Azbest

Moduł 1
Główne Pojęcia Dotyczące Azbestu
W Module 1 będziemy zajmować się następującymi zagadnieniami:




Co to jest azbest?
Dlaczego azbest był używany?
Jakie rodzaje azbestu rozróżniamy?
Jakie są zagrożenia dla zdrowia?
Czym jest azbest?




Azbest jest minerałem, który jest nadal wydobywany w niektórych częściach świata.
Azbest – nazwa greckiego pochodzenia, odzwierciedla cechy surowca związane z
odpornością na ogień; pierwsze znane użycie komercyjne - 4000 lat temu do
wyrobu garnków przez Greków i Rzymian.
Nowoczesne wykorzystanie sięga mniej więcej okresu sprzed 100 lat.
15 milionów włókien mogłoby się zmieścić w jednej kostce cukru.
Światowa produkcja


W Afryce Południowej znajduje się pasmo gór o nazwie Azbest.
W Kanadzie, jest miasto Azbest
Dlaczego Azbest był używany?
Azbest ma szereg pożądanych właściwości, takich jak:
Wytrzymałość mechaniczna Odporność na ciepło Odporność chemiczna (na kwasy) Niski koszt (z powodu taniej siły
roboczej)
Jakie rodzaje azbestu rozróżniamy?
Występują trzy powszechnie znane rodzaje Azbestu:
 Chryzotyl (biały) – azbest chryzotylowy
 Amozyt (brązowy)
 Krokidolit (niebieski)
Są jeszcze jednak również trzy mniej znane rodzaje:
 Aktynolit
 Tremolit
 Antofilit
Chryzotyl – Biały Azbest





Stanowił 90% zużycia
Polska zakazała jego importu w 1998 roku
Włókna kręcone, bardzo cienkie, nazwa grecka oznacza puszyste, złote włosy
Odporny na ciepło, niekwasoodporny
Łatwo się przędzie ze względu na swoją miękką i elastyczną
naturę
Wielowarstwowy Chryzotyl
Amozyt – Brązowy Azbest




Polska zakazała jego importu w 1998 roku
Ciepłooporny i kwasoodporny, sprężysty, wytrzymały na zrywanie
Włókna grube twarde, proste jak igły, podobne do prętów
W blado brązowym lub szarym kolorze
Powiększenie Amozytu
Krokidolit – Niebieski Azbest




Polska zakazała jego importu w 1985 r.
Bardzo duża odporność na temperaturę, kwasoodporność
Niebieskie, proste, jak igły włókna
Powszechnie stosowany na statkach
Powiększenie Krokidolitu
Czy pamiętasz 3 różne rodzaje azbestu?
Azbest – Pozostałe rodzaje



Aktynolit, antofylit i tremolit
Mniej powszechne, jednak od czasu do czasu znajdywane w niewielkich ilościach
w innych rodzajach azbestu
Wszystkie z tej samej rodziny azbestów amfibolowych, łącznie z amozytem i
krokidolitem
Azbest – drogi narażenia
 Główną drogą narażenia na włókna azbestu są drogi oddechowe – wdychanie
włókien zawieszonych w powietrzu
 Włókna grube zostają uwięzione we włoskach w nosie bądź w śluzie wzdłuż dróg
oddechowych; jednak niektóre włókna azbestu są tak cienkie, że mogą obejść te
mechanizmy obronne ciała i dostać się głęboko do płuc
 Ten sposób docierania do organizmu budzi ogromne obawy!
 Niektóre włókna mogą zostać również połknięte i dostać się do układu
trawiennego, tzn. podczas jedzenia, picia czy palenia w skażonym terenie
Zagrożenia dla Zdrowia



Jak wcześniej widzieliśmy, azbest jest minerałem, który składa się z wielu
maleńkich włókien
Kiedy włókna te są wdychane, może to skutkować wieloma skutkami zdrowotnymi
Skutki te mogą być nawet śmiertelne
Azbest zabija



W Polsce, azbest jest aktualnie najczęstszą przyczyną nowotworów związanych z
pracą
Aktualne zachorowania są efektem ekspozycji historycznej, jako że choroby
azbestowe mogą pojawiać się po bardzo długim czasie
Ze względu na swój progresywny charakter, choroby związane z azbestem mają
długi okres latencji (utajenia) - od mniej więcej 10 do 50 lat, co oznacza, że
istnieje możliwość pojawienia się choroby po zakończeniu pracy z azbestem
Kiedy azbest jest niebezpieczny?
Tak naprawdę materiały zawierające azbest, w dobrym stanie i odpowiednio
zabezpieczone w sposób uniemożliwiający uwalnianie się włókien do powietrza,
są postrzegane jako nieszkodliwe. Są one niebezpieczne, gdy zaistnieją warunki
stwarzające możliwości uwalniania się włóknień azbestowych, które to mogą
dostać się z wdychanym powietrzem do płuc. Mechaniczne uszkodzenia np.
podczas piłowania, czy cięcia oraz pogorszenie stanu technicznego zwiększa
kruchość materiałów zawierających azbest. Wymienione poniżej sytuacje mogą
uszkadzać te materiały powodując większe prawdopodobieństwo uwolnienia się
włókien azbestu:




Kwaśne deszcze
Trwałe drgania/wibracje
Starzenie
Oddziaływanie fizyczne, takie jak:
 Wiercenie
 Szlifowanie i polerowanie
 Cięcie i piłowanie
 Uderzanie
Osoby w grupie wysokiego ryzyka:



Niechronieni pracownicy, którzy pracowali przy produkcji materiałów
zawierających azbest, instalowali lub usuwali produkty zawierające azbest
Członkowie rodzin pracowników, którzy byli narażeni na azbest tzw. narażenie
parazawodowe, gdzie pracownicy przynieśli do domu na swoich ubraniach,
butach czy włosach włókna azbestowe
Osoby, którzy żyją na obszarach z dużą zawartością azbestu w glebie, w pobliżu
kopalni azbestu (nie w Polsce)
Włókna respirabilne




Największe zagrożenie stanowią włókna respirabilne tj. takie, które dostają się z
powietrzem do pęcherzyków płucnych
Włókna azbestu mogą być tak małe, że z łatwością dostają się głęboko do płuc
Są tak małe jak włos na nodze muchy
Są one respirabilne i dostają się do organizmu przez nos bądź usta, po czym
przedostają się do płuc, w których się osadzają
Międzybłoniak
Międzybłoniak jest rzadką formą nowotworu złośliwego prawie zawsze
powodowanego ekspozycją na pył azbestu
Czego dotyczy?
Jamy klatki piersiowej (Opłucna)
Jamy brzusznej (Otrzewna)
Jak powstaje?
Wysoka ekspozycja prowadzi do raka nabłonka danego organu
Jaki jest efekt?
Śmierć. Średnia długość życia po zdiagnozowaniu międzybłoniaka to jeden
rok, lub w przypadku leczenia - jeden do pięciu lat
Skutki w płucach




Śmiertelna choroba azbestowa wywodząca się z komórek błony wyściełającej
opłucną
Włókna azbestu osadzają się w tkance i nie mogą zostać rozbite
Tworzy się coraz więcej zbliznowaceń do momentu kiedy wreszcie pojawiają się
symptomy
Może to trwać od 15 do 40 lat od momentu pierwszej ekspozycji
Międzybłoniak








Opłucnej – jama klatki piersiowej
Otrzewnej – jama brzuszna
Średnia długość życia od diagnozy - 1 rok
Pierwszy raz odnotowany w 1943 r.
Poziomy narażenia mogą się różnić
Każdy rodzaj azbestu – zwłaszcza amfibole (krokidolit)
Niezwiązany z paleniem
Zabija tych którzy nie pracowali w przemyśle azbestowym (nauczyciele,
gospodynie domowe itp.)
70-80% wszystkich przypadków międzybłoniaka jest powodowanych zawodowym
narażeniem na azbest.
Chore
płuco
Zdrowe
płuco
Inne następstwa zdrowotne ekspozycji na pył azbestu
Narażenie na pył azbestu może być przyczyną innych, oprócz międzybłoniaka
chorób zawodowych:




Pylicy azbestowej
Chorób opłucnej (zgrubienia opłucnej, blaszki opłucnej)
Raka płuc
Raka oskrzela
Azbestoza
Azbestoza (pylica azbestowa) jest śródmiąższowym zwłóknieniem tkanki płucnej
występującym u robotników narażonych na wysokie stężenia pyłu azbestu
Czego dotyczy?
Całego płuca
Jak powstaje?
Wdychanie azbestu powoduje bliznowacenie tkanki płuc, zmniejszając tym
samym zdolność do wychwytywania tlenu z powietrza
Jaki jest efekt?
W łagodnych przypadkach efektem są trudności w oddychaniu. W ciężkich
przypadkach, śmierć
v
Azbestoza (Pylica azbestowa)







Wywoływana przez bliznowacenie (zwłóknienie) tkanki płuc powodowane
wchłanianiem azbestu
Pierwszy raz rozpoznana w 1907 r.
Wywoływana przez wszystkie rodzaje azbestu
Łagodne przypadki powodują niewielkie, jeśli w ogóle jakieś, problemy – ciężkie
przypadki mogą doprowadzić do śmierci
Charakteryzuje się wolnym rozwojem - mogącym trwać ponad 20 la.
Objawia się postępującym brakiem tchu
Związana z rozwojem raka płuc
Azbestoza dotyka około 10-12% pracowników narażonych na pył azbestu
Chore
płuco
Zdrowe
płuco
Blaszki opłucnej
Blaszki opłucnej są to zgrubienia na opłucnej, gdzie płyn nie jest ponownie
wchłaniany
Czego dotyczy?
Opłucnej (nabłonek płuc)
Jak powstaje?
Wiele osadzonych włókien podrażnia płuca. W efekcie tworzą się zrosty,
które następnie się utwardzają​,​ "usztywniając" płuco
Jaki jest efekt?
Choroba o łagodnym charakterze. Cierpiący na tę przypadłość może mieć
problemy z oddychaniem. Blaszki opłucnej są zazwyczaj wykrywalne w utajonym
okresie 20-40 lat i prawie zawsze przebiegają bezobjawowo
Blaszki opłucnej/ Zgrubienia opłucnej



Skrawki tkanki zbliznowaciałej bądź zgrubiałe obszary płuc gdzie płyn nie jest
ponownie wchłaniany
Same w sobie rzadko wywołują symptomy
50% z nich jest niewidoczna na prześwietleniu rentgenowskim.
v
Rak płuc








Złośliwy nowotwór rozwijający się wzrost w płucach, oskrzelach, czy też w
tchawicy
Zwiększona zapadalność wśród osób narażonych na pył azbestu
Zwiększone ryzyko dla palaczy
Ryzyko zachorowania na raka płuc w przypadku palacza w porównaniu do osoby
niepalącej – X 10
Zwiększone ryzyko (niepalący) w przypadku pracy z azbestem – X 5
Zwiększone ryzyko w przypadku palacza w kontakcie z azbestem – X 50
Najczęściej występujący rak azbestozależny
Objawy azbestozależnego raka płuc nie różnią się od objawów raka płuc
niespowodowanego azbestem
Złe wieści dla palaczy
Istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na raka płuca, jeśli palisz i masz kontakt z
azbestem
Jeśli palisz i jesteś narażony na działanie włókien azbestu, w twoim przypadku
prawdopodobieństwo zachorowania na raka płuc może być prawie
pięćdziesięciokrotnie wyższe
v
Choroby azbestozależne
Ilość i czas narażenia są decydującymi czynnikami – im więcej jesteś narażony na
azbest i im więcej włókien azbestu dostaje się do twojego układu oddechowego, tym
większe prawdopodobieństwo, że rozwiną się u Ciebie azbestozależne problemy.
Respirabilne włókna dostają się do organizmu przez nos bądź usta, po czym
przedostają się przez tchawicę do płuc, gdzie się końcowo osadzają
Włókna respirabilne



Włókno tak małe, że dostaje się głęboko do płuc
Włókno tak małe jak włosek na nodze muchy
Włókno samo w sobie chemicznie obojętne - to fizyczny atak!
Fakty dotyczące zdrowia




3,500 - 4000 ludzi umiera każdego roku z powodu chorób związanych z azbestem
Ta liczba wzrośnie jeśli nie zaczniemy działać - TERAZ!
Efekty/skutki zdrowotne nie są natychmiastowe
Ci którzy umierają teraz, byli narażeni na azbest lata temu
TEST