SERCE SPORTOWCA CZY KARDIOMIOPATIA PRZEROSTOWA

SERCE SPORTOWCA CZY KARDIOMIOPATIA PRZEROSTOWA –
RÓŻNICOWANIE FIZJOLOGII OD PATOLOGII
Renata Główczyńska
I Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Serce sportowca określa szereg zmian adaptacyjnych w sercu w odpowiedzi na wysiłek
fizyczny. Pomimo że odkrycie zjawiska „serca sportowca” dokonał Henschen już pod koniec XIX w.
podczas badania przedmiotowego za pomocą opukiwania klatki piersiowej narciarzy biegowych, to
nadal problemy w diagnostyce różnicowej pomiędzy sercem sportowca a kardiomiopatią przerostową są
wyzwaniem klinicznym.
W literaturze możemy spotkać się z innymi określeniami tożsamymi z “sercem sportowca”,
takimi jak “przerost fizjologiczny”, „sportowa przebudowa serca”, „fizjologiczna przebudowa serca” czy
„zespół serca sportowca”.
Zaobserwowano związek pomiędzy intensywnością i rodzajem wysiłku fizycznego a rozwojem
serca sportowca, które wyraża się nie tylko zmianami strukturalnymi (np. powiększenie sylwetki serca,
pogrubienie ścian serca) ale również zmianami elektrycznymi (np. bradykardia spoczynkowa) i
funkcjonalnymi (zwiększenie objętości wyrzutowej serca). Na wspomnianą przebudowę ma wpływ
szereg czynników, tj. typ dyscypliny sportowej, czas trwania kariery sportowej, wiek, płeć, rasa,
powierzchnia ciała a także czynniki genetyczne.
Wyróżnia się obecnie dwie formy sportowej przebudowy serca ekscentryczną i koncentryczną.
U sportowców uprawiających dyscypliny sportowe tj. podnoszenie ciężarów, sporty walki, pchnięcie kulą
przebudowa serca ma charakter koncentryczny, a u sportowców uprawiających dynamiczne dyscypliny
sportowe tj. tenis ziemny, kolarstwo przebudowa ma charakter bardziej ekscentryczny. Najbardziej
nasilona przebudowa serca u sportowców uprawiających dyscypliny takie jak wioślarstwo czy
kajakarstwo, w których obie komponenty wysiłku statyczna i dynamiczną są mocno wyrażone.
Różnicowanie przebudowy fizjologicznej w sercu sportowca jest konieczne z kardiomiopatią
przerostową, która to choroba stanowi główną przyczynę nagłych zgonów wśród sportowców, w tym w
trakcie zawodów na arenach sportowych. W diagnostyce różnicowej obok badania podmiotowego i
przedmiotowego znaczenie ma przede wszystkim badanie EKG i badanie echokardiograficzne.
Czasami tę diagnostykę należy rozszerzyć o Holter EKG, rezonans serca i sercowo-płucny test
wysiłkowy.