Raport ewaluacyjny - Asystent - Ośrodek Pomocy Społecznej

RAPORT EWALUACYJNY
Konferencji z dn. 15 maja 2014
pt. Asysta rodzinna – rola i miejsce w lokalnym systemie wsparcia i pomocy rodzinie
zorganizowanej przez Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola m.st. Warszawy
Katarzyna Dobrzyńska
Bogusława Odyniec
Anita Ślusarczyk
Ewa Szatkowska
1
STRESZCZENIE
W dniu 15 maja 2014 roku odbyła się konferencja pod tytułem "Asysta rodzinna - rola
i miejsce w lokalnym systemie wsparcia i pomocy rodzinie" zorganizowana przez Ośrodek Pomocy
Społecznej Dzielnicy Wola m. st. Warszawy w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia
Rodziny. Jednodniowa konferencja odbyła się w godzinach 9.00 - 16.30, w centrum
Charytatywno-Edukacyjnym CARITAS POLSKA, przy ul. Okopowej 55 w Warszawie.
Zawód asystenta rodziny został wprowadzony w życie w 2011 roku, ustawą o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej. Jest to nowy zawód, powołany z myślą o odmiennych
od pracownika socjalnego czy kuratora sądowego zadaniach, funkcjach i kompetencjach. Celem
pracy asystenta rodziny jest ocena, wsparcie i pomoc rodzinie zagrożonej wykluczeniem
społecznym, szczególnie w aspektach: rozwiązywania problemów wychowawczych, motywowania
do podejmowania różnorakich działań, pomocy w planowaniu, dotarciu do specjalistów, pracy
na zasobach członków rodziny itp. Pomimo jasno sprecyzowanych w ustawie zadań asystenta
rodziny, głównym problemem pozostaje brak wiedzy na ten temat ze strony rodzin i instytucji
współpracujących, niedocenianie zawodu, niskie środki finansowe przeznaczane na realizację zadań
asystentów rodziny oraz nadmierna biurokracja.
Projekt współfinansowany był ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego, a jego celem było:
1.
Upowszechnienie wiedzy o asyście rodzinnej (zakres działań, forma pracy,
współpraca z instytucjami), oraz
2.
Poprawa współpracy z pracownikami lokalnych placówek pracujących z/na rzecz
dziecka i rodziny
Prelegenci zaproszeni z różnych części Polski, jak również z lokalnych instytucji poruszali
na konferencji tematy:
✔
asystentury rodzinnej
✔
środowiskowych programów wsparcia i pomocy rodzinie
✔
superwizji
✔
traumy dzieci
✔
roli i miejsca asystenta rodziny w lokalnym systemie wsparcia rodziny
Głównym celem badania ewaluacyjnego było zbadanie przebiegu i treści konferencji pod
kątem trzech wybranych przez ewaluatora kryteriów Polskiego Towarzystwa Ewaluacyjnego,
2
tj.: skuteczności, trafności, użyteczności. W badaniu zastosowano technikę ankietową, za pomocą
której przebadano uczestników konferencji oraz obserwację uczestniczącą. Raport w głównej
mierze opiera się jednak na wnioskach zgromadzonych podczas analizy ankiet, a obserwacje
ewaluatora pełniły jedynie funkcję dodatkową i dopełniającą.
Analiza wyników badania wykazała, że konferencja spełniła oczekiwania uczestników.
Reakcje dotyczące zarówno treści merytorycznych jak i aspektów techniczno-organizacyjnych były
bardzo pozytywne, a niewielkie niedociągnięcia wskazywane w ankietach można uznać za zjawisko
marginalne.
Konferencja wzbudziła duże zainteresowanie – przybyło więcej osób, niż się początkowo
spodziewano, a uczestnicy wskazywali na aktualność i przydatność poruszonego tematu (patrz
str. 14).
Ponad 90% uczestników pozytywnie oceniło treści merytoryczne przedstawione przez
prelegentów, uznając je za pomocne w pracy zawodowej i poszerzające wiedzę (patrz str. 17). Sami
prelegenci zaś uzyskali wysokie noty (większość ocen plasowała się w skali powyżej 4,0 – patrz
str. 13 – 16).
Ponad połowa gości była zadowolona z przebiegu konferencji oraz innych aspektów
organizacyjnych wskazując brak rozbieżności pomiędzy ich oczekiwaniami, a zastaną
rzeczywistością (patrz str. 17). 70% uczestników nie sugeruje żadnych braków ani nie rekomenduje
żadnych zmian na przyszłość (patrz str. 18), a jedynie apeluje o kolejne tego typu wydarzenia (patrz
str. 22).
Najważniejsze rekomendacje ewaluatora dotyczą jedynie aspektów organizacyjnych projektu.
Nietrafionym pomysłem było rozdzielenie gości do dwóch oddzielnych sal konferencyjnych.
Na przyszłość,
zalecamy
dobór
sali
wykładowej
bardziej
adekwatny
do
liczby
przybyłych/spodziewanych uczestników (patrz. str. 21).
Ważną dla gości była możliwość zadawania pytań, wypowiedzenia się oraz głębszej dyskusji
po każdym z wystąpień prelegentów, dlatego przy planowaniu następnej konferencji zalecamy
bardziej interaktywną formę.
3
SPIS TREŚCI
STRESZCZENIE …........................................................................................................................... 2
WSTĘP …........................................................................................................................................... 5
Metodologia badania ........................................................................................................................ 10
Analiza ankiety ewaluacyjnej ........................................................................................................... 12
Wnioski i rekomendacje.................................................................................................................... 21
ANEKS.............................................................................................................................................. 23
4
WSTĘP
Funkcja asystenta rodziny została wprowadzona ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej1. Jest to nowe rozwiązanie, w założeniu asystent ma pełnić
odmienną rolę niż pracownik socjalny. Asystent ma być bliżej rodziny i jej problemów, a jego
nienormowany i elastyczny czas pracy powinien odpowiadać rytmowi życia rodziny i jej
faktycznych potrzeb. Zadaniem asystenta jest wspieranie rodziny przez pewien czas po to,
aby w przyszłości była zdolna do samodzielnego pokonywania trudności życiowych, zwłaszcza
tych dotyczących opieki i wychowywania dzieci2.
Asystent rodziny pomaga rodzinie przy wdrażaniu odpowiednich postaw życiowych wszystkich
jej członków. Określa on wspólnie z rodziną sposób wyjścia z trudnej sytuacji życiowej, ustalając
mocne strony danej rodziny oraz kolejność działań, które będą podejmowane. Asystent motywuje
rodzinę do aktywnego współdziałania w celu zrealizowania powziętego planu. Ostatecznie to sama
rodzina pracuje na zmianę oraz na odniesienie swojego sukcesu3.
Zadania asystenta rodziny są określone przez art. 15 ust. 1 Ustawy o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej. Jego praca polega na pełnym wpieraniu rodziny z dziećmi, której
zagraża wykluczenie społeczne. Wspieranie to powinno obywać się poprzez podniesienie
samooceny osób w danej rodzinie oraz rozbudzenie w nich wiary we własne siły i możliwości.
Asystent pomaga rodzinie również w wykonywaniu najprostszych czynności domowych czy
załatwianiu spraw urzędowych. Jednakże nadrzędnym celem pracy asystenta rodziny jest
niedopuszczenie do umieszczenia dzieci w opiece zastępczej poprzez pomoc rodzinie, aby była
zdolna do wychowywania dzieci dzięki osiągnięciu podstawowego pułapu stabilności życiowej.
Jednakże może zdarzyć się tak, że pomimo pracy asystenta dzieci zostają umieszczane
w placówkach zastępczych. Wtedy asystent oprócz pracy z daną rodziną, współpracuje również
z koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej bądź z rodziną zastępczą.
Asystentura rodzinna, jak wskazano wyżej, jest nową, wprowadzoną od początku 2012 roku
formą pracy z rodziną przeżywającą pewne trudności w realizowaniu funkcji opiekuńczo
wychowawczej. W 2013 roku Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej przeprowadziło badanie
dotyczące asystentury rodziny, a raport z badania pt. „Ocena stanu realizacji zadań gminy
w zakresie
funkcjonowania
asystenta
rodziny
oraz
modelu
pracy
asystenta
rodziny
z uwzględnieniem specyfiki miast i gmin województwa mazowieckiego” opublikowało
1
2
3
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. 2011, Nr 149, poz. 887.
A.Dunajska, D.Dunajska, B.Klein, Asystentura w pomocy społecznej, Verlag Dashofer, Warszawa 2011, s. 37 – 38.
Asystent rodziny, http://www.opsboguszow.pl/asystentrodziny, dostęp: maj 2014.
5
w Biuletynie Informacyjnego Obserwatorium Integracji Społecznej. Zaprezentowany w biuletynie
materiał
z
przeprowadzonego
badania
jest
bardzo
cenną
informacją
oraz
motywuje
do obszerniejszego wykorzystania asysty rodzinnej w bieżącej pracy, która jest prowadzona
na rzecz rodziny i dziecka. W opublikowanym raporcie sformułowano wnioski uzyskane
na podstawie wyników badań, które warto zacytować.
3. Nadmierna biurokracja, duża liczba dokumentów do wypełnienia, powodują, że asystenci
rodziny mają mniej czasu na pracę z rodzinami potrzebującymi wsparcia.
4. Mimo, iż asystenci rodziny posiadają odpowiednie wykształcenie oraz staż pracy z dziećmi
i rodziną, a także w większości przeszli różnorodne, wielotematyczne kursy i szkolenia,
uważają oni, iż aby ich działania były skuteczniejsze, muszą stale podnosić swoje
kwalifikacje i umiejętności.
5. Zarówno rodziny, jak i instytucje, z którymi współpracują asystenci rodziny, nie znają roli
i zadań asystenta rodziny.
6. Brak niezbędnych narzędzi pracy asystenta rodziny. Niskie środki finansowe przeznaczone
na realizację zadań asystenta rodziny.
7. Brak specjalistycznych instytucji wspierających dzieci i rodziny, szczególnie w mniejszych
miejscowościach4.
W świetle wymienionych wyżej wniosków wydaje się, że warto podejmować próby określenia
kluczowych zadań asystentów rodziny, zasadniczych pól współpracy asysty rodzinnej z innymi
instytucjami czy próby odpowiedzi na inne nurtujące, niejasne aspekty dotyczące asystentury
rodziny. W omawianej dziedzinie występuje wiele wątpliwości, rodzą się coraz to nowe pytania.
Dlatego też starania usystematyzowania wiedzy podejmuje się podczas organizowanych zjazdów
asystentów rodziny, szkoleń czy konferencji.
Przebieg konferencji
Dnia 15 maja 2014 r. w Warszawie odbyła się konferencja zorganizowana przez Ośrodek
Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola m.st. Warszawy pt. „Asysta rodzinna – rola i miejsce
w lokalnym systemie wsparcia i pomocy rodzinie”. Wydarzenie miało miejsce w siedzibie Caritasu
przy ulicy Okopowej 55. Cele konferencji zostały sformułowane w następujący sposób:
upowszechnienie wiedzy o asyście rodzinnej (zakres działań, forma pracy, współpraca
z instytucjami) oraz poprawa współpracy z pracownikami lokalnych placówek pracujących
4
Biuletyn Informacyjny Obserwatorium Integracji Społecznej, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, nr 1/2013,
w: http://ois.mazowsze.pl/sites/default/files/badania/Biuletyn%20nr%201_0.pdf, dostęp: maj 2014.
6
z/na rzecz dziecka i rodziny.
Konferencja rozpoczęła się o godzinie 9.00 powitaniem pani Bogusławy Biedrzyckiej, która
pełni funkcję dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej na Woli. Następnie pani Elżbieta Lesiak,
kierownik Działu Wsparcia i Pomocy Rodzinie, oraz pani Kamila Zieleniak-Makowska,
koordynator projektu systemowego „Wola aktywnej integracji” i pracownik Ośrodka Pomocy
Społecznej Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, zaprezentowały gościom środowiskowe programy
wsparcia i pomocy rodzinie, które są realizowane w OPS Wola.
O godzinie 9.30 rozpoczął się półtoragodzinny wykład dr hab. Izabeli Krasiejko
pt. „Asystentura rodziny – wspieranie czy wymuszanie?”. Pani Izabela jest związana z Akademią
im. Jana Długosza w Częstochowie jako badacz oraz nauczyciel akademicki. Pani Izabela Krasiejko
pracuje również jako trenerka szkoląca asystentów rodziny w Polskim Instytucie Mediacji
i Integracji Społecznej oraz jest autorką wielu publikacji dotyczących pracy z rodziną oraz
asystentury rodziny. Jej wykład był zaprezentowaniem teoretycznych aspektów dotyczących
asystentów rodziny. Pani Krasiejko wyjaśniała, kim jest asystent rodziny jako nowa służba
społeczna w systemie pomocy społecznej rodzinie, porównując stan obecny oraz ten, który był
w projektach innowacyjnych przed 2012 r. Ponadto pani Krasiejko w swoim wykładzie
prezentowała podstawowe metody pracy asystenta rodziny, cechy centralne asystentury, etapy
metodycznego
działania
asystenta,
warunki
sprzyjające
i
niesprzyjające
dochodzeniu
do profesjonalności zawodu asystenta rodziny. Pani Krasiejko wskazała, kim powinien, a kim
nie powinien być asystent rodziny oraz podjęła próbę zastanowienia się na tym, czy biurokracja jest
zagrożeniem dla pracy asystenta.
O godzinie 11.00 odbyła się przerwa kawowa. Goście mieli możliwość chwilowego
odpoczynku oraz rozmów we własnym gronie. Do dyspozycji uczestników konferencji były ciepłe
napoje, woda oraz ciasteczka dla osłody. Po piętnastominutowej przerwie rozpoczęła się
prezentacja pani Emilii Frąckiewicz, koordynatora asystentów rodziny OPS na Woli oraz pani
Edyty Gogół, asystentki rodziny również pracującej w wyżej wskazanej instytucji. Panie
zaprezentowały asystę rodzinną w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola, pokazując liczbę
dzieci oraz środowisk, z którymi współpracują asystenci, strukturę rodzin oraz ich trudności. Panie
przedstawiły również problemy klientów OPS na Woli, działania podejmowane przez asystentów,
trudności, z którymi się spotykają w swojej pracy, a także zaprezentowały efekty pracy asystenta
wpływające na polepszenie sytuacji bytowej i rodzinnej oraz pozytywne zmiany w zakresie
funkcjonowania psycho-społecznego klientów. Następnie po zakończeniu prezentacji pani
Frąckiewicz i pani Gogół odbył się wykład pana Tomasz Świtka. Pan Świtek jest pracownikiem
Centrum PSR, superwizorem oraz trenerem IASTI. Ponadto Pan Świtek jest specjalistą
7
psychoterapii uzależnień i przeciwdziałania przemocy w rodzinie, posiadaczem certyfikatu
Instytutu Korzybskiego w Belgii w zakresie terapii skoncentrowanej oraz autorem wielu publikacji
dotyczących podejścia skoncentrowanego na rozwiązaniach. Pan Tomasz Świtek wygłosił wykład
przedstawiający asystenta rodziny z perspektywy superwizora. Wykład został zaprezentowany
w niekonwencjonalny sposób z wykorzystaniem interesujących przykładów z życia codziennego
i humorystycznego podejścia pozwalającego lepiej zrozumieć omawiane kwestie.
O godzinie 12.30 odbyła się kolejna piętnastominutowa przerwa kawowa, po której swój
wykład wygłosiła dr n. med. Joanna Cielecka – Kuszyk. Pani Cielecka – Kuszyk jest prezesem
zarządu Fundacji MEDERI, będącej Partnerem OPS w realizacji projektu „Wola aktywnej
integracji. Pani doktor nauk medycznych, pediatra realizuje program przeciwdziałania przemocy
w warszawskich dzielnicach, jest twórczynią autorskich programów profilaktycznych i wczesnej
interwencji dla przedszkoli, żłobków oraz programów środowiskowych, a także jest adiunktem
w Instytucie „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie. Pani Cielecka – Kuszyk
wygłosiła wykład pt. „Psychopatologia rozwoju dziecka jako skutek traumatycznych przeżyć
w rodzinie”, w którym zaprezentowała definicję przeżyć traumatycznych, czynniki traumatyzacji,
cechy charakterystyczne traumy, reakcje na traumę, następstwa traumatyzacji, wtórne objawy
traumy, a także skutki traumatyzacji w rodzinie w przypadku przemocy między rodzicami
czy w stosunku do dzieci.
Kolejnym punktem konferencji był wykład pana Leszka Drozdowskiego. Pan Drozdowski
współpracuje z Narodową Siecią Leczenia Zaburzeń Regulacji Emocji i Stresu Traumatycznego
Dzieci i Młodzieży, jest członkiem Polskiego Towarzystwa Badań i Leczenia Traumy i Dysocjacji
Dzieci i Młodzieży, terapeutą, trenerem, autorem publikacji z zakresu pracy z dzieckiem i rodziną
oraz metod pracy systemowej – interdyscyplinarnej. Pan Leszek Drozdowski prowadzi również
praktykę kliniczną i działalność naukową w Centrum Opieki nad Dzieckiem i Rodziną
w Warszawie. Wykład pt. „Rola asystenta rodziny w procesie diagnozy i oddziaływań
terapeutycznych wobec dzieci po traumie” przedstawiał propozycję współczesnej definicji
dysocjacji oraz najbardziej znane modele dysocjacji, analizę dysocjacji, typologię zjawisk
i zaburzeń dysocjacyjnych, model i standardy diagnozy oraz oddziaływań terapeutycznych, a także
wyniki polskich badań nad dysocjacją i propozycje przyszłych działań badawczych.
Po wszystkich wykładach goście obecni na konferencji zostali zaproszeni na obiad
zorganizowany w siedzibie Caritasu przez firmę cateringową. Obiad składał się z dwóch dań
i deseru, przy czym warto wspomnieć, że istniała możliwość wyboru dania wegetariańskiego,
co świadczy o wysokiej dbałości o uczestników. Po przerwie posiłkowej zaplanowano panel
dyskusyjny pt. „Miejsce asystenta rodziny w lokalnym systemie wsparcia i pomocy rodzinie”.
8
Moderatorem dyskusji była pani Olga Filipiak – Wadas, zastępca dyrektora Ośrodka Pomocy
Społecznej Dzielnicy Wola m.st. Warszawy oraz członkini zarządu Stowarzyszenia Samorządowych
Ośrodków Pomocy Społecznej FORUM. Uczestniczkami panelu były: pani dr hab. Izabela
Krasiejko, pani Agnieszka Oracz – Zawistowska, zastępca kierownika działu I Zespołu
ds. rodzinnej pieczy zastępczej Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie, pani Ewa Majzer,
kurator zawodowy, pani Anna Moskal, kierownik świetlicy socjoterapeutycznej Caritas
Archidiecezji Warszawskiej, pani Grażyna Liberadzka, pedagog szkolny, pani Jolanta Kurowska,
starszy pracownik socjalny w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola m. st. Warszawy
oraz pani Edyta Gogół, asystentka rodziny. Podczas dyskusji panelowej początkowo uczestniczki
panelu przedstawiły swoje miejsce pracy, wskazały, czym się zajmują oraz kim są klienci instytucji,
w których pracują. Uczestniczki wypowiadały się na temat swoich spostrzeżeń dotyczących pracy
asystentów rodziny, potrzeb klientów oraz swoich potrzeb zawodowych związanych z asystenturą
rodziny. Następnie każdy z gości miał możliwość zadawania pytań do uczestniczek panelu. Zadano
kilka pytań, a odpowiedzi na nie udzielone zdawały się usatysfakcjonować pytających. Wydaje się,
że jedynym minusem panelu dyskusyjnego było to, że trwał zbyt krótko – szybko wybiła godzina
16.30, na którą zaplanowano koniec konferencji.
9
Metodologia badania
Ewaluator, zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ewaluacyjnego odpowiednio
wcześniej uzgodnił z podmiotem zlecającym zadania ewaluatora, zakres badania oraz przedmiot
ewaluacji5.
Kwestią kluczową, a więc celem głównym przeprowadzonej ewaluacji było zbadanie przebiegu
i treści konferencji pod kątem trzech wybranych przez ewaluatora kryteriów PTE:
 skuteczności (czyli na ile rezultaty i wpływ programu przyczyniły się do osiągnięcia jego
celów),
 trafności (czyli w jakim stopniu cele programu odpowiadają potrzebom jego adresatów),
 użyteczności (czyli na ile rezultaty i wpływ programu zaspokajają potrzeby jego adresatów),
przy czym w ocenie pod względem skuteczności uwzględniono aspekty organizacyjno-techniczne,
zaś w kryterium użyteczności - aspekty merytoryczne.
Cele szczegółowe zaś dotyczyły:
 zbadania, na ile treści omawiane na konferencji przyczyniły się do osiągnięcia jej celów
 zbadania w jakim stopniu cele konferencji odpowiadały potrzebom jej uczestników
 zbadania, na ile treści przekazywane na konferencji zaspokajają potrzeby uczestników
 zbadania poziomu zadowolenia członków konferencji z jej przebiegu, czyli kwestii
organizacyjnych, technicznych.
W badaniu zastosowano triangulację, czyli połączenie różnych metod badawczych - zarówno
metodę ilościową jak i jakościową, mianowicie: technikę ankietową oraz obserwację uczestniczącą.
Raport w głównej mierze opierał się na metodzie ilościowej czyli badaniu ankietowym,
a dokładnie badaniu za pomocą ankiety papierowej samodzielnie wypełnianej przez respondenta
(PSAQ), która przed rozpoczęciem konferencji została rozdana wszystkim uczestnikom wraz
z materiałami konferencyjnymi. Aby uzyskać zwrot możliwie jak największej ilości ankiet,
beneficjenci co jakiś czas byli zachęcani i motywowani zarówno przez organizatorów konferencji
jak również przez ewaluatora do wypełnienia kwestionariusza. Ostatecznie udało się uzyskać
100 wypełnionych ankiet spośród 160 rozdanych, co łącznie dało zwrot w ilości 62,5%, czyniąc
tym samym grupę respondentów reprezentatywną.
Przebadanymi beneficjentami byli pracownicy oraz współpracujący z różnych instytucji
5
Standardy ewaluacji. Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa 2008, s. 3
10
publicznych i organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie Warszawy.
Ankieta miała na celu ocenę przede wszystkim aspektów merytorycznych, ale również
aspektów organizacyjno-technicznych, takich jak: ocena trafności i zainteresowania tematem
konferencji, tematami poruszanymi na wykładach; ocena jakości i merytoryki przeprowadzonych
wykładów, sposobu prowadzenia wykładów, przydatności wiedzy zdobytej podczas konferencji,
przebiegu konferencji, ogólnego zadowolenia uczestników konferencji; wskazanie słabych
i mocnych stron konferencji oraz ocena wyposażenia i wyżywienia.
Ankieta PSAQ do badania została dołączona w formie aneksu do niniejszego raportu.
Kolejnym i ostatnim wykorzystanym narzędziem była obserwacja uczestnicząca, którą
umożliwiło uczestnictwo ewaluatora w ocenianej konferencji. Założeniem badania obserwacyjnego
było poznanie zachowań i reakcji uczestników konferencji, indywidualny wgląd i bieżąca ocena
badanych aspektów.
11
Analiza ankiety ewaluacyjnej
W konferencji wzięły udział przede wszystkim kobiety, mężczyzn było zaledwie 6%.
Najliczniej reprezentowane grupy wiekowe to osoby między 26 a 35 rokiem życia (37%) i między
36 a 45 rokiem życia (36%). Te dwie grupy stanowiły prawie ¾ uczestników konferencji. Najmniej
licznie reprezentowane były najwyższa i najniższa grupa wiekowa, poniżej 25 roku życia i powyżej
56 roku życia. Prawie wszyscy uczestnicy konferencji ukończyli studia wyższe, na 10 osób
9 na poziomie studiów magisterskich.
W konferencji udział wzięli przede wszystkim pracownicy Ośrodków Pomocy Społecznej
(2/3 uczestników). Następne dość licznie prezentowane miejsca pracy to szkoła oraz Warszawskie
Centrum Pomocy Rodzinie (po 7%). Pozostałe 12% ankietowanych pracuje w żłobkach,
organizacjach samorządowych, przedszkolach, Domach Dziecka, świetlicach środowiskowych,
poradniach, Sądzie Rejonowym. Jeśli chodzi o zajmowane stanowiska, padły następujące
odpowiedzi: przed wszystkim asystent rodziny (27%), następnie pracownik socjalny, specjalista
pracy socjalnej (26%), stanowisko kierownicze, dyrektor (20%), pedagog, psycholog (12%),
nauczyciel (3%), doradca zawodowy (1%), kurator zawodowy (1%).
12
Uczestnicy konferencji mieli możliwość oceny w skali od 1 – 5 każdej prelekcji, biorąc pod
uwagę różne kwestie. Odpowiedzi na te pytania zostały zsumowane oraz uśrednione, żeby
przedstawić je w sposób jasny i czytelny na wykresach.
Wykres przedstawia na ile (w skali od 1 do 5) treść wykładu odpowiadała oczekiwaniom
beneficjentów. Wyniki są bardzo wyrównane, żaden wykład nie otrzymał oceny niższej niż 4.
Wykład pana Leszka Drozdowskiego dostał średnią ocenę 4,25, a pani Elżbiety Lesiak i pani
Kamili Zieleniak-Makowskiej 4,3. Najlepiej wypadł wykład pana Tomasza Świtka, otrzymał
średnią ocenę 4,8.
13
Następny wykres przestawia na ile (w skali od 1 do 5) sposób przekazywania informacji
podczas prelekcji był jasny i zrozumiały. Podobnie jak w poprzednim wypadku, wyniki są bardzo
wyrównane, żaden wykład nie otrzymał oceny niższej niż 4,5. Odróżnia się średnia ocena wykładu
pana Tomasza Świtka, która wynosi 4,9. Pozostali prelegenci w ocenie uczestników ankiety
utrzymywali równy poziom przekazywania informacji na wysokości 4,5 – 4,6.
Poniższy wykres przedstawia na ile (w skali od 1 do 5) beneficjenci byli zainteresowani
tematem wykładu. Wszystkie wykłady zostały ocenione wysoko, powyżej 4. Najsłabiej pod tym
względem wypadła prelekcja pani Elżbiety Lesiak i pani Kamili Zieleniak-Makowskiej. Najlepiej
oceniono tu wykłady pani Izabeli Krasiejko (4,7) oraz pana Tomasza Świtka (4,9).
14
Poniższy wykres przedstawia na ile (w skali od 1 do 5) temat wykładu został omówiony w
sposób wyczerpujący. W tym wypadku oceny poszczególnych prelegentów bardziej się różnią.
Najsłabiej oceniono wykład pani Emilii Frąckiewicz i pani Edyty Gogół (3,9). Nieco lepiej
oceniono wypowiedź pana Leszka Drozdowskiego (4,0), pani Joanny Kuszyk (4,3). Najbardziej
wyczerpująco temat omówili: pani Elżbieta Lesiak i pani Kamila Zieleniak-Makowska (4,5), pani
Izabela Krasiejko (4,6) oraz pan Tomasz Świtek (4,6).
Następny wykres przedstawia ocenę treści merytorycznej wykładu (w skali od 1 do 5). Pod
tym względem najniżej oceniono Leszka Drozdowkiego (4,2). Coraz wyższe oceny otrzymali: pani
Elżbieta Lesiak i pani Kamila Zieleniak-Makowska (4,4), pani Emilia Frąckiewicz i pani Edyta
Gogół (4,5), pani Joanna Kuszyk (4,6), pani Izabela Krasiejko (4,7) i pan Tomasz Świtek (4,8).
15
Następny wykres przedstawia ocenę sposobu prowadzenia wykładu (w skali od 1 do 5).
Również w tym wypadku pan Leszek Drozdowski otrzymał najniższe noty (4,16), niewiele wyżej
oceniono wykład pani Elżbiety Lesiak i pani Kamili Zieleniak-Makowskiej (4,2). Pod tym
względem najlepiej wypada wykład pana Tomasza Świtka (4,9), niewiele mniej punktów otrzymała
też pani Izabela Krasiejko (4,7).
Po podsumowaniu wszystkich cząstkowych ocen z poszczególnych kategorii, ogólna ocena
prelegentów i ich wykładów przedstawia się następująco. Wszyscy wykładowcy otrzymali średnią
ocenę powyżej 4. W kolejności od najniższej oceny: pan Leszek Drozdowski (4,35), pani Elżbieta
Lesiak i pani Kamila Zieleniak-Makowska (4,38), pani Emilia Frąckiewicz i pani Edyta
Gogół (4,42), pani Joanna Kuszyk (4,49), pani Izabela Krasiejko (4,7), pan Tomasz Świtek (4,8).
16
Uczestnicy otrzymali program, z którym mogli się zapoznać, a następnie śledzić przebieg
konferencji. Według odpowiedzi ankietowanych konferencja przebiegła według planu, tylko jedna
osoba wyraziła odmienne zdanie. Program konferencji odpowiadał uczestnikom, ponad połowa
ankietowanych oczekiwała tego, co się na konferencji wydarzyło, nieco mniej niż połowa
oczekiwała takiego lub podobnego przebiegu konferencji, nikt nie wyraził się o przebiegu
konferencji negatywnie.
Jeśli chodzi o aspekt merytoryczny, treści przekazywane na konferencji, uczestnicy
wypowiadali się również bardzo pozytywnie. 95% ankietowanych zaznaczyło, że treści usłyszane
na konferencji będą pomocne w ich dalszej pracy zawodowej, 92% uważa, że konferencja
poszerzyła wiedzę na tematy przydatne przy diagnozowaniu sytuacji dziecka i rodziny. Pewna
rozbieżność pojawia się przy pytaniu o wiedzę na temat form, metod pracy z rodziną. 83%
uczestników zaznaczyło, że ich wiedza na ten temat poszerzyła się, 15% zaś udzieliło odpowiedzi
przeczącej. Aż 94% ankietowanych dzięki konferencji poznało lepiej ofertę Ośrodka Pomocy
Społecznej, konferencja przybliżyła funkcje i zadania asystenta rodziny według 96%
ankietowanych, konferencja przybliżyła zakres możliwej współpracy reprezentowanej przez Pana/i
instytucji z asystentem rodziny 93% uczestników konferencji.
17
(Dane w %)
tak
Czy wiedza zdobyta na konferencji
będzie przydatna Panu/i w dalszej pracy
zawodowej?
58
37
3
-
Czy konferencja poszerzyła wiedzę na
tematy przydatne przy diagnozowaniu
sytuacji dziecka i rodziny?
48
44
6
-
Czy konferencja poszerzyła wiedzę na
temat form, metod pracy z rodziną?
41
42
10
5
2
Czy konferencja przybliżyła ofertę
Ośrodka Pomocy Społecznej?
65
29
3
1 (była
znana)
2
1
Czy konferencja przybliżyła funkcje i
zadania asystenta rodziny?
Czy konferencja przybliżyła zakres
możliwej współpracy reprezentowanej
przez Pana/i instytucji z asystentem
rodziny?
raczej tak raczej nie
nie
69
27
2
1 (były
znane)
52
41
4
-
BRAK
ODP.
2
2
3
Zaledwie trzy osoby nie dowiedziały się na konferencji niczego nowego, nieco więcej osób
zaznaczyło, że ich zdaniem w konferencji zabrakło jakiś treści i należałoby w niej coś zmienić
(ok. 20%). Nadal jednak większość (ok. 70% ) była z treści konferencji zadowolona i nie sugeruje
wprowadzania zmian w przyszłości.
18
Uczestnicy konferencji zostali również zapytani o ocenę aspektów praktycznych i
technicznych konferencji, w skali od 1 do 5. Padały głównie najwyższe oceny, 4 i 5. Wykres
przedstawia zebrane odpowiedzi i wyciągniętą z nich średnią. Wyposażenie sali, organizacja i
lokalizacja konferencji właściwie nie obudziła zastrzeżeń. Trochę mniej uczestnikom konferencji
podobało się wyżywienie i prezentowane materiały.
Ocena
1
Ocena
2
Ocena
3
Ocena
4
Ocena
5
BRAK
ODP.
ORGANIZACJA
KONFERENCJI
1
-
1
17
79
2
WYPOSAŻENIE
SALI
1
-
1
14
82
2
4
33
59
3
PREZENTOWA
NE
MATERIAŁY
1
WYŻYWIENIE
LOKALIZACJA
KONFERENCJI
1
1
4
19
57
18
1
-
2
13
82
2
19
20
Wnioski i rekomendacje
Pierwszym wnioskiem wynikającym z odpowiedzi uczestników i obserwacji ewaluatorów,
jest to, że sam temat konferencji był dobrze sformułowany, a sama konferencja była bardzo
przydatna. Asystent rodziny to nowy zawód, którego kompetencje, zakres zadań i obowiązków
wciąż budzą wiele wątpliwości, szczególnie biorąc pod uwagę pewne zbieżności z pracą
i zadaniami pracownika socjalnego.
Można by powiedzieć, że organizatorzy konferencji zdawali sobie z tego doskonale sprawę.
Tematy szczegółowe wykładów realizujące główny temat konferencji były przemyślane
i dopracowane. Do materiałów konferencyjnych dodano tabelkę z porównaniem zadań asystenta
rodzinnego, pracownika socjalnego i kuratora, która jak się okazało była bardzo dobrym pomysłem
i spowodowała pewne ożywienie uczestników konferencji. Wypowiadali się o tym nastepująco:
✔ Ciekawe są dla mnie kwestie związane z profilem kompetencyjnym/osobowościowym nowo
formującego się zawodu jakim jest asystent rodziny.
✔ Chciałam wymienić się doświadczeniami z innymi asystentami rodziny.
✔ Chciałam zrozumieć specyfikę stanowiska pracy asystenta rodziny.
✔ Jestem asystentem rodziny i interesuje mnie teraźniejszość i przyszłość tego zawodu.
✔ [Konferencja umożliwiła mi]poznanie różnych perspektyw widzenia roli asystenta rodziny.
✔ Lepsze poznanie charakteru pracy asystenta.
✔ Poszerzenie i usystematyzowanie informacji posiadanych na temat pracy i zadań asystenta
rodziny.
Potwierdzeniem, że konferencja wzbudziła duże zainteresowanie był także fakt, iż przybyło
na nią więcej osób, niż się początkowo spodziewano.
Z analizy ankiety wynika, że ponad 90% uczestników pozytywnie oceniło treści
merytoryczne przedstawione przez prelegentów, uznając je za pomocne w pracy zawodowej
i poszerzające wiedzę. Sami prelegenci zaś wykazali się dużą wiedzą i umiejętnością prowadzenia
wykładów, a ich kompetencje zostały wysoko ocenione w badaniu ankietowym. Potwierdzają
to także opinie wpisane w dodatkowych uwagach:
✔ Trafiony temat i sposób omówienia, świetny dobór prowadzących.
✔ Dr Krasiejko jest dla mnie dużym autorytetem (…).
✔ [Zabrakło] większej ilości czasu na wykład dr Kuszyk, Tomasza Świtka oraz prof. Leszka
Drozdowskiego.
Większość (ponad 50%) gości była zadowolona również z aspektów techniczno21
organizacyjnych konferencji wskazując brak rozbieżności pomiędzy ich oczekiwaniami a zastaną
rzeczywistością oraz nie sugerowali żadnych braków ani nie zalecali znaczących zmian
na przyszłość. Padły pojedyncze krytyczne uwagi na temat cateringu oraz materiałów
konferencyjnych:
✔ [Należałoby poprawić] catering w czasie przerw.
✔ Prezentacje były miejscami nieczytelne, mogłyby być też dołączone materiały towarzyszące
a nie tylko prezentacje.
Naszą rekomendacją jest, żeby przy organizacji kolejnych konferencji unikać rozdzielania
uczestników. Dużym problemem było prowadzenie konferencji w dwóch salach. Sala powinna być
jedna, na tyle duża aby wszyscy uczestnicy się w niej pomieścili. Należy rozważyć organizację
konferencji w innym budynku, jeśli nie ma takich warunków w centrum Caritas, a być może
powinno się przeorganizować układ krzeseł na sali, aby zmieściło się więcej osób; w ostateczności
należy rozważyć zaproszenie mniejszej liczby osób, żeby mieć pewność, że wszyscy zmieszczą się
w jednej sali.
Uczestnicy wypowiadali się o tym następująco:
✔ Utrudnieniem było uczestniczenie w konferencji w drugiej sali.
✔ Dwie sale to zły pomysł.
✔ Lepsza byłaby jedna wspólna sala, trudno słucha się wykładów nie widząc prowadzących.
✔ [Przydałoby się] więcej miejsc siedzących.
Kolejny ważna rekomendacja jest następująca: przy następnej konferencji warto byłoby
przeznaczyć więcej czasu na dyskusję i pytania od uczestników konferencji. Kilkoro uczestników
zaznaczyło, że zabrakło takiej możliwości. Dobrym rozwiązaniem w tym wypadku byłoby
np. przeznaczenie 10 minut na dyskusję po każdym wykładzie, dodatkowo nie zapominać,
aby po każdym wykładzie prowadzący bądź moderator konferencji pytał uczestników o opinie,
komentarze i ewentualne pytania.
Uczestnicy konferencji wypowiadali się o tym następująco:
✔ Zabrakło możliwości zadawania pytań po odczycie prelegenta.
✔ Zabrakło bezpośredniej i pogłębionej dyskusji.
✔ [Należałoby} wydłużyć panel dyskusyjny, by móc dyskutować o sprawach trudnych.
Podobnie, wielu uczestników konferencji zauważyło brak podejścia praktycznego do tematu,
zajęć warsztatowych. Rekomendujemy zatem, aby na przyszłość była możliwość wzięcia udziału
22
w warsztatach dla wszystkich uczestników konferencji.
Uczestnicy konferencji wypowiadali się o tym następująco:
✔ [Zabrakło] możliwości warsztatowej pracy, poznania osobistego innych asystentów.
✔ Zabrakło metod pracy [w ujęciu praktycznym].
W ankietach kilkakrotnie wskazywano na problem z temperaturą pomieszczenia
konferencyjnego oraz dostępem do świeżego powietrza. Część ankietowanych odczuwała chłód
przy jednoczesnym odczuciu duszności, dlatego na przyszłość (jeśli konferencja miałaby się
odbywać w podobnej porze roku) zalecamy zmniejszenie klimatyzacji lub rezygnację z niej
na rzecz naturalnego, świeżego powietrza z otwartych okien.
✔ Trochę za zimno na sali.
✔ [Należałoby poprawić] kwestię powietrza.
Dla niektórych uczestników ważnym aspektem była możliwość otrzymania zaświadczenia
potwierdzającego uczestnictwo w konferencji. Zalecamy na przyszłość, aby udostępnili Państwo
taką możliwość wszystkim chętnym oraz odnotowując zgłoszenia na przykład podczas rejestracji.
Prócz tego, reakcje uczestników konferencji były bardzo pozytywne, więc jedną
z rekomendacji, często z resztą wskazywaną w ankietach, jest większa ilość takich konferencji
i takich aktualnych oraz potrzebnych tematów.
Uczestnicy konferencji wypowiadali się o tym następująco:
✔ Proszę o więcej.
✔ Powodzenia, czekam na kolejne spotkanie.
✔ Konferencja bardzo dobrze zorganizowana, przebieg jej zgodny z planem, prelegenci
przygotowani.
✔ Zawsze może być lepiej, jednak dzisiaj było na 5.
✔ Dzięki! było świetnie.
23
ANEKS
ANKIETA EWALUACYJNA
Szanowni Państwo,
jesteśmy studentkami Instytutu Polityki Społecznej na Uniwersytecie Warszawskim, na kierunkach
Nauki o Rodzinie i Polityka Społeczna. Niniejsza ankieta jest przeprowadzana w celach naukowych
w ramach badań ewaluacyjnych konferencji „Asysta rodzinna jako jedna ze środowiskowych form
pracy z rodziną”, której Państwo są uczestnikami. Ankieta jest anonimowa, a jej wyniki zostaną
przedstawione w raporcie ewaluacyjnym, który ma na celu udoskonalanie podobnych konferencji
w przyszłości. Prosimy o rzetelne i szczere odpowiedzi :)
1. Określ swoją płeć:
kobieta
mężczyzna
2. Określ swój wiek:
18 – 25 lat
26 – 35 lat
36 – 45 lat
46 – 55 lat
powyżej 55 lat
3. Określ swoje wykształcenie:
średnie
wyższe licencjackie
wyższe magisterskie
4. Określ Twoje miejsce pracy:
Sąd Rejonowy, Wydział Rodzinny i Nieletnich, Warszawa Wola
Sąd Rejonowy, Wydział Karny, Warszawa Wola
Szkoła podstawowa/ gimnazjum/ szkoła średnia
Przedszkole
Żłobek
Świetlica środowiskowa/placówka wsparcia dziennego/ognisko
Poradnia psychologiczno-pedagogiczna
Zakład Opieki Zdrowotnej Wola
Policja
Straż Miejska
Ośrodek Pomocy Społecznej
Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie
Dom dziecka
Biuro Pomocy i Projektów Społecznych
Organizacja pozarządowa
Inne (jakie?): _______________________________________________________________
5. Napisz, na jakim stanowisku pracujesz:
______________________________________________________________________________
24
6. Zastanów się teraz nad kolejnymi mówcami i ich wykładami przeprowadzonymi na konferencji. Określ w skali od 1
do 5 (1 – wcale nie; 5 – stanowczo tak):
Elżbieta Lesiak
dr hab.
Emilia
Tomasz
Joanna
Leszek
i Kamila
Izabela
Frąckiewicz
Świtek
Kuszyk
Drozdowski
Zieleniak-Makowska Krasiejko
i Edyta Gogół
Na ile treść
wykładu
odpowiadała
Pana/i
oczekiwaniom?
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
Na ile był/a Pan/i
zainteresowany
tematem
wykładu?
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
Czy treści
wykładu były
przekazane
w sposób jasny
i zrozumiały?
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
Czy temat
wykładu został
omówiony
w sposób
wyczerpujący?
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
Na ile oceniasz
treść
merytoryczną
wykładu?
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
Na ile oceniasz
sposób
przeprowadzenia
wykładu?
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
□1
□2
□3
□4
□5
7. Czy konferencja przebiegała według programu?
tak
raczej tak
raczej nie
nie
8. Na ile przebieg konferencji odpowiadał Pana/i oczekiwaniom?
bardzo odpowiadał
raczej odpowiadał
raczej nie odpowiadał
wcale nie odpowiadał
9. Czy dowiedział/a się Pan/i na konferencji czegoś nowego?
tak
raczej tak
raczej nie
nie
25
10. Proszę zastanowić się nad Pana/i wiedzą zdobytą na konferencji:
tak
raczej tak
raczej nie
nie
Czy wiedza zdobyta na konferencji będzie przydatna Panu/i
w dalszej pracy zawodowej?
□
□
□
□
Czy konferencja poszerzyła wiedzę na tematy przydatne przy
diagnozowaniu sytuacji dziecka i rodziny?
□
□
□
□
Czy konferencja poszerzyła wiedzę na temat form, metod pracy
z rodziną?
□
□
□
□
Czy konferencja przybliżyła ofertę Ośrodka Pomocy Społecznej?
□
□
□
□
Czy konferencja przybliżyła funkcje i zadania asystenta rodziny?
□
□
□
□
Czy konferencja przybliżyła zakres możliwej współpracy
reprezentowanej przez Pana/ią instytucji z asystentem rodziny?
□
□
□
□
11. Czy czegoś Pana/Pani zdaniem zabrakło w treści bądź przebiegu konferencji?
tak
nie
12. Jeśli tak, to czego Pana/i zdaniem zabrakło w treści /przebiegu konferencji?
13. Na ile w skali od 1 do 5 ocenia Pan/i (1 oznacza bardzo źle, 5 oznacza bardzo dobrze):
 organizację konferencji?
□1 □2 □3 □4 □5
 wyposażenie sali?
□1 □2 □3 □4 □5
 prezentowane materiały?
□1 □2 □3 □4 □5
 wyżywienie?
□1 □2 □3 □4 □5
 lokalizację konferencji?
□1 □2 □3 □4 □5
14. Czy coś Pana/i zdaniem należałoby poprawić/zmienić?
tak
nie
15. Jeśli tak, to co?
16. Z jakiego powodu wziął/wzięła Pan/i udział w konferencji?
17. Dodatkowe uwagi:
26