie, co możemy jeszcze zrobić, aby udoskonalić proces wspomagania rozwoju uczniów w zależności od ich indywidualnej sytuacji. CHARAKTERYSTYKA PRZEPROWADZONEGO BADANIA Raport zawiera: I. CZĘŚĆ INFORMACYJNĄ - w której określono: Zasadniczy obiekt badań (przedmiot ewaluacji). Kryteria ewaluacyjne (aspekty brane pod uwagę w badaniu). Pytania kluczowe, na które szukano odpowiedzi w ramach prowadzonych badań. II. ANALIZĘ WYNIKÓW- która przedstawia: Dostosowane do kolejnych pytań kluczowych metody oraz narzędzia badania. Przyjęte dla danego obszaru i dostosowane do określonego wymagania wskaźniki wewnętrzne, świadczące o istnieniu lub/i natężeniu badanego zjawiska. Pozyskane w badaniach uszczegółowione informacje na temat poszczególnych wskaźników ewaluacyjnych. III. CZĘŚĆ PODSUMOWUJĄCĄ - która obejmuje wnioski i rekomendacje. 2 I. CZĘŚĆ INFORMACYJNA Zasadniczym obiektem badań prowadzonych w ramach ewaluacji były działania szkoły służące wspomaganiu rozwoju uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnych możliwości rozwojowych. W badaniu wzięto pod uwagę następujące kryteria ewaluacyjne: Nauczyciele rozpoznają możliwości psychofizyczne, potrzeby rozwojowe i sposoby uczenia się każdego ucznia. Nauczyciele rozpoznają zainteresowania i uzdolnienia każdego ucznia. Nauczyciele rozpoznają sytuację społeczną każdego ucznia. Nauczyciele podejmują działania służące indywidualizacji procesu edukacji w odniesieniu do każdego ucznia. Szkoła organizuje zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia oraz zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej odpowiednio do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia. Szkoła pomaga przezwyciężyć trudności każdego ucznia wynikające z braków i zaległości w opanowaniu wymaganych treści podstawy programowej. Szkoła pomaga przezwyciężyć trudności każdego ucznia wynikające z jego sytuacji społecznej. Szkoła współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz z innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną. W szkole są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły. W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole odpowiada ich potrzebom. II. ANALIZA WYNIKÓW PYTANIE KLUCZOWE Czy w szkole rozpoznaje się możliwości psychofizycznych i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się, zainteresowania i uzdolnienia oraz sytuację społeczną każdego ucznia? METODY/ NARZĘDZIA BADAWCZE Analiza dokumentacji szkolnej. Analiza Raportu z ewaluacji problemowej zewnętrznej przeprowadzonej w szkole w bieżącym roku szkolnym przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Ankiety skierowane do rodziców i nauczycieli. Wywiad z dyrektorem szkoły. 3 POZYSKANE W BADANIU USZCZEGÓŁÓWIONE INFORMACJE NA TEMAT WSKAŹNKIA/ WSKAŹNIKÓW Z przeprowadzonych ankiet, wywiadów, analizy dokumentacji szkolnej oraz Raportu z ewaluacji zewnętrznej wynika, że: Wszyscy nauczyciele rozpoznają potrzeby i możliwości swoich uczniów, podejmując takie działania, jak: analizowanie dokumentacji tj. opinii i orzeczeń poradni psychologicznopedagogicznej, obserwacje uczniów podczas zajęć. Pozyskiwane są także informacje z rozmów/ wywiadów z nauczycielami, uczniami i rodzicami, pedagogiem szkolnym, pielęgniarką szkolną, kuratorami sądowymi, asystentami rodziny. Nauczyciele w ankietach wskazują również, że potrzeby i możliwości swoich uczniów rozpoznają także na podstawie wnikliwej analizy ich różnych prac, sprawdzianów, testów. Działania podejmowane w celu rozpoznawania potrzeb i możliwości uczniów pozwalają nauczycielom dostrzegać takie potrzeby rozwojowe uczniów, jak: nawiązywanie kontaktów społecznych, potrzebę akceptacji i przynależności do grupy, potrzebę docenienia, uznania i szacunku, bezpieczeństwa, samorealizacji, radzenia sobie w sytuacjach trudnych, rozwijania zainteresowań i zdolności. Pedagog szkolny i dyrektor szkoły wskazują, że rozpoznawanie indywidualnej sytuacji i potrzeb dzieci oraz ich zaspakajanie odbywa się przy współpracy z rodzicami oraz wieloma instytucjami. Szczególnie ważna jest współpraca z poradniami psychologicznopedagogicznymi, ponieważ na podstawie opinii i orzeczeń PPP nauczyciele otrzymują informacje o danym uczniu, potrzebne do właściwej organizacji pracy dydaktycznowychowawczej. W roku szkolnym 2015/2016 zostało skierowanych na badania w PPP: o 6 uczniów z klas pierwszych, z czego wydane zostały już 2 opinie i 1 orzeczenie. Pozostałe badania są kontynuowane. o 5 uczniów z klas drugich, z czego wydane zostało 1 orzeczenie. Pozostałe badania są kontynuowane. Jeden uczeń ma już opinię, ale zostały zlecone jeszcze dodatkowe badania diagnostyczne. o 3 uczniów z klasy trzeciej, z czego wydana została jedna opinia. Pozostałe badania są kontynuowane. o 1 uczeń z klasy czwartej, który otrzymał orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. o 5 uczniów z klasy piątej, z czego wydane zostało jedno orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, a 4 uczniów jest w trakcie badań kontrolnych. o 6 uczniów z klasy szóstej: 5 ze względu na kończący się etap edukacyjny, a 1 ze względu na niepokojące zachowania. W bieżącym roku szkolnym rozpoznano 26 uczniów wymagających objęcia kompleksową pomocą psychologiczno-pedagogiczną. W grupie uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego są dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, wadą wzroku, autyzmem dziecięcym, Zespołem Aspergera, wadą słuchu, niedostosowaniem społecznym. 17 uczniów posiadających opinie PPP wymaga wsparcia z powodu specyficznych trudności w uczeniu się, takich jak: dysleksja rozwojowa, ryzyko dysleksji rozwojowej, obniżone możliwości intelektualne. W grupie uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną jest również kilku uczniów, których rodzice nie wyrażają zgody na badania w PPP. Są to uczniowie, którzy mają duże trudności w opanowaniu wiadomości i umiejętności opisanych w podstawie programowej. Ponadto nauczyciele 4 udzielają uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej wynikającej z bieżących potrzeb, np. długotrwałej choroby, pojawiającej się trudnej sytuacji rodzinnej, traumatycznego przeżycia. Nauczyciele, pedagog szkolny oraz dyrektor szkoły uważają, że Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Ząbkowicach wspiera również działania szkoły w zakresie właściwego rozwoju i efektywności uczenia się dzieci poprzez: o Organizację raz w miesiącu spotkań wsparcia pedagogów. o Indywidualne konsultacje dla pedagoga szkolnego oraz wychowawców w razie jakichkolwiek potrzeb dotyczący wychowanków i rodziców. o Profilaktykę uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży. o Terapię zaburzeń dysfunkcyjnych. o Pomoc w diagnozowaniu i rozwijaniu możliwości oraz mocnych i słabych stron uczniów. o Wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji szkoły i rodziny. Zdecydowana większość rodziców uważa, że nauczyciele rozmawiają z nimi o możliwościach i potrzebach ich dzieci. PYTANIA KLUCZOWE Czy nauczyciele podejmują działania służące indywidualizacji procesu edukacji w odniesieniu do każdego ucznia? Czy szkoła organizuje zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia oraz zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej odpowiednio do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia? Czy szkoła pomaga przezwyciężyć trudności każdego ucznia wynikające z braków i zaległości w opanowaniu wymaganych treści podstawy programowej? Czy szkoła pomaga przezwyciężyć trudności każdego ucznia wynikające z jego sytuacji społecznej? Czy w szkole są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły? 5 Czy w opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole odpowiada ich potrzebom? METODY/ NARZĘDZIA BADAWCZE Analiza dokumentacji szkolnej. Analiza Raportu z ewaluacji problemowej zewnętrznej przeprowadzonej w szkole w bieżącym roku szkolnym przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Ankieta skierowana do nauczycieli, rodziców i uczniów klas IV-VI. Wywiad z dyrektorem szkoły. Przegląd szkolnej strony internetowej. POZYSKANE W BADANIU USZCZEGÓŁÓWIONE INFORMACJE NA TEMAT WSKAŹNKIA/ WSKAŹNIKÓW Nauczyciele wskazują, że podejmują działania służące indywidualizacji procesu edukacji w odniesieniu do każdego ucznia poprzez takie działania, jak: organizacja zajęć dydaktyczno-wyrównawczych (74% ankietowanych nauczycieli), kół zainteresowań (78% ankietowanych nauczycieli), zajęć przygotowujących uczniów do konkursów (74% ankietowanych nauczycieli), zajęć indywidualnych z uczniami (59% ankietowanych nauczycieli), wyjść edukacyjnych (66% ankietowanych nauczycieli), udział w przedstawieniach, imprezach, akcjach charytatywnych (75% ankietowanych nauczycieli), stosowanie zróżnicowanych metod pracy (52% ankietowanych nauczycieli), wykorzystywanie zróżnicowanych pomocy dydaktycznych (60% ankietowanych nauczycieli), zastosowanie dodatkowych środków dydaktycznych i środków technicznych (47% ankietowanych nauczycieli), wydłużanie czasu pracy ucznia (100% ankietowanych nauczycieli), dzielenie materiału na mniejsze partie (85% ankietowanych nauczycieli), zwiększenie liczby ćwiczeń i powtórzeń materiału (100% ankietowanych nauczycieli). 6 Nauczyciele planując i prowadząc działania dydaktyczne podczas lekcji pracują ze wszystkim uczniami, stosując indywidualizację nauczania i oceniania. Oddziaływania i wymagania dydaktyczne dostosowują do potrzeb uczniów poprzez dobieranie odpowiednich form i metod pracy zarówno dla uczniów zdolnych, jak i dla uczniów, którzy mają trudności dydaktyczne. Szczególna troską otoczone są dzieci objęte pomocą psychologiczno-pedagogiczną, w tym dla czterech uczniów na podstawie orzeczeń PPP zostali zatrudnieni nauczyciele wspomagający. Według nauczycieli wspomaganie rozwoju uczniów odbywa się również poprzez stwarzanie im możliwości wykazania się swoją wiedzą i umiejętnościami w różnorodny sposób. Takie działania nauczycieli potwierdza większość ankietowanych uczniów i rodziców. Pozostali uczniowie i rodzice uważają, że nie dotyczy to wszystkich przedmiotów. Wszyscy nauczyciele deklarują, że indywidualizują proces edukacyjny w odniesieniu do każdego ucznia też w taki sposób, że stwarzają uczniom możliwości poprawy bieżących ocen, co potwierdza większość ankietowanych uczniów i rodziców. Pozostali uczniowie i rodzice uważają, że nie dotyczy to wszystkich przedmiotów. Uczniowie mają ponadto stworzone warunki do poprawy i podwyższenia ocen śródrocznych oraz końcoworocznych. Na miesiąc przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej uczniowie i ich rodzice informowani są o zagrożeniach ocenami niedostatecznymi. Odpowiednio wcześnie przekazana informacja o proponowanej ocenie zachęca uczniów do podjęcia wysiłku w celu jej poprawienia. Nauczyciele systematycznie dostarczają rodzicom informacji o osiągnięciach ich dzieci, proponują dodatkową pomoc. Prowadzą rozmowy indywidualne, które dokumentują zapisem w dzienniku. W razie nieobecności rodzica na zebraniu przekazują indywidualnie informacje o ocenach i zagrożeniach oceną niedostateczną, a także analizę frekwencji. W czasie spotkań z rodzicami obecni są wszyscy nauczyciele, co umożliwia rodzicom bezpośredni kontakt. Nauczyciele organizują również spotkania z rodzicami w postaci indywidualnych konsultacji. W sytuacji braku bezpośredniego kontaktu z rodzicami nauczyciele przeprowadzają z nimi rozmowy telefoniczne. Indywidualna praca z uczniami, którzy mają trudności dydaktyczne uwzględniała realizację obowiązujących podstaw programowych i była realizowana poprzez takie działania, jak: o Rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów mających rudności w nauce, zaplanowanie sposobów ich zaspokajania, realizacja zaleceń zawartych w opiniach i orzeczeniach PPP, dokonywanie bieżących obserwacji i oceny efektywności podjętych działań. o Opracowanie i realizacja IPET-ów dla uczniów posiadających orzeczenia PPP o potrzebie kształcenia specjalnego oraz dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych wszystkich uczniów objętych pomocą psychologiczno–pedagogiczną. o Dostosowanie zadań i czasu pracy na sprawdzianach do indywidualnych możliwości uczniów. Sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów w formie sprzyjającej uczniom. 7 o Proponowanie uczniom z trudnościami udziału w zajęciach specjalistycznych i w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych oraz monitorowaniu ich udziału w tych zajęciach. o Wykorzystanie na zajęciach aktywnych metod pracy, angażujących jak najwięcej zmysłów. o Zachęcanie uczniów do wysiłku intelektualnego oraz do realizacji podjętych zadań poprzez pomoc w wykonaniu rozpoczętych przez nich zadań, stosowanie pozytywnego wzmacniania poprzez liczne pochwały słowne, plusy za aktywność, także w przypadku, jeżeli efekty pracy były jedynie częściowe. o Stawianie przed uczniami zadań, w których mają możliwość wykazać się swoimi umiejętnościami, stopniowanie trudności realizowanych przez dzieci zadań, wielokrotne wyjaśnianie i tłumaczenie zasad wykonania zadań, naprowadzanie. o Zachęcanie do pomocy koleżeńskiej. o Prowadzenie indywidualnych rozmów z rodzicami w celu bieżącego informowania o postępach uczniów oraz ustalania zasad pracy dziecka w domu. Indywidualna praca z uczniami zdolnymi była realizowana poprzez takie działania, jak: o Przygotowanie dla uczniów zdolnych dodatkowych zadań. o Proponowanie i zachęcanie do czytania fachowej literatury, przeglądania odpowiednich stron www, udziału w przedmiotowych kołach zainteresowań. o Prowadzenie indywidualnych konsultacji z uczniami, których celem było rozszerzanie bieżącego materiału oraz przygotowanie do konkursów przedmiotowych, konkursów interdyscyplinarnych, zawodów sportowych. o Podnoszenie motywacji uczniów do pracy poprzez wyraźne określenie celów nauczania, stosowanie na zajęciach metod aktywizujących, sprzyjających samodzielnemu rozwojowi. o Stosowanie właściwych wymagań, stwarzanie uczniom warunków do samodzielnego rozwiązywania problemów, przygotowania referatów po przeczytaniu odpowiedniej literatury, prowadzenia fragmentów lekcji, wykonania prac długoterminowych prezentowanych na forum swojej klasy oraz innych klas, zadawanie dodatkowych zadań podczas prac klasowych i domowych. o Zachęcanie do udziału w konkursach przedmiotowych i interdyscyplinarnych, zawodach sportowych, wycieczkach edukacyjnych oraz uroczystościach i akcjach szkolnych oraz środowiskowych. W roku szkolnym 2015/2016 uczniowie mieli okazję uczestniczyć w takich konkursach, jak: Konkurs Poezji Religijnej – etap szkolny i powiatowy. Konkurs Recytatorski „Stąd nasz ród” – etap szkolny i gminny. Konkurs Poezji Maryjnej – etap szkolny i powiatowy. Konkurs Recytatorski „PEGAZIK” – etap szkolny, gminny i powiatowy. Międzyszkolny Konkurs Mitologiczny. Konkurs „zDolny Ślązaczek” – etap szkolny i powiatowy. Ogólnopolski Test Wiedzy Pożarniczej – etap szkolny, gminny i powiatowy. Konkurs „Żywność bez konserwantów” – etap szkolny i powiatowy. Powiatowy, strefowy oraz wojewódzki finał Bezpieczeństwa w Ruchu Drogowym. Regionalny Konkurs Edukacyjny „Z rodzinnego archiwum”. 8 Międzyszkolny Konkurs Ortograficzny „O Złote Pióro Wójta Gmina Kamieniec Ząbkowicki”. Ogólnopolski Konkurs Historyczny im. majora Marka Gajewskiego. Konkurs Wiedzy o Janie Pawle II – etap szkolny i regionalny. Konkursy szkolne: Konkurs wiedzy o Unii Europejskiej, Konkurs Matematyczny „Mistrz logicznego myślenia”, Konkurs Przyrodniczy, konkursy związane z osobą Patrona Szkoły, świętego Jana Pawła II – konkurs plastyczny, konkurs na album, konkurs na prezentację multimedialną. Uczniowie chętnie i licznie uczestniczyli także w zawodach sportowych szkolnych oraz międzyszkolnych o różnym zasięgu. Nauczyciele o organizowanych przez siebie konkursach, spotkaniach oraz zajęciach pozalekcyjnych informują bezpośrednio uczniów (ustnie, poprzez dopisanie zajęć do planu lekcji, zapisanie informacji o zajęciach w formie notatki w zeszycie przedmiotowym), wychowawców i innych nauczycieli, rodziców (poprzez wychowawców na zebraniach klasowych, bezpośrednio podczas rozmów indywidualnych), wywieszają pisemną informację na terenie szkoły, zamieszczają informację na stronie internetowej szkoły (w planie lekcji). Udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych organizowanych przez szkołę przedstawia się następująco: o Koła przedmiotowe (Koło Historyczne, Koło Matematyczno-Przyrodnicze, Eucharystyczny Ruch Młodzieży, Koło Teatralne, Bezpieczeństwo w Ruchu Drogowym) – 40% uczniów. o Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze – 40% uczniów. o Zajęcia sportowe – 35% uczniów. o Zajęcia świetlicowe – 40% uczniów. o Koło taneczno – rytmiczne – 11% uczniów. 9 Według dyrektora szkoły 81% uczniów uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych. Pozostali uczniowie realizują swoje pasje poza szkołą, np. w klubach sportowych (Klub Karate BORYS, Klub piłki nożnej Zamek Kamieniec), w Gminnym Centrum Kultury, w harcerstwie w Starczowie i Doboszowicach. Według dyrektora szkoły duża grupa dzieci z klas I-III jest zabierana przez rodziców do domu zaraz po lekcjach i dlatego nie może uczestniczyć w dodatkowych zajęciach proponowanych przez szkołę. Wspomaganie rozwoju uczniów odbywa się także poprzez podejmowanie działań służących ich integracji, uczących współpracy, wrażliwości na drugiego człowieka, pomocy i empatii, takich jak: o Gry i zabawy integracyjne podczas zajęć dydaktycznych oraz przerw śródlekcyjnych w klasach I-III. o Gry i zabawy edukacyjne podczas zajęć dydaktycznych w klasach IV-VI. o Gry i zabawy integracyjne podczas zajęć świetlicowych. o Święta i uroczystości klasowe (urodziny/ imieniny w klasie, Dzień Chłopaka, Dzień Kobiet, Mikołajki, Andrzejki). o Spotkania w klasach I-III z przedstawicielami różnych zawodów i profesji mieszkających w naszej okolicy, tj. z leśnikiem, stomatologiem, pszczelarzem, pielęgniarką. o Dyskoteki szkolne. o Dzień Samorządności. o Szkolna Poczta Walentynkowa. o Bal Wszystkich Świętych. o Apele szkolne z okazji Rozpoczęcia i Zakończenia Roku Szkolnego, Narodowego Święta Niepodległości, Święta Narodowego 3 Maja, Dnia Edukacji Narodowej, Rocznicy Wyboru Patrona Szkoły na Papieża, Pierwszego Dnia Wiosny, Dnia Kobiet. o Szkolne i środowiskowe uroczystości i imprezy okolicznościowe z udziałem zaproszonych gości (70-lecie Szkoły, Pasowanie Pierwszoklasistów, Tydzień Edukacji Globalnej, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Mamy i Taty, Święto Rodziców, Jasełka, Wigilia, Święto Szkoły, Wieczorek Pożegnalny Szóstoklasistów, spotkanie laureatów konkursu recytatorskiego „Stąd nasz ród” w lokalnym klubie seniora, spotkanie z Ochotniczą Strażą Pożarną). o Akcje środowiskowe (Pamiętajmy o tych, którzy odeszli, Żonkile 2016, Pamiętamy o Bohaterach, Powitanie Wiosny, Dzień Patrona Szkoły, przygotowanie życzeń i upominków dla górników w lokalnych kopalniach, organizacja świątecznych kiermaszów). o Udział w gminnych uroczystościach i imprezach (Święto Tulipanów, Narodowe Święto Niepodległości, Rocznica Uchwalenia Konstytucji 3-Maja, Gminny Dzień Dziecka). o Udział w akcjach charytatywnych i ekologicznych: Góra Grosza, Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia, Szlachetna Paczka, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Czekoladka dla Dziecka z Domu Dziecka, Zbiórka surowców wtórnych, Zbiórka zużytych baterii i akumulatorów, Zbiórka plastikowych nakrętek. o Klasowe wyjazdy na spektakle teatralne (np. „Dorotka w krainie tęczy”). 10 o Wspólne wyjazdy na wycieczki szkolne (wycieczki uczniów klas I-II do Minieurolandu, do Jednostki Wojskowej w Kłodzku oraz do Archiwum i Izbę Pamiątek w Kamieńcu Ząbkowickim, wycieczka uczniów klasy III po Ziemi Kłodzkiej na trasie Błędne Skały – Minieuroland - Szlak Ginących Zawodów, wycieczka uczniów klas IV-VI do Krakowa, Ojcowa i Wieliczki, Pielgrzymka do Sanktuarium Matki Boskiej Śnieżnej). o Wspólne czytanie książek w ramach programów: „Książki naszych marzeń”, „Cała Polska Czyta Dzieciom”. o Udział w promocji Światowych Dni Młodzieży. o Udział uczniów klas I-II w warsztatach artystycznych „Kraina Mydełek”. o Udział uczniów w przedstawieniach i warsztatach profilaktycznych. o Spotkania uczniów z przedstawicielami z Akademii Teatru Alternatywnego. o Udział w zawodach sportowych, wyjazdach na narty. o Udział w programie ,,Uczę się bezpiecznie kibicować w czasie meczu”. Dla zapewnienia dobrych warunków do nauki oraz bezpieczeństwa uczniów nauczyciele podejmują także różnorodne działania antydyskryminacyjne, takie jak: o Pogadanki i rozmowy indywidualne z uczniami przeprowadzane przez wychowawców, pedagoga szklonego, nauczycieli przedmiotów, pielęgniarkę szkolną. o Pedagogizacja rodziców. o Współpraca z instytucjami i organizacjami w zakresie przeciwdziałania przejawom dyskryminacji. o Realizacja tematów dotyczących problematyki przeciwdziałania dyskryminacji na zajęciach z wychowawcą. o Wykonanie gazetek i plakatów promujących zasady równości i tolerancji. o Podejmowanie sprawnej interwencji wobec sprawców dyskryminacji. o Pomoc osobom dyskryminowanym. o Udział szkoły w Tygodniu Edukacji Globalnej pod hasłem „Otwieramy swoje serca na potrzeby innych ludzi”. o Poznanie treści Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Międzynarodowej Konwencji Praw Dziecka (gazetki, informacje na szkolnej stronie internetowej, apel, zajęcia edukacyjne). o Wykorzystanie na zajęciach edukacyjnych różnorodnych metod, form pracy oraz środków dydaktycznych wspierających przeciwdziałanie przejawom dyskryminacji, np. scenki dramowe, odgrywanie ról, poznawanie zawodów, gry i zabawy społeczno – terapeutyczne i integracyjne, dyskusja, poszukiwanie wzorców osobowych, metaplan, Internet, filmy edukacyjne, kwestionariusze ankiet, karty pracy itp. W szkole podejmowane są na bieżąco działania pomocowe mające na celu przezwyciężanie trudności uczniów wynikających z ich sytuacji społecznej. Nauczyciele, na podstawie rozmów i wywiadów z rodzicami, rozpoznają sytuację społeczną swoich uczniów i podejmują działania służące przezwyciężaniu trudności. Organizują pomoc rzeczową w zakresie zakupu podręczników, mundurków, dożywiania na szkolnej stołówce. Służą rodzicom radą, w jakich instytucjach szukać pomocy, a w razie potrzeby wspierają ich 11 w załatwianiu formalności. Zgłaszają rodziny o szczególnie trudnej sytuacji społecznej do odpowiednich instytucji oraz do ogólnopolskiej akcji „Szlachetna Paczka”. Dyrektor szkoły, nauczyciele oraz pedagog szkolny wskazują, że tworząc ofertę edukacyjną szkoła kieruje się takimi priorytetami, jak: o Kształtowanie postaw sprzyjających dalszemu rozwojowi indywidualnemu oraz przygotowujących do aktywnego udziału w życiu społecznym. o Wyposażenie uczniów w wiedzę, umiejętności i kompetencje, aby stali się świadomymi, kreatywnymi i wrażliwymi członkami społeczności, w której funkcjonują. o Dążenie do wszechstronnego rozwoju fizycznego, psychicznego i duchowego uczniów. o Uczenie szacunku do polskiej kultury i historii. o Wspomaganie naturalnego rozwoju poprzez zaspokajanie potrzeb, rozwijanie potencjału uczniów. o Edukacja w zakresie profilaktyki zachowań ryzykownych. o Współpraca z rodzicami, instytucjami oraz osobami wspierającymi wychowawczą funkcję szkoły. o Wskazywanie odpowiednich wzorców, wartości, wzmacnianie postaw prospołecznych. Rodzice uważają, że nauczyciele bardzo dobrze znają sytuację społeczno-ekonomiczną wszystkich dzieci. W tym zakresie ściśle ze sobą współpracują, wymieniają się informacjami. Wskazują, że szkoła udziela pomocy dzieciom z rodzin jej potrzebujących. Jak twierdzą „żadna sprawa nie jest pozostawiona bez echa”. Podkreślają, że pomoc udzielana jest każdemu dziecku, nie ma różnic w traktowaniu, a rodzice mają bardzo dobry kontakt z nauczycielami, dyrektorem szkoły i pedagogiem szkolnym. Większość nauczycieli uważa, że uczniowie chętnie korzystają z zaproponowanej oferty zajęć dodatkowych. Wszyscy nauczyciele są zdania, że praca z uczniami zdolnymi oraz z uczniami, którzy mają trudności dydaktyczne jest dobrze zorganizowana, ale jednocześnie dostrzegają następujące problemy: o Mała liczba godzin zajęć z logopedą. o Trudności w organizacji zajęć pozalekcyjnych dla uczniów dojeżdżających ze względu na rozkład jazdy autobusów. o Konieczność realizowania zajęć świetlicy w ramach art.42 KN. o Brak komputerów i rzutników multimedialnych w wielu klasach. Większość uczniów uważa, że nauczyciele dają im do zrozumienia, że wierzą w ich możliwości. Prawie wszyscy uczniowie mają przekonanie, że nauczyciele mówią im, że mogą się nauczyć nawet trudnych rzeczy. 10% ankietowanych uczniów uważa, że zajęcia dodatkowe pomagają im przezwyciężyć trudności w nauce. 65% ankietowanych uczniów zauważa, że zajęcia dodatkowe pozwalają poszerzyć wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcjach. 30% ankietowanych uczniów uczestniczy w zajęciach dodatkowych z powodu chęci rozwijania swoich zainteresowań. Od 5% do 15% uczniów wskazuje, że uczestniczą 12 w zajęciach dodatkowych ponieważ wpływają one na rozwój fizyczny, są sposobem na spędzenie czasu z kolegami i koleżankami, wpływają na ocenę z danego przedmiotu. 10% uczniów uczestniczy w zajęciach dodatkowych dlatego, że tego właśnie oczekują od nich rodzice. 85% uczniów chętnie uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych organizowanych w szkole. Jednocześnie 80% uczniów chciałoby uczęszczać na zajęcia, których nie ma w naszej szkole, takie jak: basen, koło muzyczne, język niemiecki, język francuski, zajęcia szachowe, koło plastyczne, zajęcia sportowe, koło strzeleckie. 30% uczniów uczestniczy w zajęciach dodatkowych organizowanych poza szkołą, takich jak: jazda konna, zajęcia teatralne, zajęcia gimnastyczne, kurs języka angielskiego, zajęcia szachowe, muzyczne, religijne. Prawie wszyscy ankietowani uczniowie i rodzice są zdania, że otrzymują wsparcie od nauczycieli zgodnie z ich potrzebami. Wszyscy nauczyciele oraz większość uczniów i rodziców uważa, że zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia. Rodzice doceniają również fakt, że nauczyciele prowadzą zajęcia podczas ferii, dodatkowe zajęcia wyrównawcze dla uczniów klas pierwszych oraz zajęcia indywidualne dla dzieci, które często chorują. Rodzice uważają również, że dla rozwoju ich dzieci ważne są takie działania szkoły, jak pozyskiwanie specjalistów do rozwiązywania trudnych spraw wychowawczych, przydzielanie nauczyciela wspomagającego dziecku niepełnosprawnemu, organizowanie atrakcyjnych dla dzieci imprez i uroczystości, angażowanie wszystkich dzieci w przygotowanie imprez i uroczystości klasowych, szkolnych i środowiskowych, życzliwość nauczycieli, dyrektora szkoły i pedagoga szkolnego dla wszystkich rodziców, zachęcanie uczniów do udziału w zajęciach pozalekcyjnych, możliwość poprawiania ocen, możliwość kontaktów telefonicznych z nauczycielami, wyrozumiałość nauczycieli dla uczniów, którzy zgłaszają złe samopoczucie podczas lekcji. Większość rodziców deklaruje, że wychowawcy oraz nauczyciele poszczególnych przedmiotów uczący ich dziecko, służą im radą i wsparciem w sytuacjach trudnych dla ich dziecka. Na podstawie ankiet skierowanych do nauczycieli można stwierdzić, że efekty działań podejmowanych dla wyrównania szans edukacyjnych uczniów, to: lepsze wyniki w nauce (100% ankietowanych nauczycieli), osiągnięcia w konkursach (80% ankietowanych nauczycieli), poprawa ocen (100% ankietowanych nauczycieli), popełnianie mniejszej ilości błędów (80% ankietowanych nauczycieli), wyższa motywacja uczniów (100% ankietowanych nauczycieli), poprawa systematyczności pracy uczniów (100% ankietowanych nauczycieli), poprawa jakości prac domowych (67% ankietowanych nauczycieli), poprawa zachowania (47% ankietowanych nauczycieli), lepsze wywiązywanie się uczniów z podjętych zadań (67% ankietowanych nauczycieli). 13 Wszyscy nauczyciele deklarują, że dla prawidłowego organizowania wspomagania rozwoju uczniów systematycznie monitorują i analizują ich osiągnięcia w kontekście indywidualnych możliwości. Można to stwierdzić na podstawie następujących działań nauczycieli: o W bieżącej pracy dydaktyczno-wychowawczej uwzględniają zalecenia zawarte w opiniach i orzeczeniach Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej. o We współpracy z wychowawcami, wspierani przez pedagoga szkolnego, opracowują i modyfikują zgodnie z opiniami dostosowania wymagań edukacyjnych oraz (dla uczniów posiadających orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego) programy dostosowawcze w zakresie prowadzonych zajęć. o Rozpoznają trudności dydaktyczne, zainteresowania i uzdolnienia uczniów na podstawie bieżącej obserwacji, wyników przeprowadzonych diagnoz, sprawdzianów w zakresie prowadzonych zajęć, próbnych sprawdzianów zewnętrznych. o Monitorują, analizują i oceniają osiągnięcia każdego ucznia zgodnie z ZWO oraz PSO, z uwzględnieniem indywidualizacji oceniania w stosunku do uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Monitorowanie osiągnięć uczniów na poszczególnych lekcjach i zajęciach dodatkowych odbywa się poprzez: kontrolę wykonania zadań, ocenę właściwego zrozumienia treści, podsumowanie ćwiczeń, zbieranie informacji zwrotnych, stwarzanie możliwości zadawania pytań. o Systematycznie poddają analizie bieżące osiągnięcia każdego ucznia pod kątem opanowania treści nauczania - wymagań szczegółowych określonych w podstawie programowej, stosując ocenianie bieżące oraz ocenianie podsumowujące (testy, sprawdziany, zadania klasowe, konkursy, zawody). Szczególnej analizie nauczycielskiej podlegają sprawdziany, testy, prace klasowe, sprawdziany diagnozujące, testy kompetencji, testy sprawności fizycznej. Nauczyciele przygotowują własne zestawy sprawdzianów wiedzy i umiejętności oraz korzystają ze sprawdzianów proponowanych przez takie wydawnictwa, jak GWO, Nowa Era. Przygotowują również wersje sprawdzianów dla uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną, starając się, aby typy zadań były podobne do zadań na Sprawdzianie w klasie 6 Szkoły Podstawowej. Sprawdziany podlegają systematycznej ewaluacji, są poprawiane i uzupełniane. o Swoje ocenianie poddają ewaluacji i w miarę potrzeb doskonalą. o Wychowawcy klas dwa razy w semestrze dokonują podsumowania i analizy ocen zachowania, frekwencji i postępów w nauce oraz sukcesów swoich uczniów na poziomie poszczególnych klas i poszczególnych przedmiotów, które przedstawiają na posiedzeniach zespołów przedmiotowych oraz na posiedzeniach rad pedagogicznych. Analizy obejmują: wyniki klasyfikacji śródrocznej i rocznej poszczególnych uczniów i klas, liczbę poszczególnych ocen, średnie ocen uzyskiwane przez poszczególnych uczniów i tendencję postępów w nauce, średnie ocen z poszczególnych przedmiotów, oceny z zachowania, wyniki przeprowadzonych testów, sprawdzianów, w tym sprawdzianów diagnozujących oraz sprawdzianów próbnych, postępy uczniów objętych pomocą psychologicznopedagogiczną, wyniki uczniów z trudnościami w nauce, zagrożenia drugorocznością, wyniki frekwencji, osiągnięcia uczniów w konkursach, zawodach, turniejach. 14 o Nauczyciele dokonują zespołowej analizy osiągnięć uczniów w zespołach przedmiotowych oraz na zebraniach rady pedagogicznej również poprzez analizę ilościową, jakościową i kontekstową wyników sprawdzianów diagnozujących pod kątem osiągnięć każdego ucznia i zespołu klasowego. Przykłady tych sprawdzianów w roku szklonym 2015/2016: sprawdziany diagnozujące „na wstępie” oraz na koniec roku szkolnego w poszczególnych klasach (sprawdziany opracowane samodzielnie przez nauczycieli oraz sprawdziany w ramach programu Diagnoza z Nową Erą, ogólnopolskiego projektu edukacyjnego „Lepsza Szkoła” GWO). o Kolejną formą zespołowej analizy osiągnięć uczniów jest analiza ilościowa, jakościowa i kontekstowa wyników sprawdzianów próbnych i Sprawdzianu w klasie 6 Szkoły Podstawowej oraz Sprawdzianu Kompetencji w klasie trzeciej pod kątem osiągnięć każdego ucznia i zespołu klasowego. W opinii nauczycieli sprawdziany zewnętrzne, jako wystandaryzowane narzędzia pomiaru dydaktycznego, służyły do rozpoznawania indywidualnych możliwości uczniów, do obserwacji postępów w opanowaniu przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w obowiązującej podstawie programowej, do obiektywnej oceny poziomu opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w wymaganiach ogólnych i szczegółowych podstawy programowej oraz do porównania tych osiągnięć z wynikami pozostałych uczestników sprawdzianów. Nauczyciele uważają, że warto korzystać z proponowanych form zewnętrznego monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów z takich względów, jak: dostępne są bezpłatne projekty badania wyników nauczania, łatwy i wygodny system zgłoszeń, wystandaryzowane zadania testowe są przygotowane przez doświadczonych ekspertów zgodnie z zasadami pomiaru dydaktycznego oraz zgodnie z obowiązującymi wytycznymi Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, łatwy sposób pobierania arkuszy, łatwy sposób wprowadzania wyników, elektroniczny system generowania wyników, możliwość otrzymania przejrzystych, czytelnych raportów z wieloaspektowej analizy ilościowej i jakościowej wyników badania poszczególnych uczniów i szkoły na tle badanej próby ogólnopolskiej, są to dla uczniów ważne próby przed Sprawdzianem w klasie 6 Szkoły Podstawowej, które pomagają im zapoznać się z formułą sprawdzianu, techniką rozwiązywania zadań i pracą pod presją czasu, nauczyciele mają dostęp do spersonalizowanych opinii i rekomendacji. Nauczyciele uważają ponadto, że należy przeprowadzać systematyczne badania osiągnięć uczniów, ponieważ umożliwiają one oszacowanie przyrostu wiedzy i umiejętności uczniów. Wyniki diagnozy pozwalają w przemyślany i skuteczny sposób dobrać dla każdego ucznia materiały służące rozwijaniu lub kształtowaniu umiejętności, w celu zaspokajania jego indywidualnych potrzeb edukacyjnych. Podczas zespołowej analizy osiągnięć uczniów poszczególni nauczyciele przedstawiają sprawozdania z prowadzonych analiz obejmujące indywidualne osiągnięcia poszczególnych uczniów, wyniki całych klas, wnioski ze wskazaniem trudności dydaktycznych i wychowawczych. 15 Dokonywana jest również analiza wykonywalności poszczególnych zadań, ze szczególnym zwróceniem uwagi na te zadania, które sprawiły uczniom szczególną trudność. Wyniki sprawdzianów zewnętrznych analizuje się na tle wyników ogólnokrajowych, wojewódzkich oraz gminnych ze szczególnym zwróceniem uwagi na wyniki Sprawdzianu w klasie 6 Szkoły Podstawowej oraz w klasie trzeciej. Wyniki Sprawdzianu w klasie 6 Szkoły Podstawowej w roku szkolnym 2015/2016 przedstawiają się następująco: W każdej części Sprawdzianu uczniowie zdający zestaw standardowy uzyskali wyniki niższe od wyników ogólnopolskich, od wyników szkół wiejskich, od wyników średnich dla województwa dolnośląskiego oraz od wyników średnich naszej gminy. Wynik I części Sprawdzianu (język polski i matematyka), to wynik niski w 9-stopniowej skali staninowej. Wynik II części Sprawdzianu (język angielski), to wynik bardzo niski w 9stopniowej skali staninowej. Analiza wyników Sprawdzianu wskazuje, że wyniki I i II części Sprawdzianu są zgodne z indywidualnymi możliwościami uczniów, wyrażonymi ocenami śródrocznymi i końcoworocznymi. Wynik opisany w 9-stopniowej skali staninowej, jako wysoki uzyskali uczniowie, których średnia ocen śródrocznych i końcoworocznych z języka polskiego, matematyki i języka angielskiego wynosiła 5 lub 4, 4,5. Wynik wyżej średni oraz wynik średni uzyskali uczniowie, których średnia ocen śródrocznych i końcoworocznych z języka polskiego, matematyki i języka angielskiego wynosiła 3, 3,5 lub 4. Wynik niski oraz wynik bardzo niski uzyskali uczniowie, których średnia ocen śródrocznych i końcoworocznych z języka polskiego, matematyki i języka angielskiego wynosiła 3; 2,5 lub 2. Wynik najniższy uzyskali uczniowie, których średnia ocen śródrocznych i końcoworocznych z języka polskiego, matematyki i języka angielskiego wynosiła 2. Niskie i bardzo niskie wyniki klasy w pierwszej oraz drugiej części Sprawdzianu nie mogą być zaskoczeniem, ponieważ jest to klasa, w której średnia ocen za pierwszy semestr z języka polskiego wynosiła 3,3, z matematyki - 3,2, a z języka angielskiego – 3,04. W klasie nie było ocen niedostatecznych ze względu na objęcie opieką psychologiczno pedagogiczną uczniów posiadających opinie i orzeczenia PPP wskazujące na konieczność indywidualizacji nauczania i oceniania. Przyczyny słabych wyników sprawdzianu w tej klasie, to m.in. trudności dużej liczby uczniów w zakresie sprawności rachunkowej, rozumienia złożonych treści zadań, poleceń, objaśnień, koncentracji uwagi na lekcjach. Na słabe wyniki nauczania, a tym samym na niskie wyniki Sprawdzianu wpłynęły ponadto takie czynniki, jak: niesystematyczna praca w domu, szczególnie nie odrabianie zadań domowych, brak wewnętrznej motywacji 16 do nauki, duża liczba opuszczonych zajęć lekcyjnych przez niektórych uczniów. Wyniki Sprawdzianu Kompetencji Trzecioklasisty 2016 przedstawiają się następująco: Duża liczba zadań okazała się dla uczniów trudna, co może być zaskoczeniem w kontekście dużego potencjału większości zespołu klasowego. Na niski wynik Sprawdzianu wpłynęły jednak znacznie wyniki uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną ze względu na niskie możliwości intelektualne, nadpobudliwość psychoruchową, ryzyko dysleksji rozwojowej. Analiza wyników Sprawdzianu wskazuje, że w większości są one zgodne z indywidualnymi możliwościami uczniów, wyrażonymi ocenami śródrocznymi i końcoworocznymi. Najlepsze wyniki Sprawdzianu uzyskali uczniowie, którzy uzyskują wspaniałe i znakomite wyniki w nauce. Należy jednak zauważyć, że wyniki Sprawdzianu tych uczniów są jeszcze niskie, biorąc pod uwagę ich możliwości. 17 Sześciu uczniów (27% uczniów piszących Sprawdzian) napisało sprawdzian poniżej swoich możliwości. Przyczyny słabych wyników tych uczniów na Sprawdzianie, to: stres związany ze Sprawdzianem, roztargnienie, słaba motywacja. Nauczyciele wykorzystują wnioski z analizy osiągnieć uczniów do indywidualizacji nauczania, modyfikacji dotychczasowych metod i form pracy oraz warsztatu pracy, zwiększenia aktywności uczniów, zmiany zakresu wprowadzanego materiału, organizacji zajęć dodatkowych, indywidualnych konsultacji z uczniami wymagającymi wsparcia, modyfikacji planów pracy. Z badań ankietowych przeprowadzonych wśród nauczycieli, uczniów i rodziców oraz analizy dzienników szkolnych wynika, że bieżące monitorowanie i analizowanie osiągnięć każdego ucznia znajduje odzwierciedlenie w ocenach za testy, sprawdziany, zadania klasowe, kartkówki, zadania domowe, odpowiedzi ustne, aktywność, ćwiczenia praktyczne, zadania dodatkowe. Z analizy wyników ankiet skierowanych do nauczycieli wynika, że wszyscy uczniowie opanowali wymagane w danej klasie treści nauczania – wymagania szczegółowe, na miarę swoich możliwości. Potwierdzeniem tego faktu jest 100% promocja w klasach I-V oraz ukończenie szkoły przez wszystkich uczniów klasy VI. 18 Nauczyciele zauważają jednocześnie, że indywidualne wyniki nauczania wielu uczniów mogą być lepsze, dlatego należy cały czas podejmować wspólnie z rodzicami działania służące podnoszeniu chęci i motywacji uczniów do nauki, kształtowaniu takich cech, jak zdyscyplinowanie, systematyczność, pilność, staranność, zaangażowanie, przejawianie własnej inicjatywy, poczucie własnej wartości. Dla podniesienia wyników nauczania ważne jest także kształcenie nawyków zdrowego stylu życia oraz dążenie do jak najwyższej frekwencji na zajęciach szkolnych. WNIOSKI Szkoła prowadzi celowe i systemowe działania zmierzające do rozpoznania możliwości psychofizycznych, potrzeb rozwojowych, sposobów uczenia się oraz sytuacji społecznej każdego ucznia. Nauczyciele w sposób ciągły rozpoznają i analizują potrzeby swoich uczniów poprzez obserwację ich działań podczas lekcji, analizę osiągnięć edukacyjnych, pozyskiwanie informacji od rodziców, wychowawcy lub innych nauczycieli uczących danego ucznia, zapoznawanie się z opiniami i orzeczeniami PPP wszystkich uczniów, których uczą. Wszyscy nauczyciele zaspokajają rozpoznane potrzeby, jak również stwarzają możliwość wszechstronnego rozwoju dzieci podejmując takie działania, jak: właściwy dobór metod i form pracy, stosowanie zasady równego traktowania, angażowania dzieci w akcje charytatywne i społeczne, zachęcanie do udziału w konkursach, uroczystościach i imprezach szkolnych i środowiskowych, dostosowanie oferty zajęć pozalekcyjnych, indywidualizację nauczania. Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb i możliwości każdego ucznia. W szkole prowadzone są działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacji w odniesieniu do każdego ucznia. Szkoła pomaga przezwyciężyć trudności ucznia wynikające z jego sytuacji społecznej. W szkole są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły. W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole odpowiada ich potrzebom. REKOMENDACJE Wychowawcy klas powinni poszukiwać różnych skutecznych form i metod rozpoznawania możliwości psychofizycznych i potrzeb rozwojowych, sposobów uczenia się, zainteresowań i uzdolnień oraz sytuacji społecznej każdego ucznia. W dalszym ciągu systematycznie, w sposób ciągły wspierać i otaczać opieką uczniów mających trudności w nauce oraz uczniów zdolnych, w tym organizować zajęcia dodatkowe, indywidualizować proces nauczania, dostosować metody i formy pracy do 19 indywidualnych możliwości uczniów, angażować wszystkie dzieci do działań na rzecz szkoły, rozwijać pomoc koleżeńską. Zorganizować stałe godziny indywidualnych konsultacji z rodzicami. Systematycznie informować rodziców na zebraniach klasowych o działaniach szkoły na rzecz rozwoju ich dzieci, w tym o udzielanej dzieciom i rodzicom pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Pomagać rodzicom budować realne oczekiwania wobec własnych dzieci. Wnioskować do organu prowadzącego o dostosowanie rozkładu jazdy autobusów do potrzeb i oczekiwań szkoły. Systematycznie doposażać szkołę w nowoczesne, atrakcyjne dla dzieci sprzęty i środki dydaktyczne. Opracowanie: Krystyna Kotra Małgorzata Wilk Barbara Nowaczek Aneta Fiedeń Małgorzata Buczko Grzegorz Czachor Alicja Nowakowska Teresa Gembara Dagmara Szymczak s. Katarzyna Fabicka Alicja Walerian Milena Skotnicka Justyna Grzesik 20