odpadowe wyroby azbestowe

ODPADOWE WYROBY
AZBESTOWE
Jerzy Rzechuła
AZBEST
(asbestos
= niezniszczalny)
• Azbest chryzotylowy Mg6[Si4O10](OH)8 (z grupy serpentynów) –
najbardziej rozpowszechniony i był najczęściej stosowany, o
temperaturze topnienia 1500 – 1550 o C.
• Azbest amfibolowy Na2Fe32+Fe23+ [Si4O11]2(OH,F)2 ( z grupy
amfiboli) – występuje w znacznie mniejszych ilościach, o
temperaturze topnienia ok. 1150 o C – odmiany: krokidolit,
antofyllit, amosyt i inne.
• Odporny na działania wielu chemikaliów, niepalność,
izolacyjność cieplna, dzwiękochłonność, odporność
mikrobiologiczna, dobre właściwości wiążące.
• Wytrzymałość na rozciąganie pojedynczych włókien zbliżona do
wytrzymałości włókien ze stali o zbliżonej średnicy.
• Włókniste minerały (długość włókien do ok. 10 cm) o doskonałej
podzielności, podatne na tkanie i filcowanie.
1
DAWNE, GŁÓWNE WYKORZYSTYWANIE
AZBESTU
Klasa I – wyroby o gęstości objętościowej < 1000 kg/m3, o zawartości
azbestu > 20 %, o małej ilości spoiwa - wyroby tzw. miękkie. Jako tkanina
(zawartość azbestu 12 – 100 %): ubiory i rękawice dla strażaków, hutników
i pracowników przemysłu chemicznego, koce gaśnicze, przeciwpożarowe
kurtyny teatralne, tkactwo artystyczne, uszczelnienia i szczeliwa
Klasa II – wyroby o gęstości objętościowej > 1000 kg/m3, o zawartości
azbestu < 20 %, o dużej ilości spoiwa – wyroby tzw. twarde. W
budownictwie (zawartość azbestu 12 – 15 %): eternit (cementowoazbestowe płyty), rury do transportu wody i ścieków, płytki podłogowe,
elementy stropowe, ścianki działowe, tynki, W motoryzacji – okładziny
szczęk hamulcowych, tarcze sprzęgłowe (zawartość azbestu 15 – 75 %).
W przemyśle chemicznym – elementy urządzeń w produkcji chloru i zasad.
W energetyce – uszczelnienia kominów, płyty azbestowo – cementowe w
chłodniach, izolacja rurociągów (w połączeniu z gipsem).
PRZENIKANIE WŁÓKIEN AZBESTU DO ŚRODOWISKA
Obróbka mechaniczna materiałów azbestowo cementowych cięcie, wiercenie, łamanie, szczotkowanie, przemieszczanie
(tarcie).
Rozpuszczanie przez „kwaśne deszcze” spoiwa cementowego i
uwalnianie włókien (np. z płyt dachowych azbestowo
cementowych).
Korozja biologiczna – mechaniczne uszkadzanie materiałów
na skutek wzrostu głównie glonów i grzybów na powierzchni
materiałów azbestowo cementowych.
Ścieranie się materiałów zawierających azbest – szczęki i
klocki hamulcowe, oraz tarcze sprzęgłowe w pojazdach
mechanicznych.
Starzenie się materiałów i ich mechaniczny rozpad.
2
Uszczelnienie na złączach tłumików drgań w przewodach
wentylacyjnych
Rury azbestowo cementowe instalacji wentylacyjnej
3
Dachowe płyty azbestowo cementowe po zdemontowaniu.
Sznur azbestowy do cieplnych uszczelnień.
4
Uszczelnienie instalacji cieplnej sznurem azbestowym.
Natrysk ognioochronnej masy na konstrukcję sufitu.
5
WYROBY AZBESTOWE ODPADEM
NIEBEZPIECZNYM
„Azbest jest substancją o udowodnionym działaniu
rakotwórczym, o poważnym zagrożeniu dla zdrowia przy
oddziaływaniu na drogi oddechowe”
Dz. U., 1996, nr 121, poz. 571.
W pęcherzykach płucnych odkładają się włókna 1 – 10 µm ( w największej
ilości bo aż 90 % włókna 1 – 5 µm) wywołując chorobę nowotworową.
Włókna <1 µm są wydychane, a włókna > 10 µm osiadają na śluzówkach i nie
docierają do pęcherzyków płucnych.
Ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest.
Dz. U., 1997, nr 101, poz. 628.
SHORZENIA WYWOŁYWANE AZBESTEM
Zanieczyszczenia powodujące choroby zawodowe przy pracach
z azbestem to kilkaset tysięcy włókien w 1 m3.
Przy niewłaściwie prowadzonych pracach z wyrobami
azbestowymi w zamkniętych obiektach ilość włókien może
przekraczać kilka lub kilkanaście milionów w 1 m3.
♣Pylica azbestowa (azbestoza).
♣Nowotwory złośliwe ( międzybłoniak opłucnej i otrzewnej).
♣Zgrubienia i stwardnienia opłucnej.
♣Zmiany skórne.
♣Przewlekłe zapalenia oskrzeli.
6
AZBEST W ŚRODOWISKU
•
•
•
•
•
•
•
•
Woda transportowana rurami azbestowo cementowymi zawiera do 50 000
wł/dm3 (brak danych o szkodliwości takich stężeń). Najwyższe
dopuszczalne stężenie (NDS) azbestu w wodzie pitnej to 12 000 wł/dm3.
W gruncie poddawanym obróbce mechanicznej (rolnictwo, komunikacja)
NDS < 0,02 %.
Na stanowisku pracy ( 8 godzin) NDS < 200 000 wł/m3.
Powietrze mieszkalne: kraj < 1000 wł/m3, w Niemczech < 500 wł/m3.
Przebywanie przez 15 miesięcy w środowisku o stężeniu 15 000 wł/m3
powoduje zmiany w rentgenowskim obrazie płuc.
Pryzma płyt azbestowo cementowych w odległości kilku metrów emituje
ok. 1 700 wł/m3.
Wiercenie otworów w płytach azbestowo cementowych, ich szczotkowanie
emituje w odległości 1,5 m ok. 10 000 wł/m3.
Przy demontażu nie zwilżonych wodą płyt azbestowo cementowych
emitowane jest 40 000 – 80 000 wł/m3.
NDS = Najwyższe Dopuszczalne Stężenie
AZBEST W KRAJU I JEGO USUWANIE
Zużycie azbest w kraju w latach 1960-1990 wynosiło ok. 1,5 kg/M/rok.
Produkcja płyt azbestowo cementowych w 1980 r – 50 mln m2/rok.
Całkowita ilość w/w płyt w kraju ocenia się na 2,5 mld m2.
Trwałość płyty azbestowo cementowej ocenia się na ok. 30 lat.
Koszt usuwania płyt azbestowo cementowych ok. 20 zł/m2.
Koszt usuwania torkretu (tynk azbestowo cementowy) ok. 50 zł/m2.
Koszt składowania wyrobów azbestowych 400- 600 zł/Mg
PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW AZBESTOWYCH
(M. P., 2003, nr 11, poz. 159)
2003 – 2012 r
- 5 413 275 Mg
2013 – 2022 r
- 6 186 600 Mg
2023 – 2032 r
- 3 866 623 Mg
Szacunkowe koszty usuwania wyrobów azbestowych (2003 – 2032r);
środki publiczne – 821 mln zł
środki prywatne - 48 mln zł
środki zagraniczne – 212 mln zł
7
Prace przy demontażu płyt dachowych z użyciem specjalnego odkurzacza.
Poprawny demontaż izolacji
cieplnej z azbestu.
8
Opakowane płyty azbestowo cementowe na paletach przed
transportem na składowisko
POSTĘPOWANIE Z WYROBAMI AZBESTOWYMI
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki
Społecznej w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego
użytkowania wyrobów zawierających azbest.
(Dz. U., 2004, nr 71, poz. 649).
Dyrektywa 87/217/EWG w sprawie ograniczania
zanieczyszczaniu środowiska azbestem i zapobiegania temu
zanieczyszczaniu ( w tym sposoby oznaczania azbestu).
Oznaczanie stężenia azbestu metodą mikroskopową:
PN-88/Z-04202/02
9
WYBRANE, CHEMICZNE, ZAWODOWE CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE
Czynnik rakotwórczy
Narząd podatny
Względne ryzyko*
Węglowodory aromatyczne,
produkty ropopochodne, benzol,
anilina, iperyt
Płuca, skóra, pęcherz
moczowy, krtań.
2 – 6 razy
Chlorek winylu
Wątroba.
200 razy
Skóra, płuca, zatoki
przynosowe.
3 – 8 razy
Azbest
Płuca.
5 – 12 razy
Nikiel.
Skóra, płuca.
5 – 1- razy
Arszenik, chrom
Cr6+.
* Średnie ryzyko zachorowań wynosi 1 na 1 milion osób.
Do czasu znalezienia materiałów zastępczych dopuszcza się stosowanie
wyrobów w pewnych przypadkach : np. jako diafragmy w instalacjach
elektrolitycznych, wały do ciągnienia szkła – Dz.U., 2005, nr 10, poz. 72.
10