docZarządzanie ryzykiem: Możliwości uzyskania przewagi
download 
Reklamacja Transkrypt
Zarządzanie ryzykiem: Możliwości uzyskania przewagi
Raport z analizy ryzyka 2006 Zarządzanie ryzykiem: Możliwości uzyskania przewagi konkurencyjnej w Europie Środkowej i Wschodniej Wstęp NINIEJSZY RAPORT stanowi podsumowanie wyników naszego drugiego i najszerszego badania ryzyka, jakie zostało kiedykolwiek przeprowadzone w Europie Środkowej i Wschodniej (CEE). Badanie pokazało, w jak dużym stopniu rosnąca konkurencja i dynamika na rynku CEE wpływają na społeczność biznesową. Mapa regionu CEE Estonia Łotwa Działamy w szybko rozwijającym się środowisku gospodarczym, w którym następują poważne zmiany na skutek wymagań prawnych, poziomu inwestycji zagranicznych i kontroli międzynarodowej. Wszystkie te czynniki stanowią wyzwanie dla dotychczasowego podejścia do zarządzania ryzykiem w regionie. Nasze badanie określa obszary, w których przedsiębiorstwa CEE postrzegają potrzebę znacznej poprawy, koniecznej aby sprostać oczekiwaniom i wymogom zarządzania ryzykiem. Jego wyniki ilustrują także, jak wiele jeszcze firm nie zdobyło przewagi konkurencyjnej, z powodu nieumiejętności zidentyfikowania i zareagowania na zmiany w coraz bardziej dynamicznym środowisku biznesowym. Firma Marsh dokonała analizy postrzegania zarządzania ryzykiem przez 1200 menedżerów wyższego szczebla reprezentujących organizacje z 12 krajów na całym obszarze CEE. Obroty badanych spółek przekraczają 5 milionów euro rocznie (Rysunek 1). Badanie dotyczyło różnych sektorów i branż (Rysunek 2). Zadawaliśmy pytania dotyczące postawy wobec ryzyka, struktur zarządzania ryzykiem i związanych z tym obaw oraz zachowań liderów biznesu i menedżerów sektora publicznego w obszarze ubezpieczeń i zarządzania ryzykiem. Litwa Polska Republika Czeska Słowacja Węgry Słowenia Rumunia Chorwacja Serbia Czarnogóra Bułgaria Rysunek1 Respondenci wg. branż Rolnictwo, myślistwo, leśnictwo i rybołówstwo Produkcja, górnictwo i wydobycie 52 422 Największy sektor w naszej próbie to przedsiębiorstwa produkcyjne, górnicze i wydobywcze, które stanowiły 35% spółek, następnie hurtownie i handel detaliczny - 28%. Energetyka, gaz, wodociągi Transport, magazynowanie i komunikacja 72 Pragnę podziękować wszystkim menedżerom, którzy poświęcili swój czas na wypełnienie naszej ankiety. Bez ich wsparcia i zaangażowania niniejszy raport nie byłby możliwy. Pośrednictwo finansowe i agencje nieruchomości, wynajem 74 Ubezpieczenia społeczne, edukacja i ochrona zdrowia 14 Hotele i restauracje oraz inna działalność 84 Neil Irwin Dyrektor Zarządzający, Dział Rozwoju Działalności, Europa, Środkowy Wschód i Afryka 45 Budownictwo 104 Handel hurtowy i detaliczny, naprawy 333 Rysunek 2 EUROPEJSKI KRAJOBRAZ BIZNESOWY jest w dzisiejszych czasach mocno nieprzewidywalny; znajduje się pod wpływem różnorodnych czynników. Są to: zmiany klimatyczne i mające im przeciwdziałać rygorystyczne wymagania wobec przedsiębiorstw związane z ochroną środowiska, ptasia grypa i realne ryzyko pandemii, agresywna konkurencja z Dalekiego Wschodu oraz ciągle obecne zagrożenie terrorystyczne. Utrzymanie tendencji wzrostowych wymaga od dzisiejszych liderów biznesu w krajach CEE zarządzania ogromną ilością niepewności. Wyzwania dla biznesu Wzrost Ryzyka lub problemy, które mogą w znacznym stopniu ograniczać lub poprawiać zdolność do uzyskania planowanego wzrostu. Nieosiągnięcie celów biznesowych wynikające z braku dokładnych informacji, które pozwoliłyby na odpowiednie reagowanie na konkurencyjne środowisko, zmienność rynku, globalizację, nowych klientów, przyciąganie i zatrzymywanie pracowników oraz zapewnianie nowych inwestycji lub klientów Wydajność Ryzyka lub możliwości wynikające z programów utrzymania zakładu i urządzeń, nowych technologii, poprawy procesów biznesowych, redukcji administracji, pozyskiwania efektywnego kosztowo kapitału / funduszy i poprawa rentowności Zgodność Ryzyka związane z niespełnieniem unijnych lub krajowych przepisów dotyczących ochrony klienta, bhp, ochrony środowiska, ładu korporacyjnego, sprawozdawczości finansowej, itp. Ochrona Ryzyka związane z klęskami żywiołowymi, zniszczeniem majątku i przerwami w działalności, zjawiskami mającymi ujemny wpływ na wyniki, takimi jak ptasia grypa, zmiany klimatyczne, trudne warunki ekonomiczne, terroryzm, stres, planowanie i reagowanie kryzysowe, pożary, powodzie, itp. Poniższy raport rzuca światło na to, w jaki sposób radzą sobie oni z wyzwaniami. Za jego pośrednictwem staramy się także odpowiedzieć na pytanie, czy społeczność biznesowa nadąża za rzeczywistymi ryzykami. Najważniejsze wnioski: maksymalizacja sukcesu poprzez skuteczne zarządzanie ryzykiem DLA LEPSZEGO PRZEDSTAWIENIA WYNIKÓW podzieliliśmy je na cztery różne wyzwania biznesowe (Rysunek 3). Uważamy, że organizacje i ich liderzy muszą dobrze zrozumieć ryzyka związane z tymi obszarami, gdyż dopiero wtedy będą mogli obrać właściwy kurs na przyszłe sukcesy. „W następnym roku do Unii Europejskiej dołączają dwa nowe kraje i jestem pewny, że firmy z tych państw będą bardzo agresywnie zabiegać o klientów z Europy Zachodniej.” Czeska spółka Przystąpienie do Unii Europejskiej w roku 2004 otworzyło ośmiu krajom z naszego regionu drzwi do zachodnioeuropejskich i amerykańskich standardów zarządzania i przepisów. W tym kontekście chcieliśmy poznać najbardziej niepokojące dla liderów biznesu ryzyka oraz to, w jaki sposób nimi zarządzali. Sprawdzaliśmy także, jakie są ewentualne tendencje „wielkiego ryzyka” i czy firmy wiedzą, jak się z nimi zmierzyć. Rysunek 3 * Dla celów niniejszego raportu podzieliliśmy te ryzyka na cztery kategorie, jednak w rzeczywistości są one wzajemnie powiązane. Brak wiedzy o zarządzaniu Formalizacja procesów BADANIE WSKAZUJE na istnienie sporych rozbieżności pomiędzy rodzajami ryzyka, które są szczególnie niepokojące dla respondentów, a ich możliwościami przeciwdziałania takim zagrożeniom. Zauważalny jest brak świadomości i informacji w krytycznych obszarach biznesu, co prowadzi do fałszywego poczucia bezpieczeństwa wśród menedżerów. DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY jest najczęściej wymienianą osobą odpowiadającą za zarządzanie ryzykiem (33%). Na drugim miejscu w naszym badaniu wskazano właścicieli, prezesów i dyrektorów finansowych (25%). Ogólne znaczenie specjalistów ds. ryzyka i ubezpieczeń jest w tym względzie postrzegane jako niskie (14% specjaliści ds. ubezpieczeń, 6% ds. ryzyka), chociaż wielkości te wzrosły do 25% w przypadku instytucji finansowych i sektora transportowego oraz do 31% w przypadku sektora użyteczności publicznej, co odzwierciedla złożoność takich organizacji i możliwe poważne konsekwencje, w przypadku, gdy nie istnieje formalny proces zarządzania ryzykiem. Według respondentów ryzyko zapewnienia zgodności jest zarządzane właściwie, przy czym lepiej sobie z tym radzą mniejsze firmy. Pięć najważniejszych obszarów ryzyka Rosnąca konkurencja Nieterminowe płatności ze strony kluczowych klientów Niekorzystne zmiany w popycie Zmiany cen towarów Zmniejszona wydajność na skutek absencji i fluktuacji pracowników Wzrost 83 37 Ochrona 68 Wzrost Wydajność Wydajność 50 64 27 57 26 56 27 % respondentów stwierdzających znaczące ryzyko % respondentów stosujących skuteczne procedury mające zmniejszyć ryzyko Rysunek 4 Pięć najważniejszych rodzajów ryzyka określonych w naszym badaniu (Rysunek 4) pokrywa się z trzema z czterech obszarów ryzyka, przy czym wzrost konkurencji nie tylko jest najczęściej podawaną odpowiedzią, ale także tą, dla której rozbieżność między znaczeniem ryzyka a umiejętnością odpowiedniego nim zarządzania jest największa. Rola klienta jest również znacząca; uwagę zwraca brak pewności co do spodziewanego zachowania klienta i niepewność gospodarcza. Organizacje odnoszące sukcesy wykorzystują zarządzanie ryzykiem jako element różnicujący; w ten sposób dowodzą, że dobre zarządzanie ryzykiem jest jednoznaczne z dobrym zarządzaniem przedsiębiorstwem. Organizacje skutecznie zarządzające swoim ryzykiem są w stanie wrócić do gry szybciej, niż ich konkurenci, tym samym skuteczniej reagując na popyt ze strony klientów. Skutki strat finansowych WYNIKI NASZEGO BADANIA WSKAZUJĄ, że co piąta firma doświadczyła poważnych strat finansowych w ciągu ubiegłych trzech lat (Rysunek 5). Reakcją 75% takich spółek było stworzenie planu zarządzania kryzysowego, aby zminimalizować negatywny wpływ przyszłych wydarzeń (Rysunek 6). Jednakże spośród firm, które nie doświadczyły jeszcze poważnych strat finansowych, mniej niż jedna piąta stworzyła plan zarządzania kryzysowego. Dowody wskazują, że spółki te opracowują plan zarządzania kryzysowego dopiero po doznaniu poważnych strat finansowych. Dzieje się tak mimo korzyści, jakie daje posiadanie takiego planu, co już nieraz potwierdziła historia innych firm. Czy firma doznała strat finansowych? 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Czy firma posiada plan zarządzania kryzysowego? 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Nie Tak Rysunek 5 Tak Nie Rysunek 6 „Gdy doświadczysz strat finansowych, zaczynasz rozumieć, jak ważne jest posiadanie planu na wypadek zakłóceń w działalności.” Węgierska spółka Wdrażanie zarządzania ryzykiem Zróżnicowany region – zróżnicowane podejścia ponad 60% respondentów stwierdziło, że ryzykiem najczęściej zarządza się poprzez wykup polisy ubezpieczeniowej dostosowanej do wielkości danego zagrożenia. Dlatego zaskakujące jest, że mniej niż 30% respondentów prowadzi formalny rejestr ocenianych ryzyk. Kraje, w których rejestry ryzyka są najmniej rozpowszechnione, to Słowenia i Estonia (14%). Rejestry ryzyka są natomiast najpopularniejsze na Węgrzech (40%). Tylko 15% respondentów powołało komisję ds. oceny ryzyka, której zadaniem jest pomaganie w identyfikowaniu i ocenie różnych ryzyk. WYNIKI BADANIA krajów CEE oraz wcześniejsze badania ryzyka prowadzone przez Marsh w krajach Europy Zachodniej ilustrują znaczące różnice w podejściu do zarządzania ryzykiem w różnych krajach i sektorach. Jak często odbywają się spotkania zarządu, aby dokonać oceny ryzyka INTERESOWAŁO NAS także, jak często kierownictwo firm uczestniczy w procesie zarządzania ryzykiem. 60% respondentów twierdzi, że dokonują oceny ryzyka częściej niż miało to miejsce dwa lata temu. Rysunek 7 pokazuje, że prawie połowa respondentów ocenia ryzyko co najmniej raz na kwartał, co jest uznawane za najlepszą światową praktykę. Jednak ponieważ ryzyko jest dynamiczne, niepokoić musi fakt, że prawie co piąty respondent dokonywał oceny ryzyka raz w roku, a podobna liczba respondentów oceniała je „gdy występuje taka potrzeba”. „Nowi kontrahenci wymagają od nas ponad dwukrotnie więcej informacji o naszej firmie, niż w przeszłości. Gdybyśmy nie odbywali regularnych spotkań w celu zarządzania ryzykiem, proces kierowania spółką budziłby wiele zastrzeżeń.” Łotewska spółka Częstotliwość oceny planów 3,2% - Dopiero wtedy, gdy coś się stało 16,8% - Doraźnie, gdy jest to potrzebne 17,8% - Raz w roku 19% - Raz na sześć miesięcy 1,1% - Nigdy 1,6% - Inne odpowiedzi 26,5% - Raz w miesiącu „Myślę, że tylko 20% firm z mojej branży traktuje zarządzanie ryzykiem tak poważnie, jak my.” Bułgarska spółka Z całą pewnością są to ciekawe czasy dla firm działających w Europie Środkowej i Wschodniej. Poziom płynności w regionie i silna ekspansja gospodarcza prowadzą do niespotykanych wcześniej możliwości, wzrostu i błyskawicznych zmian. W sytuacji coraz to nowszych zagrożeń - od zjawisk globalnych takich, jak zmiany klimatu i pandemie, do zagrożeń lokalnych takich, jak zmienność otoczenia prawnego i konkurencja międzynarodowa - coraz ważniejsze staje się wypracowanie skuteczniejszego podejścia do zarządzania ryzykiem w tym regionie. Wszystkie organizacje muszą mieć pełną świadomość kluczowych rodzajów ryzyka, zagrażających osiągnięciu ich celów. Historia i doświadczenie podpowiadają, że właśnie w takich czasach, gdy niepewność jest tak powszechna, skuteczne zarządzanie ryzykiem decyduje o sukcesie lub porażce. „Muszę uzyskać poparcie zarządu. Oznacza to, że moje informacje o ryzyku muszą być dopracowane, a rozwiązania muszą przewidywać i wspierać przyszłą ścieżkę działalności.” Estońska spółka Dla inwestorów zasadnicze znaczenie ma właściwe zdefiniowanie rodzajów ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem podłoża ekonomicznego. Kredytodawcy muszą być szczególnie ostrożni w czasach, gdy wschodzące rynki stają wobec nowych wyzwań. Kiedy spółki planują wejście na giełdę, podejmują rozwiązania typu joint venture, ubiegają się o zlecenia u klientów zagranicznych lub gromadzą dodatkowy kapitał, niezmiennie odkrywają, że dokładna analiza ryzyka i umiejętność zarządzania nim to czynniki, które decydują o sukcesie lub porażce przedsięwzięcia. 20% kwartalnie Rysunek 7 Szanse na uzyskanie przewagi konkurencyjnej BADANIE POKAZUJE, że odpowiedzią na coraz bardziej niestabilne otoczenie firmy jest zmiana podejścia do kwestii ryzyka. Tradycyjne rodzaje ryzyka, takie jak zdarzenia losowe wypierane są przez nowe zagrożenia, takie jak wahania popytu i rosnąca konkurencja. „Co miesiąc widzimy, jak nowi konkurenci wgryzają się w nasz udział w rynku. Musimy działać proaktywnie i chronić naszą firmę; robimy to poprzez świadomość ryzyka i przeciwdziałanie mu.” Polska spółka Jednak dla większości firm wprowadzenie efektywnych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem to jeszcze przyszłość. I chociaż wiele firm już zrozumiało, na czym polega strategiczne znaczenie zarządzania ryzykiem w ciągłej bitwie o przetrwanie i rozwój ich biznesu, wiele innych musi dopiero wprowadzić systemy, które pomogą im wykazać zwrot z inwestycji w ubezpieczenia i ryzyko. Badanie Marsh 2006 dotyczące ryzyka pokazuje, że pięcioma najpoważniejszymi źródłami zagrożeń postrzeganymi przez członków zarządów spółek w Europie Centralnej i Wschodniej są: rosnąca konkurencja nieterminowe płatności kluczowych klientów negatywne zmiany w popycie zmiany cen towarów zmniejszenie wydajności na skutek absencji i fluktuacji kadr. Jednak w każdym z tych przypadków mniej niż połowa ankietowanych była odpowiednio przygotowana do radzenia sobie z takimi ryzykami. Bardziej progresywne organizacje mają wielorakie możliwości radzenia sobie z ryzykiem i wykorzystywania braku działania innych firm. Zaskakujące jest, że mniej niż 30% organizacji nie posiada formalnego rejestru ocenianych ryzyk. Klienci, konkurencja, ustawodawcy i udziałowcy są w coraz większym stopniu świadomi problemów związanych z ryzykiem, dlatego żadna organizacja nie może pozwolić sobie na zaniedbania w tym względzie. Poleganie na samym ubezpieczeniu nie stanowi skutecznego zarządzania ryzykiem, gdyż nieubezpieczone ryzyko może tak samo uniemożliwić organizacji osiągnięcie swoich celów biznesowych. Wzrostowi towarzyszy ryzyko – lepsza znajomość ryzyka organizacji oznacza większą szansę na sukces. Doświadczenie firmy Marsh w Europie w zakresie identyfikacji i oceny ryzyka obejmuje współpracę z klientami ze wszystkich branż. Skupiamy się na wdrażaniu takich programów zarządzania ryzykiem, które przynoszą wymierne zyski finansowe. Marsh jest światowym liderem w zakresie ryzyka i ubezpieczeń. Zatrudnia niemal 30.000 pracowników doświadczonych w doradzaniu klientom z ponad 100 krajów; razem z nimi stawiają czoła wyzwaniom i maksymalizują wiedzę opisaną w niniejszym raporcie. Marsh oferuje spółkom rozwiązania dla wszystkich rodzajów ryzyka uznanych w trakcie niniejszego badania za kluczowe. Aby otrzymać więcej informacji na temat możliwości poprawy konkurencyjności swojej firmy i wzrostu wartości dla udziałowców poprzez lepsze zarządzanie ryzykami wpływającymi na wzrost, wydajność, zgodność lub bezpieczeństwo, prosimy o kontakt z lokalnym biurem Marsh. Jeżeli chcieliby Państwo porozmawiać z pracownikami Marsh o wyzwaniach, przed jakimi stają Państwa firmy oraz o potrzebach związanych z ubezpieczeniami i ryzykiem, prosimy o kontakt z naszymi przedstawicielami: Bułgaria Krassimir Stankov +359 2 40 20 000 lub [email protected] Litwa Rimantas Chaleckas +370 525 26170 lub [email protected] Chorwacja Svanimir Steiner +385 1 60 60 400 lub [email protected] Polska Wojciech Woźnica +48 22 456 42 00 lub [email protected] Czechy Dominik Stros +420 221 418 111 lub [email protected] Rumunia Cristian Fugaciu +40 212 321 874 lub [email protected] Estonia Mart Mere +372 6 811 000 lub [email protected] Serbia Zoran Jovanovic +381 11 313 0409 lub [email protected] Węgry Thomas Papathanasziu +36 1 4614200 lub [email protected] Słowacja Tomas Zuffa +421 2 5920 5411 lub [email protected] Łotwa Zaneta Jaunzeme +371 709 5095 lub [email protected] Słowenia Gregor Dostal +386 1 569 21 60 lub [email protected] [email protected] Aby otrzymać dodatkowe informacje, prosimy o kontakt z lokalnym biurem Marsh lub zapraszamy na stronę internetową: www.marsh.com. Informacje zawarte w niniejszej publikacji opierają się na źródłach, które uważamy za wiarygodne i należy je traktować wyłącznie jako ogólne dane dotyczące ubezpieczeń i zarządzania ryzykiem. Marsh nie składa żadnych oświadczeń ani gwarancji, wyraźnych lub domniemanych, dotyczących prawidłowości informacji zawartych w tym opracowaniu, warunków finansowych, wypłacalności, zastosowania sformułowań pochodzących z polis ubezpieczycieli i towarzystw reasekuracyjnych. Informacji tych nie należy traktować jako porad dotyczących sytuacji indywidualnej ani się na nich opierać. Osoby ubezpieczone powinny konsultować się ze swoimi doradcami ubezpieczeniowymi i prawnymi w odniesieniu do indywidualnych problemów związanych z ochroną ubezpieczeniową. Nie wolno kopiować ani powielać niniejszego dokumentu ani żadnych jego części w jakiejkolwiek formie bez zgody Marsh Europe SA, za wyjątkiem klientów Marsh Europe SA, którzy nie potrzebują takiego pozwolenia, gdy wykorzystują niniejszy raport dla celów wewnętrznych. Firma Marsh Europe SA działa na mocy pozwolenia Urzędu ds. Usług Finansowych i jest przez niego kontrolowana. © Prawa autorskie 2006 Marsh Europe SA. Wszystkie prawa zastrzeżone ©.
