13. Łubin żółty

13. Łubin żółty
Doświadczenie z łubinem żółtym w 2012 roku założono w optymalnym terminie.
Przymrozki, które wystąpiły pod koniec pierwszej dekady kwietnia (9 kwietnia – 8,4OC)
opóźniły nieco wschody. Od 25 kwietnia nastąpiło gwałtowne ocieplenie, temperatura sięgała
30 oC. Odnotowano szybkie i równomierne wschody. Od 7 maja wystąpiły opady deszczu, które
poprawiły stan uwilgotnienia gleby i zapewniły optymalne warunki do szybkiego wzrostu
roślin. W drugiej dekadzie maja odnotowano przymrozki (17 maja – 3,6 oC). Wynikiem tego było
znaczne przyhamowanie wzrostu łubinu. Okres od wschodów do kwitnienia cechowały
ekstrema pogodowe, upały przemiennie z przymrozkami i mała ilość opadów deszczu (maj 23,1
mmm). Stan roślin znacznie się poprawił w drugiej dekadzie czerwca. Opady deszczu
i umiarkowane temperatury w fazie kwitnienia zaowocowały dobrym zawiązywaniem strąków
na pędzie głównym. Koniec czerwca i pierwsza dekada lipca była upalna i burzliwa.
Temperatury powietrza dochodziły do 35 oC. Odnotowano wówczas gwałtowny koniec
kwitnienia „łanu” przez co pędy boczne bardzo słabo zawiązywały strąki. Odmiany łubinu
wykazywały dużą odporność na choroby, zaobserwowano jedynie niewielkie ilości
wąskolistności (nalot mszyc). Dwukrotny zabieg fungicydowi skutecznie zabezpieczył łubin
przed antraknozą. Objawów choroby nie stwierdzono. Wysokie temperatury i sucho w trzeciej
dekadzie lipca przyczynił się do równomiernego dojrzewania odmian. Zebrany plon cechowała
bardzo mała wilgotność.
Doświadczenie w 2011 roku, podobnie jak w roku 2012, założono w optymalnym
terminie w sprzyjających warunkach atmosferycznych. Sucha i ciepła pogoda w kwietniu
przyczyniła się do szybkich i równomiernych wschodów. Bardzo ciepła trzecia dekada kwietnia
zapewniła roślinom szybki wzrost. Od 1 maja gwałtowne ochłodzenie z przymrozkami i
opadami śniegu przyhamowało wegetację łubinu i osłabiło kondycję roślin. Uszkodzeń nie
zaobserwowano. Dobre uwilgotnienie gleby (okresami w nadmiarze) w fazie wypełniania
strąków zapewniło odmianom wysoki plon. Brak objawów antraknozy na roślinach był
wynikiem potrójnej ochrony. Bardzo deszczowy i chłodny lipiec wydłużył dojrzewanie łubinu.
Dojrzałe strąki ale wciąż zielone łodygi odmian tradycyjnych utrudniały zbiór. Plony odmian
były dobre, MTN bardzo wysoka. Średnia dla wszystkich badanych odmian w 2011 roku
wynosiła 27,8 dt/ha. Ciepły i słoneczny marzec 2010 roku umożliwił wczesne założenie
doświadczenia. Chłodny kwiecień z nocnymi przymrozkami znacznie wydłużył wschody i
spowodował pogorszenie ich jakości (szczególnie odmiana Talar). Bardzo mokry (146,9 mm) i
chłodny maj przyczynił się do wystąpienia zgorzeli siewek (kompleks grzybów z rodzaju
Fusarium spp., Rhizoctonia solani, Phytophora spp., Alternaria spp.) Młode siewki zamierały i
wypadały. Największą ilość odnotowano na poletkach obsianych odmianą Talar. Kilkudniowe
upały w pierwszej dekadzie czerwca powodowały szybkie zakwitanie odmian. Rośliny niskie,
osłabione niekorzystnymi warunkami pogodowymi szybko zaczęły kwitnąć. Stan ogólny roślin
na poletkach był słaby. Faza kwitnienia, przede wszystkim odmian tradycyjnych, została
znacznie skrócona przez lipcowe upały przekraczające 35 oC. Dojrzewanie przebiegało w
warunkach upalnej pogody. Rośliny szybko i równomiernie osiągnęły dojrzałość żniwną.
Odnotowano znaczne opadanie strąków podczas omłotu, szczególnie u odmian
samokończących. Plon w 2010 roku był słaby, średnia dla wszystkich badanych odmian
wynosiła 23,2 dt/ha i była najniższa w trzyleciu.
W 2012 roku plonowanie odmian było o 1,2 dt/ha wyższe, najlepiej plonowały odmiany
w 2011 roku. We wszystkich trzech latach badań, w warunkach województwa łódzkiego,
najlepiej plonowała odmiana Mister. Wykazuje ona dużą odporność na Fusarium spp. i
wąskolistność,
a dodatkowo dorodność nasion tej odmiany, jest najlepsza.
Różnice plonowania między odmianami samokończącymi a tradycyjnymi należy
interpretować w połączeniu z panującymi w danym sezonie wegetacyjnym warunkami
1
atmosferycznymi. Genotypy samokończące plonują słabiej, lecz szybciej i równomierniej
dojrzewają. W warunkach, kiedy faza kwitnienia zostaje skrócona, odmiany tradycyjne nie
mogą wykazać swojego potencjału plonotwórczego i wtedy różnice nie są tak znaczące.
Ważną cechą odmian łubinu jest równomierność dojrzewania. Odmiany samokończące
wykazują się najlepszą równomiernością, z odmian tradycyjnych na uwagę zasługuje Mister i
Baryt. Istotną cechą łubinu żółtego mającą wpływ na wysokość uzyskiwanych plonów jest
podatność na wyleganie. Zakres wylegania w głównej mierze zależy od warunków
środowiskowo-glebowych. Jest to również ważna cecha charakteryzująca poszczególne
odmiany. W fazie kwitnienia łubin wylega sporadycznie, znaczne wyleganie obserwuje się
przed zbiorem. Skłonność do wylegania cechuje odmiany: Dukat i Perkoz. Analizując
zdrowotność odmian należy stwierdzić, że łubin może być porażany przez wiele chorób
grzybowych. Choroby te mogą powodować bardzo duże uszkodzenia roślin prowadzące w
skrajnych przypadkach nawet do całkowitego zniszczenia plantacji. Najgroźniejszą z nich jest
antraknoza. Trudności z opanowaniem tej choroby są przyczyną zmniejszenia uprawy łubinu.
Dzięki skutecznej ochronie oraz panującym niesprzyjającym chorobie (mała wilgotność
powietrza, wysokie temperatury) warunkom atmosferycznym ograniczono wystąpienie
antraknozy. W warunkach województwa łódzkiego w ciągu ostatnich trzech lat nie
odnotowano porażenia łubinów. Inną równie niebezpieczną chorobą jest fuzarioza. Najbardziej
odporna jest odmiana Mister. Najmniej imunne na porażenie Fusarium spp. w 2011 roku były
Perkoz, Taper i Talar. Porażenie wirusem wąskolistności w 2012 roku zaobserwowano u odmian
Dukat, Talar i Lord. W poprzednich latach te same odmiany wykazywały skłonność do
porażania tym patogenem.
1
2
3
4
5
6
7
Odmiana
Rok wpisania do
KR Odmian w
Polsce
Kod kraju
pochodzenia
Lp
Typ
wzrostu/termin
tworzenia pędu
głównego
Tabela 1. Łubin żółty. Odmiany badane. Rok zbioru 2012
1
2
3
4
Adres jednostki zachowującej odmianę lub w przypadku
odmiany zagranicznej – pełnomocnika w Polsce
5
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5,
Mister
NK/wcz
2003
PL
63-004 Tulce
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5,
Dukat
NK/wcz
2006
PL
63-004 Tulce
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o., Grupa IHAR” Smolice
Lord
NK/śr-póź
2006
PL
146, 63-740 Kobylin
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5,
Talar
NK/wcz-śr
2008
PL
63-004 Tulce
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5,
●
Baryt
2011
PL
63-004 Tulce
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5,
Taper SK/bwcz-wcz 2002
PL
63-004 Tulce
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice
Perkoz
SK/wcz
2008
PL
146, 63-740 Kobylin
SK- odmiana samokończąca, NK- odmiana niesamokończąca (tradycyjna), bwcz- bardzo wczesny,
wcz-wczesny, wcz-śr- wczesny do średniego, śr-póź - średni do późnego, póź- późny
● – brak danych
2
Tabela 2. Łubin żółty. Wyniki ogólne dla odmian. Rok zbioru 2012.
Lp. Cecha
1
Pełnia wschodów
(data: dzień, miesiąc)
2
Ocena wschodów
(skala 9o)
3
Początek kwitnienia
(data: dzień, miesiąc)
4
Ocena stanu ogólnego
(skala 9o)
5
Wyleganie w fazie początku kwitnienia
(skala 9o)
6
Koniec kwitnienia pędu głównego
(dzień, miesiąc)
7
Koniec kwitnienia „łanu”
(data: dzień, miesiąc)
8
Wyleganie w fazie końca kwitnienia
(skala 9o)
9
Wysokość roślin przed zbiorem
(cm)
10
Wyleganie roślin przed zbiorem
(skala 9o)
11
Porażenie przez fuzariozę
(skala 9o)
12
Porażenie przez antraknozę
(skala 9o)
13
Początek dojrzewania
(data: dzień, miesiąc)
14
Dojrzałość żniwna (pełna)
(data: dzień, miesiąc)
15
Równomierność dojrzewania
(skala 9o)
16
Opadanie strąków podczas zbioru
(skala 9o)
17
Masa 1000 nasion
(g)
18
Wilgotność ziarna podczas zbioru
(%)
19
Plon nasion
(dt/ha)
Sulejów
27.04
7,6
11.06
8,8
9,0
21.06
27.06
9,0
76
8,6
9,0
9,0
21.07
23.07
8,4
6,7
115,3
9,8
24,5
Tabela 3. Łubin żółty. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2012.
SULEJÓW
SDOO
Powiat
Piotrkowski
Kompleks rolniczej przydatności gleby
Pszenny dobry
Klasa bonitacyjna gleby
III a
pH gleby w KCl
6,4
Przedplon
Jęczmień jary
Data siewu
04.04.2012
Obsada nasion (szt/m2)
90-120
Data zbioru
02.08.2012
Nawożenie mineralne - kg/ha
N (kg/ha)
―
P2O5 (kg/ha)
20
K2O (kg/ha)
36
Nawożenie dolistne
―
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (ml/100 kg nasion )
Vitavax 200 FS – 350
Herbicyd (kg/ha,l/ ha)
Afalon Dysp.450 SC + Command 480 EC– 1,0 + 0,2
Fungicyd (l/ha)
Gwarant 500 SC – 2,0
Fungicyd (l/ha)
Gwarant 500 SC – 2,0
3
Tabela 4. Łubin żółty. Plon nasion odmian (%wzorca). Rok zbioru 2012.
Lp.
Odmiana
SDOO Sulejów
Wzorzec (dt z ha)
24,4
odmiany niesamokończące
1
2
Mister
Dukat
3
4
5
Lord
Talar
Baryt
103
106
108
104
108
odmiany samokończące
6
Taper
7
Perkoz
Wzorzec: wszystkie badane odmiany
84
88
Tabela 5. Łubin żółty . Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2012, 2011, 2010.
Lp.
Odmiana
Wzorzec (dt z ha)
2012
2011
2010
2011-2012
2010-2012
24,4
27,8
23,2
26,1
25,1
111
102
105
93
―
108
103
105
99
104
107
104
106
101
―
87
103
1
86
96
2
85
93
3
odmiany niesamokończące
1 Mister
107
103
2 Dukat
105
106
3 Lord
105
108
4 Talar
104
104
5 Baryt
104
108
odmiany samokończące
6 Taper
85
84
7 Perkoz
90
88
Liczba doświadczeń
1
1
Wzorzec: w 2012, 2011 i 2010 roku – wszystkie badane odmiany
4
Tabela 6. Łubin żółty. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru
2012, 2010-2012
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
Wzorzec ( skala 9o)
Fuzarioza
2012
20102012
9,0
Antraknoza
Wąskolistność
2012
20102012
2012
20102012
9,0
9,0
8,4
8,5
0,0
0,0
0,0
0,0
―
0,6
-0,9
-0,4
-0,7
0,3
0,4
-0,7
-0,4
-0,4
―
0,0
0,0
3
0,6
0,6
1
0,5
0,5
3
odmiany niesamokończąca
0,0
0,0
1
Mister
3
0,5
0,0
0,0
2
Dukat
3
0,1
0,0
0,0
3
Lord
3
0,2
0,0
0,0
4
Talar
3
-0,1
0,0
0,0
5
Baryt
2
―
odmiany samokończące
0,0
0,0
6
Taper
3
-0,4
0,0
0,0
7
Perkoz
3
-0,4
Liczba doświadczeń
1
3
1
Wzorzec: w roku 2012, 2011, 2010 – wszystkie badane odmiany
Skala 9o – 9 – oznacza stan najlepszy, 1 – oznacza stan najmniej korzystny
Liczba lat badań
Tabela 7. Łubin żółty. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2012, 2010-2012
Długość
Wyleganie
Wysokość
Masa 1000
okresu
Równomierność
przed
wegetacji
roślin
nasion
dojrzewania
zbiorem
Lp. Odmiana
(liczba
(cm)
(g)
(skala 9o)
dni)
20102010201020102012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
o
Wzorzec (skala 9 )
8,4
8,4
8,6
8,7
109
76,2 69,8 115,3 124,5
1
2
3
4
5
Mister
Dukat
Lord
Talar
Baryt
3
3
3
3
3
0,6
-0,4
-0,4
-1,1
0,3
6
7
Taper
Perkoz
3
3
0,6
0,6
1
Liczba doświadczeń
odmiany niesamokończące
0,3
0,4
0,3
-0,5
-0,9
-0,8
-0,5
0,4
0,3
-0,7
-0,1
0,2
―
0,2
―
odmiany samokończące
0,6
0,4
0,3
0,6
-0,6
-0,6
3
1
3
110
111
112
112
111
1,5
1,6
0,6
2,1
1,1
0,7
0,8
0,1
0,9
―
4,1
-7,7
-5,5
-6,4
-7,2
7,6
-4,0
-5,9
-3,2
―
104
105
1
-7,0
-0,2
1
-6,4
-0,8
3
8,6
14,2
1
0,8
7,3
3
Wyleganie: wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2012, 2011, 2010 - wszystkie
badane odmiany. Długość okresu wegetacji - liczba dni od siewu do dojrzałości żniwnej
5