docna długie życie na długie życie - Sklep
download 
Reklamacja Transkrypt
na długie życie na długie życie - Sklep
001-005LLP_PL.qxp:LL_FM_rufTHumb.qxp 21-02-10 10:05 Page 1 RECEPTA na długie życie Bardzo praktyczny przewodnik zdrowotny, oparty na ponad 500 badaniach klinicznych Warszawa 2010 001-005LLP_PL.qxp:LL_FM_rufTHumb.qxp 21-02-10 10:09 Page 2 Long Live Prescription Recepta na długie życie was published by The Reader’s Digest Association, Inc. Pierwsze polskie wydanie, Copyright © 2010 Copyright ©2008 by The Reader’s Digest Association, Inc. Wydawca Reader’s Digest Przegląd Sp. z o.o. Marynarska Business Park ul. Taśmowa 7, 02–677 Warszawa tel. 22 319 32 00, fax 22 319 32 99 www.digest.com.pl The Reader’s Digest Association, Inc. President and Chief Executive Officer Mary Berner President, Consumer Marketing Dawn Zier Project Staff Writers Sarí Harrar, Debra Gordon Editor Neil Wertheimer Exercise Editor Selene Yeager Exercise Photographer Jill Wachter Reader’s Digest Home & Health Books President, Home & Garden and Health & Wellness Alyce Alston Editor in Chief Neil Wertheimer Creative Director Michele Laseau Executive Managing Editor Donna Ruvituso Associate Director, North America Prepress Douglas A. Croll Redaktor naczelny Redakcji Książek Jacek Fronczak Dyrektor artystyczny Maciej Marchewicz Redaktor prowadzący Zofia Klimaszewska Tłumaczenie Magdalena Szuflińska-Sidorowicz Korekta Ewa Stempniewicz Indeks Magdalena Szuflińska-Sidorowicz Łamanie i redakcja techniczna POINT PLUS i Tatiana Kwaśniewska Produkcja Joanna Dołowa Druk Leo Paper Products LTD, Chiny ISBN 978–83–60530–97–9 Reader’s Digest jest prawnie zastrzeżonym znakiem The Reader’s Digest Association, Inc. Żadna część niniejszej publikacji nie może być w żadnej formie reprodukowana lub przetwarzana bez pisemnej zgody Reader’s Digest Przegląd Sp. z o.o. Photography by Jill Wachter is ©Jill Wachter. Ważna uwaga dla Czytelników Autorzy tej książki dołożyli wszelkich starań, aby zawarte w niej informacje były możliwie dokładne i aktualne. Prosimy jednak Czytelników, by z konkretnymi problemami medycznymi zwracali się do prowadzącego ich lekarza i nie zastępowali ani nie zmieniali zaleceń terapeutycznych bez jego aprobaty. Autorzy, konsultanci, redaktorzy i wydawcy tej książki nie mogą być odpowiedzialni za działania podejmowane przez Czytelników po jej przeczytaniu. Additional Photography courtesy of Jupiter Images, RD Publications, and Getty Images. US 4792/IC Manufacturing Manager John L. Cassidy Marketing Director Dawn Nelson 001-005LLP_PL.qxp:LL_FM_rufTHumb.qxp 21-02-10 10:06 Page 3 Kluczowe prawdy dla długiego życia Choroba nie jest rzeczą nieuniknioną Szkody mogą być zlikwidowane Zdrowie to wybór, którego możesz dokonać, a nie pigułki, które łykasz Być zdrowym to szczęście Zdrowi czują się dobrze Żeby być zdrowym w przyszłości, trzeba być zdrowym już dziś � � 2/16/10 10:58 AM 1 Page 4 2 CZĘŚĆ CZĘŚĆ Nowe zasady zdrowotne Obietnica długowieczności 8 Prawda na temat starzenia 12 Naprawić przeszłość Q � 001-005LLP_PL.qxp:LL_FM_rufTHumb.qxp uiz Ocena powstałych uszkodzeń 36 NAPRAWIANIE CIAŁA: Siedem zasad zdrowego starzenia się 18 Cztery niezawodne strategie 38 KLASYFIKACJA NAWYKÓW: Sondaż wśród lekarzy Likwidowanie szkód 42 46 nawyki z przeszłości • aktualne nawyki • nawyki żywieniowe • codzienne życie spis treści 001-005LLP_PL.qxp:LL_FM_rufTHumb.qxp 2/17/10 5:30 PM Page 5 3 4 CZĘŚĆ CZĘŚĆ styl życia dzisiaj Ochrona zdrowia na przyszłość Zdrowy � Q uiz Czy prowadzę zdrowy styl życia? 94 Do biegu, gotowy... Zwolnij! Jedz tak, by czuć się dobrze Ruch, który poprawia samopoczucie 172 Jakie to łatwe! • Antidotum na starzenie • Rozciągnij się! Zapobieganie chorobom związanym z wiekiem 312 104 108 � Zawały serca i udary • Choroby nowotworowe • Przewlekły ból • Problemy z pamięcią • Choroby stawów • Osteoporoza • Problemy ze wzrokiem • Problemy ze słuchem • Cukrzyca • Choroby płuc Wykorzystaj należne ci świadczenia 370 Sposób życia, który poprawia samopoczucie 236 Wskazówki dotyczące badań screeningowych Przejmij kontrolę nad swoim codziennym zdrowiem 260 Indeks Równowaga • Przeziębienie i grypa • Problemy jamy ustnej • Problemy trawienne • Zmęczenie • Ból stawów i mięśni • Choroba tętnic obwodowych • Problemy ze skórą • Problemy ze snem • Problemy z układem moczowym 378 382 � 006-017_USLLP_PL.qxp:Layout 1 2/12/10 6:32 PM 1 CZĘŚĆ Obietnica długowieczności Prawda na temat starzenia Siedem zasad zdrowego starzenia się Page 6 006-017_USLLP_PL.qxp:Layout 1 2/12/10 6:33 PM Page 7 Nowe zasady zdrowotne Porzuć wszystkie utarte poglądy na temat starzenia się! Wkraczamy w złotą erę zdrowia, w której nasze życie może być dłuższe, zdrowsze i aktywniejsze niż wcześniej. 7 � 006-017_USLLP_PL.qxp:Layout 1 2/12/10 6:33 PM Page 8 Obietnica długowieczności Być może nie jesteś tego świadomy, ale dostałeś od losu nadzwyczajny dar. Urodziłeś się w czasach (i w miejscu), w których ludzie żyją dłużej niż dawniej. W porównaniu z ogromną większością ludzi, których czas na tej planecie już przeminął, otrzymałeś około 30 lat życia więcej niż oni. Czy zdajesz sobie sprawę z tego, jakie ma to znaczenie? �8 zdrowe starzenie się 006-017_USLLP_PL.qxp:Layout 1 2/12/10 6:33 PM Page 9 Jeszcze 100 lat temu przeciętna długość życia ludzkiego wynosiła 40 lat. Cykl życia naszych przodków, przed nadejściem XX wieku, był o wiele bardziej skondensowany: w wieku 8–10 lat zaczynało się pracować, mając 15 lat zostawało się rodzicem, w wieku 30 było się dziadkiem lub babcią, a wieku lat 40 ciało było schorowane, przepełnione bólem i dążyło ku ostatecznemu końcowi. W dzisiejszych czasach większość ludzi dobijających czterdziestki uważa, że nadal nie dotarła jeszcze do półmetka życia. Niektórzy z nich właśnie zostają rodzicami, inni wreszcie rozpoczynają „prawdziwe” kariery. „Jeszcze 100 lat temu powiedzenie o 45-latku, że jest w średnim wieku, zostałoby uznane za niedorzeczne”– mówi doktor Dilip Jeste, ordynator oddziału psychiatrii geriatrycznej na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego. „Jednak w dzisiejszych czasach może to brzmieć równie niedorzecznie, bo cóż właściwie oznacza termin wiek średni? Kto jest w stanie powiedzieć, kiedy naprawdę przekraczamy połowę życia, biorąc pod uwagę średnią długość życia, która obecnie wynosi blisko 78 lat, oraz fakt, iż w większości krajów ludzie po 85. roku życia stanowią najszybciej rosnący segment populacji? Szczególnie, że po przekroczeniu 40. lub 50. roku życia nasza wiedza, umiejętności i zasługi dopiero zaczynają rozwijać skrzydła?”. Pete Townsend ze sławnej grupy The Who miał zaledwie 20 lat, kiedy w 1965 roku napisał słowa: „Mam nadzieję, że umrę, zanim się zestarzeję” – frazę, która stała się sztandarowym hasłem całego pokolenia. Ponad 40 lat później Townsend i The Who nadal wydają kreatywne, bardzo rockowe albumy i jeżdżą w trasy koncertowe po całym świecie. Być może postarzeli się z wyglądu, ale ich energia i postawa nie zmieniły się. Jaki z tego wniosek? – Starość ma już niewiele wspólnego z tym, ile masz lat. Więc czym jest starość? Stara jest twoja prababcia, która na długo przed nadejściem jej czasu stała się przygarbiona, słaba i rozchwiana emocjonalnie. Starzy są ludzie, których dawno temu opuściła witalność, siedzący w bujanych fotelach w domach spokojnej starości. Stary jest też samotny, zmęczony senior, który nigdy nie wychodzi z domu i całymi dniami, w przerwach między oglądaniem kolejnych programów w telewizji, rozmawia ze swoimi kotami. A my? My się dopiero rozkręcamy! Cel: Zachować zdrowie na długie lata Oklepane zwroty, takie jak „anty-aging” i „długie życie”, są zwodnicze. Sugerują, że celem prowadzenia zdrowego trybu życia jest wydłużenie go o kolejne lata. W rzeczywistości, prowadząc zdrowe i optymistyczne życie, jesteś w stanie wydłużyć je jeszcze bardziej. Niektórzy naukowcy wysuwają hipotezę, że organizm człowieka, utrzymywany w idealnym stanie, może komfortowo przetrwać 120 lat, zanim w naturalny sposób ulegnie wyczerpaniu. Przecież już sama nowoczesna opieka zdrowotna i styl życia dają możliwość dożywania podeszłego wieku, znacznie przekraczającego wiek, jakiego dożywali nasi przodkowie. Celem, jaki stawiamy sobie w dzisiejszych czasach, nie jest jedynie przeżycie większej liczby lat, lecz zachowanie zdrowia na długie lata. Zachowanie zdrowia na długie lata oznacza, że w każdym wieku – czy to mając lat 44, 58, 72, 85 czy nawet 94 – jesteś pełen życia, kreatywności i energii. To zrozumiałe, że mimo iż wszyscy musimy pewnego dnia umrzeć, końcowy rozdział życia nie musi nieodłącznie wiązać się niedołęstwem i prowadzeniem siedzącego trybu życia. Oznacza to, że nie akceptujesz faktu, iż choroby związane z wiekiem – choroby serca, stawów, bezsenność, choroba Alzheimera, cukrzyca i inne – są twoim przeznaczeniem. Zachowanie zdrowia na długie lata to aktywne, zdrowe, szczęśliwe życie pełne celów – teraz i do końca życia. Niestety, dobrego zdrowia na długie lata nie osiągnie się, łykając leki, chodząc do lekarzy, a nawet regularnie wykonując kolejne zestawy ćwiczeń. Starzenie nie jest ani chorobą, którą można wyleczyć lekarstwami, ani też procesem, który można cofnąć ciężką pracą. By zdobyć zdrowie na długie lata, musimy je szanować i nauczyć się czerpać z niego przyjemności. Jeszcze nie raz będziemy w tej książce powtarzać, że drogą do zachowania długoletniego zdrowe 9 � starzenie się 006-017_USLLP_PL.qxp:Layout 1 2/12/10 6:33 PM Page 10 zdrowia jest przeżywanie każdego dnia w aktywny i szczęśliwy sposób. Innymi słowy, najlepszą drogą do tego, by być szczęśliwym, pełnym energii i zdrowym w przyszłości, jest pełne szczęścia i energii zdrowe życie już teraz. Pierwszym krokiem do tego, żeby zachować zdrowie na długie lata, jest zmiana myślenia o starzeniu. Pozbądź się wyobrażeń, że starzenie przypomina powolne, smutne zbliżanie się do śmierci oraz że twoim celem jest tylko dotarcie do pewnego, sztucznie ustalonego, progu wiekowego, jak w jakimś wysoce ryzykownym maratonie, w którym znaczenie ma jedynie osiągnięcie mety, bez względu na to, jaką torturą jest on dla ciebie. Prawda jest taka, że znaczenie ma nie to, jak długo żyjesz; ważne jest, w jakim komforcie to robisz. Nic tak bardzo nie ściska za serce, jak widok ukochanej osoby, która w wieku 72 lat wymaga umieszczenia w domu opieki z powodu nietrzymania moczu lub stolca. Czy zamiast tego, nie wolałbyś oglądać 72-latka grającego w debla w tenisa albo 75-latka po raz pierwszy ubiegającego się o jakieś stanowisko publiczne? A 81-latka biorącego udział w pieszej wycieczce po pięknym lesie? Nie są to tylko hipotetyczne przykłady; to formy aktywności, które istniejący naprawdę „starzy” ludzie nadal podejmują i czerpią z nich ogromną przyjemność. Mało tego, żyje nawet stuletni staruszek, który trzy razy w tygodniu grywa w golfa na 18-dołkowym polu i mimo wieku wciąż ma 15 trafnych uderzeń! Rzecz w tym, że wspomniani przez nas ludzie nie czekali z grą w golfa ani z pieszymi wycieczkami do osiemdziesiątki, tylko w jakimś wcześniejszym momencie swojego życia podjęli decyzję o rozpoczęciu bardziej aktywnego i o wiele zdrowszego życia – mogło to mieć miejsce w młodości lub już na emeryturze. Na tym właśnie polega piękno długoletniego zdrowia – korzyści i przyjemności, jakich ono dostarcza, są zarówno natychmiast widoczne, jak i długotrwałe. Należysz do pokolenia, które nadaje nowe znaczenie starzeniu. To już się dzieje. Gdy zapytano 3500 osób, średnio w wieku 80 lat, co sądzą �10 zdrowe starzenie się na temat starzenia się, ponad 60% z nich przyznało, że w czasie ostatnich 20 lat ich poglądy uległy zmianie. Prawie wszyscy zastanawiali się, jak mogliby starzeć się z poczuciem wygranej, zamiast postrzegać ten proces jako coś negatywnego. Pozytywami, decydującymi o poczuciu wygranej, były dla nich: brak chorób, możliwość samodzielnego funkcjonowania oraz aktywne uczestnictwo w życiu. Ponadto, więcej niż 90% osób z tej grupy jako rzecz najważniejszą w procesie pozytywnego starzenia się wymieniało pozostawanie w dobrym zdrowiu prawie do śmierci. Jako kolejne, wymieniano: • Możliwość samodzielnego zajmowania się sobą prawie do śmierci • Brak chorób przewlekłych • Możliwość dokonywania wyborów, które wpływają na przebieg procesu starzenia, takich jak sposób odżywiania, uprawianie aktywności fizycznej i palenie • Możność radzenia sobie z wyzwaniami starszego wieku • Możliwość zaspokojenia wszystkich swoich potrzeb oraz części pragnień • Satysfakcja z życia przez większość czasu • Możliwość postępowania zgodnie z własnymi, wewnętrznymi zasadami i wartościami. Czy zauważyłeś, że czegoś tu brakuje? Mniej niż jedna trzecia badanych wybrała „bardzo długie życie” jako wymierny dowód zwycięstwa nad starzeniem. A to stwierdzenie zajmowało ostatnie miejsce na liście 20 możliwości. „Nowy świat” starzejących się ludzi Bez wątpienia zmierzamy w kierunku nowego świata starzenia się. Nie obowiązują w nim żadne mapy drogowe ani przepisy. Ale nie obawiaj się, nie będziesz w nim sam. Na całym świecie liczba ludzi po 65. roku życia rośnie szybciej niż wszystkie inne grupy demograficzne, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych. Do 2030 roku 12 osób na 100 będzie miało ponad 65 lat, czyli prawie dwukrotnie więcej
