chemia w życiu sportowca

CHEMIA
W ŻYCIU
SPORTOWCA
Jedną z najważniejszych rzeczy w życiu
sportowca jest jedzenie. Dobrze
odżywiający się zawodnik jest lepiej
przygotowany do wysiłku i łatwiej znosi
trudy, jakie przynosi trening. Ale nie
tylko. Sposób odżywiania się poprzez
osobę uprawiającą sport wpływa
praktycznie na wszystkie czynniki jego
życia. Zaczynając od tego jak szybko
będzie robił postępy, a kończąc na jego
chęciach do ćwiczeń.
Do odpowiedniej, zbilansowanej diety
potrzebne są różne składniki pokarmowe.
SUBSTANCJE
ODZDZAŁYWUJĄCE
POZYTYWNIE
NA ORGANIZM
SPORTOWCA
BIAŁKA
Jednym z najważniejszych składników pokarmowych w życiu sportowca są białka.
Pełnią one wielorakie funkcje, takie jak:
Funkcje strukturalne:
są składnikiem błon komórkowych,
białka kurczliwe wchodzą w skład mięśni,
stanowią składnik tkanki łącznej (kolagen, elastyna).
Funkcje zapasowe związane są z ich gromadzeniem i możliwością wykorzystania w
miarę potrzeby przez organizm.
Funkcje transportowe pełni wiele białek, które są wyspecjalizowane w transporcie
niektórych składników. Hemoglobina jest białkiem transportującym tlen,
ceruloplazmina przenosi miedź, a transferyna żelazo.
Funkcje regulacyjne pełnią enzymy, które są białkami oraz hormony, z których część
ma budowę białkową.
Funkcje ochronne pełnią przeciwciała, eliminujące obce antygeny dostające się do
organizmu.
Inne funkcje pełnione przez białka związane są z ich licznym występowaniem w
strukturach komórkowych i pozakomórkowych. W związku z tym odgrywają rolę
zarówno w trawieniu, wchłanianiu, wydzielaniu, jak i w procesach detoksykacji czy
wydalania.
WĘGLOWODANY
Węglowodany w życiu sportowca odgrywają bardzo ważną rolę. To one dostarczają energii,
którą potem wykorzystujemy na treningach lub meczach.
Węglowodany (inaczej cukry) to związki organiczne bardzo rozpowszechnione w
przyrodzie. Swoją nazwę zawdzięczają temu, że w ich budowie węgiel oraz tlen i wodór są
w takim składzie, jak w wodzie. Przy spalaniu węglowodanów powstaje z nich dwutlenek
węgla (węgiel) i para wodna (woda)
Chemicznie węglowodany to inaczej polihydroksyaldehydy lub polihydroksyketony.
Węglowodany dzielimy na cukry proste i złożone. Wśród cukrów złożonych wyróżniamy m.
in. heteroglikany (mukopolisacharydy) – cukry, w których skład wchodzi wiele cząsteczek
pochodnych cukrowych zawierających reszty niecukrowi. Przykładami heteroglikanów są
kwas hialuronowy, kwas chondroitynosiarkowy i heparyna.
Kwas hialuronowy zbudowany jest z wielu powtarzających sekwencji dwucukrowych. Jest
składnikiem płynu wyściełającego torebki stawowe i pochewki ścięgniste.
Kwas chondroitynosiarkowy buduje wiele fragmentów dwucukrowych. Również jest
składnikiem płynów stawowych i wyściełających pochewki oraz torebki ścięgniste.
WITAMINY
Do prawidłowego funkcjonowania organizmu sportowca potrzeba wielu witamin, jednakże
możemy wyróżnić cztery najważniejsze:
A bierze udział w procesie wzrostu, czyli w rozwoju tkanki łącznej i chrzęstnej, w procesie widzenia
oraz prawidłowym funkcjonowaniu naskórka. Gotowa witamina A występuje w pokarmach pochodzenia
zwierzęcego: mięsie, wątrobie, mleku, jajkach, tranie. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A to 1-3
mg.
D zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów w jelitach, czyli stymuluje syntezę białka wiążącego wapń
w jelitach, przez co umożliwia jego wchłanianie. Ponadto wzmaga resorpcję zwrotną wapnia w nerkach.
Zwiększając poziom wapnia we krwi, działa przeciwzapalnie i przeciwalergicznie. Występuje w mleku i
jego przetworach, jajkach, wątrobie, tranie, rybach. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę d to
0,005-0,01 mg.
C zwana jest witaminą przeciwszkorbutową, przeciwgnilcową. Jest potrzebna (razem z witaminą A) do
prawidłowej syntezy kolagenu. Występuje w dwóch formach: zredukowanej, jako kwas askorbinowy i
utlenionej jako kwas dehydroaskorbinowy. W przyrodzie występuje w owocach cytrusowych, liściach
jarzyn i warzyw, jagodach, ziemniakach. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę d to 70-110 mg.
K jest to witamina przeciwkrwotoczna. Występuje w pomidorach, szpinaku, kapuście, drożdżach i
grzybach, wątrobie, serach, żółtkach jajek. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę d to 0,05-0,1 mg.
AMINOKWASY
Aminokwasy odpowiadają za wiele rzeczy takich jak: regeneracja energii, rozwój mięśni, spalanie
tłuszczów a także funkcjonowanie naszych nastrojów i praca umysłu. Jedne z
najpopularniejszych aminokwasów to:
Izoleucyna
- Rozgałęziony aminokwas, który jest łatwo przyswajany i wykorzystywany do uzyskiwania energii w
tkance mięśniowej.
- Stosowany, aby zapobiegać utracie mięśni u osób osłabionych.
- Konieczny do tworzenia hemoglobiny.
Leucyna
- Rozgałęziony aminokwas wykorzystywany jako źródło energii.
- Pomaga zmniejszyć rozpad białek mięśniowych.
- Zmienia pobór prekursorów neurotransmiterów przez mózg oraz uwalnianie enkefalin, które hamują
przepływ sygnałów bólowych do układu nerwowego.
- Pomaga w leczeniu skóry i złamań kości.
Walina
- Rozgałęziony aminokwas.
- Nie przetwarzany przez wątrobę i aktywnie przyjmowany przez mięśnie.
- Wpływa na pobór innych prekursorów neurotransmiterów przez mózg (triptofan, fenyloalanina i
triozyna).
WODA
Woda jest substancją mającą największy udział w składzie naszego ciała. Zdrowy, dorosły, przeciętny
człowiek zawiera w swoim ciele ponad 60% wody. Woda jest najbardziej uniwersalnym rozpuszczalnikiem
spośród wszystkich substancji chemicznych i to w niej zachodzą wszelkie procesy fizjologiczne
odbywające się w naszym organizmie.
Ponadto stanowi podstawowy składnik wszystkich płynów ustrojowych oraz tkanek.
Jakie są główne funkcje wody w naszym organizmie?
Rozprowadzanie ciepła
Usuwanie nadmiaru ciepła, co zapobiega przed przegrzaniem
Transport substancji odżywczych do komórek
Transport zbędnych produktów przemiany materii z komórek
Zapewnienie właściwego ciśnienia osmotycznego
Zapewnienie odpowiedniego krążenia płynów ustrojowych
No dobrze, ale czy wszystkie
składniki żywienia w odpowiedniej
ilości są dla sportowca dobre?
Otóż nie ! Jest duża ilość substancji, które w nawet
najmniejszych ilościach powodują spadek formy czy
zatrzymanie się rozwoju.
SUBSTANCJE
ODZDZAŁYWUJĄCE
NEGATYWNIE
NA ORGANIZM
SPORTOWCA
ALKOHOLE
Wiadomo nie od dziś, że alkohol i sport nie współgrają ze sobą.
Jednakże ogólnie ma zgubny wpływ na organizm.
Alkohol ma negatywny wpływ na:
- układ pokarmowy, upośledza przyswajanie składników
odżywczych oraz uszkadza funkcjonowanie głównych narządów danego układu;
- system nerwowy, może np. upośledzać siłę mięśniową;
- układ krwionośny, spowodować może nadciśnienie,
powiększenie mięśnia sercowego, udar mózgu, zmiany w komórkach krwi;
- wpływa negatywnie na potencje, może zaburzać miesiączkę;
- zbyt duża ilość wypitego alkoholu odwadnia;
- alkohol ścina białko, wiec z każdą libacją tracimy
z naszego organizmu podstawowy budulec wielu narządów oraz mięśni;
- wpływa na regenerację organizmu, spłyca sen,
zaburza istotną fazę REM i tym samym pozbawia nas pełnego wypoczynku.
PAPIEROSY
Dym papierosowy negatywnie wpływa na mięśnie.
Komórki mięśniowe pod wpływem wysiłku fizycznego potrzebują substancji odżywczych do
regeneracji i wzrostu. Osoby palące wykazują słabsze wykorzystywanie potrzebnych
cegiełek budulcowych przez mięśnie do tych procesów, niż osoby niepalące, co kończy się
słabszymi efektami wizualnymi i siłowymi. Prawda ta dotyczy zarówno mięśni bogatych we
włókna czerwone, jak i białe.
Papierosy powodują również w naszym ciele zwiększoną produkcję związku o
nazwie: miostyna, która utrudnia (wręcz hamuje) rozrost i wzrost mięśni. Po drugie, dym
papierosowy wytwarza enzymy, które wpływają na rozkład białek mięśniowych. Palacze,
którzy chcą poprawić swoje umięśnienie, pod względem masy mięśniowej czy rzeźby, mają
już na starcie utrudnioną drogę. Papierosy obniżają tempo budowy siły i masy mięśniowej.
Mięśnie nie mogą prawidłowo zwiększać swoich wymiarów, ani odpowiednio regenerować się
po wysiłku fizycznym.
BIBLIOGRAFIA
http://www.bb-mag.pl/dietetyka/item/woda
http://forum-kulturystyka.pl/topic/5429-aminokwasy/
http://www.trener.pl/artykul228_Palenie_papierosow_a_sprawnosc_fizyczna.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBywienie_sportowc%C3%B3w
http://profimedsport.pl/znaczenie_weglowodanow_zywieniu_sportowcow.html
http://www.sfd.pl/Zbawienny_wp%C5%82yw_mleka_na_organizm_sportowca_art_-t645139.html
http://portal.abczdrowie.pl/rola-bialka-w-organizmie-czlowieka
http://www.chemorganiczna.com/teksty/teksty-o-chemii/21-aminokwasy.html?start=3
http://laboratoria.net/pl/artykul/A%20B%20C%20wysi%C5%82ku%20fizycznego;12716.html
Przygotował: Kacper Rydz