energoekspert

Transkrypt

energoekspert

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego
Pomoc Techniczna 2007-2013 dla rozwoju Polski
Projekt załoŜeń do planu
zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe dla gminy Świdnica
Katowice, listopad 2014 r.
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Zespół projektantów:
dr inŜ. Adam Jankowski – koordynator projektu
mgr Marcin Całka - kierownik projektu
mgr inŜ. Anna Szembak
mgr inŜ. Józef Bogalecki
mgr inŜ. Zbigniew Przedpełski
mgr inŜ. Agata Lombarska-Blochel
mgr inŜ. Damian Gierad
mgr inŜ. Marta Szawracka
inŜ. Natalia Migdałek
inŜ. arch. Alicja Janik
Sprawdzający:
inŜ. Marek Plebankiewicz
Projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, i paliwa gazowe dla gminy Świdnica
3
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Spis treści
1. Część ogólna................................................................................................................... 9
1.1 Podstawa i zakres przedmiotowy ZałoŜeń .............................................................. 9
1.1.1 Podstawa opracowania .................................................................................. 9
1.1.2 Zakres terytorialny opracowania ..................................................................... 9
1.1.3 Planowanie energetyczne na szczeblu gminnym – rola załoŜeń w systemie
planowania energetycznego ......................................................................... 11
1.2 Główne dokumenty wpływające na sektor energetyki komunalnej i kształt ZałoŜeń
wg Art. 19 UPE ..................................................................................................... 14
1.2.1 Lokalne dokumenty planistyczne .................................................................. 14
1.3 Charakterystyka gminy w aspekcie rozwoju systemów zaopatrzenia w nośniki
energii ................................................................................................................... 15
1.3.1 PołoŜenie geograficzne gminy i struktura terenu .......................................... 15
1.3.2 Ludność ........................................................................................................ 16
1.3.3 Zasoby mieszkaniowe .................................................................................. 16
1.3.4 Warunki klimatyczne..................................................................................... 17
1.3.5 Utrudnienia terenowe w rozwoju systemów energetycznych ........................ 18
1.3.6 Utrudnienia występujące w gminie Świdnica związane z elementami
geograficznymi ............................................................................................. 19
1.3.7 Utrudnienia występujące w gminie Świdnica związane z istnieniem
obszarów podlegających ochronie ............................................................... 20
2. Analiza i ocena zaopatrzenia gminy Świdnica w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe .......................................................................................................................... 24
2.1 Zaopatrzenie gminy Świdnica w ciepło ................................................................. 24
2.1.1 Charakterystyka źródeł ciepła – kotłownie lokalne ....................................... 24
2.2 Zaopatrzenie w gaz............................................................................................... 27
2.2.1 System gazowniczy ...................................................................................... 27
2.2.2 Działające w tym obszarze przedsiębiorstwa ............................................... 28
2.2.3 Zasilanie źródłowe obszaru .......................................................................... 29
2.2.4 Dystrybucja gazu .......................................................................................... 29
2.2.5 UŜytkowanie gazu ........................................................................................ 32
2.2.6 Ocena stanu zaopatrzenia obszaru w gaz.................................................... 37
2.3 Zaopatrzenie w energię elektryczną ..................................................................... 38
2.3.1 Działające w obszarze przedsiębiorstwa ...................................................... 38
2.3.2 Źródła energii elektrycznej............................................................................ 41
2.3.3 Zasilanie źródłowe obszaru .......................................................................... 42
2.3.4 Dystrybucja energii elektrycznej ................................................................... 43
2.3.5 Odnawialne źródła energii elektrycznej ........................................................ 46
2.3.6 UŜytkowanie energii elektrycznej ................................................................. 49
2.3.7 Ocena stanu zaopatrzenia w energię elektryczną obszaru .......................... 51
2.4 Bilans zapotrzebowania na ciepło – stan istniejący .............................................. 54
2.4.1 Ocena stanu istniejącego systemu zaopatrzenia w ciepło............................ 58
5
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.5 Ustalenie rezerw przepustowości systemów oraz obszarów występowania
lokalnych ograniczeń w dostępie nośników energii ............................................... 58
2.6 Obowiązujące taryfy opłat za ciepło, energię elektryczną i gaz ............................. 60
2.6.1 Taryfa dla ciepła............................................................................................ 60
2.6.2 Taryfa dla energii elektrycznej ...................................................................... 61
2.6.3 Taryfa dla paliw gazowych ............................................................................ 64
2.7 Ocena stanu wykorzystywanych nośników energii ................................................ 73
2.8 Ocena wpływu nośników energii na środowisko naturalne.................................... 74
3. Ocena przewidywanych zmian zapotrzebowania na nośniki energii do 2030 roku ........ 79
3.1 Wprowadzenie, metodyka prognozowania zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe .................................................................................. 79
3.2 Uwarunkowania do określenia wielkości zmian zapotrzebowania na nośniki
energii ................................................................................................................... 82
3.2.1 Prognoza demograficzna .............................................................................. 82
3.2.2 Rozwój zabudowy mieszkaniowej ................................................................. 82
3.2.3 Rozwój zabudowy strefy usług i wytwórczości .............................................. 84
3.3 Potrzeby energetyczne dla nowych obszarów rozwoju ......................................... 86
3.3.1 Zapotrzebowanie na nośniki energii na poziomie źródłowym ....................... 88
3.4 Zakres przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło .................................. 88
3.4.1 Bilans przyszłościowy zapotrzebowania na ciepło ........................................ 88
3.4.2 Prognoza zmian w strukturze zapotrzebowania na ciepło ............................ 92
3.5 Prognoza zmian zapotrzebowania na gaz ziemny – poziom źródłowy .................. 93
3.6 Prognoza zmian zapotrzebowania na energię elektryczną ................................... 94
3.7 Ocena moŜliwości oraz sposobów pokrycia zapotrzebowania na ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe .................................................................................. 96
3.8 Analiza optymalnego modelu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe .................................................................................................................. 97
3.8.1 Sposób pokrycia potrzeb cieplnych na terenie gminy ................................... 97
3.8.2 Analiza moŜliwości rozwoju systemu gazowniczego..................................... 98
3.9 Działania i wymagania dotyczące uzbrojenia energetycznego wydzielonych
obszarów zabudowy, niezbędnych do realizacji wybranego modelu
zaopatrzenia w nośniki energii ............................................................................ 100
3.9.1 Wymagane działania w systemie gazowniczym.......................................... 100
3.9.2 Wymagane działania w systemie elektroenergetycznym ............................ 100
3.10 Ocena skutków ekonomicznych i ekologicznych dla wybranego modelu
zaopatrzenia w nośniki energii ............................................................................ 101
3.11 Analiza wpływu wprowadzenia limitów CO2 na kondycję wytwórców ciepła
i energii elektrycznej oraz na rynek energii. ........................................................ 101
4. Analiza moŜliwości ograniczenia niskiej emisji w obszarze ......................................... 102
4.1 Charakterystyka niskiej emisji ............................................................................. 102
4.2 Strefy z występującym przekroczeniem poziomów dopuszczalnych
zanieczyszczeń powietrza ................................................................................... 103
4.3 Sporządzenie inwentaryzacji źródeł „niskiej emisji” w układzie ilościowym i
geograficznym ..................................................................................................... 105
6
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4.4 Charakterystyka emisji zanieczyszczeń z terenu gminy ..................................... 108
4.5 Graficzne przedstawienie wyników analiz ........................................................... 109
4.6 Obliczenie efektu ekologicznego moŜliwej redukcji dla omawianego obszaru z
uwzględnieniem zanieczyszczeń: pył PM10, SO2, NO2, CO2, CO, B(a)P ........... 112
4.7 Realizacja ograniczenia „niskiej emisji”............................................................... 113
4.7.1 ZałoŜenia formalne realizacji programu ograniczenia „niskiej emisji” ......... 115
4.7.2 Harmonogram rzeczowo-finansowy ........................................................... 116
4.7.3 Wstępna analiza ekonomiczna realizacji ograniczenia „niskiej emisji” ....... 118
4.8 Wskazanie źródeł i moŜliwości finansowania (optymalizacja finansowa)............ 119
5. Analiza moŜliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz lokalnych
zasobów energii .......................................................................................................... 124
5.1 Regulacje prawne w dziedzinie odnawialnych źródeł energii.............................. 124
5.2 Finansowanie przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii ................. 124
5.3 Analiza potencjału energetycznego energii odnawialnej na obszarze gminy
Świdnica ............................................................................................................. 126
5.3.1 Biomasa ..................................................................................................... 126
5.3.2 Biogaz ........................................................................................................ 130
5.3.3 Energetyka wiatrowa .................................................................................. 133
5.3.4 Energetyka wodna ...................................................................................... 134
5.3.5 Energetyka geotermalna ............................................................................ 135
5.3.6 Energia słoneczna ...................................................................................... 137
5.4 Analiza i ocena moŜliwości zastosowania energetycznej gospodarki
skojarzonej w źródłach rozproszonych ............................................................... 140
5.5 Analiza moŜliwości wykorzystania lokalnych zasobów energii ............................ 142
5.5.1 MoŜliwość wykorzystania nadwyŜek energii cieplnej ze źródeł
przemysłowych ........................................................................................... 142
5.5.2 MoŜliwości wykorzystania zasobów energii odpadowej.............................. 142
5.5.3 Ocena moŜliwości wykorzystania odpadów komunalnych jako
alternatywnego źródła energii ..................................................................... 144
5.6 Podsumowanie ................................................................................................... 148
6. Analiza przedsięwzięć racjonalizujących wytwarzanie, przesył i uŜytkowanie ciepła,
energii elektrycznej oraz paliw gazowych .................................................................... 149
6.1 Racjonalizacja zuŜycia energii w gminie – efektywność energetyczna ............... 149
6.2 Racjonalizacja uŜytkowania energii w lokalnych i indywidualnych źródłach
ciepła .................................................................................................................. 150
6.2.1 Kotłownie lokalne........................................................................................ 151
6.2.2 Indywidualne źródła ciepła ......................................................................... 151
6.3 Racjonalizacja uŜytkowania ciepła u odbiorców ................................................. 152
6.3.1 Zabudowa mieszkaniowa ........................................................................... 152
6.3.2 Budynki uŜyteczności publicznej ................................................................ 157
6.4 Racjonalizacja uŜytkowania paliw gazowych ...................................................... 159
6.4.1 Zmniejszenie strat gazu w systemie dystrybucji ......................................... 160
6.4.2 Racjonalizacja wykorzystania paliw gazowych ........................................... 161
6.5 Racjonalizacja uŜytkowania energii elektrycznej ................................................ 162
7
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6.5.1 Uwagi ogólne .............................................................................................. 162
6.5.2 Ograniczenie strat energii elektrycznej w systemie dystrybucyjnym ........... 162
6.5.3 Poprawienie efektywności wykorzystania energii elektrycznej .................... 163
6.5.4 Analiza i ocena moŜliwości wykorzystania energii elektrycznej na potrzeby
ogrzewania ................................................................................................. 163
6.5.5 Racjonalizacja zuŜycia energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia
ulicznego ..................................................................................................... 166
6.6 Propozycja działań organizacyjnych – energetyk gminny ................................... 167
6.7 ZałoŜenia programu zmniejszenia kosztów energii w obiektach gminnych
– zasady i metody budowy programu .................................................................. 173
7. Ocena bezpieczeństwa energetycznego w zakresie zaopatrzenia obszaru ................ 175
8. Analiza formalno – prawna proponowanych scenariuszy rozwojowych w świetle
obowiązujących przepisów polityki energetycznej Polski do 2030 roku ....................... 188
9. Zakres współpracy z innymi gminami ze szczególnym uwzględnieniem podjęcia
współdziałania z gminami w ramach zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego. ........ 189
9.1 Metodyka działań związanych z określeniem zakresu współpracy...................... 189
9.2 Zakres współpracy – stan istniejący .................................................................... 190
9.3 MoŜliwe przyszłe kierunki współpracy ................................................................. 191
10. System monitoringu realizacji celów i zadań określonych w projekcie załoŜeń
do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe ........................ 193
10.1 Spójność „Projektu ZałoŜeń…” z regionalnymi dokumentami strategicznymi ..... 193
10.2 Monitoring realizacji zadań ujętych w „Projekcie ZałoŜeń…” ............................... 197
11. Podsumowanie, wnioski oraz zakres niezbędnych inwestycji i przedsięwzięć
gwarantujących bezpieczeństwo energetyczne. .......................................................... 200
12. Załączniki ................................................................................................................... 208
8
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
1. Część ogólna
1.1 Podstawa i zakres przedmiotowy ZałoŜeń
1.1.1 Podstawa opracowania
Podstawę formalną realizacji opracowania stanowi Art. 19 ustawy Prawo energetyczne,
który ustanawia obowiązek opracowania: „ZałoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy” dla kaŜdej gminy w Polsce. Zakres,
funkcję i wagę planowania energetycznego w polskim systemie prawnym opisano w kolejnym podrozdziale. Niniejszy dokument wykonany został w ramach umowy realizowanej na
rzecz zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego znak ZIT.3.2014 z dnia 19.05.2014 zawartej pomiędzy:
gminą Świdnica z siedzibą w Świdnicy przy ul. Długiej 38,
firmą Energoekspert sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach przy ul. Karłowicza 11a.
1.1.2 Zakres terytorialny opracowania
Powiązania między miastem a jego otoczeniem w Polsce mają dość bogatą historię sięgającą początku lat 60. ubiegłego wieku. Przede wszystkim odnosiły się do prób wyznaczenia obszarów metropolitalnych większych miast. Dopiero kilka lat temu kwestie powiązań
miast z sąsiednimi gminami oraz potrzeba wspólnych działań, mających podstawę w programowaniu strategicznym, znalazły się w centrum uwagi.
Wymiar terytorialny w polityce spójności stał się jednym z priorytetów Unii Europejskiej.
Podejście to wprowadziły dwa dokumenty: Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania
Kraju 2020 i Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, nad którymi prace
trwały od 2008 roku. Dokumenty te wprowadziły idee obszaru funkcjonalnego oraz obszaru strategicznej interwencji. Główne znaczenie dla rozwoju regionalnego przydzielono
miejskim obszarom funkcjonalnym (MOF) ośrodków regionalnych. NajwaŜniejszym celem
wyznaczenia MOF było stworzenie filaru do bardziej racjonalnej i efektywnej polityki rozwoju na terenach spójnych co do organizacji i funkcjonowania systemów społecznogospodarczych.
Zgodnie z Art. 19 ustawy Prawo energetyczne (UPE) niniejszy dokument stanowi ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru administracyjnego gminy Świdnica. Gmina jest członkiem zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego. Zielonogórski obszar funkcjonalny obejmuje Miasto Zielona Góra (miasto na prawach powiatu) oraz cztery gminy: gmina miejsko-wiejska Czerwieńsk, gmina miejskowiejska Sulechów, gmina wiejska Świdnica i gmina wiejska Zabór. Gminy te są połoŜone
w powiecie zielonogórskim usytuowanym w środkowo-wschodniej części województwa
lubuskiego. Zielonogórski obszar funkcjonalny obejmuje swoim zasięgiem teren o powierzchni 964 km2, w tym rdzeń, miasto Zielona Góra, 277 km2. Miejski Obszar Funkcjonalny Zielonej Góry zamieszkiwany jest przez ponad 185 tyś. osób, z czego 75% to
9
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
mieszkańcy miasta Zielona Góra. W strefie zewnętrznej obszaru funkcjonalnego najmniejszy obszar zajmuje gmina Zabór o powierzchni o 93,38 km2.
Rysunek 1.1 Zasięg Zielonogórskiego Obszaru Funkcjonalnego.
Źródło: opracowanie własne
Dotychczas polityka rozwojowa w obszarze funkcjonalnym Zielonej Góry oparta była na
zasadzie integralności kaŜdej z nich i realizacji odmiennych celów rozwojowych, brak było
wspólnych działań prorozwojowych o charakterze kompleksowym. Jedynie gospodarka
odpadami i gospodarka wodno-ściekowa były przedmiotem porozumień międzygminnych.
Szansę na takie działania stanowią priorytety funduszy unijnych na lata 2014-2020,
a przede wszystkim nowe narzędzie – Zintegrowane Inwestycje Terytorialne.
Strategia ZIT powinna wskazać fundamentalne kierunki rozwojowe, które będą korzystne
dla całego obszaru funkcjonalnego, przewyŜszając moŜliwe rozbieŜności interesów będące rezultatem dotychczasowej, konkurencyjnej, polityki rozwojowej opartej na samoistnym
funkcjonowaniu tych jednostek administracyjnych. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne
z załoŜenia mają przyczynić się do zwiększenia efektywności realizacji polityki spójności.
W zamierzonych działaniach naleŜy uwzględnić właściwe dla kaŜdej gminy indywidualne
funkcje i potencjały. Działania podjęte w ramach realizacji strategii MOF powinny dąŜyć do
formowania tych funkcji i wykorzystywania potencjałów do stworzenia wspólnego organizmu społeczno-gospodarczego. Strategia ZIT jako zasadniczy obiekt zainteresowania zakłada najlepsze wykorzystanie potencjałów obszaru funkcjonalnego, a co za tym idzie
osiągnięcie głównego celu, tj. wysokiej jakości Ŝycia mieszkańców na obszarze funkcjonalnym Zielonej Góry. Realizacja tego celu odbywać się ma dzięki realizacji celów priorytetowych, które zakładają:
10
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Dobre połącznie MOF z siecią dróg krajowych;
Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw;
Odpowiednia infrastruktura społeczna, spełniająca oczekiwania mieszkańców;
ZrównowaŜony rozwój i ochrona zasobów przyrodniczych i kulturowych;
Zwiększenie efektowności energetycznej;
Rozwój usług elektronicznych.
1.1.3 Planowanie energetyczne na szczeblu gminnym – rola załoŜeń w systemie
planowania energetycznego
Szczególną rolę w krajowym planowaniu energetycznym prawo przypisuje samorządom
gminnym poprzez zobowiązanie ich do planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło,
energię elektryczną i paliwa gazowe na swoim terenie. Zgodnie z art. 7 Ustawy z dnia
11 marca 2013 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 594), obowiązkiem gminy jest zapewnienie zaspokojenia zbiorowych potrzeb jej mieszkańców. Wśród
zadań własnych gminy wymienia się w szczególności sprawy: wodociągów i zaopatrzenia
w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości
i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz.U. 2012,
poz.1059) w art. 18 wskazuje na sposób wywiązywania się gminy z obowiązków nałoŜonych na nią przez Ustawę o samorządzie gminnym. Do zadań własnych gminy w zakresie
zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe naleŜy:
planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy,
planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy,
finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg, znajdujących się na terenie gminy,
planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zuŜycia energii
i promocję rozwiązań zmniejszających zuŜycie energii na obszarze gminy.
Polskie Prawo energetyczne przewiduje dwa rodzaje dokumentów planistycznych:
załoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe,
plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
Dokumenty te powinny być zgodne z załoŜeniami polityki energetycznej państwa, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a takŜe spełniać wymogi ochrony środowiska.
Zgodnie z art. 19 ustawy Prawo energetyczne projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia jest
opracowywany przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), a następnie podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami
oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. Projekt załoŜeń przed uchwaProjekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, i paliwa gazowe dla gminy Świdnica
11
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
leniem przez Radę Gminy winien podlegać wyłoŜeniu do publicznego wglądu. Projekt załoŜeń jest opracowywany we współpracy z lokalnymi przedsiębiorstwami energetycznymi,
które są zobowiązane (zgodnie z art. 16 i 19 Prawa energetycznego) do bezpłatnego udostępnienia swoich planów rozwoju. Dokumenty te obejmują zgodnie z prawem plan działań
w zakresie obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe, energię elektryczną lub ciepło. Plany, o których mowa w ust. 1, art. 16, obejmują w szczególności: przewidywany zakres dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych nowych
źródeł paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, w tym OZE.
Plan zaopatrzenia opracowuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) w sytuacji, gdy okaŜe
się, Ŝe plan rozwoju opracowany przez przedsiębiorstwo energetyczne nie zapewnia realizacji załoŜeń do planu zaopatrzenia. Plan zaopatrzenia uchwalany jest przez Radę Gminy,
po uprzednim badaniu przez samorząd województwa pod kątem zgodności z polityką
energetyczną państwa.
Poglądowy schemat procedur tworzenia dokumentów lokalnego planowania wynikający
z Prawa energetycznego, z uwzględnieniem uwarunkowań wynikających z wymogu udziału społeczeństwa w opracowywaniu dokumentów (wg ustawy o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko), przedstawia poniŜszy rysunek.
12
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 1.2 Proces planowania energetycznego na szczeblu lokalnym
ZałoŜenia do planu zaopatrzenia…
Plan rozwoju przedsiębiorstwa energetycznego
Wójt, Burmistrz, Prezydent opracowuje
projekt „ZałoŜeń…” (art. 19 ust.1)
Przedsiębiorstwo energetyczne opracowuje plan
rozwoju (art. 16 ust.1)
Zakres planu rozwoju: (art. 16 ust. 3)
Zakres projektu „ZałoŜeń…”:(art. 19 ust. 3)
• ocena stanu aktualnego zaopatrzenia gminy w energię,
• identyfikacja przewidywanych możliwości rozwoju Gminy na 15 lat,
• potrzeby energetyczne istniejącej i planowanej zabudowy na 15 lat,
• niezbędne działania dla zapewnienia pokrycia zapotrzebowania,
• analiza przedsięwzięć racjonalizujących użytkowanie energii,
• określenie możliwości wykorzystania lokalnych zasobów paliw i energii w tym OZE,
• określenie możliwość stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu
ustawy z dn. 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej,
• określenie zakresu współpracy z innymi gminami,
• określenie zasad aktualizacji i wdrażania „Założeń…”
Samorząd wojewódzki
(art. 19 ust.5) opiniuje
w zakresie współpracy
z innymi gminami oraz
zgodności z polityką
energetyczną państwa
• przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy lub budowy
sieci oraz ewentualnych nowych źródeł paliw gazowych, energii
elektrycznej lub ciepła w tym źródeł odnawialnych
Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie swoje
plany rozwoju w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz
propozycje niezbędne do opracowania projektu załoŜeń
(art. 19 ust. 4)
Art. 7 ust 4 i ust 5
Przedsiębiorstwa energetyczne (…) są zobowiązane
zapewnić realizację i finansowanie budowy i rozbudowy
sieci, w tym na potrzeby przyłączeń podmiotów ubiegających się o przyłączenie na warunkach określonych
w art. 9 i 46 oraz w „ZałoŜeniach…”
Projekt „ZałoŜeń…” przyjęty przez
Wójta, Burmistrza, Prezydenta
(art. 19 ust. 1)
Procedura SOOS
(ustawa o udostępnianiu…
Dział IV)
• przewidywany zakres dostarczania paliw gazowych, energii
elektrycznej lub ciepła,
WyłoŜenie do
publicznego
wglądu
(art. 19 ust. 6)
Plan Rozwoju Przedsiębiorstwa Energetycznego –
na min. 3 lata; Operator Systemu Elektroenergetycznego –
na min. 3 lata (art. 16 ust. 2)
Prezes URE
(art. 16 ust. 6)
Uzgadnia w zakresie przedsiębiorstw
elektroenergetycznych i gazowniczych
Zarząd Województwa
opiniowanie
(art. 23 ust. 3 i 4)
Zgodnie z ustawą
plan rozwoju
podlega aktualizacji
co 3 lata
Rada Gminy
uchwała
Zgodnie z ustawą
aktualizacja
co 3 lata
„ZałoŜenia do planu…”
(art. 19 ust. 8)
„Plan Rozwoju Przedsiębiorstwa Energetycznego”
Plan zaopatrzenia
Realizacja inwestycji
Wójt, Burmistrz,
Prezydent bada czy
Plany Rozwojowe
Przedsiębiorstw
zapewniają realizację „ZałoŜeń…”
TAK
Realizacja inwestycji ujętych w Planach Rozwoju
Działania ujęte w uzgodnionym Planie rozwoju stanowią
podstawę do ujęcia ich kosztów w taryfie przedsiębiorstwa
NIE
Wójt, Burmistrz, Prezydent opracowuje i przyjmuje projekt
„Planu zaopatrzenia…”
(art. 20 ust. 1)
Procedura SOOS
(ustawa o udostępnianiu… Dział IV)
Rada Gminy
uchwała
Realizacja inwestycji ujętych w Planie Zaopatrzenia
Inwestycje i działania ujęte w Planie zaopatrzenia stanowią
podstawę do ujęcia ich kosztów w budŜecie Gminy
Samorząd Województwa
(art. 17) bada zgodność z polityką
energetyczną państwa
„Plan zaopatrzenia…”
(art. 20 ust. 4)
13
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
1.2 Główne dokumenty wpływające na sektor energetyki komunalnej
i kształt ZałoŜeń wg Art. 19 UPE
Dokumenty wpływające na sektor energetyki komunalnej, a mianowicie:
Polityka energetyczna UE
Ustawa Prawo energetyczne
Ustawa o efektywności energetycznej
Krajowe dokumenty strategiczne i planistyczne
Polityka energetyczna Polski
Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych
Krajowy plan działań dotyczący efektywności energetycznej
Strategia „Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko
Uwarunkowania środowiskowe
zostały opisane w Załączniku nr 7 do niniejszego opracowania
1.2.1 Lokalne dokumenty planistyczne
Opracowanie zostało wykonane zgodnie z:
Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Świdnica na lata 2010-2020 – uchwała
nr XXXIII/193/13 Rady Gminy Świdnica z dnia 26 czerwca 2013r.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Świdnica – uchwała nr V/13/2000 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 czerwca 2000r.
z późn. zm.
Obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Świdnica –
uchwała nr XXXV/200/13 Rady Gminy Świdnica z dnia 28 sierpnia 2013r.
14
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
1.3 Charakterystyka gminy w aspekcie rozwoju systemów zaopatrzenia w nośniki energii
1.3.1 PołoŜenie geograficzne gminy i struktura terenu
Gmina Świdnica jest gminą wiejską połoŜoną w południowej części województwa lubuskiego, w powiecie zielonogórskim. LeŜy na południowy zachód od Zielonej Góry. Z racji
swojego połoŜenia w pobliŜu miasta Zielona Góra, gmina Świdnica jest obszarem tranzytowym, a jej dostępność komunikacyjna jest dobra.
Rysunek 1.3 Powiaty województwa Lubuskiego Rysunek 1.4 Gminy powiatu zielonogórskiego
Źródło: opracowanie własne
Gmina sąsiaduje z gminami powiatu zielonogórskiego: Czerwieńsk, Nowogród Bobrzański,
oraz Miastem Zielona Góra, a takŜe z gminą Dąbie przynaleŜną do powiatu krośnieńskiego.
Siedzibą gminy jest wieś gminna Świdnica. Na terenie gminy znajdują się następujące
wsie soleckie: Świdnica, Buchałów, Drzonów, Grabowiec, Koźla, Lipno, Letnica, Piaski,
Radomia, Słone, Wilkanowo. Powierzchnia gminy wynosi 160,8 km2.
Tabela 1.1 Struktura gruntów na terenie gminy Świdnica
Rodzaj
Powierzchnia [ha]
Udział [%]
Powierzchnia całkowita
16 090
100
UŜytki rolne
4 999
31,1
Grunty leśne
10 249
63,7
Pozostałe grunty i nieuŜytki
842
5,2
15
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
1.3.2 Ludność
Liczba mieszkańców gminy Świdnica wg stanu na dzień 31.12.2013 wynosiła 6330 mieszkańców.
Tabela 1.2 Liczba mieszkańców gminy Świdnica
Wyszczególnienie
Jednostka
2008
2009
Ludność w gminie
Gęstość zaludnienia
2010
2011
2012
2013
Ogółem
6 080
6 207
6 154
6 187
6 307
6 330
MęŜczyźni
3 034
3 094
3 068
3 080
3 131
3 146
Kobiety
3 046
3 113
3 086
3 107
3 176
3 184
38
39
38
38
39
39
os/km
2
Przyrost naturalny
l. bezwzględne
12
25
12
-28
25
b.d.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji Banku Danych Lokalnych GUS (www.stat.gov.pl)
Średnia gęstość zaludnienia w gminie w roku 2013 wynosiła 39 osób/km2 – niewiele ponad 3 krotnie mniej niŜ wynosi średnia krajowa (123 osoby/km2). Na stu męŜczyzn w gminie przypada 101 kobiet.
Tabela 1.3 Struktura wiekowa mieszkańców gminy Świdnica
Wyszcze2008
2009
2010
gólnienie
Jednostka
Osób
% Osób % Osób %
2011
Osób
%
2012
Osób
%
2013
Osób %
przedprodukcyjny 1 228 20,2 1 229 19,8 1 274 20,7 1 225 19,8 1 249 19,8 1 215 19,2
produkcyjny
4 086 67,2 4 171 67,2 4 080 66,3 4 114 66,5 4 175 66,2 4 203 66,4
poprodukcyjny
766 12,6 807 13,0 800 13,0 848 13,7 883 14,0 912 14,4
Grupa
wieku
Z powyŜszych danych wynika, Ŝe najliczniejszą grupę (ponad 66%) stanowi ludność
w wieku produkcyjnym, następnie przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym.
1.3.3 Zasoby mieszkaniowe
Według Banku Danych Lokalnych GUS na koniec 2013 r. ogółem na terenie gminy
Świdnica znajdowało się 1 675 budynków mieszkalnych. W gminie znajduje się 1 911,
przeciętna powierzchnia uŜytkowa przypadająca na mieszkanie to 105,7 m2 i 32,0 m2 na
osobę. Średnio na mieszkanie przypadają trzy osoby. Własność będąca w zasobach
gminnych (komunalna, socjalna), wg stanu na dzień 31.12. 2013 r., stanowi około 1,5%
ogółu zasobów mieszkaniowych zlokalizowanych na terenie gminy.
Spośród ogółu mieszkań zlokalizowanych na terenie gminy:
około 98,2% posiada dostęp do wodociągów,
około 81,3% posiada centralne ogrzewanie (ciepło systemowe, kotłownie
indywidualne),
około 22,2% posiada sieć gazową.
16
EE
Tabela 1.4 Zasoby mieszkaniowe gminy Świdnica
Wyszczególnienie
2008
2009
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Mieszkania
1 771
1 828
1 820
1 867
1 911
2013
1 948
Izby
Powierzchnia uŜytkowa mieszkań
2
[m ]
2
Średnia pow. na mieszkanie [m ]
2
Średnia pow. na osobę [m ]
8 051
8 380
8 621
8 891
9 135
9 353
173 635
182 213
188 263
195 374
201 914
207 908
98,0
28,6
99,7
29,4
103,4
30,6
104,6
31,6
105,7
32,0
3,43
3,39
3,38
3,31
3,30
106,7
32,8
3,25
Liczba osób na mieszkanie
2010
2011
2012
Tabela 1.5 Zasoby mieszkaniowe oddane do uŜytkowania
Wyszczególnienie
Jednostka
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Mieszkania oddane do uŜytkowaGmina
62
60
42
48
46
43
nia
Powierzchnia uŜytkowa mieszkań
2
[m ]
8 858
8 714
6 541
7 247
6 815
6 918
oddanych od uŜytkowania
Średnio rocznie w gminie Świdnica (analizując ostatnie 6 lat) oddaje się do uŜytkowania
50 nowych mieszkań o średniej powierzchni uŜytkowej wynoszącej około 150 m2 na
mieszkanie.
1.3.4 Warunki klimatyczne
Podstawą do określenia warunków klimatycznych jest: średnia temperatura, przeciętne
opady, liczba słonecznych godzin w ciągu dnia oraz średnia wilgotność.
Obszar gminy Świdnica znajduje się w Zielonogórskim Obszarze Funkcjonalnym, dlatego
do charakterystyki klimatu gminy wykorzystane zostały dane dla Zielonej Góry, gdzie prowadzone są obserwacje szczegółowe. Omawiany teren znajduje się w obszarze przewagi
wpływów oceanicznych. Ogólnie jest to strefa klimatu przejściowego, który charakteryzuje
się duŜą dynamiką zmienności typów pogody zarówno w cyklu rocznym, jak i wieloletnim.
Teren odznacza się wysokimi opadami, wcześnie rozpoczynającą się zimą, trwającą średnio 71-77 dni i długo zalegającą pokrywą śnieŜną. Średnia temperatura roczna z wielolecia
wynosi około 8,1ºC (styczeń: -1,3ºC, lipiec: 18,3ºC). Izoamplitudy roczne kształtują się na
poziomie 19–20 ºC. Suma rocznego opadu wynosi 625-690 mm. Pokrywa śnieŜna utrzymuje się średnio przez 45–65 dni. Usłonecznienie wynosi średnio 1500 godzin w roku,
korzystne warunki solarne (średnio przeszło 100 godz.) występują od marca do października, przy maksymalnych wartościach w lipcu i sierpniu. Dni z burzą jest około 20 w roku.
Najczęstsze wiatry wieją z sektora zachodniego (południowo-zachodnie, zachodnie)i stanowią łącznie blisko 52 % wiatrów w roku. Obserwowane są równieŜ wiatry z sektora południowego , a w zimie równieŜ wiatry z sektora wschodniego. Ich średnia prędkość wynosi 2,8 m/s. Okres wegetacyjny jest jednym z najdłuŜszych w Polsce i trwa średnio przez
224 dni.
17
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
1.3.5 Utrudnienia terenowe w rozwoju systemów energetycznych
Utrudnienia w rozwoju systemów sieciowych moŜna podzielić na dwie grupy:
czynniki związane z elementami geograficznymi,
czynniki związane z istnieniem obszarów podlegających ochronie.
Przy obecnym stanie techniki niemal wszystkie utrudnienia związane z czynnikami geograficznymi mogą być pokonane, ale wiąŜe się to z dodatkowymi kosztami, mogącymi niejednokrotnie nie mieć uzasadnienia.
Czynniki geograficzne dotyczą zarówno elementów pochodzenia naturalnego, jak i powstałego z ręki człowieka. Mają przy tym charakter obszarowy lub liniowy. Do najwaŜniejszych naleŜą:
akweny i cieki wodne,
obszary zagroŜone zniszczeniami powodziowymi,
tereny bagienne,
obszary nie ustabilizowane geologicznie (np. tereny zagroŜone działalnością górniczą, uskokami lub lawinami, składowiska odpadów organicznych itp.),
trasy komunikacyjne (linie kolejowe, zwłaszcza wielotorowe i zelektryfikowane,
główne trasy drogowe),
tereny o specyficznej rzeźbie terenu (głębokie wąwozy i jary lub odwrotnie: wały
ziemne lub pasy wzniesień).
W przypadku istnienia tego rodzaju utrudnień naleŜy dokonywać oceny, co jest bardziej
korzystne: pokonanie przeszkody czy jej obejście. Warto przy tym zauwaŜyć, Ŝe odpowiedź w tej kwestii zaleŜy równieŜ od rodzaju rozpatrywanego systemu sieciowego: najłatwiej i najtaniej przeszkody pokonują linie elektroenergetyczne, trudniej sieci gazowe,
a najtrudniej sieci ciepłownicze.
Utrudnienia związane z terenami chronionymi mają charakter obszarowy. Do najwaŜniejszych naleŜą:
obszary przyrody chronionej: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, pomniki przyrody, zabytkowe parki,
kompleksy leśne,
obszary urbanistyczne objęte ochroną konserwatorską oraz zabytki architektury,
obszary objęte ochroną archeologiczną,
cmentarze,
tereny kultu religijnego,
tereny zamknięte (kolejowe lub wojskowe).
Przez tereny leśne nie powinny przebiegać linie napowietrzne oraz podziemne. Szczególnie przez drzewostany o składzie gatunkowym zgodnym z siedliskiem, a takŜe przez rezerwaty przyrody istniejące, projektowane i proponowane oraz ich otoczenie, jak równieŜ
w rejonie istniejących pomników przyrody Ŝywej i nieoŜywionej, obiektów proponowanych
do uznania za pomniki oraz w rejonach obiektów i zespołów kulturowych.
18
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
W kaŜdym przypadku prowadzenia linii napowietrznych, poza terenami zabudowanymi,
powinno być opracowane studium krajobrazowo-widokowe moŜliwości przebiegu tych linii
i wybranie wariantu najmniej uciąŜliwego.
Jak widać, w niektórych przypadkach prowadzenie elementów systemów zaopatrzenia
w energię jest całkowicie niemoŜliwe, a dla pozostałych jest utrudnione, wymagające dodatkowych zabezpieczeń potwierdzonych odpowiednimi uzgodnieniami i pozwoleniami.
Ponadto w przypadku obszarów objętych ochroną konserwatorską mocno utrudnione moŜe być prowadzenie działań termorenowacyjnych obiektów. W kaŜdym przypadku konieczne jest prowadzenie uzgodnień z konserwatorem zabytków.
1.3.6 Utrudnienia występujące w gminie Świdnica związane z elementami geograficznymi
Akweny i cieki wodne
Główną rzeką gminy jest Śląska Ochla – jej górny odcinek. Źródła Śląskiej Ochli zlokalizowane są na terenie Wału Zielonogórskiego koło wsi Letnica. Długość kanałów podstawowych na terenie gminy wynosi 17,8 km, z tego:
rzeka Śląska Ochla – 8,9 km;
kanał Wodna – 9,2 km;
kanał Jarosz – 4,1 km;
kanał Polny – 4,5 km.
Pozostałe cieki są to rowy odwadniające fragmenty terenów leśnych lub łąk. Na kanale
Wodna wybudowane są urządzenie piętrzące, w celu retencji korytowej wody. Na skutek
podpiętrzenia metodą podsiąku nawadniane są okoliczne łąki. Na terenie gminy Świdnica
jest 28 zbiorników wodnych małej retencji, z tego 15 stawów rybnych, 9 zbiorników retencyjnych i 4 zbiorniki przeciwpoŜarowe.
W okolicach wsi Wilkanowo, Słone i Buchałów (północne stoki Wału Zielonogórskiego)
występują małe rowy, których wody wsiąkają w piaski terasy kemowej. W okolicach wsi
Drzonów i Lipno znajdują się źródła cieków, które spływają ku północnemu zachodowi do
Młynówki Kosierskiej, która wpada do Bobru (w okolicy Brzeźnicy, gmina Dąbie) Przez
gminę przebiega więc wododział między Odrą i Bobrem.
Uwarunkowania hydrograficzne gminy mogą stanowić utrudnienia dla rozwoju systemów
ciepłowniczego i gazowniczego.
Obszary zagroŜone zniszczeniami powodziowymi
Na terenie gminy nie występują zjawiska powodziowe. Mogą zdarzać się tzw. Powodzie
lokalne, wywołane gwałtownymi opadami atmosferycznymi. Szczególnie tego typu
zjawiska mogą wystąpić w Świdnicy, która zbudowana jest wzdłuŜ potoku spływającego
z Wału Zielonogórskiego.
19
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tereny bagienne
W miarę moŜliwości nie naleŜy lokować zabudowy oraz elementów infrastruktury technicznej w bezpośrednim sąsiedztwie cieków oraz ograniczać przejścia infrastrukturalne
przez cieki wodne do niezbędnego minimum, stosując odpowiednie zabezpieczenia.
Obszary nie ustabilizowane geologicznie
W obrębie analizowane obszaru brak jest większych udokumentowanych złóŜ surowców
mineralnych, Do roku 1947 prowadzono wydobycie węgla brunatnego w kopalni Słone, po
eksploatacji pozostały liczne wyrobiska, aktualnie wypełnione wodą.
Trasy komunikacyjne
Przez teren gminy Świdnica przebiegają drogi krajowe, wojewódzki oraz powiatowe:
droga krajowa nr 32,
droga krajowa nr 27,
droga wojewódzka nr 279,
drogi powiatowe.
Sieć dróg samochodowych moŜe stanowić utrudnienie w rozwoju systemów energetycznych.
Obszary o specyficznej rzeźbie terenu
Gmina Świdnica połoŜona jest na Wysoczyźnie Zielonogórskiej i częściowo w Pradolinie
Głogowsko-Baruckiej. Na terenie gminy wyróŜnić moŜna jednostki geomorfologiczne:
Wał Zielonogórski, przebiegający ze wschodu do zachodu, na którego skłonach
połoŜone są wsie: Buchałów, Grabowiec, Letnica, Koźla, Słone, Świdnica oraz
Wilkanowo.
Równica Kosierska, obejmuje północną część gminy, tj. okolice wsi Drzonów
i obszar leśny na północny-zachód od wsi Lipno.
Pradolina Głogowsko-Barucka, połonoŜa w południowej części gminy Świdnica,
w okolicach wsi Piaski.
Opisane powyŜej obszary nie powinny stanowić utrudnień w rozbudowie systemów
energetycznych.
1.3.7 Utrudnienia występujące w gminie Świdnica związane z istnieniem obszarów
podlegających ochronie
Obszary przyrody chronionej
Na terenie gminy Świdnica nie zlokalizowano obszarów NATURA 2000. Pozostałe obszary
przyrody chronionej to m.in.:
Dolina Śląskiej Ochli, obszar o powierzchni 10 350 ha, z czego 2 996 w gminie
Świdnica,
Wzniesienia Zielonogórskie, obszar o powierzchni 3 573 ha,
Drzonów, powierzchnia parku wynosi ok 3 ha. Park załoŜony na początku XIX w.,
Letnica, powierzchnia – 3,55 ha, w obecnym stanie zaniedbany,
20
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Świdnica I, park o powierzchni 1,07 ha, W XVIII w. był to ogród renesansowy
o regularnym kształcie. W XIX w. przebudowany na park krajobrazowy. W obecnym
stanie zaniedbany,
Świdnica II, park o powierzchni 3,61 ha. W XIX wieku załoŜono park krajobrazowy
z polanami, klombami, dróŜkami i grupami drzew,
Buchałów, park zajmujący powierzchnię 2,32 ha, występują w nim liczne pomniki
przyrody.
Na obszarze gminy występuje wiele pomników przyrody, jak:
Dąb szypułkowy, przy kościele w miejscowości Drzonów,
Jesion wyniosły, park w Drzonowie,
Dąb czerwony, park w Buchałowie,
Dąb szypułkowy, leśnictwo Świdnica.
Obszary, o których mowa najczęściej zlokalizowane są poza terenem zabudowy, w związku z czym nie powinny stanowić bariery w rozwoju systemów energetycznych gminy.
Kompleksy leśne
Tereny leśne zajmują ponad 63% powierzchni gminy Świdnica, najliczniejszym i najwaŜniejszym gospodarczo gatunkiem na terenie gminy jest sosna, zajmuje ona 92% powierzchni
leśnej. Jako gatunek główny występuje na wszystkich siedliskach na mniejszej bądź większej powierzchni. Na siedliskach borowych tworzy przewaŜnie drzewostany jednogatunkowe, najczęściej bezpodszytowe, a na siedliskach Ŝyźniejszych w większości z dobrze rozwiniętą warstwą podszytów. Lasy te, obok funkcji gospodarczej i rekreacyjnej, pełnią rolę klimatyczno-filtracyjną, spełniają rolę zieleni wysokiej w środowisku zurbanizowanym.
WyŜej opisane tereny nie powinny stanowić bariery w rozwoju systemów energetycznych.
MoŜliwe jest ich ominięcie przy planowaniu infrastruktury technicznej gminy.
Obszary urbanistyczne objęte ochroną konserwatorską oraz zabytki architektury
Na obszarze gminy Świdnica zachowanych jest wiele cennych zabytków z róŜnych epok,
m.in.:
Kościół pw. św. Marcina w Świdnicy, jest budowlą gotycką powstałą w XVI wieku.
Niektóre cechy kościoła wskazują jednak na jego pochodzenie juŜ z XIV wieku,
Kościół pw. Matki BoŜej Królowej Polski w Świdnicy, został wybudowany z kamienia
i cegły jako barokowy zbór ewangelicki w latach 1794-1796,
Dwór z XVI wieku, obecnie Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza,
Plebania, z II połowy XVIII w.,
Dawne oficyny dworskie z XVIII i I połowy XIX w.,
Poczta, gospoda, świetlica, szkoła z początku XX wieku, trafostacja z 1927 roku
oraz cmentarz z XIX w. w Świdnicy,
Zespół dworski II, zlokalizowany w północno-wschodniej części Świdnicy,
najstarsza siedziba rycerska, sięgająca XIV wieku, obecnie pozostała z dawnego
załoŜenia zabudowa folwarczna z XVIII i XIX w.,
21
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Zespół dworski III, leŜący w północno-zachodniej części wsi Świdnica, dwór
pochodzący z roku 1852 i obora z połowy XIX w.,
Kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Letnicy. Kościół
usytuowany jest w centrum Letnicy. Zbudowano go w latach 1572-1579,
nieznacznie przekształcono w XVIII a w XIX i XX w. wielokrotnie remontowano,
Dwór w Letnicy, połoŜony w północnej części wsi. Dwór został wzniesiony w II
połowie XVI wieku. Przebudowa w 1735 roku nadała charakter pałacu barokowego,
Ruiny zamku z XIV w.,
Dwór w Koźli, połoŜony jest w centrum wsi nieopodal kościoła parafialnego.
Wzniesiony w 1710 roku dwór usytuowany został przy południowym boku
folwarcznego podwórza,
Kościół pw. Św. Jadwigi Śląskiej w Koźli, powstały najprawdopodobniej w XIV w,
Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Lipnie, wybudowany w latach 18411842 jako zbór ewangelicki o konstrukcji ryglowej,
Kościół pw. Św. Mikołaja w Drzonowie,
Pałac w Drzonowie, obiekt pochodzący z 1816 roku, aktualnie siedziba Lubuskiego
Muzeum Wojskowego w Drzonowie,
Zespół podworski z XIX wieku, dzwonnica z II połowy XIX w., remiza straŜacka,
dom ludowy z początku XX w., zlokalizowane w Buchałowie,
Pałac barokowy z końca XVII wieku w Koźli,
Gospoda, remiza straŜacka, stacja kolejowa oraz plebania powstałe na początku
XX w. oraz folwark z II połowy XX wieku w Koźli,
Gospoda z początku XX wieku oraz trafostacja z 1932 roku w miejscowości Słone,
Gospoda z początku XX wieku i trafostacja z roku 1927 w Wilkanowie.
Obszary i obiekty objęte ścisłą ochroną konserwatorską stanowić mogą ograniczenie
w rozwoju
systemów
energetycznych,
jak
równieŜ
ograniczenie
działań
termomodernizacyjnych związanych z poprawą termoizolacji ścian.
Obszary objęte ochroną archeologiczną
Na terenie gminy znajdują się 138 stwierdzonych stanowisk archeologicznych:
Buchałów – 7 stanowisk
Drzonów – 13 stanowisk
Grabowiec – 5 stanowisk
Koźla – 41 stanowisk
Letnica – 33 stanowiska
Lipno – 5 stanowisk
Radomia – 3 stanowiska
Słone – 9 stanowisk
Świdnica – 19 stanowisk
Wilkanowo – 3 stanowiska
22
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Podstawowym zagroŜeniem dla zasobów archeologicznych znajdujących się na terenie
gminy jest niekontrolowany ruch inwestycyjny. Jednocześnie tak duŜe nasycenie terenu
gminy przez obszary archeologiczne moŜe powodować zahamowanie procesów rozwoju
gminy.
Tereny zamknięte
Decyzją Ministra Infrastruktury na terenach na których usytuowane są linie kolejowe uznaje się za tereny zamknięte, zastrzeŜone ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa.
Tereny zamknięte mogą stanowić utrudnienia w rozbudowie i eksploatacji systemów energetycznych. MoŜliwe jest ominięcie ww. terenów przy planowaniu infrastruktury technicznej.
23
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2. Analiza i ocena zaopatrzenia gminy Świdnica w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
2.1 Zaopatrzenie gminy Świdnica w ciepło
2.1.1 Charakterystyka źródeł ciepła – kotłownie lokalne
Na terenie gminy Świdnica nie istnieje miejski, ani nawet lokalny system ciepłowniczy. Zapotrzebowanie odbiorców na ciepło do celów grzewczych oraz przygotowania ciepłej wody
uŜytkowej, pokrywane jest poprzez kotłownie lokalne, indywidualne. RównieŜ obiekty
przemysłowe pokrywają swoje zapotrzebowanie na ciepło grzewcze oraz techno-logiczne
z własnych kotłowni. Jako paliwo wykorzystuje się przede wszystkim węgiel oraz gaz
ziemny, który coraz częściej zastępuje źródła węglowe jako bardziej ekologiczne paliwo.
TakŜe biomasa ma znaczny udział w produkcji ciepła do celów grzewczych na tere-nie
gminy – w gospodarstwach domowych razem z węglem często spalane jest drewno oraz
jego odpady.
W czasie pracy nad projektem przeprowadzono ankietyzację obiektów uŜyteczności publicznej, usługowych, przemysłowych oraz administratorów nieruchomości, w ramach której uzyskano informacje o istniejących na terenie gminy kotłowniach. W poniŜszej ta-beli
przedstawiono podstawowe informacje o zidentyfikowanych źródłach.
Tabela 2.1 Wykaz zinwentaryzowanych kotłowni indywidualnych na terenie gminy Świdnica
L.p.
Jednostka
bilansowa
1
A - Buchałów
2
B - Drzonów
3
B - Drzonów
4
C - Grabowiec
5
C - Grabowiec
6
D - Koźla
7
D - Koźla
Właściciel / eksploatator
Nazwa, adres
Nadleśnictwo Zielona Góra, budynek jednorodzinny, Buchałów 49
Sala wiejska / Lokal
Urząd Gminy
mieszkalny, Drzonów 9,
Świdnica
Świdnica
Nadleśnictwo Zielona GóNadleśnictwo
ra, budynek jednorodzinny,
Zielona Góra
Drzonów 34, Świdnica
Nadleśnictwo KrzystkowiNadleśnictwo
ce, budynek mieszkalny,
Krzystkowice
Grabowiec 1, Świdnica
Nadleśnictwo KrzystkowiNadleśnictwo
ce, budynek mieszkalny,
Krzystkowice
Grabowiec 1a, Świdnica
SP, Urząd Gminy Szkoła Podstawowa, Koźla
Świdnica
117, Świdnica
Nadleśnictwo
Zielona Góra
Urząd Gminy
Świdnica
mieszkalny, Koźla 99,
Świdnica
Moc całkowita
kotłowni
[MW]
Rodzaj paliwa
0,0025
drewno
~0,03
węgiel
0,024
drewno
0,032
drewno
0,018
kocioł wielopaliwowy
~0,12
węgiel
~0,077
sala wiejska olej opałowy;
mieszkania indywidualne
kotły węglowe
24
EE
L.p.
Jednostka
bilansowa
Właściciel / eksploatator
Nazwa, adres
OSP, budynek usługowomieszkalny, Koźla 100,
Świdnica
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Moc całkowita
kotłowni
[MW]
Rodzaj paliwa
~0,03
węgiel (indywidualne kotły
węglowe w części mieszkalnej)
~0,034
olej opałowy
~0,034
węgiel
~0,12
węgiel
~0,15
węgiel
0,225
gaz ziemny
~0,23
gaz ziemny
~0,08
gaz ziemny
0,07
gaz ziemny
~0,07
węgiel
~0,05
gaz ziemny
~0,04
gaz ziemny
8
D - Koźla
OSP
9
E - Letnica
Urząd Gminy
Świdnica
10
F - Lipno
Urząd Gminy
Świdnica
11
G - Piaski
Urząd Gminy
Świdnica
12
I - Słone
SP, Urząd Gminy
Świdnica
Sala wiejska, Letnica 10,
Świdnica
mieszkalny, Lipno 34,
Świdnica
mieszkalny, Piaski 12,
Świdnica
Szkoła Podstawowa, ul.
Szkolna 1, Słone
13
J - Świdnica
Urząd Gminy
Świdnica
Hala sportowa, ul. Ogrodowa 36, Świdnica
14
J - Świdnica
15
J - Świdnica
16
J - Świdnica
SP, Urząd Gminy
Świdnica
Urząd Gminy
Świdnica
Urząd Gminy
Świdnica
17
J - Świdnica
Urząd Gminy
Świdnica
18
J - Świdnica
Urząd Gminy
Świdnica
19
J - Świdnica
Urząd Gminy
Świdnica
Szkoła Podstawowa, ul.
Ogrodowa 36, Świdnica
Gminny Ośrodek Kultury,
ul. Ogrodowa 37, Świdnica
Budynek Urzędu Gminy,
ul. Długa 25, Świdnica
Ośrodek Zdrowia / Lokal
mieszkalny, ul. Długa 85,
Świdnica
Budynek biurowoadministracyjny, ul. Długa
25, Świdnica
Sala wiejska, Wilkanowo,
ul. Szkolna 3, Świdnica
20
J - Świdnica
SP, Urząd Gminy
Świdnica
Szkoła Podstawowa Oddział Przedszkolny, ul.
Długa 30, Świdnica
~0,02
gaz ziemny
21
J - Świdnica
Nadleśnictwo
Zielona Góra
Nadleśnictwo Zielona Góra, budynek jednorodzinny,
ul. Leśna 11, Świdnica
0,002
drewno
22
K - Wilkanowo
Nadleśnictwo
Przytok
Nadleśnictwo Przytok,
Wilkanowo, Przysiółek
Rybno 14
0,024
gaz ziemny
23
K - Wilkanowo
Nadleśnictwo
Zielona Góra
Budynek biurowy, Wilkanowo, Przysiółek Rybno 31
0,0045
gaz ziemny
K - Wilkanowo
Nadleśnictwo
Zielona Góra
Nadleśnictwo Zielona Góra
- budynek mieszkalny,
Wilkanowo, Przysiółek
Rybno 18
0,0023
gaz ziemny
24
25
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Źródła indywidualne – niska emisja
Źródła tzw. „niskiej emisji" dotyczą:
wytwarzania ciepła na potrzeby ogrzewania budynków mieszkalnych i publicznych
oraz dostawy c.w.u. do tych obiektów,
wytwarzania ciepła grzewczego i technologicznego niewielkich podmiotów działających w sferze usług i wytwórczości.
Definicja „niskiej emisji” z urządzeń wytwarzania ciepła, tj. w kotłach i piecach, najczęściej
dotyczy tych źródeł ciepła, z których spaliny są emitowane przez kominy niŜsze od 40 m.
W rzeczywistości zanieczyszczenia emitowane są głównie emitorami o wysokości około
10 m, co powoduje rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń po najbliŜszej okolicy i jest
szczególnie odczuwalne w okresie zimowym.
Podstawowym nośnikiem energii pierwotnej dla ogrzewania budynków i obiektów zlokalizowanych na terenie gminy Świdnica, nie będących podłączonymi do systemu gazowniczego, jest paliwo stałe, przede wszystkim węgiel kamienny. Procesy spalania tych paliw
w urządzeniach małej mocy, o niskiej sprawności średniorocznej, bez systemów oczyszczania spalin (piece ceramiczne, kotły i inne), są źródłem emisji substancji szkodliwych dla
środowiska i człowieka, takich jak: CO, SO2, NOx, pyły, zanieczyszczenia organiczne,
w tym kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) włącznie
z benzo(α)pirenem oraz węglowodory alifatyczne, a takŜe metale cięŜkie.
Inwentaryzacja obiektów „niskiej emisji" sprowadza się do oszacowania ilości mieszkań
i ich powierzchni ogrzewalnych. Są to wielkości związane głównie z budownictwem jednorodzinnym ogrzewanym indywidualnie oraz zabudową wielorodzinną zrealizowaną mniej
więcej przed okresem lat 1950-70 oraz zlokalizowaną poza obrębem oddziaływania systemu gazowniczego.
Odnawialne źródła ciepła
Na terenie gminy Świdnica nie zidentyfikowano duŜych odnawialnych źródeł ciepła, produkujących energię cieplną na większą skalę. Wykorzystuje się jedynie lokalne kotłownie
biomasowe naleŜące do Nadleśnictwa Zielona Góra oraz Nadleśnictwa Krzystkowice
(łącznie 4 kotłownie), w których ciepło produkowane jest na potrzeby ogrzewania oraz
c.w.u. Ponadto w dworze w Letnicy oraz w Sali Wiejskiej w miejscowości Radomia wykorzystuje się do ogrzewania kominki na drewno. Poza tym instalacje kolektorów słonecznych oraz kotły na biomasę wykorzystywane są jako źródło ciepła głównie w budownictwie
jednorodzinnym.
Wspomniane odnawialne źródła ciepła zostały dokładniej opisane w rozdz. 5.3, dotyczącym wykorzystania energii odnawialnej na obszarze gminy Świdnica.
26
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.2 Zaopatrzenie w gaz
2.2.1 System gazowniczy
Na terenie gminy wiejskiej Świdnica funkcjonują dwa systemy zaopatrzenia odbiorców
w gaz ziemny:
1. System gazu ziemnego zaazotowanego grupy Lw, eksploatowany przez Polską
Spółkę Gazownictwa sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu, który rozprowadza paliwo
gazowe na terenie miejscowości Wilkanowo.
2. System gazu ziemnego wysokometanowego grupy E, eksploatowany przez
EWE energia sp. z o.o., który rozprowadza paliwo gazowe na terenie miejscowości
Świdnica.
Miejscowości, w których istnieją sieci gazownicze zlokalizowane są we wschodniej części
gminy, w sąsiedztwie granicy z miastem i gminą wiejską Zielona Góra.
Gaz ziemny zaazotowany pochodzi z produkcji krajowej, ze złóŜ gazu ziemnego zaazotowanego z kierunku Radlin-Krobia. Zgodnie z normą PN-C-04753-E, posiadać winien on
następujące parametry:
ciepło spalania – nie mniejsze niŜ 30,0 MJ/Nm3,
wartość opałowa – nie mniejsza niŜ 27,0 MJ/Nm3.
Gaz dystrybuowany w gminie przez PSG sp. z o.o. – Oddział we Wrocławiu (PSG/oWr),
wg stanu na czerwiec 2014 r. posiadał ciepło spalania średnio na poziomie około 31,4
MJ/m3 (8,71 kWh/m3), a wartość opałową – 28,2 MJ/m3 (7,84 kWh/m3).
Na teren gminy paliwo gazowe dostarczane jest poprzez średniopręŜną infrastrukturę dystrybucyjną obsługiwaną przez Polską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu.
Gaz ziemny wysokometanowy spółka EWE energia sp. z o.o. zakupuje na rynku gazu
w Polsce oraz w Niemczech. Dostarczany gaz, zgodnie z normą PN-C-04753-E, posiadać
winien następujące parametry:
ciepło spalania – nie mniejsze niŜ 34,0 MJ/Nm3,
wartość opałowa – nie mniejsza niŜ 31,0 MJ/Nm3.
Gaz dystrybuowany aktualnie przez EWE energia sp. z o.o. posiada następujący skład:
metan – około 97,8%, etan, propan i butan – ok. 1%, azot – ok. 1% oraz CO2 i reszta
składników ok. 0,2%, a jego ciepło spalania wynosi około 40 MJ/Nm3 (11,198 kWh/m3).
27
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.2.2 Działające w tym obszarze przedsiębiorstwa
Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu (do 30.06.2013 r. Dolnośląska Spółka Gazownictwa sp. z o.o.) – w dniu 1 lipca 2013 r. nastąpiło formalne połączenie spółek gazownictwa Grupy Kapitałowej PGNiG i w miejsce dotychczasowych sześciu operatorów dystrybucyjnych i spółki PGNiG SPV 4 sp. z o.o. utworzono jedną spółkę
pod nazwą PGNiG SPV 4 sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie. Skonsolidowana spółka
funkcjonuje w oparciu o sześć oddziałów zlokalizowanych w siedzibach dotychczasowych
spółek, tj. w Gdańsku, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu, Tarnowie i Zabrzu. Proces połączenia jest konsekwencją przyjętej przez PGNiG S.A. w 2012 r. „Krótkoterminowej Strategii budowania wartości GK PGNiG do 2014 roku”. Zmiana modelu dystrybucji z rozproszonego na zintegrowany ma w zamyśle znacznie podnieść efektywność operacyjną i kosztową, a tym samym przyczynić się do podniesienia efektywności w całej Grupie Kapitałowej PGNiG. Połączenie spółek ma pozwolić na wspólne i bardziej oszczędne zakupy, dokładnie planowane inwestycje, lepiej kontrolowane finanse i ujednolicenie procedur obsługi
klienta. Z dniem 12.09.2013 r. nazwa nowo powstałej spółki, pełniącej funkcję krajowego
operatora systemu dystrybucyjnego, uległa zmianie na: Polska Spółka Gazownictwa sp.
z o.o. z siedzibą w Warszawie. W strukturach PSG Oddziału we Wrocławiu znajduje się
Oddział we Wrocławiu oraz dwa Zakłady – w Wałbrzychu i Zgorzelcu. Na terenie Zielonogórskiego Obszaru Funkcjonalnego przedsiębiorstwo prowadzi działalność w zakresie
dystrybucji gazu ziemnego zaazotowanego.
SprzedaŜą (obrotem) gazu ziemnego na terenie działania PSG sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu dla odbiorców w Zielonej Górze zajmuje się firma PGNiG Obrót Detaliczny sp.
z o.o. – Region Dolnośląski – Zielonogórski Obszar SprzedaŜy w Zgorzelcu.
Spółka EWE energia sp. z o.o. została załoŜona w 1999 roku z inicjatywy spółki EWE
Polska i Związku Międzygminnego Odra-Warta. Pierwotnie firma nosiła nazwę wynikającą
z obszaru jej działania – Media Odra Warta (MOW). W wyniku rozwoju firmy i podjęcia
przez nią działalności w obszarze Polski centralnej i wschodniej, w 2009 r. nazwa została
zmieniona na EWE energia.
W 1999 roku spółka uzyskała koncesję na przesył i dystrybucję paliw gazowych i w październiku tego roku została uruchomiona pierwsza sieć rozdzielcza zaopatrująca w gaz
gminę Międzyrzecz, a w listopadzie podłączony został do sieci pierwszy odbiorca.
EWE energia sp. z o.o. jest właścicielem i zarządza siecią gazową w obszarze 49 gmin na
terenie województw: lubuskiego, dolnośląskiego, lubelskiego, łódzkiego, świętokrzyskiego
i opolskiego. Przedsiębiorstwo prowadzi działalność w zakresie przesyłu i dystrybucji gazu
ziemnego wysokometanowego we wszystkich gminach objętych Zielonogórskich Obszarem Funkcjonalnym.
28
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.2.3 Zasilanie źródłowe obszaru
Odbiorcy w gminie (w miejscowości Wilkanowo), wykorzystujący gaz ziemny zaazotowany
grupy Lw, zaopatrywani są bezpośrednio ze średniopręŜnej sieci dystrybucyjnej miasta
i gminy wiejskiej Zielona Góra obsługiwanej przez Polską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o.
Oddział we Wrocławiu. Zielona Góra w gaz grupy Lw zaopatrywana jest z krajowego systemu przesyłu gazu, którego eksploatatorem jest Operator Gazociągów Przesyłowych
GAZ-SYSTEM S.A., poprzez układ połączonych 3 stacji redukcyjno-pomiarowych I st.
(SRP I st.), tj.: Jędrzychów, Nowy Kisielin i Chynów, będących własnością i w eksploatacji
OGP GAZ-SYSTEM S.A.
Odbiorcy z terenu miejscowości Świdnica zaopatrywani są w gaz ziemny wysokometanowy grupy E za pośrednictwem stacji redukcyjno-pomiarowej I st. będącej własnością
i w eksploatacji EWE energia sp. z o.o., zlokalizowanej na terenie tej miejscowości. Stacja
posiadająca wydajność 10 000 Nm3/h wybudowana została w 2004 r. i jest, zdaniem właściciela, w bardzo dobrym stanie technicznym. Źródło zasilania gazociągu wysokiego ciśnienia, będącego własnością EWE, dostarczającego gaz ziemny wysokometanowy do tej
stacji zlokalizowane jest w Brieskow-Finkenheerd – teren RFN. Eksploatowane na terenie
gminy Świdnica własne gazociągi wysokiego ciśnienia wykonano z rur stalowych
w 2004 r., a ciśnienie w gazociągu wynosi od 16 do 100 barów. Na terenie gminy aktualnie
istnieją rurociągi wysokopręŜne eksploatowane przez EWE energia o średnicy nominalnej:
Dn 400 – 21 233 mb.
2.2.4 Dystrybucja gazu
Gaz ziemny zaazotowany rozprowadzany jest w miejscowości Wilkanowo za pośrednictwem dystrybucyjnej siec gazowej średniego ciśnienia.
Przedsiębiorstwo dystrybucyjne PSG/oWr eksploatuje na terenie gminy Świdnica (miejscowość Wilkanowo) własne gazociągi dystrybucyjne średniego ciśnienia o łącznej długości ok. 11,5 km. W poniŜszej tabeli zawarto ogólną charakterystykę przedmiotowych gazociągów.
Tabela 2.2 Gazociągi średniego i niskiego ciśnienia na terenie gminy Świdnica naleŜące do PSG/OWr
Średnica
[mm]
Średnie ciśnienie
Długość [m]
Materiał
Lata wykonania
125
1 694
PE
1997-2006
90
3 620
PE
1997-2008
63
6 014
PE
1997-2010
32
83
PE
1997-2010
RAZEM:
11 411
Źródło: PSG sp. z o.o. Oddz. Wrocław
29
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Z powyŜszej tabeli wynika, Ŝe wszystkie sieci gazowe wykonane są juŜ z rur polietylenowych. Wg oceny dystrybutora istniejąca na terenie gminy Świdnica sieć gazowa posiada
rezerwy przepustowości w granicach 15÷40%, a jej stan techniczny został oceniony jako
bardzo dobry.
EWE energia sp. z o.o. rozprowadza w miejscowości Świdnica gaz ziemny wysokometanowy poprzez dystrybucyjną sieć średniopręŜną ze stacji I st. znajdującej się w tej miejscowości. Przedsiębiorstwo dystrybucyjne EWE eksploatuje na terenie gminy własne gazociągi dystrybucyjne średniego ciśnienia wykonane w latach 2004-2014 z rur PE i ciśnieniu w gazociągu od 100 mbar do 5 barów. Na terenie gminy aktualnie istnieją rurociągi
o średnicach nominalnych:
Dn 225 – 9 381 mb,
Dn 160 – 352 mb,
Dn 110 – 6 929 mb,
Dn 63 – 4 997 mb,
Dn 32 – 128 mb.
Razem: - 21 787 mb.
Łączna długość sieci gazowej średniego i wysokiego ciśnienia na terenie gminy wynosi
obecnie ok. 43 km.
Wg oceny operatora sieć gazowa znajduje się w bardzo dobrym stanie technicznym. Firma na terenie gminy Świdnica, w miejscowości Świdnica, posiada stację redukcyjnopomiarową II st. (SRP II st.) wybudowaną w 2005 r., o przepustowości 1 530 Nm3/h i ciśnieniu wyjściowym ze stacji 500 mbar. Stacja, w opinii operatora, znajduje się w bardzo
dobrym stanie technicznym.
Rezerwa przepustowości głównych magistrali i stacji I st. naleŜących do EWE energia kształtuje się aktualnie na poziomie ponad 50%. W opinii eksploatatora sieć gazownicza znajduje
się w bardzo dobrym stanie technicznym oraz zapewnia bezproblemową i bezpieczną obsługę aktualnie przyłączonych odbiorców. Spółka EWE energia nie widzi aktualnie na poziomie
źródłowym i dystrybucyjnym zagroŜeń w dostawie gazu do omawianego obszaru.
Operator określa poziom bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do obszaru na poziomie
źródłowym jako wysoki oraz na poziomie dystrybucyjnym jako średni/wysoki. Głównym
zagroŜeniem są działania firm prowadzących roboty budowlane w pobliŜu sieci gazowych
i wynikłe z tego – potencjalne uszkodzenia sieci skutkujące - krótkookresowymi przerwami
w dostawie gazu.
Przepustowość i stan techniczny infrastruktury gazowniczej firmy EWE energia umoŜliwia,
w zakresie dostaw gazu, pokrycie wszystkich obecnych i przyszłych potrzeb na rozpatrywanym obszarze – przy zastrzeŜeniu, Ŝe rozwój systemu będzie następować wyłącznie na
kierunkach o gwarantowanym rozbiorze gazu na poziomie zapewniającym wymagany poziom rentowności.
30
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Dystrybutor stwierdza, Ŝe z uwagi na trwający proces liberalizacji rynku budowanie na najbliŜsze lata prognoz zmian zuŜycia gazu nie jest moŜliwe.
Przebieg sieci gazowniczych na obszarze gminy został przedstawiony na załączonej do
opracowania mapie systemu gazowniczego (Załącznik nr 5).
Polska Spółka Gazownicza sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu na bieŜąco realizuje zadania
inwestycyjne związane z zaopatrzeniem miejscowości Wilkanowo w gminie Świdnica
w paliwo gazowe – gaz ziemny zaazotowany. W latach 2007-2013 wykonano na terenie
gminy łącznie sieci gazowe średniopręŜne o długości ok. 1 km oraz przyłącza w ilości 46
sztuk na łączną długość ok. 0,5 km. Wielkość prac inwestycyjnych na systemie gazowniczym gminy przedstawiono zbiorczo w tabeli poniŜej.
Tabela 2.3 Zestawienie inwestycji PSG/oWr na terenie gminy Świdnica w latach 2007-2013
Rok
Gazociągi – długość [m]
142,0
2007
306,8
2008
69,4
2009
71,9
2010
0
2011
421,1
2012
30,1
2013
1 041,3
Razem
Źródło: PSG sp. z o.o. Oddz. Wrocław
Przyłącza – długość [m]
187,5
31,1
141,4
60,9
29,6
81,4
10,0
541,9
Przyłącza – liczba
b.d.
7
13
10
5
6
5
46
Przedsiębiorstwo Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu przedstawiło
treść projektu Planu Rozwoju na lata 2014-2018 w zakresie zaspokojenia obecnego
i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe. Ze względu na wiek i stan techniczny gazociągów Oddział we Wrocławiu będzie realizował program sukcesywnej modernizacji sieci.
Koncentracja działań związanych z modernizacją sieci gazowej skupiać się będzie na wymianie sieci stalowej. Dla Oddziału priorytetem jest utrzymanie i zapewnienie długookresowego bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych do wszystkich obecnych i potencjalnych odbiorców, rozumiane jako zapewnienie niezawodności i ciągłości dostaw do wszystkich odbiorców według zamówionych mocy i ilości paliwa gazowego w moŜliwie najdłuŜszym horyzoncie czasu lub w horyzoncie wynikającym z podpisanych umów handlowych.
EWE energia sp. z o.o. na bieŜąco realizuje zadania inwestycyjne związane z zaopatrzeniem obszaru gminy w paliwo gazowe – gaz ziemny wysokometanowy. W latach 20072013 wykonano na terenie miejscowości Świdnica sieci gazowe o łącznej długości ok.
2 km w następujących średnicach:
rok 2007 – 983 mb:
• Dn 110 – 634 mb,
• Dn 63 – 349 mb;
rok 2010 – Dn 32 – 133 mb;
rok 2011 – 295 mb:
31
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
• Dn 110 – 144 mb,
• Dn 63 – 151 mb;
rok 2012 – Dn 63 – 452 mb;
rok 2013 – Dn 63 – 116 mb.
W chwili obecnej EWE energia sp. z o.o. nie przewiduje prowadzenia działań inwestycyjnych na terenie omawianej gminy.
2.2.5 UŜytkowanie gazu
SprzedaŜ gazu ziemnego zaazotowanego z sieci dystrybucyjnej Polskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu przez PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o. – Region
Dolnośląski – Zielonogórski Obszar SprzedaŜy w Zgorzelcu na teren miejscowości gminy
Świdnica (system gazowniczy tylko w miejscowości Wilkanowo) kształtuje się aktualnie na
poziomie ok. 611 tys. m3.
Na analizowanym terenie gaz ziemny zaazotowany uŜytkuje łącznie ok. 12% istniejących
na terenie gminy gospodarstw domowych oraz 11 podmiotów gospodarczych (przemysł,
handel, usługi oraz pozostali).
Najliczniejszą grupę odbiorców gazu grupy Lw, analizując obszar całej gminy, w 2013 r.
stanowiły gospodarstwa domowe – ok. 96%, a następnie podmioty usługowe i przemysłowe (po ok. 1,6%). Pod względem zuŜycia gazu równieŜ gospodarstwa domowe są najpowaŜniejszym odbiorcą, zuŜywając w 2013 r. ok. 534 tys. m3 gazu, co stanowi 87% całkowitej rocznej sprzedaŜy gazu zaazotowanego na terenie gminy Świdnica. Na drugim miejscu
plasują się obiekty przemysłowe – około 47,5 tys. m3 (ok. 7,8% całkowitej sprzedaŜy),
a następnie placówki usługowe – ok. 2,4%).
W tabelach poniŜej przedstawiono odpowiednio liczbę odbiorców gazu i wielkość sprzedaŜy gazu ziemnego zaazotowanego na terenie gminy Świdnica w latach 2008–2013 oraz
pokazano na wykresach skalę i strukturę zmian ilości odbiorców gazu i wielkości jego zuŜycia – ogółem oraz w gospodarstwach domowych w ostatnich 6 latach.
Tabela 2.4 Liczba odbiorców gazu PSG/oWr w latach 2008-13 na terenie gminy Świdnica
Gospodarstwa domowe
Rok
Przemysł
Handel
Usługi
Pozostali
w tym ogrzew.
Ogółem
mieszkania
2008
176
176
1
0
5
0
RAZEM
182
2009
2010
199
222
199
222
1
4
0
0
7
3
0
1
207
230
2011
2012
230
238
230
219
5
4
0
1
3
3
1
1
239
247
2013
241
217
4
2
4
1
252
Źródło: PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o. – Region Dolnośląski – Zielonogórski Obszar SprzedaŜy w Zgorzelcu
32
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3
Tabela 2.5 SprzedaŜ gazu z sieci PSG/oWr w latach 2008-13 na terenie gminy Świdnica [tys. m ]
Rok
2008
Gospodarstwa domowe
w tym ogrzew.
Ogółem
mieszkania
328,4
275,3
Przemysł
Handel
Usługi
Pozostali
RAZEM
37,7
0,0
12,8
0,0
378,9
2009
2010
438,0
561,3
372,3
483,3
33,3
47,3
0,0
0,0
19,6
14,0
0,0
1,1
490,9
623,7
2011
471,7
417,2
37,7
0,0
10,1
5,3
524,8
2012
521,6
484,1
40,9
0,0
14,8
9,6
586,9
2013
534,2
495,0
47,5
4,3
14,9
10,4
611,3
Źródło: PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o. – Region Dolnośląski – Zielonogórski Obszar SprzedaŜy w Zgorzelcu
Przedstawione dane dotyczące liczby odbiorców gazu zaazotowanego wskazują na wzrost
liczby uŜytkowników gazu w rozpatrywanym okresie (ogółem o prawie 40%). Roczne łączne zuŜycie gazu na obszarze gminy w tym czasie wzrosło o ok. 60%. Daje się zauwaŜyć
ciągły wzrost rocznego zuŜycia gazu w gospodarstwach domowych ogrzewających mieszkania za pomocą gazu sieciowego, pomimo tego, Ŝe pewna liczba gospodarstw odeszła
od tego rodzaju ogrzewania.
Rysunek 2.1 Wykres zmian liczby odbiorców gazu z sieci PSG/oWr i poziomu zuŜycia w latach 20082013
33
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 2.2 Wykres zmian liczby odbiorców gazu z sieci PSG/oWr i poziomu zuŜycia w gospodarstwach domowych w latach 2008-2013
SprzedaŜ gazu ziemnego wysokometanowego z sieci dystrybucyjnej EWE energia sp.
z o.o. na teren gminy Świdnica kształtuje się aktualnie na poziomie około 525 tys. m3.
Na obszarze analizowanej gminy gaz ziemny wysokometanowy w 2013 r. uŜytkowało
łącznie ok. 11% istniejących tam gospodarstw domowych i 19 podmiotów gospodarczych
(przemysł oraz handel i usługi).
Najliczniejszą grupę odbiorców w 2013 r. stanowiły gospodarstwa domowe – ok. 92%, następnie handel i usługi – ponad 5% oraz przemysł – ok. 2,5%. Pod względem zuŜycia gazu
równieŜ gospodarstwa domowe są najpowaŜniejszym odbiorcą, zuŜywając w 2013 r. ok.
299 tys. m3 gazu, co stanowi ok. 57% całkowitej rocznej sprzedaŜy EWE energia na terenie
przedmiotowej gminy. Na drugim miejscu plasują się handel i usługi – ok. 124 tys. m3
(ok. 23,5% całkowitej sprzedaŜy), a następnie odbiorcy przemysłowi – ok. 100 tys. m3
(tj. ok. 19%).
W tabelach poniŜej przedstawiono odpowiednio liczbę odbiorców gazu sieciowego i wielkość sprzedaŜy gazu ziemnego wysokometanowego na terenie gminy w latach 2008–
2013 oraz pokazano na wykresach skalę i strukturę zmian ilości odbiorców gazu i wielkości jego zuŜycia – ogółem oraz w gospodarstwach domowych w ostatnich 6 latach.
34
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 2.6 Liczba odbiorców gazu EWE energia w latach 2008-13 na terenie gminy Świdnica
Rok
2008
Gospod. dom.
150
Przemysł
5
Handel + usługi
8
Pozostali
1
RAZEM
164
2009
163
6
8
1
178
2010
180
6
9
1
196
2011
191
6
9
1
207
2012
202
5
10
1
218
6
12
1
234
215
2013
Źródło: EWE energia sp. z o.o.
3
Tabela 2.7 SprzedaŜ gazu EWE energia w latach 2008-13 na terenie gminy Świdnica [tys. m ]
Rok
2008
Gospod. dom.
213,6
Przemysł
461,5
Handel + usługi
61,8
Pozostali
3,4
RAZEM
740,2
2009
245,6
282,5
66,1
2,2
596,4
2010
290,2
480,4
89,4
2,3
862,3
2011
313,5
410,0
77,8
2,4
803,8
2012
291,7
206,6
82,4
1,3
582,0
101,1
123,9
0,9
525,1
299,2
2013
Źródło: EWE energia sp. z o.o.
Przedstawione dane dotyczące liczby odbiorców gazu wysokometanowego wskazują na
wzrost ogólnej liczby uŜytkowników gazu o ok. 40%. Roczne zuŜycie gazu w gminie
w rozpatrywanym okresie utrzymuje od roku 2011 tendencję spadkową – łącznie o około
30% w ostatnich 6 latach – głównie za sprawą zmniejszenia zuŜycia przez odbiorców kategorii „Przemysł” i „Pozostałe” i mimo dwukrotnego wzrostu zuŜycia tego paliwa przez
odbiorców kategorii „Handel + Usługi” oraz 40-procentowego zwiększenia jego zuŜycia
w gospodarstwach domowych.
Rysunek 2.3 Wykres zmian liczby odbiorców gazu z sieci EWE i poziomu zuŜycia w latach 2008-2013
35
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
W poniŜszych tabelach przedstawiono liczby odbiorców gazu ziemnego sieciowego
z miejscowości wchodzących w skład gminy Świdnica, łączną ich liczbę oraz łączne zuŜycie paliwa gazowego, określone w przeliczeniowych metrach sześciennych [pm3]. Przeliczeniowy metr sześcienny określa się jako ilość paliwa gazowego odpowiadającą 1 m3
suchego gazu wysokometanowego E o cieple spalania 39,5 MJ/m3 w warunkach normalnych, tj. przy ciśnieniu 101,325 kPa i temperaturze 273,15 K.
Tabela 2.8 Liczba odbiorców gazu z PSG i EWE w latach 2008-13 na terenie gminy Świdnica
Rok
Gospod. dom.
Przemysł
Handel + usługi
Pozostali
RAZEM
PSG
EWE
PSG
EWE
PSG
EWE
PSG
EWE
PSG
EWE
2008
176
150
1
5
5
8
0
1
182
164
2009
199
163
1
6
7
8
0
1
207
178
2010
222
180
4
6
3
9
1
1
230
196
2011
230
191
5
6
3
9
1
1
239
207
2012
238
202
4
5
4
10
1
1
247
218
241
215
4
6
6
12
1
1
252
234
2013
Źródło: PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o. – Reg. Dolnośląski – Zielonogórski Obszar SprzedaŜy w Zgorzelcu; EWE energia sp. z o.o.
Tabela 2.9 Łączna liczba odbiorców gazu z PSG i EWE na terenie gminy Świdnica
Rok
2008
Gospod. dom.
326
Przemysł
6
Handel + usługi
13
Pozostali
1
ŁĄCZNIE
346
2009
362
7
15
1
385
2010
402
10
12
2
426
2011
421
11
12
2
446
2012
440
9
14
2
465
456
10
18
2
486
2013
Źródło: PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o. – Reg. Dolnośląski – Zielonogórski Obszar SprzedaŜy w Zgorzelcu; EWE energia sp. z o.o.
3
Tabela 2.10 Łączne zuŜycie gazu w latach 2008-13 na terenie gminy Świdnica [tys. pm ]
Rok
2008
Gospod. dom.
479,0
Przemysł
500,8
Handel + usługi
73,2
Pozostali
3,4
ŁĄCZNIE
1 056,4
2009
598,7
314,7
83,0
2,2
998,7
2010
742,3
527,8
102,3
3,2
1 375,5
2011
694,8
448,3
87,4
6,7
1 237,2
2012
712,2
243,3
95,9
9,0
1 060,4
2013
729,9
140,9
141,7
9,2
1 021,7
ZuŜycie gazu ziemnego na obszarze gminy Świdnica oszacowane w jednostkach przeliczeniowych wynosi około 1 mln pm3, co daje łączne roczne zuŜycie ciepła w paliwie gazowym na poziomie 40 TJ.
36
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.2.6 Ocena stanu zaopatrzenia obszaru w gaz
Z uwagi na to, Ŝe system gazowniczy jest systemem ogólnokrajowym, ocena bezpieczeństwa zasilania gminy zaleŜy w duŜym stopniu od bezpieczeństwa krajowego w zakresie
dostaw gazu przewodowego.
Na terenie gminy Świdnica gaz ziemny sieciowy (zaazotowany – z PSG/oWr oraz wysokometanowy – z EWE energia) doprowadzany jest do odbiorców zlokalizowanych
w 2 miejscowościach (Wilkanowo i Świdnica), łącznie do ok. 23% istniejących na terenie
gminy gospodarstw domowych i 30 podmiotów gospodarczych (przemysłowych, handlu
i usług oraz tzw. pozostałych).
Gaz ziemny zaazotowany grupy Lw na obszar gminy Świdnica dostarczany jest do
wszystkich odbiorców średniopręŜną siecią dystrybucyjną z terenu miasta Zielona Góra,
obsługiwaną przez Polską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu, poprzez
indywidualne stacje redukcyjne. W systemie nie występują sieci niskiego ciśnienia. Sieć
gazociągów dystrybucyjnych na terenie gminy Świdnica, wg oceny PSG/oWr, posiada rezerwy przepustowości w granicach 15÷40%, a istniejąca SRP II st. w okresie zimowym
jest obciąŜona średnio na poziomie 95%. Do zadań wytyczonych w Planie Rozwoju Polskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu na lata 2014-2018 naleŜy, ze
względu na wiek i stan techniczny gazociągów, realizowanie programu sukcesywnej modernizacji sieci, koncentrującego się szczególnie na wymianie sieci stalowej. Natomiast nie planuje się rozszerzania działalności dystrybucyjnej gazu siecią przewodową na terenie miejscowości niezgazyfikowanych, przewidując tylko rozbudowę sieci gazowej w oparciu o bieŜące przyłączenia, na terenach gdzie występuje sieć gazowa. Nie planowane jest równieŜ
prowadzenie gazyfikacji z zastosowaniem technologii LNG.
System dosyłu gazu ziemnego wysokometanowego grupy E do obszaru gminy posiada rezerwy przepustowości głównych magistrali i stacji I st. kształtujące się aktualnie na poziomie
ponad 50%, które są wg opinii operatora (EWE energia sp. z o.o.), w stanie zaspokoić przyszłościowe zapotrzebowanie na gaz sieciowy odbiorców zlokalizowanych na analizowanym
obszarze funkcjonalnym. Eksploatowane przez EWE na terenie gminy Świdnica gazociągi
dystrybucyjne średniego ciśnienia wykonane zostały w latach 2004-14 z rur PE (ciśnienie w
gazociągu: 100 mbar do 5 bar), a gazociągi wysokiego ciśnienia wykonano w 2004 r. z rur
stalowych (ciśnienie w gazociągu: od 16÷100 barów). W opinii eksploatatora sieć gazownicza znajduje się w bardzo dobrym stanie technicznym oraz zapewnia bezproblemową i bezpieczną obsługę aktualnie przyłączonych odbiorców, których zasilanie odbywa się bezpośrednio z sieci średniego ciśnienia poprzez indywidualne stacje redukcyjne. Przepustowość
stacji redukcyjno-pomiarowej I st. zlokalizowanej w Świdnicy, z której zasilane są odbiory na
obszarze gminy, wg oceny jej właściciela, umoŜliwia pokrycie wszystkich aktualnych i przyszłych potrzeb obszaru gminy – z zastrzeŜeniem, Ŝe rozwój systemu gazowniczego następować będzie wyłącznie na kierunkach o gwarantowanym rozbiorze gazu na poziomie zapewniającym spełnienie warunków technicznej i ekonomicznej opłacalności przedsięwzięcia.
Spółka nie przewiduje rozbudowy sieci na terenie omawianej gminy w najbliŜszym okresie.
37
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Operator systemu stwierdza, Ŝe na bieŜąco realizuje zadania inwestycyjne związane
z zaopatrzeniem obszaru gminy w paliwo gazowe oraz, w celu podniesienia bezpieczeństwa dostaw gazu do odbiorców, uzgadnia dokumentacje obcych firm w zakresie kolizji
z przedmiotową siecią i wykonuje nadzór nad pracami w jej pobliŜu, dokonuje corocznych
przeglądów sieci, zapewnia 24-godzinny monitoring infrastruktury gazowej w systemie telemetrii oraz dyŜur Pogotowia Gazowego. EWE energia sp. z o.o. określa poziom bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do obszaru na poziomie źródłowym jako wysoki oraz na
poziomie dystrybucyjnym jako średni/wysoki (głównym zagroŜeniem są działania firm prowadzących roboty budowlane w pobliŜu sieci gazowych – potencjalne uszkodzenia sieci
i w następstwie tego krótkookresowe przerwy w dostawie gazu).
Rozwój potencjalnych lokalnych układów kogeneracyjnych (lub trigeneracyjnych), dla których gaz ziemny sieciowy stanowi najczęściej podstawowe paliwo, moŜe być przedmiotem
analiz w zakresie wykorzystania ich jako podstawy dywersyfikacji układu zasilania odbiorców z terenu gminy w ciepło i energię elektryczną.
2.3 Zaopatrzenie w energię elektryczną
2.3.1 Działające w obszarze przedsiębiorstwa
W procesie zapewnienia dostaw energii elektrycznej na obszar gminy Świdnica uczestniczą przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się: wytwarzaniem, przesyłaniem, oraz dystrybucją tejŜe energii. WaŜną grupę stanowią przedsiębiorstwa obrotu, sprzedające energię elektryczną odbiorcom finalnym. PoniŜej przedstawiono charakterystyki formalnoprawne najwaŜniejszych podmiotów odpowiedzialnych za niezakłóconą dostawę energii
elektrycznej dla odbiorców zlokalizowanych na obszarze gminy Świdnica.
Koncesjonowanym wytwórcą energii elektrycznej jest Elektrociepłownia Zielona Góra S.A.
z siedzibą w Zielonej Górze, przy ul. Zjednoczenia 103, która jako spółka akcyjna powstała
10 sierpnia 1993 r. w wyniku przekształcenia w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa
przedsiębiorstwa państwowego, któremu uprzednio, w dniu 15 października 2000 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki udzielił koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej,
waŜnej do dnia 31 grudnia 2024 r. Spółka Elektrociepłownia Zielona Góra SA prowadzi
działalność operacyjną w zakresie wytwarzania energii elektrycznej i ciepła oraz przesyłania i dystrybucji ciepła na podstawie koncesji przyznanych decyzjami Prezesa URE:
na wytwarzanie ciepła nr WCC/303/1286/U/OT-5/98/JK z dnia 28 października
1998 r., z późniejszymi zmianami, waŜna do dnia 31 grudnia 2024 r.,
na wytwarzanie energii elektrycznej nr WEE/71/1286/N/1/2/2000 z dnia 5 października 2000 roku, z późniejszymi zmianami, waŜna do 31 grudnia 2024 r.
na przesyłanie i dystrybucję ciepła nr PCC/1049/4160/W/OSZ/2002/CK z dnia 31
grudnia 2002 r., z późniejszymi zmianami, waŜna do 31 grudnia 2020 r.,
na obrót energią elektryczną nr OEE/647/1286/W/2/2011/UA z dnia 22 września
2011, z późniejszymi zmianami, waŜna do 31 grudnia 2031 r.
38
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
W dniu 7 września 2001 r. Spółka została sprywatyzowana poprzez sprzedaŜ 45 % akcji
Zespołowi Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. i Dalkii Termika S.A.
Skarb Państwa, zgodnie z ustawą o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, przekazał nieodpłatnie 15% akcji Spółki uprawnionym pracownikom. W wyniku
dwukrotnego podwyŜszenia kapitału zakładowego (26 września 2001 r. i 27 lutego 2002 r.)
oraz zakupu akcji głównym akcjonariuszem Spółki została KOGENERACJA. 27 grudnia
2005 r. Minister Skarbu Państwa odsprzedał KOGENERACJI wszystkie akcje EC ZG będące w jego posiadaniu. W dniu 1 kwietnia 2009 r. nastąpiło połączenie Elektrociepłowni
„Zielona Góra” i Zielonogórskiej Energetyki Cieplnej (na podstawie art. 492 § 1 pkt.1 ksh)
w drodze przeniesienia całego majątku ZEC na EC ZG w zamian za akcje utworzone w
podwyŜszonym kapitale Spółki przejmującej. Akcje w podniesionym kapitale objęły KOGENERACJA S.A. oraz gmina Zielona Góra o statusie miejskim. PoniewaŜ w 2012 r. EDF
zwiększył swój udział w KOGENERACJI do 50% + 1 akcja, zarówno KOGE-NERACJA, jak
i Elektrociepłownia „Zielona Góra” S.A. naleŜą do Grupy kapitałowej EDF.
Spółka jest największym producentem energii elektrycznej i ciepła w województwie lubuskim. W 2013 roku sprzedaŜ energii i ciepła wyniosła blisko 1 325 GWh energii elektrycznej oraz 1 378 TJ ciepła. Wymienione przedsiębiorstwo energetyczne zostało zarejestrowane w rejestrze przedsiębiorców przez Sąd Rejonowy w Zielonej Górze, VIII Wydział
Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS: 0000040284. Kapitał
zakładowy spółki wynosi 13 853 150 zł. Omawiany podmiot gospodarczy otrzymał numer
w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej REGON 970299278 i posługuje się numerem NIP 9290006902.
Polskie Sieci Elektroenergetyczne Spółka Akcyjna są spółką z siedzibą w KonstancinieJeziornej, przy ul. Warszawskiej 165, która zgodnie z decyzją Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki z dnia 16 czerwca 2014 r. została wyznaczona Operatorem Systemu Przesyłowego elektroenergetycznego na okres od 2 lipca 2014 r. do 31 grudnia 2030 r., na obszarze działania wynikającym z udzielonej temu Przedsiębiorcy koncesji na przesyłanie
energii elektrycznej z dnia 15 kwietnia 2004 r. Nr PEE/272/4988/W/2/2004/MS z późn.
zm., tj. przesyłanie energii elektrycznej sieciami własnymi zlokalizowanymi na obszarze
Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego Rejestru Przedsiębiorców przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000197596. Kapitał zakładowy
spółki wynosi 9 605 473 000 złotych. Spółka posiada nadany numer w rejestrze RE-GON
015668195 oraz posługuje się numerem NIP 526-27-48-966.
Na terenie gminy Świdnica działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej prowadzi ENEA Operator Sp. z o. o.
ENEA Operator Sp. z o. o. jest spółką wyznaczoną na podstawie Decyzji Prezesa Urzędu
Regulacji Energetyki z dnia 30 czerwca 2007 r. nr DPE-47-94(10)/2717/2008/PJ na operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego na okres na okres od 1 lipca 2007 r.
do 1 lipca 2017 r. to jest na okres obowiązywania posiadanej przez przedsiębiorstwo kon-
39
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
cesji
na
dystrybucję
energii
elektrycznej,
przyznanej
decyzją
nr DEE/50/13854/W/2/2007/PKO z dnia 30 maja 2007 r. z póŜn. zm.. Kapitał zakładowy
wy-nosi 4 678 050 000 zł, zaś większościowym akcjonariuszem jest ENEA Spółka Akcyjna
z siedzibą w Poznaniu. ENEA Operator Sp. z o. o. została wpisana do Krajowego Rejestru
Sądowego - Rejestru Przedsiębiorców, na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Poznań
- Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, pod numerem KRS 0000269806. Spółka została zarejestrowana w rejestrze REGON pod numerem 300455398 i posługuje się numerem identyfikacji podatkowej NIP 782-23-77-160.
ENEA Operator Sp. z o. o. to jedna z czterech największych spółek w podsektorze dystrybucji energii elektrycznej. Przedsiębiorstwo dostarcza rocznie ponad 17 TWh energii elektrycznej, zasilając około 2,4 min. odbiorców na obszarze około 58,2 tys. km2. Spółka eksploatuje ponad 111 tys. km linii elektroenergetycznych (w tym 4 584 km sieci WN) i eksploatuje ponad 36 tys. stacji elektroenergetycznych, w tym 233 stacje o górnym napięciu
110 kV.
Funkcję operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego na obszarach związanych z zasilaniem obiektów kolejowych pełni PKP Energetyka S. A., przekształcona z PKP
Energetyka Sp. z o.o., posiadającej wówczas wydaną w dniu 25 lipca 2001 r. koncesję na
przesył i dystrybucję energii elektrycznej nr PEE/237/3158/N/2/2001/MS, waŜną do dnia
31 lipca 2011 r. i wyznaczonej Operatorem Systemu Dystrybucyjnego elektroenergetycznego w dniu 14 marca 2008 r., na okres od 17 marca 2008 r. do 31 lipca 2011 r. oraz koncesję na obrót energią elektryczną - nr OEE/297/3158/N/2/2001/MS z dnia 25.07.2001r.,
waŜną do dnia 31 lipca 2011 r. WaŜność posiadanej koncesji na przesyłanie i dystrybucję
energii elektrycznej została przedłuŜona Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki
nr DEE/237-ZTO/3158/W/2/2010/BT z dnia 12 maja 2010 r. na okres do 31 grudnia 2030
r. PKP Energetyka Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nr DPE-47-61
(05)3158/2008/BT z dnia 14 marca 2008 r. oraz Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nr DPE- 47-75(2)/3158/2008/BT z dnia 29 sierpnia 2008 r. została wyznaczona na
operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego na obszarze określonym
w koncesji na dystrybucję energii elektrycznej z dnia 25 lipca 2001r.
Nr PEE/237/3158/N/2/2001/MS z późn. zm., tj. dystrybucja energii elektrycznej sieciami
własnymi zlokalizowanymi na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. PKP Energetyka S.A. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego – Rejestru Przedsiębiorców, pod numerem KRS 0000322634, postanowieniem Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, z dnia
2 lutego 2010 roku. Kapitał zakładowy spółki wynosi 712 904 200 złotych.
Lista sprzedawców energii elektrycznej, którzy zawarli z ENEA Operator Sp. z o. o. umowę o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej, umoŜliwiającą tym podmiotom
sprzedaŜ energii elektrycznej do odbiorców z terenu działania ENEA Operator Sp. z o. o.
obejmuje ponad 90 podmiotów, których aktualny wykaz znajduje się na stronie internetowej www.operator.enea.pl.
40
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.3.2 Źródła energii elektrycznej
Elektrociepłownia Zielona Góra stanowi centralne źródło ciepła dla miejskiego systemu
ciepłowniczego w Zielonej Górze, w zakresie pokrycia potrzeb na ogrzewanie i ciepłą wodę uŜytkową, a takŜe jest źródłem wytwórczym energii elektrycznej. Podstawowym obiektem wytwórczym zainstalowanym w Elektrociepłowni „Zielona Góra” S.A. jest blok energetyczny w układzie kombinowanym gazowo-parowym, o mocy zainstalowanej elektrycznej
wynoszącej 198 MWe i mocy cieplnej w wymiennikach ciepłowniczych 135 MWt. Elektryczna moc osiągalna wymienionego bloku wynosi 188 MWe, zaś osiągalna moc cieplna
w skojarzeniu wynosi 135 MWt. Wymieniona jednostka wytwórcza spełnia określone obowiązującymi przepisami wymagania dla jednostek wytwórczych energii elektrycznej i ciepła w tzw. wysokosprawnej kogeneracji.
Rysunek 2.4 SprzedaŜ energii elektrycznej wytworzonej w EC Zielona Góra S.A. w latach 2005-2012
[GWh]
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych otrzymanych z Elektrociepłowni Zielona Góra SA
Na powyŜszym rysunku przedstawiono moŜliwości wytwórcze EC Zielona Góra SA. Jak
widać roczny wolumen wytwarzanej energii elektrycznej do 2010 r. wynosił około 1200
GWh/rok, wykazując po roku 2010 silną tendencję wzrostową. Roczna produkcja energii
elektrycznej w przedmiotowym źródle przekracza ponad dwukrotnie, a w 2012 r. nawet
ponad trzykrotnie, wolumen łącznego zuŜycia energii elektrycznej na obszarze gmin: Miasto Zielona Góra, gmina Zielona Góra, miasto i gmina Sulechów, miasta i gminy Czerwieńsk, gminy Świdnica i gminy Zabór, tworzących Zielonogórski Obszar Funkcjonalny.
MoŜna zatem stwierdzić, iŜ jest to podstawowe źródło zasilania wymienionego obszaru.
41
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.3.3 Zasilanie źródłowe obszaru
Na terenie gmin wchodzących w skład zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego zakresie
najwyŜszych napięć zlokalizowane są następujące elementy Krajowej Sieci Przesyłowej
(KSP):
stacja elektroenergetyczna 220/110 kV Leśniów, zlokalizowana w miejscowości Leśniów Wielki, na terenie gminy Czerwieńsk:
linia 220 kV Gorzów – Leśniów;
linia 220 kV Leśniów – śukowice;
linia 220 kV Mikułowa – Leśniów;
Obecnie stacja elektroenergetyczna Leśniów, poprzez linie 220 kV relacji Mikułowa - Leśniów i Gorzów - Leśniów, zapewnia przesyłanie energii elektrycznej z Elektrowni Turów
i Elektrociepłowni Zielona Góra do stacji elektroenergetycznej 400/220/110 Gorzów.
Oś wymienionego układu zasilania stanowi wybudowana w 1969 r. linia 220kV relacji Gorzów Wlkp. – Leśniów, o oznaczeniu kodowym: 2-0-23 i całkowitej długości 90,96 km, zrealizowana jako 2-torowa na odcinku od słupa nr 1 do słupa nr 2 i jednotorowa, na odcinku
od nr 2 do słupa nr 231. Zastosowano słupy serii: Mc (od sł. nr 1 do sł. nr 2), Hc525 (od sł.
nr 3 do sł. nr 230) i H52 (od sł. nr 231 do sł. nr 232). Słupy przelotowe wsparto na fundamentach grzybkowych drąŜonych SFGD lub FGD, zaś w przypadku słupów odporowych
wykonano fundamenty terenowe TS. Jako przewody wykorzystano AFL-8 525 mm2. Zastosowano izolatory typów: LPZ, LP, LF. Uziemienia wykonano jako powierzchniowo - głębinowe. Temperatura graniczna dopuszczalna linii wynosi +40°C.
Planowane do wykonania w ramach modernizacji i przebudowy linii Gorzów-Leśniów prace budowlane obejmują:
wymianę stalowo-aluminiowego przewodu odgromowego typu (w zaleŜności od odcinka linii: AFL-1,2 35 mm2, AFL-1,7 70 mm2 lub AFL-6 120 mm2) na nowy stalowo-aluminiowy przewód odgromowy skojarzony z 48 włóknami światłowodowymi
(typ OPGW);
wymianę izolatorów typu LS i LF (na 45 słupach) będących w bardzo złym stanie
technicznym, na nowe wraz z osprzętem, przy czym na 14 słupach linii przewiduje
się zawieszenie łańcuchów izolatorowych typu LPA w miejsce łańcuchów LP;
wzmocnienie i dostosowanie parametrów technicznych niektórych slupów przelotowych w związku z przewidywanym montaŜem przewodu z wiązką światłowodową
(OPGW);
naprawę niektórych fundamentów, uziemień i wykonanie pomiarów ich rezystancji
na całej długości linii.
Układ elektroenergetyczny wyprowadzenia mocy z bloku parowo-gazowego EC Zielona
Góra powiązany jest z siecią 220kV PSE S.A. poprzez transformator blokowy trójuzwojeniowy 3BAT01 oraz linię 220kV relacji SE Leśniów – EC Zielona Góra. Linia napowietrz-na
220kV słuŜąca do wyprowadzenia mocy z Elektrociepłowni Zielona Góra do Krajowego
Systemu Elektroenergetycznego ma 19,4 km długości i podzielona na odcinki:
42
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
dwutorowy 220/220 kV na słupach Petitjean o dł. 5,4 km z torem prądowym 220 kV
relacji EC Zielona Góra – SE Leśniów i przewodem OPGW z wyłączeniem 12 włókien 24-włóknowego światłowodu biegnącego w tym w przewodzie na odcinku linii
220/220 kV od słupa nr 2 do słupa nr 20, przy czym miejsce na tor prądowy jest
dzierŜawione od PSE SA, dwutorowy 220/110 kV na słupach Petitjean o dł. 10,5 km
wraz z układami łączności światłowodowej - wspólny z ENEA Operator Sp. z o. o.
jednotorowy 220 kV na słupach Petitjean o dł. 3,5 km, wraz z układami łączności
światłowodowej i oświetleniem przeszkodowym na 9-ciu stanowiskach, na który składają się odcinki linii 220 kV od bramki liniowej w polu nr 1 SE Leśniów do słupa nr
2,od słupa nr 20 do słupa nr 21, od słupa nr 50 do słupa nr 54 oraz od słupa nr 59 do
bramki liniowej w polu 220 kV EC Zielona Góra z wyłączeniem 12 włókien 24włóknowego światłowodu biegnącego w przewodzie OPGW nie będących własnością ECZG oraz oznakowanie przeszkodowe dzienne i nocne na 9 słupach nr 60-68.
W EC Zielona Góra zlokalizowane jest pole wyŜej opisanej linii 220kV, wyposaŜone
w ograniczniki przepięć typ 3EQ192-2PJ32-4NA1, 245kV, 10kA, SIEMENS, przekładnik
na-pięciowy typ SVS 245 TRENCH, odłącznik transformatora blokowego typ SGF
245n100+2E z 2 uziemnikami, wyłącznik typ SB6, przekładnik kombinowany typ SVAS
245 TRENCH, odłącznik liniowy typ SGF 245n100+2E z 2 uziemnikami oraz ograniczniki
przepięć typ 3EQ192-2PJ32-4NA1.
Na wymienionym obszarze zmodernizowano w latach 2006-2013 stację 220/110 kV Leśniów oraz linię 220 kV Leśniów - śukowice. Z uzgodnionego z Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki Planu rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2010 - 2025 wynika, iŜ w latach 2010-2025 na przywołanych obiektach KSP planuje się prace związane z modernizacją i przebudową linii
220 kV relacji Gorzów - Leśniów, linii 220 kV Mikułowa - Leśniów wraz z modernizacją
i rozbudową stacji 220/110 kV Leśniów.
2.3.4 Dystrybucja energii elektrycznej
Odbiorcy energii elektrycznej na terenie gminy Świdnica zasilani są ze stacji transformatorowej (WN/SN) 110/15 kV GPZ Krośnieńska zlokalizowanej w miejscowości Zielona Góra.
Tabela 2.11 Stacja GPZ zasilająca gminę Świdnica
Napięcie
Moc transformatorów ObciąŜenie [MVA]
transformacji
Lp
Nazwa GPZ
kV
MVA
lato
zima
115/16,5
16
13
13,3
1.
Krośnieńska
115/16,5
16
12,7
11,9
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ENEA Operator Sp. z o. o.
Rezerwa
MVA
-6,5
Istniejące opomiarowanie w stacji transformatorowej 110/SN umoŜliwia kontrolę częstotliwości i napięć na liniach 110 kV. Zasilanie stacji elektroenergetycznych 110/15 kV realizowane jest za pomocą elektroenergetycznych linii napowietrznych 110 kV, których charakterystykę zebrano w poniŜszej tabeli.
43
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 2.12 Charakterystyka elektroenergetycznych linii napowietrznych 110 kV
Lp.
Rok
Długość
Relacja
Charakterystyka
budowy
[km]
1
ŁuŜycka - Braniborska
1969
6,449
AFL 6 - 120 AFL 6 - 240
2
Krośnieńska - Energetyków
1975
5,561
AFL 6 - 240 AFL 6 - 120
3
Leśniów - Przylep
1958
11,177
AFL 6 - 240 AFL 6 - 120
4
Przylep - Krośnieńska
1958
4,53
AFL 6 - 120 AFL 6 - 240
5
Energetyków-Braniborska
1975
5,353
AFL 6 - 120 AFL 6 - 240
6
Leśniów - ŁuŜycka
1961
17,43
AFL 6 - 240 AFL 6 – 120
Stan techniczny
Dobry
Dostateczny
Dobry
Dobry
Dobry
Dobry
Ze stacji transformatorowych WN/SN energia elektryczna rozprowadzana jest za pomocą
linii dystrybucyjnych SN, zasilających transformatorowe stacje SN/nN, których szczegółowy wykaz zebrano w tabeli poniŜej.
Tabela 2.13 Wykaz stacji SN/nN
L.p.
Numer
stacji
1
2732
2
3
2759
2888
4
5
6
2910
2525
2731
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
2733
2735
2752
2292
2297
2028
2029
2036
2161
2162
2177
2210
2212
2223
2224
2275
2276
2278
2295
2296
2315
2316
2361
2380
2381
2382
2383
2473
2475
Nazwa Stacji
Osiedle Przylesie 20
Wilkanowo
Radomia Turkusowa
Świdnica Słoneczna
Dolina
Radomia Przystanek
Wilkanów Przylesie
Wilkanowo Osiedle
Przylesie 33
Osiedle Polanka
Radomia Osiedle
Radomia 5
Świdnica POM
Sokola
Słone
Ferma RSP
Słone Spokojna
Letnica 4B
Letnica 64
Słone 90
Wilkanów Osiedle
Grabowiec RSP
Koźla 42
Koźla 83
Kurnik
Wilkanów Wieś
Słone 2
Świdnica Hydrofornia
Łochowo 2
Wilkanów Lisy
Komarnickiej 45
Wilkanowo 1A
Piaskowa 12
Łochowo 6
Leśna
Świdnica Długa 70
Przy boisku
ESPA
Wilkanowo
kompaktowa
Napięcie
górne
kV
15
Radomia
Świdnica
kompaktowa
kompaktowa
15
15
250
100
Radomia
Wilkanowo
Wilkanowo
kompaktowa
kontenerowa
kontenerowa
15
15
15
250
630
Wilkanowo
Radomia
Radomia
Świdnica
Wilkanowo
Słone
Słone
Słone
Letnica
Letnica
Słone
Wilkanowo
Grabowiec
Koźla
Koźla
Wilkanowo
Wilkanowo
Słone
Świdnica
Łochowo
Wilkanowo
Wilkanowo
Wilkanowo
Świdnica
Łochowo
Świdnica
Świdnica
Świdnica
Słone
kontenerowa
kontenerowa
kontenerowa
parterowa
parterowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
słupowa
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
160
250
250
400
160
25
100
160
100
63
100
250
100
100
63
250
100
100
160
100
100
100
400
160
40
100
100
400
160
Miejscowość
Rodzaj
44
Transformator
kVA
400
EE
L.p.
Numer
stacji
36
37
38
39
40
41
42
43
44
2583
2584
2592
2616
2734
2737
2740
2743
2747
Nazwa Stacji
Miejscowość
energoekspert
energia
Rodzaj
Buchałów 38
Buchałów
słupowa
Buchałów 55
Buchałów
słupowa
Stacja Paliw
Świdnica
słupowa
Drzonów 26
Drzonów
słupowa
Drzonów 79
Drzonów
słupowa
Orzewo 7
Orzewo
słupowa
Świdnica Bunkry
Świdnica
słupowa
Świdnica Wypoczynek
Świdnica
słupowa
Świdnica Gospodarstwo Świdnica
słupowa
Rolne
45
2748
Świdnica Kąpielisko
Świdnica
słupowa
46
2769
Świdnica Obwodnica
Świdnica
słupowa
47
2789
Słone Las
Słone
słupowa
48
2791
Świdnica Kosynierów
Świdnica
słupowa
49
2803
Letnica 23
Letnica
słupowa
50
2810
Świdnica Wypoczynek
Świdnica
słupowa
11
51
2816
Łochowo Pole
Łochowo
słupowa
52
2828
Słone Ułańska
Słone
słupowa
53
2834
Słone Polna 32
Słone
słupowa
54
2845
Buchałów Pole
Buchałów
słupowa
55
2878
Świdnica oś. Winnica
Świdnica
słupowa
56
2879
Buchałów Słoneczne
Buchałów
słupowa
Wzgórze
57
2277
Wilkanowo
Wilkanowo
wieŜowa
58
2279
Słone 1
Słone
wieŜowa
59
2280
Buchałów
Buchałów
wieŜowa
60
2281
Letnica
Letnica
wieŜowa
61
2282
Letnica PKP
Letnica
wieŜowa
62
2283
Grabowiec
Grabowiec
wieŜowa
63
2284
Koźla
Koźla
wieŜowa
64
2290
Świdnica 1
Świdnica
wieŜowa
65
2291
Świdnica 2
Świdnica
wieŜowa
66
2293
Tuczarnia
Świdnica
wieŜowa
67
2294
Piaski
Piaski
wieŜowa
68
2377
Drzonów
Drzonów
wieŜowa
69
2379
Lipno
Lipno
wieŜowa
70
2038
Słone Diamentowa
Słone
wnętrzowa
Razem:
sp. z o. o.
i ekologia
Napięcie
górne
kV
15
15
15
15
15
15
15
15
15
Transformator
kVA
160
100
160
100
100
100
160
160
63
15
15
15
15
15
15
63
100
63
100
100
100
15
15
15
15
15
15
160
100
160
100
160
100
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
160
160
100
160
100
100
160
250
160
40
160
160
63
100
10463
Za pośrednictwem stacji wymienionych w tabeli powyŜej oraz sieci nN zasilani są odbiorcy
przyłączeni do sieci elektroenergetycznej na poziomie poniŜej 1 kV.
Kontrolę parametrów technicznych w sieci niskiego napięcia wykonuje się poprzez przenośne rejestratory instalowane czasowo w wybranych punktach sieci w zaleŜności od potrzeb.
Odbiorcy energii elektrycznej, przyłączeni do sieci niskiego napięcia (nN-0,4 kV), są zasilani z linii wyprowadzonych ze stacji transformatorowych (SN/nN) 15/0,4 kV, będących
własnością operatora systemu dystrybucyjnego ENEA Operator Sp. z o.o. lub bezpośrednio z abonenckich stacji transformatorowych 15/0,4 kV, będących własnością odbiorców.
45
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
W uzgodnionym z Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki „Planie Rozwoju ENEA Operator Sp. z o.o. na lata 2014-2019” zostały ujęte zadania inwestycyjne podzielone zostały ze
względu na przyłączanie obiektów do sieci oraz modernizację istniejących urządzeń elektroenergetycznych. W części przyłączanie obiektów do sieci dokonano podziału ze względu na kwalifikację obiektów do grup przyłączeniowych:
II (z miejscem przyłączenia w sieci WN - wysokiego napięcia),
III (z miejscem przyłączenia w sieci SN - średniego napięcia).
IV i V (z miejscem przyłączenia w sieci nN - niskiego napięcia).
Dodatkowo w planie dokonano podziału ze względu na charakter przyłączanych obiektów
na odbiorców energii oraz źródła wytwórcze energii.
Zadania inwestycyjne ujęte w Planie Rozwoju ENEA Operator Sp. z o.o. na lata 20142019 obejmują dla IV i V grupy przyłączeniowej budowę nowych linii SN, stacji transformatorowych SN/nN oraz linii zasilających nN wraz ze złączami kablowo-pomiarowymi na terenach miast i obszarów wiejskich, dla których gmina posiada opracowane miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego lub wydane decyzje o warunkach zabudowy,
uzgodnione z operatorem sieci dystrybucyjnej OSD. Warunkiem realizacji inwestycji będzie zawarcie umów o przyłączenie do sieci oraz wydzielenie i niwelacja do rzędnych docelowych terenów przeznaczonych pod zabudowę urządzeń elektroenergetycznych.
W zakresie przyłączania do sieci źródeł wytwórczych, w planach rozwoju nie ujęto przyłączenia źródeł na rozpatrywanym terenie, natomiast ze względu na wydane w ostatnim
czasie warunki przyłączenia przewiduje się przyłączenie do sieci nN źródła wytwórczego
w postaci elektrowni fotowoltaicznej o mocy 40kW w Letnicy.
W zakresie związanym z modernizacją istniejącej sieci WN, SN i nN przewidziano przebudowę linii 110 kV relacji GPZ Przylep - GPZ Krośnieńska na linię o przekroju 240/80.
W zakresie sieci SN i nN w planie rozwoju na lata 2014-2019 przewidziano wymianę wyeksploatowanych urządzeń: transformatorów SN/nn na energooszczędne, linii SN, linii nN
oraz stacji transformatorowych SN/nN dla potrzeb zapewnienia prawidłowego funkcjonowania sieci elektroenergetycznej, zasilającej odbiorców na rozpatrywanym terenie.
Gmina Świdnica nie leŜy przy liniach kolejowych, w związku z czym na jej obszarze nie
występuje infrastruktura dystrybucyjna PKP Energetyka SA, natomiast istnieje moŜliwość
zakupu energii od PKP Energetyka SA.
2.3.5 Odnawialne źródła energii elektrycznej
Maksymalizacja wytwarzania energii w źródłach odnawialnych stanowi istotny element pakietu środków koniecznych zarówno do zwiększenia w skali regionalnej bezpieczeństwa
dostaw samej energii i wspierania rozwoju technologicznego i innowacji, a takŜe dla tworzenia moŜliwości w zakresie zatrudnienia i rozwoju regionalnego, zwłaszcza na obszarach
wiejskich i odizolowanych, jak równieŜ w skali globalnej redukcji emisji gazów cieplarnianych. W szczególności zwiększające się udoskonalenia technologiczne i zachęty do wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych naleŜą do jednych z najskuteczniejszych narzędzi,
46
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
dzięki którym moŜna zmniejszyć uzaleŜnienie od importu gazu i innych paliw kopalnych,
występujące zarówno na obszarze Polski, jak równieŜ większości krajów Wspólnoty Europejskiej. Dzięki wykorzystaniu innowacji i zrównowaŜonej konkurencyjnej polityki energetycznej moŜliwe jest stworzenie realnych szans dla osiągnięcia bardziej dynamicznego.
wzrostu gospodarczego. Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych zaleŜy często od lokalnych lub regionalnych małych i średnich przedsiębiorstw, co stwarza moŜliwości rozwoju i
zatrudnienia dzięki regionalnym i lokalnym inwestycjom w dziedzinie wytwarzania energii ze
źródeł odnawialnych. W związku z tym naleŜy bez-względnie promować wszelki rozwój w
dziedzinie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych pomiędzy lokalnymi i regionalnymi
inicjatywami rozwojowymi, a takŜe propagować korzystanie z dostępnych form finansowania
strukturalnego w tym obszarze. Podejmowanie decyzji o sprzyjaniu rozwojowi rynku odnawialnych źródeł energii wymaga jego pozytywnego wpływu zarówno na szanse rozwoju regionalnego i lokalnego, jak równieŜ na poszerzenie perspektyw wywozu, spójność społeczną i moŜliwości zatrudnienia, szczególnie przez rozwijające się małe i średnie przedsiębiorstwa, tworzące z czasem dynamicznie rozwijający się sektor niezaleŜnych producentów
energii. Działania takie wpływają równieŜ bezpośrednio na osiągnięcie krajowych celów strategicznych w dziedzinach redukcji emisji gazów cieplarnianych a takŜe zmniejszenie zaleŜności od importu energii i paliw, poprzez powiązanie rozwoju pozyskiwania energii ze źródeł
odnawialnych z powszechnym wzrostem wydajności energetycznej. Konieczne jest ciągłe
wspieranie fazy demonstracji i komercjalizacji zdecentralizowanych technologii w zakresie
energii odnawialnej, co niesie ze sobą wiele korzyści, w tym wykorzystanie lokalnych źródeł
energii, większe bezpieczeństwo dostaw energii w skali lokalnej, krótsze odległości transportu oraz mniejsze straty przesyłowe. Taka decentralizacja wspiera równieŜ rozwój i spójność społeczności poprzez zapewnienie źródeł dochodu oraz tworzenie miejsc pracy na
szczeblu lokalnym. Konieczne jest przy tym zagwarantowanie pewności dla inwestorów i
zachęcanie do ciągłego rozwijania technologii, które wytwarzają energię ze wszystkich rodzajów źródeł odnawialnych. Aby umoŜliwić osiągnięcie korzyści z postępu technologicznego i ekonomii skali, orientacyjny kurs powinien uwzględniać moŜliwość szybszego wzrostu
wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Tym sposobem szczególną uwagę moŜna
poświęcić sektorom, które niewspółmiernie cierpią z powodu braku postępu technologicznego i ekonomii skali i pozostają słabo rozwinięte, ale które w przyszłości mogą w znaczący
sposób przyczynić się do osiągnięcia wyznaczonych celów w horyzoncie planowanej polityki
energetycznej do roku 2030. Dlatego teŜ Wspólnota Europejska, jak równieŜ poszczególne
państwa członkowskie zachęcają władze lokalne i regionalne do ustanawiania celów przekraczających cele krajowe. ZaangaŜowanie władz lokalnych i regionalnych w prace zmierzające do opracowania planów działania w zakresie energii odnawialnej jest moŜliwe dzięki
pełnemu uświadomieniu całokształtu korzyści płynących z energii ze źródeł odnawialnych.
Do podstawowych technologii pozyskiwania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych
moŜemy w chwili obecnej zaliczyć: wykorzystanie energii wiatru, wykorzystanie energii słonecznej, wykorzystanie energii geotermalnej i opalanie instalacji wytwórczych energii elektrycznej biomasą. Klasyczną, stosowaną od lat technologią jest wykorzystanie hydro-energii
– obecnie największe zakłady wytwórcze bazują na technologii wykorzystania energii cieków wód powierzchniowych. Oprócz klasycznych turbin wodnych istnieje równieŜ szereg
47
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
innych technologii, np. wykorzystanie pływów. Ostatnio próbuje się wytwarzać energię z wykorzystaniem róŜnic stęŜenia soli w dwóch roztworach wodnych. Doświadczalna elektrownia
osmotyczna została wybudowana w Norwegii, w miejscowości Tofte niedaleko Oslo. Instalacja wykorzystuje róŜnicę stęŜeniem soli w wodzie morskiej i wodzie słodkiej, za pomocą
półprzepuszczalnych membran rozdzielających róŜne roztwory wodne, co wywołuje róŜnicę
ciśnień pozwalającą na napędzanie generatorów. Energetyczne wykorzystanie wiatru odbywa się za pomocą turbin wiatrowych, które w ogólności moŜemy podzielić na: najczęściej
stosowane turbiny o poziomej osi obrotu, tzw. HAWT (ang.: Horizontal Axis Wind Turbines)
oraz o pionowej osi obrotu VAWT (ang.: Vertical Axis Wind Turbines). NaleŜą do nich najbardziej znane konstrukcje z śmigłami obracającymi się prostopadle do kierunku natarcia
wiatru. Najczęściej 2 lub 3 łopatowe, ale są i z jedną jak i wieloma łopatami. Wykorzystanie
energii słonecznej odbywa się za pomocą solarnych technologii termicznych oraz solarnych
technologii fotowoltaicznych. W pierwszym przypadku przetwarzanie energii słonecznej odbywa się poprzez wykorzystanie energii termicznej do wytworzenia pary napędzającej np.
klasyczny obieg wytwór-czy z turbiną parową przetwarzającą energię termiczną na mechaniczną, napędzającą generatory elektryczne. Są to przewaŜnie stosunkowo duŜe instalacje,
przy czym w za-stosowaniach komercyjnych spotyka się przewaŜnie dwa rozwiązania konstrukcyjne: z luster parabolicznych i umieszczonych w ich ognisku rur w których następuje
przekazywanie ciepła czynnikowi obiegowemu oraz elektrownie heliotermiczne typu wieŜowego, z lustrami skupiających energię w umieszczonym na wysokiej wieŜy zasobnikiem
czynnika obiegowego. Technologie fotowoltaiczne bazują na wykorzystaniu zjawiska fotoelektrycznego, z wykorzystaniem ogniw słonecznych, w których zachodzi bezpośrednia
przemiana energii światła słonecznego w energię elektryczną. Największą barierą roz-woju
ostatniej z wymienionych technologii są jej wysokie koszty, jednakŜe w ostatnich latach notuje się niezwykle dynamiczny postęp w dziedzinie badań naukowych nad nowymi, coraz
tańszymi i coraz bar-dziej efektywnymi energetycznie bateriami słonecznymi. W warunkach
polskich, technologie geotermalne są wykorzystywane głównie do ogrzewania pomieszczeń,
bezpośrednio, względnie za pośrednictwem instalacji z pompami ciepła. Do wytwarzania
energii elektrycznej źródła geotermalne wykorzystuje się głównie w miejscach o wyjątkowej
podaŜy wysokotemperaturowych wód geotermalnych, np. w Islandii. Jak z powyŜszego wynika istnieje niezliczona ilość technologii umoŜliwiających pozyskiwanie energii elektrycznej
ze źródeł odnawialnych, tym bardziej, Ŝe działanie takie moŜna przeprowadzić z wykorzystaniem wszelkich konwencjonalnych technologii wytwa-rzania energii elektrycznej, poprzez
wykorzystanie ciepła napędowego uzyskanego ze spalania biomasy, względnie innych biopaliw, włącznie z wykorzystaniem biogazu.
Działania takie sprzyjają poŜądanemu zróŜnicowaniu koszyka energetycznego, z wykorzystaniem energii elektrycznej pochodzącej z elektrowni wodnych i wiatrowych. Wykorzystanie
pomp ciepła zagospodarowujących ciepło aerotermalne, goetermalne lub hydro-termalne
oraz systemów energii biernej wykorzystujących konstrukcję budynków do spoŜytkowania
energii, jakkolwiek samo w sobie nie generuje energii elektrycznej umoŜliwia uzyskania znaczących oszczędności w zuŜyciu tej energii lub innej energii dodatkowej wymaganej do
funkcjonowania. Aby w pełni wykorzystać potencjał biomasy naleŜy wspierać większą mobilizację istniejących rezerw drewna oraz opracowanie nowych systemów gospodarki leśnej.
48
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Wykorzystanie surowców rolnych, takich jak nawóz pochodzenia zwierzęcego czy mokry
obornik oraz innych odpadów zwierzęcych i organicznych do wytwarzania biogazu, dzięki
wysokiemu potencjałowi oszczędności w emisji gazów cieplarnianych daje znaczne korzyści
dla środowiska zarówno przy wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej, jak i stosowaniu jako
biopaliwo. Instalacje na biogaz dzięki zdecentralizowanemu charakterowi i regionalnej strukturze inwestycyjnej mogą wnieść znaczący wkład w zrównowaŜony rozwój obszarów wiejskich i stwarzać nowe perspektywy zarobku dla rolników. Aby zatem osiągnąć model energetyczny stawiający na energię ze źródeł odnawialnych, konieczne jest wspieranie współpracy z udziałem regionów i jednostek lokalnych.
Na obszarze gminy Świdnica nie występują zarejestrowane instalacje, eksploatowane
przez koncesjonowane przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.
2.3.6 UŜytkowanie energii elektrycznej
Na obszarze gminy Świdnica nie ma odbiorców końcowych energii elektrycznej zasilanych
z poziomu NN. Zasadnicze grupy odbiorów stanowią odbiorcy zasilani z poziomu SN i nN.
Szczegółowe dane odnośnie liczby odbiorców na poszczególnych poziomach napięcia
zestawiono w poniŜszej tabeli.
Tabela 2.14 Liczba i struktura odbiorców energii elektrycznej w latach 2006-2011
Rok
2006
2007
2008
2009
2010
SN
10
10
11
12
11
nN
2 014
2 083
2 154
2 205
2 221
Razem
2 024
2 093
2 165
2 217
2 232
Źródło: ENEA Operator Sp. z o. o.
2011
11
2 291
2 302
W ujęciu graficznym wymienione dane kształtują się jak następuje:
Rysunek 2.5 Liczba odbiorców energii elektrycznej przyłączonych na SN w latach 2006-2011 [szt.]
49
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 2.6 Liczba odbiorców energii elektrycznej przyłączonych na nN w latach 2006-2011 [szt.]
ZuŜycie energii elektrycznej na obszarze gminy Świdnica kształtowało się w ostatnich latach następująco:
Tabela 2.15 ZuŜycie energii elektrycznej i jego struktura w latach 2006-2011 [kWh]
2006
2007
2008
2009
2010
Rok
SN
2 663 919
2 952 861
2 918 398
2 788 776
3 337 658
nN
7 539 213
7 721 811
8 300 298
8 716 906
9 159 704
Razem
10 203 132
10 674 672
11 218 696
11 505 682
12 497 362
Źródło: ENEA Operator Sp. z o. o.
2011
3 713 729
9 578 376
13 292 105
Na kolejnych rysunkach przedstawiono w ujęciu graficznym zestawione w tabeli dane
o zuŜyciu energii elektrycznej w latach 2006 – 2011 oraz strukturę zuŜycia tej energii
w 2011 r. Jak wynika z wykresu struktury zuŜycia, 4,8 ‰ odbiorców przyłączonych na poziomie SN zuŜywa 27,94 % całkowitego wolumenu zuŜycia energii elektrycznej na obszarze gminy.
Rysunek 2.7 ZuŜycie energii elektrycznej i jego struktura w latach 2006-2011 [kWh]
50
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 2.8 Struktura zuŜycia energii elektrycznej w 2001r.
2.3.7 Ocena stanu zaopatrzenia w energię elektryczną obszaru
W odniesieniu do systemu elektroenergetycznego kwestie bezpieczeństwa energetycznego naleŜy rozwaŜać pod kątem co najmniej trzech generalnych aspektów:
zapewnienie terminowych i wystarczających dostaw źródeł energii pierwotnej,
umoŜliwiających wytwarzanie energii elektrycznej,
zapewnienie mocy wytwórczych w elektrowniach, umoŜliwiających pokrycie zapotrzebowania odbiorców,
zapewnienie funkcjonowania infrastruktury sieciowej umoŜliwiającej przesyłanie
energii ze źródeł wytwórczych i jej sprawną dystrybucję wśród odbiorców.
Jak wspomniano w jednym z poprzednich podrozdziałów, w okolicy obszaru będącego
przedmiotem niniejszego opracowania funkcjonuje duŜe źródło wytwórcze, teoretycznie
umoŜliwiające całkowite zaspokojenie potrzeb w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, występujących na obszarze o promieniu kilkudziesięciu kilometrów od wymienionego zakładu. Teoretycznie zatem, z punktu widzenia aspektu infrastrukturalnego, zasilanie obszaru jest zapewnione, tym niemniej naleŜy zauwaŜyć, Ŝe potencjalnym źródłem
tego zasilania jest jedna jednostka wytwórcza w postaci bloku gazowo-parowego w EC
Zielona Góra SA. Blok ten opalany jest gazem ziemnym zaazotowanym pochodzącym ze
źródeł lokalnych, co przesądza o stosunkowo wysokim stopniu pewności dostaw paliwa do
wytwarzania energii elektrycznej na potrzeby odbiorców zlokalizowanych w granicach zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego. Pewne moŜliwości wytwórcze zapewnia teŜ duŜa
Elektrownia Wodna Dychów, przyłączona bezpośrednim ciągiem liniowym WN do stacji
elektroenergetycznej w Leśniowie. ZwaŜywszy jednak konieczność niezbędnych przerw
eksploatacyjnych, jak równieŜ moŜliwość wystąpienia stanów awaryjnych, kluczowego
znaczenia nabiera zabezpieczenie infrastrukturalne, umoŜliwiające zasilanie energią elektryczną wytwarzaną w bardziej odległych zakątkach kraju, tym bardziej, Ŝe źródła odnawialne zlokalizowane w okolicach Zielonej Góry nie mają szerszego znaczenia ze względu
na zapewnienie bezpieczeństwa zasilania szerszego obszaru. Zasadniczym elementem
51
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, umoŜliwiającym realizację wymienionej funkcji jest krajowa sieć przesyłowa eksploatowana przez operatora systemu przesyłowego.
Sieć ta jest powiązana z siecią rozdzielczą lokalnego operatora systemu dystrybucyjnego
w stacji elektroenergetycznej Leśniów, zlokalizowanej w miejscowości Leśniów Wielki na
terenie gminy Czerwieńsk. Stacja ta zasilana jest od południa ze stacji Mikułowa oraz od
północy ze stacji Gorzów, umoŜliwiając wyprowadzenie energii w kierunku stacji śukowice,
zasilającej m.in. jednego z większych odbiorców energii elektrycznej w skali kraju. Jednym
z kluczowych elementów systemu zasilania w energię elektryczną okolic Zielonej Góry jest
zatem napowietrzna linia elektroenergetyczna o napięciu 220 kV relacji Gorzów – Leśniów, wybudowana pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłe-go wieku. Linia ta jest w wyjątkowo złym stanie technicznym i pilna jej modernizacja jest dla operatora systemu przesyłowego zadaniem pierwszoplanowym. Zdarzające się coraz częściej awarie tej linii powodują powaŜne problemy z zapewnieniem ciągłości dostaw energii elektrycznej do wielu
odbiorców zasilanych za pośrednictwem stacji elektroenergetycznej Leśniów. Brak zasilania tej stacji od strony elektrowni Turów moŜe powodować ogromne straty materialne
i finansowe dla wielu zakładów przemysłowych znajdujących się w okolicy Leśniowa. Niezwłoczna modernizacja linii 220 kV relacji Gorzów - Leśniów w znaczący sposób zwiększy
pewność i niezawodność zasilania wszystkich odbiorców zasilanych za pośrednictwem
stacji Leśniów. Na obecnym etapie operator systemu przesyłowego rozpoczął działania
w celu rehabilitacji wymienionej linii, jak równieŜ modernizacji stacji Mikułowa, co winno
przyczynić się do rozwiązania notowanych problemów związanych z zasilaniem regionu
lubuskiego. NaleŜy podkreślić, Ŝe obecnie, w przypadku deficytu lokalnej generacji zasilanie obszaru odbywa się za pośrednictwem długich ciągów liniowych z elektrowni systemowych: Dolna Odra, Turów i Pątnów-Adamów-Konin, zaś rolę sieci przesyłowej przejmują w takich wypadkach równieŜ sieci 110 kV, głównie na odcinku Czarna-Polkowice. RównieŜ podczas wyłączeń remontowych sieć przesyłowa pracuje na granicy zdolności przesyłowych, co powoduje ryzyko utraty stabilności napięciowej. W tych warunkach awaryjne
wyłączenia linii NN mogą łatwo prowadzić do przeciąŜenia ciągów 110 kV i ich kaskadowych wyłączeń, skutkujących powaŜnymi perturbacjami w zasilaniu m.in. rozpatrywanego
obszaru. Realizacja budowy linii elektroenergetycznej 400 kV Czarna – Polkowice, połączona z rozbudową stacji elektroenergetycznej Polkowice o rozdzielnię 400 kV oraz wprowadzeniem transformacji z 400 kV na 220 kV i z 400 kV na 110 kV, będąca kolejną
z zaplanowanych na najbliŜsze lata inwestycji PSE SA w południowo - zachodniej Polsce,
spowoduje znaczne wzmocnienie zasilania zarówno sieci przesyłowej 220 kV, jak i dystrybucyjnej 110 kV, co zdecydowanie poprawi bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej
dla rozpatrywanego regionu. Roz-budowa stacji Czarna stworzy moŜliwości przesyłu ze
stacji Polkowice i stacji śukowice, a w konsekwencji z odległych elektrowni systemowych,
jak Bełchatów i Opole. Zakończenie budowy linii 400 kV od stacji 400/110 kV Czarna do
stacji 220/110 kV Polkowice planowane jest na rok 2017. W dalszej kolejności zostaną
rozpoczęte kolejne inwestycje, bardzo istotne z punktu widzenia zasilania Polski południowo-zachodniej, w tym modernizacja linii 400 kV Czarna - Mikułowa oraz modernizacja
linii 400 kV Czarna - Pasikurowice.
52
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Osobnym zagadnieniem jest wydolność infrastruktury rozdzielczej, w tym przede wszystkim problem rezerwowania stacji transformatorowych WN/SN. Jak wykazały przeprowadzone obliczenia rezerw obciąŜalności stacji transformatorowych z uwzględnieniem kryterium n-1, w wypadkach wystąpienia awarii w okresach obciąŜenia szczytowego, powodujących utratę jednostki transformacji 110 kV/SN, mogą łatwo wystąpić utrudnienia a nawet
przerwy w zasilaniu odbiorców, spowodowane koniecznością wykonania odpowiednich
przełączeń w sieci SN, w celu zapewnienia rezerwowych tras dostawy. NaleŜy przy tym
równieŜ uwzględnić fakt ograniczonej przepustowości sieci SN, co w skrajnych przypadkach moŜe powodować, Ŝe przywrócenie zasilania w przypadku awarii transformatora 110
kV/SN lub linii 110 kV będzie nie tylko wymagać duŜej liczby przełączeń w sieci SN, lecz
moŜe wręcz okazać się technicznie nie do zrealizowania, ze względów napięciowych lub
ze względu na ograniczoną dopuszczalną obciąŜalność w newralgicznych punktach sieci.
Jakkolwiek eksploatacja jednostek transformacji z mocą zbliŜoną do znamionowej jest
uwaŜana za optymalną ze względów ekonomicznych, z uwagi na moŜliwość osiągania
niskich poziomów strat transformacji, tym niemniej zapewnienie nie-zbędnych rezerw,
umoŜliwiających zapewnienie racjonalnego poziomu bezpieczeństwa zasilania obszaru
stanowi warunek konieczny rozsądnej eksploatacji systemu elektroenergetycznego . NaleŜy przy tym pamiętać, Ŝe brak rezerw zainstalowanych mocy trans-formacji moŜe powodować równieŜ wzrost kosztów eksploatacji urządzeń, chociaŜby ze względu na konieczność wykonywania planowanych prac obsługowych, np. planowanych rewizji wewnętrznych, w okresach zmniejszonego zapotrzebowania, częstokroć w dni wolne od pracy. Generalną poprawę opisanej sytuacji moŜna uzyskać zasadniczo jedynie poprzez wymianę
transformatorów na jednostki o większej znamionowej mocy transformacji lub budowę nowych stacji GPZ. Generalnie moŜna zatem skonstatować, Ŝe na rozpatrywanym obszarze
zainstalowana moc transformatorów w stacjach GPZ moŜe w warunkach notowanych
szczytowo ob-ciąŜeń utrudniać ruch i utrzymanie w eksploatacji tych obiektów ze względu
na niespełnienie wymogów związanych z pewnością zasilania, w szczególności z brakiem
moŜliwości przejęcia obciąŜenia przez jeden z transformatorów WN/SN z przyjmowanym
dopuszczalnym przeciąŜeniem. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe rzetelna analiza obciąŜeń winna nie
tylko uwzględniać aktualnie notowane szczytowe obciąŜenia, lecz równieŜ uwarunkowania
wynikające z wydanych warunków przyłączenia, podpisanych umów o przyłączenie oraz
wartości mocy umownych zamówionych przez odbiorców. W tych warunkach naleŜy
stwierdzić, Ŝe wyłączenia, w szczególności transformatorów o większej mocy znamionowej, mogą spowodować konieczność wprowadzenia ograniczeń w dostawie energii do
odbiorców przyłączonych do sieci ENEA Operator Sp. z o. o., szczególnie w przypadku
niemoŜności pokrycia zapotrzebowania mocy za pomocą sieci SN.
Sieć rozdzielcza SN zasilająca tereny niezurbanizowane jest rozległą siecią terenową
z liniami napowietrznymi, przebiegającymi w znacznym stopniu przez tereny leśne. Główne ciągi linii napowietrznych tworzą układ pierścieniowy pomiędzy sąsiednimi stacjami
WN/SN. Są to ciągi jednak niejednokrotnie bardzo długie, które w przypadku zasilania
awaryjnego, dla niektórych obszarów nie zapewniają wymaganych warunków napięciowych. Istnieje równieŜ szereg linii zasilających oraz odgałęzień pracujących w układzie
promieniowym. W zdecydowanej większości linie napowietrzne wykonane są w oparciu
53
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
o linki aluminiowe lub stalowo-aluminiowe. Zdecydowanie rzadziej są stosowane linie SN
izolowane. Tymczasem doświadczenia eksploatacyjne zdecydowanie potwierdzają korzyści ze stosowania linii napowietrznych izolowanych. Szczególne zalety uwidaczniają się
w przypadku linii prowadzonych przez tereny zadrzewione i o trudnej lokalizacji. ZauwaŜono znaczące zmniejszenie awaryjności linii z przewodami izolowanymi i w osłonie izolacyjnej w porównaniu z awaryjnością linii napowietrznych z przewodami gołymi. Linie średniego napięcia napowietrzne, z przewodami izolowanymi charakteryzują się małą awaryjnością w bezpośrednim zetknięciu z mokrymi gałęziami drzew, a nawet upadkiem na nie całych drzew. Idealnie sprawdzają się w terenach leśnych, jak równieŜ w terenach o gęstej
zabudowie. Natomiast w przypadku linii kablowych dodatkowym zagroŜeniem jest fakt występowania w sieci Enea Operator Sp. z o.o., kabli w izolacji z polietylenu nieusieciowanego, zagroŜonych zjawiskiem tzw. drzewienia wodnego, znakomicie zwiększającym prawdopodobieństwo wystąpienia awarii. Generalnie na obszarach wiejskich występują lokalnie układy sieci dystrybucyjnej z długimi obwodami nN, niejednokrotnie przekraczającymi 1 km. Powoduje to występowanie lokalnych obszarów o zaniŜonym na-pięciu.
Realizowane przez Enea Operator Sp. z o.o. programy inwestycji sieciowych na średnim
napięciu obejmują głównie: wymianę kabli niesieciowanych SN, poprawę wskaźników SAIDI i SAIFI poprzez modernizację linii SN, wymianę transformatorów SN/nN na energooszczędne, automatyzację sieci poprzez zabudowę łączników sterowanych zdalnie oraz likwidacja zagroŜeń zwarciowych w sieci SN.
2.4 Bilans zapotrzebowania na ciepło – stan istniejący
Bilans zapotrzebowania na ciepło został przeprowadzony przez określenie potrzeb cieplnych u odbiorców zlokalizowanych na terenie gminy, w rozdziale na następujące kategorie
odbiorców:
budownictwo mieszkaniowe, obejmujące zabudowę jedno- i wielorodzinną,
obiekty uŜyteczności publicznej, w tym urzędy, obiekty szkolnictwa kaŜdego szczebla, kultury, słuŜby zdrowia itp.,
usługi komercyjne i wytwórczość, w tym zakłady przemysłowe, handel, składy,
drobna wytwórczość itp.
oraz ze wskazaniem sposobu pokrycia tego zapotrzebowania.
Bilans ten obejmuje określenie zapotrzebowania na ciepło dla pokrycia potrzeb grzewczych (c.o.), wytwarzania ciepłej wody uŜytkowej (c.w.u.), potrzeby technologii obiektów
usług i wytwórczości oraz wentylacji.
Przy opracowaniu bilansu cieplnego gminy Świdnica, określającego zapotrzebowanie na
moc i energię cieplną u odbiorców z terenu gminy, wykorzystano następujące dane:
zuŜycie gazu sieciowego wg informacji przekazanych przez EWE energia sp. z o.o.
Region Zachód oraz PSG Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu, Zakład w Zgorzelcu;
dane o sposobie ogrzewania budynków mieszkalnych wielorodzinnych otrzymanych
od administratorów (ankietyzacja);
54
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
dla odbiorców indywidualnych wielkości zapotrzebowania mocy cieplnej oszacowano wskaźnikowo wg powierzchni uŜytkowej lub kubatury obiektu oraz stanu technicznego;
wartości zapotrzebowania energii dla większych odbiorców określone są według
rzeczywistej wielkości zuŜycia energii podanej przez odbiorcę, natomiast dla pozostałych odbiorców są wielkościami wyliczonymi w oparciu o zapotrzebowanie mocy
szczytowej i przyjęty czas poboru mocy dla danego charakteru odbioru (ankietyzacja).
Sporządzony bilans potrzeb cieplnych jest bilansem szacunkowym, wynikowym w zakresie
dotyczącym pokrycia tych potrzeb z wykorzystaniem źródeł pozasystemowych, tj. ogrzewania węglowego (lokalnych kotłowni węglowych i ogrzewania indywidualnego), wykorzystania innych paliw (np. olej opałowy lub tp.) oraz wykorzystania OZE.
Określone przy załoŜeniach jw. zapotrzebowanie na ciepło na terenie gminy Świdnica wg
stanu na koniec roku 2013 oszacowano na 23,88 MW, w tym:
21,27 MW dla potrzeb budownictwa mieszkaniowego,
1,20 MW dla potrzeb uŜyteczności publicznej,
1,41 MW dla potrzeb usług komercyjnych i wytwórczości.
Roczne zuŜycie ciepła, wyraŜone jako roczne zapotrzebowanie energii u odbiorców na
terenie gminy oszacowano na 137,52 TJ, w tym:
122,49 TJ dla potrzeb budownictwa mieszkaniowego,
6,91 TJ dla potrzeb uŜyteczności publicznej,
8,12 TJ dla potrzeb usług komercyjnych i wytwórczości.
Zestawienie bilansowe zapotrzebowania ciepła dla odbiorców w gminie Świdnica,
z uwzględnieniem charakteru odbiorów i sposobu ich zaopatrzenia przedstawiono w tabeli
2.2. Wielkości zapotrzebowania poszczególnych grup odbiorców w układzie procentowym
dla całej gminy przedstawiono na rysunku 2.1, a na rysunku 2.2 procentowy udział sposobu zaopatrzenia odbiorów.
Szczegółowe zestawienie bilansu zapotrzebowania mocy cieplnej ze wskazaniem zapotrzebowania na energię cieplną finalną, tj. zapotrzebowania u odbiorcy końcowego dla roku statystycznego oraz zapotrzebowania na energię pierwotną wyraŜoną jako wielkość
zapotrzebowania energii zawartej w paliwie, przedstawiono w załączniku 1 do niniejsze-go
opracowania. W załączniku 1 ujęte jest równieŜ wskazanie rozbicia potrzeb cieplnych na
poszczególne jednostki bilansowe (sołectwa).
55
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 2.16 Zapotrzebowanie mocy cieplnej u odbiorców w gminie Świdnica wg stanu za 2013 r.
Wyszczególnienie
Zapotrzebowanie CIEPŁA [MW]
Źródła pokrycia
Grupy odbiorców
Gaz
sieciowy
System
ciepłowniczy
Ogrzewanie
węglowe
Inne
(olej,
en.el.)
OZE
+ odzysk
ciepła
Razem
Gmina Świdnica
Zabudowa mieszkaniowa
Obiekty uŜyteczności
publicznej
Usługi komercyjne
I wytwórczość
Razem gmina Świdnica
4,38
0,00
15,16
0,66
1,07
21,27
0,62
0,00
0,38
0,14
0,07
1,20
1,06
0,00
0,27
0,02
0,06
1,41
6,06
0,00
15,80
0,82
1,19
23,88
Rysunek 2.9 Procentowy udział zapotrzebowania mocy przez grupy odbiorców
5,0%
5,9%
Obiekty użyteczności publicznej
Usługi i wytwórczość
89,1%
Rysunek 2.10 Sposób pokrycia zapotrzebowania na ciepło odbiorców w gminie Świdnica w 2013 r.
3,4%
5,0%
25,4%
0,0%
Gaz sieciowy
System ciepłowniczy
Ogrzewanie węglowe
66,2%
Inne (olej, en.el.)
OZE + odzysk ciepła
Ze względu na to, Ŝe głównym odbiorcą ciepła w gminie są gospodarstwa domowe, w których źródła ciepła stanowią przede wszystkim piece i kotły węglowe, głównym nośnikiem
energii na cele grzewcze w gminie jest paliwo węglowe. Ogrzewanie węglowe pokrywa
56
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
ponad 66% potrzeb cieplnych gminy Świdnica. Z racji tego, Ŝe coraz częściej odbiorcy,
zarówno mieszkaniowi, jak i naleŜący do strefy usług i wytwórczości, decydują się na wymianę niskosprawnego i nieekologicznego ogrzewania węglowego na kotłownie zasilane
gazem ziemnym, udział tego typu ogrzewania takŜe jest znaczący – ok. 25% łącznych potrzeb cieplnych gminy.
Rysunek 2.11 Sposób pokrycia zapotrzebowania na ciepło dla zabudowy mieszkaniowej w gminie
Świdnica w 2013 r.
3,1%
5,0%
20,6%
0,0%
Gaz sieciowy
Ogrzewanie węglowe
Inne (olej, en.el.)
OZE + odzysk ciepła
71,3%
Obrazem gęstości zabudowy i stopnia zagospodarowania poszczególnych jednostek bilansowych, w przypadku gminy Świdnica, jest określenie gęstości cieplnej wymienionych
obszarów. Wielkość ta nie daje jednak jednoznacznej oceny z uwagi na nierównomierne
rozmieszczenie terenów zielonych w obrębie wybranych sołectw.
Rysunek 2.12 Wielkości gęstości cieplnej zabudowy gminy Świdnica
57
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Średnia gęstość cieplna dla całej gminy wynosi 0,14 MW/km2. Największą gęstością cieplną charakteryzuje się miejscowość Świdnica – 0,32 MW/km2, natomiast dla pozostałych
sołectw w gminie wartości gęstości cieplnej znajdują się w granicach 0,039÷0,26 MW/km2.
2.4.1 Ocena stanu istniejącego systemu zaopatrzenia w ciepło
Bezpieczeństwo zasilania w ciepło mieszkańców gminy oraz obiektów przemysłowych,
usługowych i handlowych, zlokalizowanych na obszarze gminy, zaleŜy w głównej mierze
od ciągłości dostaw oraz cen nośników energii – gazu ziemnego, paliw stałych, oleju opałowego, energii elektrycznej itp. DuŜe znaczenie ma takŜe stan techniczny i sprawność
urządzeń wykorzystywanych do produkcji ciepła. Wśród gospodarstw domowych najczęściej występującym sposobem ogrzewania są kotły lub piece węglowe, w których często
jako dodatkowe (a zarazem tańsze) paliwo spalana jest takŜe biomasa - drewno oraz jego
odpady. Ogrzewanie węglowe, stosowane najczęściej w gospodarstwach domowych, jest
głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza – tzw. „niskiej emisji” – ze względu na emisję szkodliwego tlenku węgla.
Coraz częściej, zarówno wśród gospodarstw domowych, jak i w obiektach uŜyteczności publicznej, przestarzałe i niskosprawne kotłownie węglowe są zastępowane przez kotłownie na gaz ziemny, które są zarazem bardziej ekologiczne. W tym przypadku bezpieczeństwo zasilania w ciepło zaleŜy głównie od stanu istniejącej na danym terenie sieci gazowej. Z racji tego, Ŝe system gazowniczy występuje jedynie na terenie niektórych sołectw
– Świdnica i Wilkanowo - moŜliwość zastosowania ogrzewania gazowego w pozostałej
części gminy jest aktualnie niemoŜliwa. Z tego powodu odbiorcy zlokalizowani na terenach, gdzie nie prowadzi się działalności dystrybucyjnej gazu, najczęściej korzystają z kotłowni węglowych, ze względu na stosunkowo niską cenę tego nośnika energii
w porównaniu do oleju opałowego, czy energii elektrycznej.
2.5 Ustalenie rezerw przepustowości systemów oraz obszarów występowania lokalnych ograniczeń w dostępie nośników energii
Na terenie gminy Świdnica nie występują systemy ciepłownicze oferujące zdalaczynną
dostawę ciepła z nośnika wytwarzanego w źródle centralnym. W tym sensie wszyscy potencjalni odbiorcy na obszarze gminy pozbawieni są moŜliwości nowoczesnej dostawy
ciepła systemowego.
Podsystem sieciowej dostawy energii elektrycznej funkcjonuje na całym obszarze gminy
Świdnica. Przyjmując typową wielkość czasu wykorzystania mocy maksymalnej na poziomie 2000 h/rok, dla wielkości zuŜycia zaprezentowanych szczegółowo w podrozdziale
2.3.6, otrzymujemy zapotrzebowanie mocy transformacji SN/nN na poziomie 4784 kVA, co
w porównaniu z sumaryczną mocą odpowiednich jednostek transformacji zainstalowanych
na rozpatrywanym obszarze wskazuje na występowanie rezerwy o wielkości ponad 118 %
obecnie notowanego zapotrzebowania. Natomiast zaprezentowane w podrozdziale 2.3.4
58
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
dane w zakresie moŜliwości transformacji WN/SN wskazują na wyczerpanie re-zerw w tym
zakresie, szczególnie w przypadkach zaistnienia stanów awaryjnych, których ewentualne
wystąpienie w okresach notowanych szczytowych obciąŜeń systemu elektroenergetycznego, będzie wymagać dla utrzymania ciągłości zasilania wykorzystania ograniczonych
zdolności przesyłowych infrastruktury sieciowej SN. Operator systemu dystrybucyjnego
realizuje ujęte we właściwych planach rozwoju zadania inwestycyjne w zakresie przyłączania do sieci podmiotów ubiegających się o przyłączenie, jeŜeli istnieją techniczne
i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania energii, wyraŜając gotowość
do realizacji przyłączeń i rozbudowy sieci elektroenergetycznej umoŜliwiającej aktywizację
i rozwój gminy, zarówno w zakresie przyłączeń komunalnych jak i podmiotów realizujących
działalność gospodarczą, pod warunkiem spełnienia wyŜej przywołanych technicznych
i ekonomicznych warunków przyłączenia. W tym celu Operator Systemu Dystrybucyjnego
elektroenergetycznego wnosi o zgłaszanie przez gminę i uzgadniania z nim planów rozwoju gminy, w zakresie niezbędnym do zaplanowania inwestycji infrastruktury elektroenergetycznej i umieszczenia ich w planach rozwoju ENEA Operator Sp. z o. o., co umoŜliwi
spełnienie warunków technicznych, oraz uszczegóławianie zamierzeń w zakresie zapotrzebowania w energię elektryczną przez gminy w dokumentach planistycznych, w tym
uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego konieczności
alokacji infrastruktury elektroenergetycznej niezbędnej dla zasilania odbiorców ulokowanych na terenie Gminy, co umoŜliwi spełnienie warunków ekonomicznych, deklarując wolę
pełnej współpracy przy realizacji powyŜszych celów.
Jak wynika z rozdziału 2.2.1, system sieciowej dostawy paliwa gazowego umoŜliwia na
terenie rozpatrywanej gminy dostawę do odbiorców zlokalizowanych na obszarze miejscowości: Świdnica i Wilkanowo. Dostawy gazu sieciowego nie są zatem moŜliwe w przypadku odbiorców zamieszkałych na obszarze następujących wsi sołeckich: Bucha-łów,
Drzonów, Grabowiec, Koźla, Letnica, Lipno, Piaski, Radomia i Słone. Rezerwy przepustowości głównych magistrali gazowniczych oraz stacji redukcyjnych I st. Eksploatowanych
przez EWE Energia Sp. z o. o. pozostają aktualnie na poziomie przekraczającym 100%
obecnie notowanego zapotrzebowania odbiorców, zaś w chwili obecnej brak jest zagroŜeń
w zakresie zapewnienia bezpiecznej dostawy paliwa gazowego dla analizowanego obszaru. Natomiast przepustowość i stan techniczny infrastruktury gazowniczej eksploatowanej
przez PSG Sp. z o. o. Oddział Wrocław ulega wyczerpaniu, szczególnie w zakresie notowanych zimą szczytowych obciąŜeń stacji redukcyjnej II st. UmoŜliwienie pokrycia wszystkich bieŜących i przyszłych planowanych potrzeb odbiorców na rozpatrywanym obszarze
będzie zatem wymagało stosownej modernizacji bądź rozbudowy systemu. Ewentualny
rozwój systemu sieciowej dostawy paliwa gazowego moŜliwy jest na kierunkach gwarantujących wielkość poboru gazu na poziomie zapewniającym wymagany poziom rentowności
kapitału koniecznego do zaangaŜowania w niezbędne inwestycje rozwojowe.
59
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.6 Obowiązujące taryfy opłat za ciepło, energię elektryczną i gaz
Analiza cen energii przyjęta w niniejszym rozdziale obejmuje taryfy obowiązujące na dzień
1 sierpnia 2014 roku.
2.6.1 Taryfa dla ciepła
Na obszarze gminy Świdnica nie jest prowadzona koncesjonowana działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania, dystrybucji i obrotu ciepłem.
Potrzeby cieplne na omawianym terenie pokrywane są na bazie rozwiązań indywidualnych
(kotłownie indywidualne, piece ceramiczne, ogrzewania etaŜowe, itp.) oraz rozwiązań systemowych o charakterze lokalnym.
Dla zobrazowania wysokości kosztów ponoszonych przez odbiorców ciepła w tabeli
poniŜej przedstawiono porównanie kosztów energii cieplnej pozyskiwanej z paliw
dostępnych na rynku w układzie zł za jednostkę energii [zł/GJ] dla poniŜej przyjętych
załoŜeń:
koszty biomasy są wyliczone na podstawie średnich kosztów jej pozyskania
i składowania;
koszt gazu ziemnego wyliczono na podstawie aktualnych taryf: EWE Energia Sp.
z o.o. z siedzibą w Międzyrzeczu z dnia 30 maja 2014 r. oraz PSG Sp. z o.o.
i PGNiG S.A. z czerwca 2014 r. Taryfy określą ceny gazu oraz stawki opłat za
usługi przesyłowe, przy załoŜeniu, Ŝe obiekt zuŜywa rocznie około 100 GJ energii
cieplnej (odpowiednio wg grupy taryfowej G-1 i Lw-3.6);
koszt ogrzewania energią elektryczną wyliczono dla domu jednorodzinnego
o powierzchni 120 m2 na podstawie aktualnych taryf ENEA S.A. oraz ENEA
Operator Sp. z o.o. z dnia 17 grudnia 2013 r., przy załoŜeniu korzystania z taryfy
G-12, zuŜycia rocznego na poziomie 9 600 kWh oraz 70% wykorzystywania energii
w nocy i 30% w dzień;
koszty zostały podane w kwotach brutto.
60
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 2.17 Porównanie kosztów brutto energii cieplnej z róŜnych paliw (z uwzględnieniem sprawności urządzeń przetwarzających)
Cena paliwa
Wartość opałowa Sprawność
Koszt ciepła
Nośnik
energii
zł/Mg
GJ/Mg
%
zł/GJ
węgiel groszek I/II
648,00
27,0
80%
29,98
węgiel orzech I/II
703,00
28,0
75%
33,47
węgiel kostka I/II
767,00
29,0
75%
35,26
odpady drzewne
470,00
12,0
80%
48,96
brykiet opałowy drzewny
845,00
19,5
75%
57,78
olej opałowy cięŜki C3
39,0
85%
72,82
27,0***
85%
73,05
35,5***
85%
93,44
olej opałowy lekki
2 414,00
1,6765*
(0,1840**)
2,8194*
(0,2570**)
3 474,00
43,0
85%
95,05
energia elektryczna (G-12)
0,40**
-
-
110,98
4 808,00
46,0
90%
116,13
gaz ziemny (Lw-3.6 PSG)
gaz ziemny (G-1 EWE Energia)
gaz płynny
Źródło: Opracowanie własne
* - [zł/Nm³],
** - [zł/kWh]
*** - [MJ/Nm³],
Z powyŜszego zestawienie wynika, Ŝe istnieje duŜa rozbieŜność pomiędzy jednostkowymi
kosztami energii [w zł/GJ] uzyskanymi z poszczególnych nośników energii. NaleŜy jednak
pamiętać, Ŝe jednostkowy koszt ciepła przedstawiony w powyŜszej tabeli to tylko jeden ze
składników całkowitej opłaty za zuŜycie energii. W jej skład wchodzi równieŜ m.in.: koszt
urządzenia przetwarzającego energię powyŜszych nośników na ciepło wraz z kosztami
obsługi i konserwacji, koszty dostawy itp.
2.6.2 Taryfa dla energii elektrycznej
Odbiorcy za dostarczoną energię elektryczną i świadczone usługi przesyłowe rozliczani są
według cen i stawek opłat właściwych dla grup taryfowych. Podział odbiorców na grupy
taryfowe dokonywany jest ze szczególnym uwzględnieniem takich kryteriów jak: poziom
napięcia sieci w miejscu dostarczenia energii, wartość mocy umownej, system rozliczeń,
zuŜycie roczne energii i liczba stref czasowych. Kryteria te zostały określone
w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 18 sierpnia 2011 r. (tekst jednolity: Dz. U.
2013, poz. 1200) w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz
rozliczeń w obrocie energią elektryczną. W celu dokonania obliczeń uśrednionych kosztów
energii elektrycznej, do cen za dystrybucję doliczono ceny energii pochodzące ze spółek
obrotu, które zostały wydzielone ze spółek dystrybucyjnych i są z nimi powiązane
kapitałowo.
Działalność polegającą na dystrybucji energii elektrycznej na terenie gminy Świdnica,
w chwili obecnej, świadczy ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji Zielona Góra.
Spółka posiada aktualną taryfę dla usług dystrybucji energii elektrycznej zatwierdzoną
61
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
decyzją Prezesa URE z dnia 17 grudnia 2013 r. o nr DRE-4211-78(7)/2013/13854 /VII/DK/ BH.
Taryfa obowiązuje do dnia 31 grudnia 2014 r.
SprzedaŜą energii elektrycznej na omawianym terenie zajmuje się ENEA S.A. Ostatnia
taryfa dla energii elektrycznej dla zespołu grup taryfowych G w pakietach: domowy,
przedpłatowy, obowiązująca od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r., została
zatwierdzona Decyzją Prezesa URE o nr DRE-4211-50(10)/2013/2688/VII/DK/BH z dnia
17 grudnia 2013 r.
Na poniŜszym wykresie przedstawiono zmiany jednostkowego kosztu energii elektrycznej
brutto w grupie taryfowej G11 (układ 1-faz. bezpośredni) przy danym rocznym zuŜyciu
w latach 2010-2014 dla klientów korzystających z usług dystrybucyjnych ENEA Operator
Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji Zielona Góra oraz kupujących energię elektryczną od ENEA S.A.
Rysunek 2.13 Porównanie jednostkowych kosztów brutto energii elektrycznej w grupie G11
Obserwując wykres moŜna zauwaŜyć w latach 2010-2012, zdecydowany lecz
systematyczny wzrost jednostkowego kosztu energii elektrycznej. Obecnie obserwuje się
spadek cen za energię elektryczną.
PoniŜej przedstawiono zmiany jednostkowego kosztu energii elektrycznej brutto w grupie
taryfowej G12 (układ 3-faz. bezpośredni) przy danym rocznym zuŜyciu w latach 2010-2014
dla klientów korzystających z usług dystrybucyjnych ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział
Dystrybucji Zielona Góra oraz kupujących energię elektryczną od ENEA S.A. ZałoŜono
wykorzystanie energii na poziomie 70% w nocy i 30% w dzień.
62
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 2.14 Porównanie jednostkowych kosztów brutto energii elektrycznej w grupie G12
Obserwując powyŜszy wykres moŜna zauwaŜyć, tak jak w przypadku poprzedniego wykresu, zdecydowany lecz systematyczny wzrost jednostkowego kosztu energii
elektrycznej. Od roku 2013 nastąpiły spadki cen za energię elektryczną. ObniŜka cen
energii dla klientów indywidualnych związania jest ze spadkiem cen na rynku hurtowym.
PoniŜej przedstawiono porównanie jednostkowych kosztów energii elektrycznej brutto
w grupie taryfowej G11 z wybranych zakładów elektroenergetycznych w kraju.
Rysunek 2.15 Porównanie jednostkowych kosztów brutto energii elektrycznej w grupie G11 na tle
innych przedsiębiorstw
63
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Jednostkowy koszt zakupu energii elektrycznej oferowany przez ENEA operator Sp. z o.o.
oraz ENEA S.A. w grupie taryfowej G11 jest na niskim poziomie w porównaniu
z przedstawionymi przedsiębiorstwami energetycznymi w kraju (poniŜej średniego kosztu
energii elektrycznej dla ww. przedsiębiorstw) i w zaleŜności od rocznego zapotrzebowania
wynosi: na poziomie 500 kWh - 76 gr/kWh brutto, natomiast na poziomie 2 000 kWh –
59 gr/kWh brutto.
2.6.3 Taryfa dla paliw gazowych
Odbiorcy za dostarczone paliwo gazowe i świadczone usługi dystrybucji rozliczani są
według cen i stawek opłat właściwych dla grup taryfowych. Kwalifikacja odbiorców do grup
taryfowych dokonywana jest odrębnie dla kaŜdego miejsca odbioru w oparciu
o następujące kryteria m.in.: rodzaj paliwa gazowego, moc umowną, roczną ilość
pobieranego paliwa gazowego oraz system rozliczeń. Kryteria te zostały określone
w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2013 r. (Dz. U. 2013, poz. 820)
w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie
paliwami gazowymi.
Opłata za dostarczony gaz stanowi sumę:
opłaty za pobrane paliwo, będącej iloczynem ilości energii zawartej w odebranym
paliwie gazowym [kWh] i ceny za paliwo gazowe [zł/kWh],
opłaty stałej za usługę przesyłową:
• dla odbiorców z grup G-0 do G-1.12 EWE Energia Sp. z o.o. oraz Lw-1.1 do
Lw-4 PSG Sp. z o.o. jest ona stała i określona w zł/m-c,
• dla odbiorców z grup G-2 do G-4 EWE Energia Sp. z o.o. oraz Lw-5 do W-7
PSG Sp. z o.o. jest ona iloczynem zamówionej mocy umownej, liczby godzin
w okresie rozliczeniowym i stawki za usługę przesyłową,
opłaty zmiennej za usługę przesyłową, będącej iloczynem ilości energii zawartej
w odebranym paliwie gazowym [kWh] i stawki zmiennej za usługę przesyłową
[zł/kWh],
miesięcznej stałej opłaty abonamentowej [zł/m-c].
Zgodnie z postanowieniami Ustawy z dnia 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym
(teks jednolity: Dz. U. 2014, poz. 752) począwszy od dnia 1 listopada 2013 roku sprzedaŜ
paliwa gazowego podlega opodatkowaniu akcyzą. Stawki akcyzy dla paliwa gazowego są
zróŜnicowane ze względu na jego przeznaczenie.
Istotne z punktu widzenia konsumenta jest zwolnienie sprzedaŜy paliwa gazowego przeznaczonego do celów opałowych przez gospodarstwa domowe. Celem opałowym jest np.
wykorzystanie paliwa gazowego do ogrzewania pomieszczeń, ogrzewania wody uŜytkowej
lub podgrzewania posiłków.
Ponadto od dnia 1 sierpnia 2014 r. zmianie uległa jednostka rozliczenia zuŜycia gazu
ziemnego, w związku z czym, przedsiębiorstwa obrotu paliwami gazowymi oraz
64
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
wykonujące usługę przesyłu i dystrybucji dokonują rozliczenia z odbiorcami w jednostkach
energii – kilowatogodzinach [kWh].
Ilość energii zawartej w paliwie gazowym stanowi iloczyn ilości paliwa gazowego [m³]
i współczynnika konwersji [kWh/m³], który dla gazu ziemnego wysokometnowego wynosi
10,972 kWh/m³, natomiast dla gazu ziemnego zaazotowanego wynosi 9,111 kWh/m3.
PoniŜej przedstawiono ceny i stawki opłat za dostawę paliwa gazowego do odbiorców
przez przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą na terenie gminy Świdnica.
EWE Energia Sp. z o.o.
W chwili obecnej dostawą gazu ziemnego wysokometanowego na terenie gminy Świdnica
zajmuje się przedsiębiorstwo EWE Energia Sp. z o.o. z siedzibą w Międzyrzeczu.
Aktualną wysokość opłat za gaz ziemny wysokometanowy dla poszczególnych grup
taryfowych przedstawiono w „Taryfie dla paliw gazowych” zatwierdzonej decyzją Prezesa
URE o nr DRG-4212-24(27)/2013/2014/9878/XI/IRŚ z dnia 30 maja 2014 r.
W tabeli poniŜej przedstawiono wyciąg z taryfy EWE Energia Sp. z o.o. dla grup taryfowych
G-0 do G-4.
Tabela 2.18 Wyciąg z taryfy EWE Energia Sp. z o.o. dla odbiorców gazu ziemnego wysokometanowego
Stawki opłat za usługi
dystrybucji
Ceny za paliwo gazowe
Grupa
taryfowa
Moc
godzinowa [b]
Ilość rocznego
poboru paliwa
gazowego [a]
[kWh/h]
[kWh/rok]
bez
akcyzy *
do
silników
spalin. **
[zł/kWh]
do
celów
opał.
***
Stawki opłat
abonamentowych
[zł/m-c]
stała
[zł/m-c]
[zł/(kWh/
h) za h]
zmienna
[zł/kWh]
Dystrybucyjna sieć gazowa o ciśnieniu do 0,5 MPa włącznie
0,2047
0,1708
b ≤ 110
a ≤ 8 800
0,1663
7,13
5,22
G-0
0,1998
0,1659
b ≤ 110
a > 8 800
0,1614
9,98
27,87
G-1
0,1998
0,1659
b ≤ 110
a > 8 800
0,1614
11,84
27,87
G-1.12
0,1977
0,1638
110 < b ≤ 715
0,1594
21,32
0,0058
G-2
0,1967
0,1627
715 < b ≤ 6 600
0,1583
142,07
0,0062
G-3
0,1966
0,1627
b > 6 600
0,1583
369,00
0,0061
G-4
* cena za paliwo gazowe z zerową stawka akcyzy lub uwzględniające zwolnienia od akcyzy
** cena za paliwo gazowe przeznaczone do napędu silników spalinowych
*** cena za paliwo gazowe przeznaczone do celów opałowych
0,0878
0,0809
0,0809
0,0648
0,0647
0,0598
Uwaga: Podane stawki zawierają podatek od towarów i usług (VAT) w wysokości 23%.
Pomimo zmian jakie nastąpiły w ostatnim czasie, na wykresach poniŜej (w celu
porównania z wcześniejszymi latami) przedstawiono jednostkowy koszt zakupu gazu
w latach 2010-2014 w jednostkach objętości [zł/Nm³].
65
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Na poniŜszych wykresach przedstawiono jednostkowy koszt zakupu gazu [w zł/Nm3] od
roku 2010 dla grup taryfowych G-0 oraz G-1 (dla gospodarstw domowych zwolnionych
z akcyzy) dla wartości granicznych rocznego zuŜycia gazu w poszczególnych grupach. Na
osi „X” zaznaczono miesiące, od których obowiązywały kolejne zmiany taryfy.
Wartości na wykresach uwzględniają podatek od towarów i usług VAT w wysokości 23%
3
Rysunek 2.16 Jednostkowa cena zakupu gazu w grupie G-0 [zł/Nm ]
3
66
energoekspert
EE
energia
sp. z o. o.
i ekologia
PowyŜsze wykresy odzwierciedlają obserwowany w ostatnich latach wzrost kosztów za
paliwa gazowe. Wynika z nich, Ŝe jednostkowy koszt gazu w rozpatrywanym okresie
wzrósł średnio o około 21% dla najwyŜszego zuŜycia w grupie G-0 oraz o około 19% dla
najniŜszego zuŜycia w grupie G-1. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, Ŝe średnioroczny 4%
wzrost utrzymywał się do listopada 2012 r. Następnie ceny gazu utrzymują się na stałym
poziomie.
Kolejnym wnioskiem nasuwającym się po analizie powyŜej przedstawionych wykresów jest
zauwaŜalna róŜnica w opłatach za gaz przez odbiorców, którzy znajdują się „na granicy”
grup taryfowych - np. odbiorca będący w grupie taryfowej G-0 i zuŜywający rocznie
800 Nm3 gazu zapłaci rocznie ok. 200 zł mniej (brutto) niŜ odbiorca z grupy G-1
zuŜywający 801 Nm3 gazu. Zasadnym jest więc, aby odbiorcy gazu, którzy rocznie
zuŜywają taką ilość gazu, Ŝe znajdują się „na granicy” grup taryfowych, dokładnie
przeanalizowali swoje zuŜycie i jeŜeli jest taka moŜliwość, tak je ograniczyli, by znaleźć się
w niŜszej grupie taryfowej.
Na następnych wykresach pokazano zmiany jednostkowego kosztu gazu brutto dla
kotłowni gazowych tj..:
dla mocy umownej ok. 40 Nm3/h – grupa taryfowa G-2,
dla mocy umownej ok. 120 Nm3/h – grupa taryfowa G-3,
dla mocy umownej ok. 601 Nm3/h – grupa taryfowa G-4
Wg ww. ustawy o podatku akcyzowym do obliczeń przyjęto cenę za paliwo gazowe
przeznaczone na cele opałowe (stawka akcyzy wynosi 1,28 zł/GJ).
3
67
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3
Rysunek 2.19 Jednostkowa cena zakupu gazu w taryfie G-3 [zł/Nm ]
3
RównieŜ te wykresy obrazuje obserwowany w ostatnich latach wzrost kosztów za paliwa
gazowe. Jednostkowy koszt gazu [w zł/Nm3] dla tych przypadków wzrósł w rozpatrywanym
czasie o około 25% dla grupy G-2, o około 24% dla grupy G-3 i o około 27% dla grupy
G-4.
68
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o.
Odbiorcom na terenie gminy Świdnica dostarczany jest równieŜ gaz ziemny zaazotowany
przez PSG Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu - Zakład w Zgorzelcu, która zajmuje się
techniczną dystrybucją gazu, zaś handlową obsługą klientów zajmuje się PGNiG S.A.
Dolnośląski Oddział Handlowy - Region Zgorzelecki.
Aktualną wysokość opłat za gaz ziemny zaazotowany dla poszczególnych grup taryfowych
przedstawiono w „Taryfie nr 2 dla usług dystrybucji paliw gazowych i usług regazyfikacji
skroplonego gazu ziemnego” PSG Sp. z o.o. zatwierdzonej decyzją Prezesa URE o nr
DRG-4212-28(8)/2014/22378/II/AIK/KGa z dnia 18 czerwca 2014 r. oraz w „Taryfie
w zakresie dostarczania paliw gazowych Nr 6/2014 PGNiG S.A.” zatwierdzonej decyzją
Prezesa URE o nr DRG-4212-27(9)/2014/652/VI/KS z dnia 13 czerwca 2014 r.
W tabeli poniŜej przedstawiono wyciąg z taryfy PSG Sp. z o.o. dla grup taryfowych Lw-1.1
do Lw-7.
Tabela 2.19 Wyciąg z taryfy PSG Sp. z o.o. dla odbiorców gazu ziemnego zaazotowanego
Stawki opłat za usługi
dystrybucji
Ceny za paliwo gazowe
Grupa
taryfowa
Moc
godzinowa [b]
Ilość rocznego
poboru paliwa
gazowego [a]
[kWh/h]
[kWh/rok]
bez
akcyzy *
do
silników
spalin.
**
[zł/kWh]
do
celów
opał.
***
Stawki opłat
abonamentowych
[zł/m-c]
stała
[zł/m-c]
[zł/(kWh
/h) za h]
zmienna
[zł/kWh]
Ciśnienie paliwa gazowego w miejscu jego odbioru nie wyŜsze niŜ 0,5 MPa
a ≤ 3 650
0,1393
0,1796
0,1440
4,50
4,60
Lw-1.1
b ≤ 110
a ≤ 3 650
0,1393
0,1796
0,1440
5,76
5,55
Lw-1.2
b ≤ 110
3650 < a ≤ 14 600
0,1384
0,1787
0,1431
7,37
11,86
Lw-2.1
b ≤ 110
3650 < a ≤ 14 600
0,1384
0,1787
0,1431
8,57
12,80
Lw-2.2
b ≤ 110
14 600< a ≤ 97 100
0,1384
0,1787
0,1431
8,57
31,98
Lw-3.6
b ≤ 110
14 600 < a ≤ 97100
0,1384
0,1787
0,1431
10,77
34,82
Lw-3.9
b
≤
110
a
>
97
100
0,1384
0,1787
0,1431
21,65
155,89
Lw-4
110 < b ≤ 590
0,1436
0,1839
0,1483
148,83
0,4071
Lw-5
0,1414
0,1817
0,1461
175,89
0,5670
Lw-6 590 < b ≤ 7 290
b > 7 290
0,1382
0,1785
0,1429
365,31
0,5154
Lw-7
* cena za paliwo gazowe z zerową stawka akcyzy lub uwzględniające zwolnienia od akcyzy
** cena za paliwo gazowe przeznaczone do napędu silników spalinowych
*** cena za paliwo gazowe przeznaczone do celów opałowych
b ≤ 110
0,0364
0,0364
0,0323
0,0323
0,0312
0,0312
0,0285
0,0169
0,0122
0,0115
Uwaga: Podane stawki zawierają podatek od towarów i usług (VAT) w wysokości 23%.
Pomimo zmian jakie nastąpiły w ostatnim czasie, na wykresach poniŜej (w celu
porównania z wcześniejszymi latami) przedstawiono jednostkowy koszt zakupu gazu
w latach 2010-2014 w jednostkach objętości [zł/Nm³].
Na poniŜszych wykresach przedstawiono jednostkowy koszt zakupu gazu [w zł/Nm3] od
roku 2010 dla grup taryfowych Lw-1.1 oraz Lw-4 (dla gospodarstw domowych zwolnionych
z akcyzy) dla wartości granicznych rocznego zuŜycia gazu w poszczególnych grupach. Na
osi „X” zaznaczono miesiące, od których obowiązywały kolejne zmiany taryfy.
69
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Wartości na wykresach uwzględniają podatek od towarów i usług VAT w wysokości 23%.
3
Rysunek 2.21 Jednostkowa cena zakupu gazu w grupie Lw-1.1 [zł/Nm ]
3
70
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3
3
Rysunek 2.24 Jednostkowa cena zakupu gazu w grupie Lw-4 [zł/Nm ]
71
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
PowyŜsze wykresy odzwierciedlają obserwowany w ostatnich latach wzrost kosztów za
paliwa gazowe. Wynika z nich, Ŝe jednostkowy koszt gazu w rozpatrywanym okresie
wzrósł średnio o około 17% - od blisko 8% dla najniŜszego zuŜycia w grupie Lw-2.1 do
około 25% dla najwyŜszego zuŜycia w grupie Lw-3.6. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, Ŝe
wzrost cen nastąpił od lipca 2011 r. i utrzymywał się do końca 2012 r. Następnie w 2013 r.
obserwujemy spadek kosztów za paliwa gazowe i ponowny od początku 2014 r. wzrost ale
w chwili obecnej utrzymujący się na stałym poziomie.
Kolejnym wnioskiem nasuwającym się po analizie powyŜej przedstawionych wykresów jest
zauwaŜalna róŜnica w opłatach za gaz przez odbiorców, którzy znajdują się „na granicy”
grup taryfowych - np. odbiorca będący w grupie taryfowej Lw-3.6 i zuŜywający rocznie
10 650 Nm3 gazu zapłaci rocznie około 1 390 zł mniej (brutto) niŜ odbiorca z grupy Lw-4
zuŜywający 10 651 Nm3 gazu. Zasadnym jest więc, aby odbiorcy gazu, którzy rocznie
zuŜywają taką ilość gazu, Ŝe znajdują się „na granicy” grup taryfowych, dokładnie
przeanalizowali swoje zuŜycie i jeŜeli jest taka moŜliwość, tak je ograniczyli, by znaleźć się
w niŜszej grupie taryfowej.
Na następnym wykresie pokazano zmiany jednostkowego kosztu gazu brutto dla kotłowni
gazowej tj.: dla mocy umownej około 120 Nm3/h – grupa taryfowa Lw-6 (wg ww. ustawy
o podatku akcyzowym z przeznaczeniem na cele opałowe – stawka akcyzy wynosi
1,28 zł/GJ).
3
Rysunek 2.25 Jednostkowa cena zakupu gazu w grupie Lw-6 [zł/Nm ]
RównieŜ ten wykres obrazuje obserwowany w ostatnich latach wzrost kosztów za paliwa
gazowe. Jednostkowy koszt gazu [w zł/Nm3] dla tych przypadków wzrósł w rozpatrywanym
czasie o około 23%. W 2013 r. cena gazu spadła, a następnie ponownie wzrosła od 2014r.
72
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.7 Ocena stanu wykorzystywanych nośników energii
Podstawową formą oceny stanu wykorzystywanych nośników energii jest opracowany, we
wcześniejszych rozdziałach, bilans zapotrzebowania mocy cieplnej. W celu sporządzenia
bilansu zuŜywanych paliw wykorzystano dane statystyczne GUS, raporty wojewódzkie
oraz informacje uzyskane w ramach przeprowadzonej inwentaryzacji w terenie. Na podstawie otrzymanych danych obliczono potencjalne roczne zapotrzebowanie energii z paliwa [TJ/a], którego syntetyczne wyniki przedstawiono w tabeli i na wykresie poniŜej.
Tabela 2.20 Roczne zapotrzebowanie energii z paliwa [TJ/a] na terenie gminy Świdnica
Ogrzewanie
Ogrzewanie
Wyszczególnienie
Inne
gazowe z sieci
węglowe
Razem
28,61
137,05
4,29
169,95
Obiekty uŜyteczności
publicznej
3,94
3,39
0,93
8,26
Usługi i wytwórczość
6,81
2,44
0,13
9,38
Ogółem
39,36
142,88
5,36
187,60
Rysunek 2.26 Udział zuŜycia paliw na terenie gminy Świdnica
Szacuje się, Ŝe roczne zapotrzebowanie energii z paliwa w gminie Świdnica wynosi około
188 TJ/a. Wg analiz, do ogrzewania pomieszczeń, przygotowania posiłków oraz c.w.u.
w około 76% wykorzystywany jest węgiel. Kolejnym wykorzystywanym nośnikiem jest gaz
sieciowy stosowany przez około 21% obiektów, co wynika głównie z braku infrastruktury gazowej w poszczególnych jednostkach bilansowych gminy: Buchałów, Drzonów, Grabowiec,
Koźla, Letnica, Lipno, Piaski, Radomia i Słone. Na podstawie powyŜszych analiz stwierdzono, Ŝe na terenie gminy istnieje ogromny potencjał do modernizacji w celu redukcji emisji zanieczyszczeń do atmosfery. W tym kontekście, na omawianym terenie, naleŜy przeprowadzić
działania zmierzające do rozbudowy, w uzasadnionych przypadkach ekonomicznych, lokalnej sieci gazowej, szczególnie w kierunku nowych terenów rozwojowych gminy.
73
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
2.8 Ocena wpływu nośników energii na środowisko naturalne
Podstawowymi nośnikami energii wykorzystywanymi do celów energetycznych jest:
Węgiel, koks,
Olej opałowy,
Gaz ziemny i ciekły,
Drewno i odpady drzewne.
Wykorzystywanie ww. nośników niesie za sobą konsekwencje w postaci wprowadzania do
środowiska naturalnego szeregu zanieczyszczeń. Zanieczyszczenie środowiska dotyczy
zarówno powietrza, gleby i wody. Jakość powietrza ma jednak decydujące znaczenie, poniewaŜ wprowadzone do atmosfery zanieczyszczenia oddziałują na pozostałe elementy
środowiska.
Do najwaŜniejszych zanieczyszczeń zaliczyć naleŜy:
węglowodory aromatyczne (przede wszystkim benzo(a)piren) – związek o właściwościach silnie rakotwórczych i mutagennych,
dwutlenek siarki – toksyna asymilacyjna, silnie trujący dla zwierząt i szkodliwy dla
roślin,
tlenki azotu – związki silnie trujące, prawie dziesięciokrotnie bardziej szkodliwe od
tlenku węgla
tlenek węgla – powstający w wyniku niepełnego spalania paliw, silnie toksyczny,
powoduje niedotlenienie tkanek,
pyły.
Emisja zanieczyszczeń do środowiska naturalnego jest ściśle powiązana z technologią
i techniką spalania. Wielkość wprowadzania szkodliwych związków zaleŜy równieŜ od własności fizykochemicznych nośnika energii i jego stabilności oraz technik i technologii
oczyszczania emitowanych spalin. W przypadku paliw gazowych bieŜący stan technologii,
jak i obserwowane w tym zakresie zmiany nie mają większego wpływu na zmiany wielkości wytwarzania pyłów. Największe zanieczyszczenia powstają przy spalaniu paliw w warstwie w złoŜu stałym, które znajduje zastosowanie głównie w kominkach, piecach i kotłach
małej mocy wykorzystywanych w indywidualnych gospodarstwach domowych.
PoniŜej w formie wykresów przedstawione zostały wskaźniki emisji wybranych zanieczyszczeń dla podstawowych, najczęściej wykorzystywanych nośników energii.
74
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 2.27 Wykres emisji Benzo(a)pirenu w podziale na nośniki energii
Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 6 Wskaźniki emisji zanieczyszczeń słuŜące dla wyznaczania efektu ekologicznego - do Regulaminu Dofinansowanie przedsięwzięć związanych z "Likwidacją
niskiej emisji wspierającej wzrost efektywności energetycznej i rozwoju rozproszonych odnawialnych źródeł
energii - KAWKA"
Dominującym źródłem benzo(a)pirenu jest węgiel i koks. Wysoka emisja Benzo(a)pirenu
naturalnie występuje równieŜ w drewnie. Obecność benzo(a)pirenu w powietrzu powodowana jest przez niepełne spalanie ww. paliw stałych, zaś największym źródłem emisji są
instalacje domowe. Na emisję w przypadku benzo(a)pirenu największy wpływ ma przede
wszystkim technika spalania, a nie jakość wykorzystywanego paliwa. Najbardziej ekologicznymi wykorzystywanymi nośnikami energii jest olej opałowy zawierający jedynie niewielkie ilości tego związku, a przede wszystkim gaz ziemny niezawierający go.
Rysunek 2.28 Wykres emisji SO2 w podziale na nośniki energii
Źródło: opracowanie własne na podstawie „Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby
ocen bieŜących i programów ochrony powietrza”
75
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Emisja dwutlenku siarki zaleŜy przede wszystkim od zawartości siarki w paliwie. Głównym
źródłem dwutlenku siarki pochodzenia antropogenicznego są paliwa kopalne. Najkorzystniejsze pod względem oddziaływania na środowisko jest wykorzystywanie paliw niskosiarkowych, do których naleŜą paliwa gazowe oraz odpady drzewne i drewno. Biorąc pod
uwagę powyŜszy wykres zauwaŜyć moŜna, Ŝe zdecydowanie największa emisja dwutlenku siarki powstaje przy wykorzystaniu węgla i koksu.
Rysunek 2.29 Wykres emisji pyłu w podziale na nośniki energii
Wprowadzanie pyłów do środowiska naturalnego w największym stopniu spowodowana
jest spalaniem paliw stałych oraz w duŜym stopniu zaleŜy od technologii spalania. Do
ograniczenia emisji pyłu stosuje się róŜnego rodzaju oczyszczanie spalin poprzez urządzenia odpylające, m.in. filtry, odpylacze odśrodkowe, odpylacze inercyjne z których najskuteczniejsze są elektrofiltry. Wysoko emisyjnymi nośnikami energii, szczególnie negatywnie oddziałującymi na środowisko naturalne, biorąc pod uwagę emisję pyłów, są węgiel
oraz koks. Wysoka emisja obecna jest równieŜ podczas wykorzystania drewna i odpadów
drzewnych. Do najbardziej ekologicznych paliw zaliczyć za to moŜna gaz, zarówno ziemny
i ciekły, które praktycznie nie emitują Ŝadnych zanieczyszczeń pyłowych oraz olej opałowy, w przypadku którego emisja jest na bardzo niskim poziomie w porównaniu do paliw
stałych.
76
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 2.30 Wykres emisji NOx w podziale na nośniki energii
Tlenki azotu powstają zarówno z azotu zawartego w paliwie, jak i z azotu zawartego w
powietrzu niezbędnym dla procesu spalania. Tlenki azotu są grupą związków, która jest
niezwykle trudna do wyeliminowania ze spalin za kotłem. To teŜ waŜne jest, aby przez
odpowiednią konstrukcję urządzenia w którym zachodzi spalanie, jak i przez utrzymanie
optymalnych warunków prowadzenia tego procesu, w znacznym stopniu zmniejszyć ilość
powstających tlenków azotu. W przeciwieństwie do pyłu, dwutlenku siarki czy benzo(a)pirenu przedstawionych na wykresach wcześniejszych, w przypadku tlenków azotu
nie występuje nośnik energii, przy wykorzystaniu którego emisja byłaby bliska zeru bądź
zdecydowanie niŜsza od pozostałych. Jednak podobnie jak we wcześniejszych przypadkach, zauwaŜalne są pewne własności wybranych paliw. RównieŜ w przypadku tlenków
azotu najmniej ekologiczne jest wykorzystanie węgla i koksu, a najbardziej przyjazny środowisku naturalnemu jest gaz ziemny i ciekły.
Rysunek 2.31 Wykres emisji CO w podziale na nośniki energii
77
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Naturalnymi źródłami tlenku węgla są erupcje wulkanów i poŜary lasów. Antropogeniczny
CO powodowany jest przez spaliny samochodowe, spalanie odpadów, przez przemysł,
m.in. energetyczny oraz powstaje z niepełnego spalania paliw, w indywidualnych instalacjach. Wielkość emisji tlenku węgla zaleŜy takŜe od jakości wykorzystywanego paliwa.
Najbardziej znaczącym źródłem CO w Polsce jest sektor bytowo-komunalny, z którego
pochodzi ok. 50% ogólnokrajowej emisji tlenku węgla, przede wszystkim ze spalania paliw
w paleniskach domowych i kotłowniach o małej sprawności nośników w postaci węgla,
koksu oraz drewna i odpadów drzewnych.
Reasumując, zdecydowanie największe wskaźniki emisji występują przy wykorzystaniu
węgla i koksu. Są to najbardziej nieekologiczne i wysokoemisyjne nośniki energii, które
jednak stanowią podstawowe źródło zaopatrzenia sektora zawodowego, jak i indywidualnego. Wykorzystanie węgla i koksu niesie za sobą emisję wielu szkodliwych dla środowiska naturalnego zanieczyszczeń. Spowodowane jest to przede wszystkim przez pracę
niskosprawnych kotłów węglowych starej generacji, w których nie jest moŜliwe przeprowadzenie pełnego procesu spalania (dopalania paliw) a takŜe z pracy pieców ceramicznych
i innych węglowych palenisk domowych. Powoduje to, Ŝe sektor komunalno-bytowy jest
znaczącym źródłem emisji zanieczyszczeń powietrza, co ze względu na nieznaczną wysokość emitora określane jest mianem tzw. „niskiej emisji”. Najmniej szkodliwymi nośnikami energii stosowanymi do celów energetycznych jest gaz, zarówno ziemny jak i ciekły,
do tego porównywalnie niewysokie emisje widoczne są równieŜ w przypadku oleju opałowego. Dlatego dla nowych instalacji a takŜe w instalacjach, w których dokonywane są modernizacje, wydaje się, Ŝe wykorzystanie gazu ziemnego i ciekłego jako paliwa referencyjnego daje moŜliwość bez stosowania złoŜonych technologicznie urządzeń oczyszczających, gwarancję zgodności zarówno z obecnymi jak i przyszłymi wymaganiami dotyczącymi ochrony środowiska. Takie podejście zakłada równieŜ, konieczność systematycznej
rozbudowy na terenie gminy systemu gazowniczego, szczególnie dla terenów rozwojowych.
78
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3. Ocena przewidywanych zmian zapotrzebowania na nośniki
energii do 2030 roku
3.1 Wprowadzenie, metodyka prognozowania zaopatrzenia w ciepło,
energię elektryczną i paliwa gazowe
Celem niniejszej analizy jest określenie wielkości i lokalizacji nowej zabudowy, z uwzględnieniem jej charakteru oraz istotnych zmian w zabudowie istniejącej, które skutkują przyrostami i zmianami zapotrzebowania na nośniki energii na terenie gminy.
W analizie uwzględniono:
dokumenty strategiczne i planistyczne gminy Świdnica,
konsultacje z Urzędem Gminy,
publikacje Głównego Urzędu Statystycznego,
materiały z innych źródeł (Internet, prasa, itp.).
Aktualnie obowiązującymi dokumentami planistycznymi dla gminy Świdnica są:
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Świdnica przyjęta uchwałą Nr V/13/2000 Rady Gminy Świdnica z dnia 29 czerwca
2000 r. ze zmianami przyjętymi uchwałami:
• Nr VIII/29/11 z dnia 30 maja 2011 r., gdzie zmiany dotyczą obszaru – obręb
Grabowiec,
• Nr XXXVI/207213 z dnia 25 września 2013 r., gdzie przedmiotem zmiany jest
wyznaczenie lokalizacji farm fotowoltaicznych w obrębie Letnicy,
• Nr XLIX/281/14 z dnia 28 sierpnia 2014 r., gdzie przedmiotem zmiany jest
wyznaczenie terenów działalności gospodarczej – obręb Słone.
obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Spośród dokumentów o charakterze strategicznym wymienić naleŜy:
Strategię ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Świdnica na lata 2010 - 2020 – przyjętą uchwałą Rady Gminy Świdnica Nr XXXIII/193/13 z dnia 26 czerwca 2013 r.,
Plan rozwoju Lokalnego Gminy Świdnica na lata 2007 – 2015 - przyjęty uchwałą
Rady Gminy Świdnica Nr I/3/10 z dnia 265 stycznia 2010 r.,
Głównym czynnikiem warunkującym zaistnienie zmian w zapotrzebowaniu na wszelkiego
typu nośniki energii jest dynamika rozwoju gminy ukierunkowana w wielu płaszczyznach.
Elementami wpływającymi bezpośrednio na rozwój gminy Świdnica są:
zmiany demograficzne uwzględniające zmiany w ilości oraz strukturze wiekowej
i zawodowej ludności, migracja ludności;
rozwój zabudowy mieszkaniowej;
rozwój szeroko rozumianego sektora usług i wytwórczości obejmującego między
innymi:
79
EE
energoekspert
energia
•
•
•
•
•
sp. z o. o.
i ekologia
działalność handlową, usługi komercyjne i usługi komunikacyjne,
działalność kulturalną i sportowo-rekreacyjną,
działalność w sferze nauki i edukacji,
działalność w sferze ochrony zdrowia;
konieczność likwidowania zagroŜeń ekologicznych.
Według Studium uwarunkowań… celem strategicznym rozwoju przestrzennego gminy
Świdnica jest uzyskanie takiej funkcjonalno-przestrzennej struktury jednostki, która w harmonijny, zrównowaŜony sposób wykorzysta jej walory i zasoby przyrodnicze oraz kulturowe dla poprawy warunków Ŝycia mieszkańców. Do celów słuŜących osiągnięciu celu strategicznego naleŜą między innymi poniŜej przedstawione cele bezpośrednie:
kompleksowa ochrona przyrody i krajobrazu oraz poprawa stanu środowiska w obszarze gminy,
ochrona dziedzictwa kulturowego słuŜąca utrwalaniu toŜsamości jednostek osadniczych gminy i utrzymaniu ich, jako głównych elementów struktury przestrzennej,
rozwój głównych gałęzi gospodarki przy wykorzystaniu w maksymalnym stopniu
własnego potencjału i naturalnych predyspozycji dla rozwoju zwłaszcza tw. „Małej”
przedsiębiorczości oraz turystyki i rekreacji.
Rozwój przestrzenny terenów gminy winien obejmować przede wszystkim:
utrzymanie istniejącej zabudowy oraz budowę nowych obiektów zabudowy mieszkaniowej, obiektów usługowych, gospodarczych i produkcyjnych,
rozbudowę bazy noclegowej i gastronomicznej dla aktywizacji funkcji turystycznej,
trzymanie i przeprowadzenie gruntownej modernizacji oraz budowy i rozbudowy
sieci infrastruktury technicznej towarzyszącej istniejącej i projektowanej zabudowie.
Sporządzanie długoterminowych prognoz zapotrzebowania energii odgrywa waŜną rolę
w planowaniu budowy przyszłych jednostek wytwórczych oraz rozwoju sieci dystrybucyjnej
i przesyłowej. Określenie przypadków maksymalnego zapotrzebowania stanowi waŜny
element zarządzania energetycznego. Zapotrzebowanie energii w danym czasie jest funkcją wielu czynników, takich jak: temperatura zewnętrzna, stan pogody, pora dnia, dzień
tygodnia, sezony wakacyjne, warunki ekonomiczne itd.
W znaczeniu długoterminowym naleŜy ująć oszacowanie poziomów zapotrzebowania
szczytowego, na podstawie prognoz przyrostu gęstości zabudowy, dokonując pełnej oceny moŜliwych rozkładów przyszłych wartości zapotrzebowania, waŜnych tak z punktu widzenia prognozy, jak równieŜ niezbędnych dla oceny i zabezpieczenia ryzyka finansowego
związanego ze zmiennością zapotrzebowania i niepewnością prognozy. Określone szczytowe zapotrzebowanie mocy w danym czasie jest związane z zakresem niepewności, powodowanym błędami prognoz rozwoju czynników takich jak: wielkość populacji, przemiany
technologiczne, warunki ekonomiczne, przewaŜające warunki pogodowe (oraz rozkład
tych warunków), jak równieŜ z ogólną przypadkowością właściwą dla określonego zjawiska.
80
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Prognozy krótkoterminowe sporządzane są na okres jednego roku lub krótszy. Ten typ
prognoz nie jest nadmiernie obciąŜony ryzykiem regulacyjnym lub technologicznym, jednakŜe pojawienie się, lub tym bardziej nagła upadłość duŜego odbiorcy przemysłowego,
moŜe mieć znaczny wpływ na ten typ prognozy. W dodatku nadzwyczajne uwarunkowania
mogą skutkować ryzykiem dla trafności przewidywań krótkoterminowych.
Prognozy średnioterminowe sporządzane są na okres od roku do pięciu lat. Mogą być wykorzystywane do określenia niezbędnych aktywów cechujących się krótkim czasem niezbędnym do ich zaprojektowania i budowy, takich jak źródła lokalne.
Prognozy długoterminowe dotyczą okresów dłuŜszych niŜ pięć lat. WaŜnym polem zastosowania tego typu prognoz jest planowanie zasobów.
Istotnymi elementami niepewności, które naleŜy uwzględnić w trakcie prognozowania, jest
między innymi określenie wielkości zapotrzebowania, ocena wpływu rozwoju technik energooszczędnych, programów wzrostu sprawności energetycznej. Wynikają z tego dwie
kwestie: kiedy dany program wpłynie na wartość zapotrzebowania i w jakim stopniu wpłynie na zachowanie odbiorców. Okresowo elementem decydującym jest cena energii (nośników energii). Jeśli ceny energii wykazują ciągły wzrost w znaczącym stopniu, odbiorcy
mogą być motywowani do odpowiedzialności za efektywność wykorzystania energii i chętniej przyłączą się do udziału w realizacji programów oszczędnościowych. JeŜeli konsekwentnie wprowadzi się opłaty zaleŜne od pory dnia, większość odbiorców podejmie starania, aby zuŜyć jak najwięcej energii, w okresach o niŜszych cenach. Uwzględnienie modyfikacji zachowań odbiorców oddziaływać będzie równieŜ na trafność prognozy.
Zastrzec naleŜy, Ŝe prognozy długoterminowe zawsze obarczone są wyŜszym poziomem
ryzyka niŜ prognozy średnioterminowe. Tak więc trudność oceny wpływu przedsięwzięć
oszczędnościowych wzrasta z wydłuŜeniem horyzontu czasowego prognozy.
W praktyce dla potrzeb opracowywanych gminnych projektów załoŜeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe wysoce przydatna okazała się kompilacja metody scenariuszowej z metodą modelowania odbiorcy końcowego.
Bilansowanie potrzeb energetycznych gminy Świdnica wynikających z rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz zagospodarowania nowych terenów pod rozwój strefy usług
i wytwórczości przeprowadzono dla dwóch okresów: perspektywicznego (długoterminowego) do roku 2030 (horyzont czasowy ≥15 lat (zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo energetyczne), tj. i średnioterminowego – pięcioletniego, do roku 2019.
81
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3.2 Uwarunkowania do określenia wielkości zmian zapotrzebowania
na nośniki energii
3.2.1 Prognoza demograficzna
Liczba ludności w gminie Świdnica od szeregu lat systematycznie wzrasta w tempie średnio ~1,0% rocznie osiągając w 2013 roku wielkość 6 330 mieszkańców.
W poniŜszej tabeli przedstawiono trend wynikający z rzeczywistych zmian liczby ludności
zamieszkałej w Świdnicy.
Tabela 3.1 Prognoza liczby ludności w gminie Świdnica –na lata 2019 i 2030
Okres
Prognoza liczby ludności gminy Świdnica wg aktualnego tempa
zmian rzeczywistych
Stan - Rok 2013
6 330
Rok 2019
6 650
Rok 2030
7 400
NaleŜy nadmienić, Ŝe zmiany liczby ludności nie przekładają się wprost na rozwój budownictwa mieszkaniowego – mają na to równieŜ wpływ takie czynniki jak np. postępujący
proces poprawy standardu warunków mieszkaniowych i związana z tym pośrednio rosnąca ilość gospodarstw jednoosobowych.
3.2.2 Rozwój zabudowy mieszkaniowej
Parametrami decydującymi o wielkości zapotrzebowania na nowe budownictwo mieszkaniowe są potrzeby nowych rodzin oraz zapewnienie mieszkań zastępczych w miejsce
ewentualnych wyburzeń i wzrost wymagań dotyczących komfortu zamieszkania, co wyraŜa się zarówno wielkością wskaźników związanych z oceną zapotrzebowania na mieszkania, określających np.:
ilość osób przypadających na mieszkanie;
wielkość powierzchni uŜytkowej przypadającej na osobę;
jak równieŜ stopniem wyposaŜenia mieszkań w niezbędną infrastrukturę techniczną.
Dla budownictwa mieszkaniowego w Świdnicy przewiduje się:
porządkowanie i uzupełnianie istniejącej zabudowy, wskazanie terenów moŜliwych
do pełnienia funkcji mieszkaniowej, uzupełnionych w niezbędne urządzenia w zakresie infrastruktury technicznej;
tworzenie komunalnych zasobów gruntów, przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową.
82
energoekspert
EE
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Zapotrzebowanie na energię występujące przy realizacji pojedynczych obiektów redukowane będzie przez działania renowacyjne i modernizacyjne, w trakcie których dąŜy się
między innymi do zminimalizowania potrzeb energetycznych. Wystąpią równieŜ zmiany co
do charakteru odbioru i nośnika energii, uwzględniające poprawę standardu warunków
mieszkaniowych.
Wielkości te są trudne do określenia pod kątem sprecyzowania odpowiedzi na pytania
w jakiej skali miejscowej i czasowej, gdzie i kiedy, realizowane będą te zamierzenia. Związane jest to bowiem głównie z moŜliwościami finansowymi właścicieli budynków, a takŜe
gminy - w przypadku własności komunalnej.
Lokalizację obszarów przewidywanych pod rozwój zabudowy mieszkaniowej wytypowano
jako obszary wynikające z ustaleń obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania, wolne lub przewidywane do zmiany sposobu zagospodarowania, obszary według
obowiązującego Studium uwarunkowań oraz obszary terenów inwestycyjnych Stowarzyszenia Aglomeracji Zielonogórskiej.
Przewiduje się, Ŝe na terenie gminy Świdnica w analizowanym okresie realizowana będzie
wyłącznie zabudowa jednorodzinna.
Lokalizację obszarów, gdzie rozwijać się będzie prognozowana zabudowa mieszkaniowa
przedstawiono na załączonej do opracowania mapie, natomiast w poniŜszej tabeli wskazano prognozowany przyrost liczby mieszkań dla kaŜdego z sołectw (jedn. bilansowej) we
wskazanych wcześniej perspektywach czasowych – średnioterminowej do 2019 i długoterminowej – do 2030.
Tabela 3.2 Obszary rozwoju budownictwa mieszkaniowego
L.p.
Jednostka
bilansowa
Przewidywany przyrost zabudowy w latach
do 2019 r.
2020-2030
1
Buchałów
5
13
2
Drzonów
3
6
3
Grabowiec
6
13
4
Koźla
6
12
5
Letnica
6
12
6
Lipno
3
5
7
Piaski
6
13
8
Radomia
30
65
9
Słone
30
65
10
Świdnica
30
65
11
Wilkanowo
3
6
128
275
SUMARYCZNIE
Tereny nowej zabudowy mieszkaniowej rozmieszczone są w miarę równomiernie na obszarze całej gminy, proporcjonalnie do skali istniejącej zabudowy, przy czym największą
dynamikę rozwoju przewiduje się w obrębie sołectw Świdnica, Słone i Radomia.
83
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z lat 2005-2013 (Bank Danych Lokalnych), na terenie gminy Świdnica średniorocznie przybywa ok. 50 mieszkań, w zabudowie
jednorodzinnej.
Podstawą wyznaczenia prognozowanej dynamiki rozwoju zabudowy mieszkaniowej była
analiza danych GUS-owskich oraz ustalenia z przedstawicielami Urzędu Gminy Świdnica.
Dla dalszych analiz przyjęto, Ŝe w wariancie zrównowaŜonym rozwój zabudowy mieszkaniowej odbywać się będzie w tempie oddawania do uŜytku 25 mieszkań (budynków jednorodzinnych) rocznie, natomiast określona wielkość wg GUS stanowi wariant maksymalnej
intensywności wzrostu zabudowy tj, wariant optymistyczny.
Tak więc prognozowany łączny przyrost zasobów mieszkaniowych (do roku 2030) w wariancie zrównowaŜonym moŜe wynieść około 400 budynków jednorodzinnych. W wariancie optymistycznym wielkość ta moŜe wzrosnąć do poziomu 800 mieszkań w perspektywie
docelowej.
NaleŜy liczyć się równieŜ z moŜliwością wystąpienia spowolnienia tempa realizacji zabudowy mieszkaniowej, który oceniono, w wariancie stagnacyjnym, na poziomie 70% ilości
mieszkań oddanych do uŜytku w perspektywie długoterminowej w stosunku do wariantu
zrównowaŜonego.
Znacząca rezerwa terenowa przewidywana pod budownictwo mieszkaniowe, stanowi
o trudności w jednoznacznym wskazaniu, które obszary i w jakim stopniu będą zagospodarowywane w analizowanym przedziale czasowym.
Z uwagi na fakt, Ŝe z terenami zabudowy mieszkaniowej ściśle związana jest sfera tzw.
usług bezpośrednich, takich jak: usługi handlu detalicznego, zakwaterowania, gastronomii,
związane z obsługą nieruchomości lub tp., przy prowadzeniu analiz związanych z zapotrzebowaniem na nośniki energii potrzeby tej grupy usług uwzględniono przy bilansowaniu
potrzeb budownictwa mieszkaniowego.
3.2.3 Rozwój zabudowy strefy usług i wytwórczości
Szeroko rozumiana zabudowa usługowa obejmuje na terenie gminy głównie obiekty: handlowe, uŜyteczności publicznej, sportu i rekreacji, rozwoju bazy turystycznej itp.
Z uwagi na charakter gminy, której znaczące obszary naleŜą do obszarów przyrody chronionej (powierzchnia lasów stanowi 61% powierzchni całej gminy, a obszary chronionego
krajobrazu 40%), rozwój gospodarczy gminy ukierunkowany jest na rozwój działalności
tzw. nieuciąŜliwej dla środowiska, a co z tym jest związane o niezbyt wysokich wymaganiach dotyczących potrzeb energetycznych.
Analogicznie jak dla zabudowy mieszkaniowej, lokalizację obszarów przewidywanych pod
rozwój strefy usług i wytwórczości, wytypowano jako obszary wynikające z ustaleń obowiązujących mpzp, wolne lub przewidywane do zmiany sposobu zagospodarowania, obszary według obowiązującego Studium uwarunkowań… z uwzględnieniem terenów inwestycyjnych Aglomeracji Zielonogórskiej.
84
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
W poniŜszej tabeli przedstawiono powierzchnie obszarów strefy usług i wytwórczości oraz
wskazano maksymalny moŜliwy stopień zagospodarowania danego obszaru w wyznaczonych przedziałach czasowych.
Tabela 3.3 Tereny rozwoju strefy usług i aktywizacji gospodarczej
Powierzchnia
obszaru
Maksymalny stopień
zagospodarowania w latach
[%]
do 2019
2020 – 2030
Jednostka
bilansowa
Oznaczenie obszaru
1
Buchałów
(2) ter. Inwest. Aglomeracja ZG
- usługi , w tym sport, rekreacja
2
Drzonów
3
Grabowiec
-
-
-
-
4
Koźla
7,8
-
20%
20%
L.p.
ha
10,0
10%
2,0
5
20%
30%
U 10
4,2
-
Letnica
Lokalizacja farmy
fotowoltaicznej wg.Studium
4,0
x
Lipno
-
-
-
8
U1 wg Studium - tereny Sport.rekreac.
1,7
30%
9
U2 j.w.
3,5
30%
2,8
20%
40%
11
17,0
10%
20%
12
gospod. ogrodnicze + chłodnie
30,0
100%
-
-
-
- ter. działalności gosp.
5,0
6
7
10
13
Piaski
Radomia
14
15
Słone
16
17
U8 - inkubator przedsięb.
- zab. usługowo -rzemieślnicza
10
-
30%
50%
3,6
50%
30%
1,2
40%
40%
9,0
10%
20%
144,0
5%
10%
U5 j.w.
31,0
10%
20%
21
U6 j.w.
3,5
22
U3 j.w.
20,3
23
P4 ter. aktywności gosp.
11,5
10%
24
P5 ter. aktywności gosp
6,4
20%
6,8
20%
18
19
20
25
Świdnica
Wilkanowo
Sumarycznie
20%
10%
20%
319,3
85
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Lokalizacja obszarów nowej zabudowy mieszkaniowej oraz strefy usług i aktywizacji gospodarczej zaznaczona jest na mapie systemów energetycznych ujętych w części graficznej opracowania.
Z uwagi na trudność w chwili obecnej w jednoznacznym określaniu gdzie i kiedy zagospodarowywane będą obszary strefy aktywności gospodarczej, w powyŜszym zestawieniu
przedstawiono maksymalny moŜliwy stopień zagospodarowania dla wytypowanych obszarów w analizowanych okresach. Przyjęto, Ŝe w skali całej gminy zagospodarowanych zostanie około 30% wytypowanych obszarów.
3.3 Potrzeby energetyczne dla nowych obszarów rozwoju
Dla zbilansowania potrzeb energetycznych gminy wynikłych z zagospodarowania nowych
terenów przyjęto następujące załoŜenia:
określenie potrzeb energetycznych w rozbiciu na okresy realizacji (średnio- i długoterminowy):
do 2019,
na lata 2020 do 2030 – okres docelowy.
Do analizy bilansu przyrostu zapotrzebowania na ciepło przyjęto następujące szacunkowe
załoŜenia:
Średnia powierzchnia uŜytkowa (ogrzewana) mieszkania:
150 m2 - dla budynku jednorodzinnego standardowego,
300 m2 – w zabudowie rezydencjonalnej (działki na terenie Buchałowa i Grabowca);
Nowe budownictwo będzie realizowane jako energooszczędne - wskaźnik jednostkowego zapotrzebowania mocy cieplnej na ogrzewaną powierzchnię uŜytkową mieszkania:
70 W/m2 – do roku 2019,
50 W/m2 - od roku 2020 – wynikający z przewidywanego dąŜenia do podwyŜszenia
klasy energetycznej budynku;
Zapotrzebowanie mocy cieplnej i roczne zuŜycie energii dla potrzeb przygotowania
ciepłej wody uŜytkowej (c.w.u.) wyliczono w oparciu o PN-92/B-01706 - Instalacje wodociągowe;
Dla zabudowy strefy usług i wytwórczości, ze względu na brak szczegółowych informacji dot. charakteru zabudowy, przyjęto wskaźnik zapotrzebowania mocy cieplnej:
150 kW/ha dla terenów aktywności gospodarczej,
50 kW/ha dla terenów wytypowanych pod rozwój sportu i rekreacji.
Wielkości powyŜsze przyjęto na podstawie analiz istniejących obiektów tego typu w gminie
oraz analogicznych w innych gminach, dla których wykonano tego rodzaju opracowania.
Wielkości zapotrzebowania na gaz ziemny wyznaczono dla obszarów zlokalizowanych
w zasiągu oddziaływania systemu gazowniczego EWE Energia (gaz ziemny wysokometanowy grupy E) i PSG (gaz ziemny zaazotowany grupy Lw):
Dla budownictwa mieszkaniowego z uwzględnieniem wykorzystania gazu dla pokrycia
potrzeb grzewczych oraz dodatkowo na potrzeby gotowania i c.w.u.,
Dla strefy usług i przemysłu – wyłącznie na pokrycie potrzeb grzewczych.
86
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Wielkości zapotrzebowania na energię elektryczną wyznaczono przy następujących załoŜeniach:
Wskaźniki zapotrzebowania na energię elektryczną dla zabudowy mieszkaniowej przyjęto, zgodnie z normą N SEP-E-002, na 1 mieszkanie na poziomie:
12,5 kW dla pokrycia potrzeb na oświetlenie i sprzęt gospodarstwa domowego,
30,0 kW dla pokrycia potrzeb na oświetlenie i sprzęt gospodarstwa domowego oraz
wytworzenie ciepłej wody uŜytkowej z wykorzystaniem przepływowych podgrzewaczy wody.
Przewiduje się, Ŝe 50% odbiorców w zabudowie mieszkaniowej korzystać będzie
z przepływowych podgrzewaczy wody
Zapotrzebowanie na energię elektryczną dla strefy usług i wytwórczości wyznaczono
wskaźnikowo wg przewidywanej powierzchni zagospodarowywanego obszaru i potencjalnego charakteru odbioru na poziomie 150 kW/ha oraz dla obszarów rozwoju sportu
i rekreacji 70 kW/ha.
Prognozowane wielkości są wielkościami szczytowego zapotrzebowania na wszystkie nośniki energii liczone u odbiorcy, bez uwzględniania współczynników jednoczesności.
Szczegółowy bilans potrzeb energetycznych nowych odbiorców, tj. maksymalny przewidywany przyrost potrzeb energetycznych dla wytypowanych obszarów rozwoju będących
przedmiotem analiz przedstawiono załączniku 2, odpowiednio:
Tabela 1. – Tereny rozwoju - zabudowa mieszkaniowa,
Tabela 2. – Tereny rozwoju – strefa usług i aktywizacji gospodarczej.
Sumaryczne wielkości potrzeb energetycznych nowych odbiorców w skali całej gminy,
z wyszczególnieniem głównych grup odbiorców przedstawiono w poniŜszej tabeli – tabela 3.4 – dla prognozy średnio- i długoterminowej, tj. dla przedziału czasowego do 2019 r.
i do 2030 r.
Tabela 3.4 Zestawienie zbiorcze potrzeb energetycznych nowych odbiorców dla perspektywy średnio- i długo-terminowej tj. do roku 2030 dla wariantu zrównowaŜonego
Zapotrzebowanie ciepła [MW]
Okres rozwoju
Zapotrzebowanie na gaz
3
ziemny [m /h]
Grupy E
Zapotrzebowanie na
energię elektryczną
[kW]
Grupy Lw
dla nowych zasobów budownictwa mieszkaniowego
Do 2019
1,46
60
6
2 720
2020 - 2030
2,26
103
8
5 844
Sumarycznie do 2030
3,72
163
14
8 564
dla obszarów rozwoju strefy usług i aktywizacji gospodarczej*
Do 2019
0,61
27,0
0
680
2020 - 2030
1,19
51,4
10
1 520
Sumarycznie do 2030
1,80
78,4
10
2 300
* Liczone dla całej gminy z uwzględnieniem stopnia wykorzystania 30% obszarów wytypowanych do zagospodarowania
87
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3.3.1 Zapotrzebowanie na nośniki energii na poziomie źródłowym
Przedstawione powyŜej wielkości potrzeb energetycznych określają potrzeby u odbiorcy,
w wariacie zrównowaŜonym, przewidywanym do pojawienia się na terenie gminy w analizowanym okresie.
Na potrzeby określenia przyszłościowego bilansu zapotrzebowania na nośniki energii dla
gminy Świdnica na poziomie źródłowym przyjęto, na podstawie zaobserwowanych tendencji rozwoju gminy i uwarunkowań zewnętrznych mogących mieć wpływ na ten rozwój,
zdefiniowane poniŜej warianty rozwoju, uwzględniające między innymi wcześniej przyjęte
załoŜenia dotyczące tempa rozwoju zabudowy mieszkaniowej i zróŜnicowane tempo rozwoju strefy aktywności gospodarczej.
Przyjęte warianty obejmują:
Wariant zrównowaŜony – utrzymanie średniego tempa rozwoju zabudowy mieszkaniowej na realnym poziomie 25 mieszkań (budynków jednorodzinnych) oddawanych
rocznie do uŜytku, tj 400 mieszkań w okresie docelowym oraz przyjęcie tempa przyrostu zabudowy strefy usług i wytwórczości średnio w skali miasta na poziomie 30%
sumy przewidywanego maksymalnego rozwoju w wytypowanych obszarach.
wariant optymistyczny – oddanie w okresie docelowym 800 mieszkań oraz przyśpieszenie tempa rozwoju strefy usług i przemysłu o 30% w stosunku do przyjętego
jak dla wariantu zrównowaŜonego;
wariant stagnacyjny - przyjęto, Ŝe w stosunku do wariantu zrównowaŜonego rozwój
zarówno zabudowy mieszkaniowej, jak i usługowej i wytwórczej będzie na poziomie
70%.
W kolejnych rozdziałach przedstawiono wyniki przeprowadzonych analiz, w których
uwzględniono teŜ wskazania dotyczące kierunków wykorzystania poszczególnych nośników dla pokrycia potrzeb grzewczych, przedstawione w rozdz. określającym scenariusze
zaopatrzenia gminy w nośniki energii oraz efekty zmiany zapotrzebowania wynikające
z działań termomodernizacyjnych i zmiany sposobu zaopatrzenia w ciepło.
3.4 Zakres przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło
3.4.1 Bilans przyszłościowy zapotrzebowania na ciepło
Przyszłościowy bilans zapotrzebowania gminy na ciepło przeprowadzono przy uwzględnieniu przyjętych w powyŜszych podrozdziałach:
potrzeb cieplnych nowych odbiorców z terenu gminy Świdnica dla zdefiniowanych
wcześniej wariantów rozwoju,
przewidywanego tempa przyrostu zabudowy w wytypowanych okresach,
oraz
pozostawieniu bez zmian charakteru istniejącej zabudowy,
przyjęciu, Ŝe działania termomodernizacyjne będą prowadzone w sposób ciągły,
a ich skala oszacowana została wg trendu z lat ubiegłych, dla wszystkich analizo-
88
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
wanych wariantów na poziomie 0,005% średniorocznie do roku 2019 i 0,004%
w skali roku w okresie 2020–2030;
uwzględnieniu planowanych zmian potrzeb energetycznych wskazanych przez ankietowane podmioty gospodarcze.
W poniŜszych zestawieniach przedstawiono wielkość zapotrzebowania ciepła dla głównych grup odbiorców w przyjętych okresach rozwoju gminy.
Wariant zrównowaŜony
Tabela 3.5 Przyszłościowy bilans cieplny gminy [MW] – wariant zrównowaŜony
Charakter zabudowy
Budownictwo
mieszkaniowe
Strefa usług
i wytwórczości
Gmina Świdnica
Wyszczególnienie
do 2019
2020-2030
stan na początku okresu
spadek w wyniku działań
termomodernizacyjnych
przyrost związany z nowym budownictwem
21,3
22,2
0,5
0,9
1,5
2,3
stan na koniec okresu
22,2
23,6
przyrost związany z rozwojem
2,6
3,2
0,1
0,1
0,6
1,2
3,2
4,2
przyrost związany z rozwojem gminy
23,9
25,4
0,6
1,0
2,1
3,4
25,4
27,8
6,17%
16,3%
zmiana w stosunku do stanu z 2013 r.
Sumarycznie w wariancie zrównowaŜonym szacuje się, Ŝe do roku 2030 moŜe nastąpić
wzrost zapotrzebowania mocy cieplnej o ponad 16% w stosunku do stanu obecnego i docelowo osiągnie ona wielkość około 28 MW. Szacuje się, Ŝe w perspektywie średniookresowej, tj. do roku 2019, nastąpi przyrost zapotrzebowania w stosunku do stanu obecnego
o około 6%, przy czym decydujący wpływ na przyszły poziom zapotrzebowania mocy będzie miał rozwój budownictwa mieszkaniowego.
89
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Wariant optymistyczny
Tabela 3.6 Przyszłościowy bilans cieplny gminy [MW] – wariant optymistyczny
Charakter zabudowy
Budownictwo
mieszkaniowe
Strefa usług
i wytwórczości
Gmina Świdnica
Wyszczególnienie
do 2019
2020-2030
21,3
23,7
0,5
0,9
2,9
4,5
23,7
27,3
2,6
3,3
0,1
0,1
0,8
1,5
3,3
4,8
23,9
27,0
0,6
1,0
3,7
6,1
27,0
32,1
13,05%
34,09%
W wariancie optymistycznym załoŜono, Ŝe znaczące zwiększenie intensywności realizacji
inwestycji w zakresie budowy nowych obiektów, zarówno w sferze zabudowy mieszkaniowej, jak i szeroko rozumianej sferze usług i wytwórczości, natomiast tempo działań zmierzających do obniŜenia potrzeb energetycznych obiektów załoŜono na tym samym poziomie jak w wariancie zrównowaŜonym.
Efektem ww. skomasowanych działań będzie, w perspektywie do 2019 roku wzrost zapotrzebowania o około 13% w stosunku do stanu wyjściowego i około 34% wzrost zapotrzebowania w okresie docelowym, tj. do wartości około 32,0 MW.
90
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Wariant stagnacyjny
Tabela 3.7 Przyszłościowy bilans cieplny gminy [MW] – wariant stagnacyjny
Charakter zabudowy
Budownictwo
mieszkaniowe
Strefa usług
i wytwórczości
Gmina Świdnica
Wyszczególnienie
do 2019
2020-2030
21,3
21,8
0,5
0,9
1,0
1,6
21,8
22,5
2,6
3,0
0,1
0,1
0,4
0,8
3,0
3,7
23,9
24,8
0,6
1,0
1,5
2,4
24,8
26,1
3,57%
9,36%
Sumarycznie w wariancie stagnacyjnym szacuje się, Ŝe w analizowanym okresie wielkość
zapotrzebowania na ciepło będzie wzrastać, ale w tempie blisko dwukrotnie wolniejszym
niŜ dla wariantu zrównowaŜonego. MoŜna przyjąć, Ŝe w pierwszym okresie pozostanie na
prawie nie zmienionym poziomie. Trzyprocentowy wzrost mieści się w granicach dopuszczalnego błędu prognozowania.
Obrazowo skalę zmian zapotrzebowania na ciepło jakie potencjalnie mogą wystąpić
w analizowanym okresie dla gminy Świdnica przedstawiono zbiorczo na poniŜszym wykresie.
91
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 3.1 Prognoza zmian zapotrzebowania na ciepło dla gminy Świdnica
3.4.2 Prognoza zmian w strukturze zapotrzebowania na ciepło
Oprócz przyrostu zapotrzebowania ciepła wynikającego z rozwoju gminy i pojawiania się
nowych odbiorców, w rozpatrywanym okresie wystąpią równieŜ zjawiska zmiany struktury
pokrycia zapotrzebowania na ciepło w istniejącej zabudowie. Gmina winna dąŜyć do likwidacji przestarzałych i niskosprawnych ogrzewań bazujących na spalaniu węgla kamiennego (szczególnie ogrzewań piecowych) i zamianie ich na rzecz:
paliw niskoemisyjnych (gaz ziemny, olej opałowy, gaz płynny, węgiel wysokiej jakości);
źródeł energii odnawialnej (kolektory słoneczne, pompy ciepła, inne);
energii elektrycznej.
Obecne, wg wykonanych szacunków, zapotrzebowanie mocy cieplnej pokrywane przez
ogrzewanie z wykorzystaniem węgla jako paliwa, w poszczególnych grupach odbiorców,
kształtuje się następująco:
budownictwo mieszkaniowe
- 15,2 MW;
usługi i wytwórczość
- 0,65 MW.
Realnie, biorąc pod uwagę fakt, Ŝe wśród zidentyfikowanych rozwiązań wykorzystujących
ogrzewanie węglowe, szczególnie w zabudowie indywidualnej jednorodzinnej, część
(trudną do jednoznacznego określenia) stanowią juŜ rozwiązania węglowe niskoemisyjne,
moŜna przyjąć, Ŝe potencjalna wielkość mocy cieplnej, która podlegać będzie zastąpieniu
przez podane powyŜej sposoby zaopatrzenia w ciepło w związku z likwidacją przestarzałych ogrzewań węglowych, będzie nie większa niŜ 70% powyŜej podanej wartości, to jest
około 11 MW.
92
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3.5 Prognoza zmian zapotrzebowania na gaz ziemny – poziom źródłowy
Przedstawione w tabeli 3.4 oraz w załączniku 2 wielkości zapotrzebowania na gaz ziemny
wyraŜają potencjalne maksymalne potrzeby nowych odbiorców w przyjętych horyzontach
czasowych dla wariantu zrównowaŜonego tempa rozwoju z uwzględnieniem doprowadzenia gazu do nowych odbiorców zlokalizowanych w sołectwach Świdnica - system gazowniczy EWE oraz Wilkanowo – system gazowniczy PSG.
Dla oszacowania rzeczywistego tempa przyrostu zapotrzebowania i jego zakresu na poziomie źródłowym przyjęto dodatkowo następujące załoŜenia dla oceny skali rozwoju systemu gazowniczego:
Rozwój minimalny – minimalny przyrost zapotrzebowania gazu wystąpi przy:
pokryciu 50% potrzeb energetycznych (w tym ogrzewanie, c.w.u. i kuchnie) dla nowych odbiorców zlokalizowanych w obrębie oddziaływania systemu gazowniczego,
przyrost ilości odbiorów w tempie trzech odbiorców na rok w grupie zabudowy istniejącej.
Rozwój maksymalny – maksymalny przyrost zapotrzebowania gazu wystąpi przy:
pokryciu 100% potrzeb energetycznych (w tym ogrzewanie, c.w.u. i kuchnie) dla
odbiorców zlokalizowanych w obrębie oddziaływania systemu gazowniczego,
przyrost ilości odbiorów w tempie dziesięciu odbiorców na rok w grupie zabudowy
istniejącej.
W tabeli 3.8 przedstawiono zapotrzebowanie szczytowe gazu sieciowego przyjmując
przedstawione powyŜej załoŜenia, a takŜe oszacowanie poziomów zapotrzebowania rocznego na gaz ziemny.
Tabela 3.8 Przyrost zapotrzebowania gazu sieciowego dla nowych odbiorców
Wzrost
zapotrzebowania
Rozwój minimalny
do 2019
2020-2030
Rozwój maksymalny
łącznie
do 2030
do 2019
2020-2030
łącznie
do 2030
Dla systemu gazowniczego EWE Energia Sp. z o.o.
Szczytowego
3
[ m /h ]
37,9
67,1
105,0
93,4
162,0
255,4
Rocznego
3
[ tys. m ]
60,6
107,4
168,0
149,4
259,2
408,6
Dla systemu gazowniczego PSG Sp. z o.o.
Szczytowego
3
[ m /h ]
18,5
32,5
51,0
59,0
99,6
158,6
Rocznego
3
[ tys. m ]
29,6
52,0
81,5
94,4
159,4
253,8
93
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Łącznie do 2030 r. prognozowany wzrost zapotrzebowania na gaz ziemny wahać się będzie dla poszczególnych systemów odpowiednio w granicach:
Dla systemu EWE Energia przyrost zapotrzebowania szczytowego 105 ÷ 255 m3/h
przy wzroście rocznego zapotrzebowania szacowanym na poziomie 168 ÷ 400 tys.
m3,
Dla systemu PSG przyrost zapotrzebowania szczytowego 51 ÷ 158 m3/h przy wzroście rocznego zapotrzebowania szacowanym na poziomie 81 ÷ 254 tys. m3,
Analizując moŜliwości zaopatrzenia w gaz ziemny wskazać naleŜy na potencjalną moŜliwość rozbudowy systemu gazowniczego dla obszaru sołectwa Słone, zlokalizowanego na
granicy oddziaływania zarówno systemu gazowniczego EWE Energia, jak i PSG oraz sołectw Radomia, Buchałów, Letnica czy Koźla, wzdłuŜ których przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia systemu EWE Energia. Podstawą do wyznaczenia poziomu potencjalnego
zapotrzebowania na gaz byłoby w pierwszym kroku ocena stopnia zainteresowania mieszkańców z danego rejonu i na tej podstawie ocena opłacalności realizacji inwestycji.
Nie uwzględniono mogących wystąpić spadków zuŜycia przez odbiorców istniejących.
Analizy powyŜsze nie obejmują określenia zapotrzebowania na gaz sieciowy na cele technologiczne, gdyŜ nie jest to moŜliwe bez znajomości rodzaju zabudowy i charakteru produkcji. Informacja o takich potencjalnych odbiorcach będzie pojawiać się w momencie występowania o decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz do przedsiębiorstwa gazowniczego o warunki przyłączenia.
3.6 Prognoza zmian zapotrzebowania na energię elektryczną
Instalacje elektryczne powinny zapewniać w długotrwałym horyzoncie czasowym ich uŜytkowania dostawę mocy na poziomie zabezpieczającym potrzeby mieszkańców zasilanego
obszaru. Z tego załoŜenia wynika, Ŝe naleŜy zapewnić co najmniej:
dostawę energii elektrycznej o właściwych parametrach technicznych i jakościowych,
ochronę przed poraŜeniem elektrycznym, przetęŜeniami, przepięciami łączeniowymi i atmosferycznymi, umoŜliwiającą bezpieczne uŜytkowanie instalacji,
ochronę środowiska przed emisją hałasu, temperatury i pól elektromagnetycznych
o wartościach i natęŜeniach większych od dopuszczalnych wielkości granicznych,
właściwy stopień ochrony przeciwpoŜarowej.
Podstawowe zapotrzebowanie dla odbiorców pozaprzemysłowych to: oświetlenie, sprzęt
gospodarstwa domowego, sprzęt elektroniczny i ewentualnie wytwarzanie c.w.u. Składniki
infrastruktury elektroenergetycznej zapewniającej dostawę energii elektrycznej do zabudowy mieszkaniowej winny zatem cechować się takim poziomem dopuszczalnej obciąŜalności, aby ich uŜytkownicy mogli korzystać z posiadanych urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu RTV oraz ewentualnie instalacji klimatyzacyjnych i grzewczych, zarówno
w chwili obecnej, jak i w okresie co najmniej 30 najbliŜszych lat, tzn. winny być tak zwymiarowane i wykonane, aby sprostać przewidywalnym wymaganiom stawianym przez
94
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
przyrastający stan wyposaŜenia mieszkań w urządzenia elektryczne, jak równieŜ ulegający ciągłej poprawie komfort Ŝycia uŜytkowników mieszkań. W warunkach przeprowadzanej
na skalę ogólnoeuropejską transformacji do warunków rynkowych zasad dostawy dóbr
energetycznych, opracowano normę N SEP-E-002 „Instalacje elektryczne w obiektach
budowlanych. Instalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania”.
Celem ustaleń wymienionej normy jest zapewnienie technicznej poprawności wykonania
instalacji oraz jej poŜądanych walorów uŜytkowych w dłuŜszym horyzoncie czasowym
równym przewidywanemu okresowi jej eksploatacji. Określenia przyrostu szczytowego
zapotrzebowania mocy dla zabudowy mieszkaniowej dokonano przyjmując wskaźniki zapotrzebowania mocy stosownie do ustaleń wymienionej normy.
Z punktu widzenia obciąŜeń sieci rozdzielczej i stacji transformatorowej dla wyznaczenia
szczytowych obciąŜeń ww. elementów sieci naleŜy dobierać współczynnik jednoczesności
stosownie do liczby mieszkań zasilanych z danej stacji lub danego odcinka sieci. Nie ulega
bowiem wątpliwości, Ŝe wraz ze zwiększającą się liczbą budynków mieszkalnych oraz
mieszkań, zmniejszają się wartości współczynnika jednoczesności. W przypadku bardzo
duŜej liczby zasilanych mieszkań (tzn. większej od 100) przyjmuje się wartości współczynnika jednoczesności jak dla 100 mieszkań, tj.: 0,086 dla mieszkań z centralnym zaopatrzeniem w ciepłą wodę oraz 0,068 dla mieszkań z elektrycznymi podgrzewaczami ciepłej
wody.
W przypadku odbiorców strefy usług i wytwórczości określenie wpływu na pracę elementów sieci elektroenergetycznej winno być rozpatrywane indywidualnie z uwagi na występującą zasadniczo równoczesność poboru energii elektrycznej w okresach szczytu dziennego poboru.
Tak obliczone zapotrzebowanie mocy moŜe stanowić podstawę dla wyznaczenia wymaganej mocy transformatorów oraz sposobu ustalania przekrojów Ŝył kabli sieci rozdzielczej
niskiego napięcia.
Uwzględniając powyŜsze załoŜenia oraz fakt, Ŝe nowa zabudowa wpisywać się będzie
jako element dodatkowy zabudowy istniejącej ocenia się, Ŝe przyrost zapotrzebowania
mocy szczytowej na poziomie źródłowym wynikający z potrzeb nowych odbiorców zlokalizowanych na terenie gminy Świdnica wyniesie dla zabudowy mieszkaniowej do roku 2019
na poziomie około 0,2 MW oraz kolejne 0,45 MW do roku 2030, i analogicznym poziomie
prognozowany jest przyrost zapotrzebowania strefy usług i wytwórczości tj. 0,2 MW do
roku 2019 i 0,46 MW w latach 2020 – 2030.
95
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3.7 Ocena moŜliwości oraz sposobów pokrycia zapotrzebowania na
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
Planowanie zaopatrzenia w energię rozwijającego się na terenie gminy nowego budownictwa stanowi, zgodnie z ustawą PE, zadanie własne gminy, którego realizacji podjąć się
winny za przyzwoleniem gminy odpowiednie przedsiębiorstwa energetyczne. Głównym
załoŜeniem scenariuszy zaopatrzenia w energię powinno być wskazanie optymalnych
sposobów pokrycia potencjalnego zapotrzebowania na energię dla nowego budownictwa.
Rozwój systemów energetycznych ukierunkowany na pokrycie zapotrzebowania na energię na nowych terenach rozwoju powinien charakteryzować się cechami takimi jak: zasadność ekonomiczna działań inwestycyjnych i min. przyszłych kosztów eksploatacyjnych.
Zasadność ekonomiczna działań inwestycyjnych to zgodność działań z zasadą samofinansowania się przedsięwzięcia. Jej przejawem będzie realizacja takich inwestycji, które
dadzą moŜliwość spłaty nakładów inwestycyjnych w cenie nośnika energii, który będzie
moŜna sprzedać dodatkowo.
Zasadność eksploatacyjna, która w perspektywie stworzy przyszłemu odbiorcy energii
warunki do zakupu energii za cenę atrakcyjną rynkowo.
Dostępne na terenie gminy Świdnica rozwiązania techniczne to rozbudowa systemu gazowniczego oraz wykorzystanie rozwiązań indywidualnych opartych w głównej mierze
o spalanie węgla, oleju opałowego ewentualnie biomasy, jak równieŜ wykorzystanie odnawialnych źródeł energii - OZE (kolektory słoneczne, pompy ciepła lub inne). W niektórych przypadkach na cele grzewcze wykorzystana będzie energia elektryczna.
Przez ww. rozwiązania techniczne zaopatrzenia w ciepło rozumieć naleŜy zakres działań
inwestycyjnych jak poniŜej:
gaz sieciowy:
budowa sieci dystrybucyjnej dla obszarów niezgazyfikowanych;
budowa sieci gazowej rozdzielczej z przyłączami do budynków;
budowa kotłowni gazowych lub instalowanie dwufunkcyjnych kotłów gazowych
(c.o.+c.w.u.);
rozwiązania indywidualne oparte o wykorzystanie oleju opałowego jako paliwa:
instalacja dwufunkcyjnego kotła (c.o.+ c.w.u.);
zabudowa zbiornika na paliwo;
rozwiązania indywidualne oparte o spalanie węgla kamiennego w nowoczesnych kotłach dla indywidualnego odbiorcy:
budowa kotłowni węglowej z zasobnikiem c.w.u.;
rozwiązania indywidualne oparte o spalanie biomasy (głównie produktów drzewnych):
budowa kotłowni wraz z zasobnikiem c.w.u.;
rozwiązania indywidualne oparte o wykorzystanie energii odnawialnej jako element
dodatkowy:
kolektory słoneczne,
pompy ciepła.
96
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3.8 Analiza optymalnego modelu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
3.8.1 Sposób pokrycia potrzeb cieplnych na terenie gminy
W przyszłości zaopatrzenie terenu gminy Świdnica w ciepło oparte będzie w głównej mierze o rozwiązania indywidualne bazujące na wykorzystaniu paliw pozwalających na ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery, tj. takich jak: gaz ziemny – na terenach zgazyfikowanych, olej opałowy, gaz płynny i inne ekologiczne oraz o węgiel kamienny spalany
w źródłach z wykorzystaniem nowoczesnej niskoemisyjnej technologii.
Wskazuje się na celowość promowania indywidualnego zastosowania w budownictwie
mieszkaniowym i obiektach o charakterze usługowym, nowoczesnych rozwiązań takich
jak:
zastosowanie pomp ciepła na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej wody
uŜytkowej. W takim przypadku niezbędnym będzie uzyskanie przez odbiorcę wyŜszego poziomu mocy zamówionej w systemie elektroenergetycznym;
zastosowanie kolektorów słonecznych jako źródła uzupełniającego dla podgrzewu
ciepłej wody uŜytkowej przy równoległym zastosowaniu innego źródła ciepła na potrzeby ogrzewania (np. kocioł gazowy, węglowy lub tp.);
zastosowanie kominków z płaszczem grzewczym równieŜ jako rozwiązania wspomagającego wytwarzanie ciepła dla pokrycia c.o. i wytwarzania cwu.
W przypadku tych ostatnich naleŜy zwrócić uwagę na uwarunkowania eksploatacyjne
związane z występującą przy wykorzystaniu tego rodzaju rozwiązania emisją pyłów drobnych , których imisja moŜe być szczególnie uciąŜliwa w okresach bezwietrznych, nie zapewniających moŜliwości przewietrzania terenów zabudowanych.
W mniejszym stopniu na cele grzewcze moŜe być wykorzystana równieŜ energia elektryczna dostarczana z systemu elektroenergetycznego.
Mając na uwadze ocenę stanu istniejącego systemu zaopatrzenia gminy w ciepło naleŜy
stwierdzić, Ŝe gmina powinna przede wszystkim:
w przypadku nowego budownictwa – akceptować w procesie poprzedzającym budowę tylko niskoemisyjne źródła ciepła, tj. wykorzystanie gazu sieciowego (na obszarach, gdzie jest to moŜliwe), gazu płynnego, oleju opałowego, dobrej jakości
węgla spalanego w nowoczesnych wysokosprawnych kotłach, wykorzystanie OZE
(w tym jako wspomaganie rozwiązań tradycyjnych) oraz ogrzewanie elektryczne;
zachęcać mieszkańców do zmiany obecnego, często przestarzałego ogrzewania
z wykorzystaniem węgla spalanego w sposób „tradycyjny” (a czasami nawet odpadów), na wykorzystanie nośników energii, które nie powodują pogorszenia stanu
środowiska;
w niektórych sytuacjach naleŜy korzystać z uprawnień zapisanych w art. 363 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska, wymuszając na właścicielu obiektu zmianę sposobu ogrzewania.
97
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Lokalizacja potencjalnych obszarów rozwoju gminy Świdnica, jak równieŜ przewidywane
tempo zagospodarowywania wytypowanych obszarów i preferencje potencjalnych inwestorów wskazują na to, Ŝe wiodącą rolę w rozwoju gminy wiedzie sołectwo Świdnica, zarówno w sferze budownictwa mieszkaniowego, jak i strefy usług. Ponadto bardziej intensywny rozwój zabudowy mieszkaniowej zlokalizowany będzie w sołectwach Radomia
i Słone, natomiast oczekiwać moŜna rozwoju strefy usług, w tym w szeroko rozumianej
dziedzinie usług turystycznych, przede wszystkim, w sołectwie Letnica i sportoworekreacyjnych w Świdnicy, Letnicy oraz Grabowcu.
W związku z powyŜszym przewiduje się dalsza rozbudowę systemu gazowniczego na terenie sołectw Świdnica i Wilkanowo, a następnej kolejności celowym byłoby wprowadzenie
gazu ziemnego na teren sołectwa Słone, dla którego istnieje potencjalna moŜliwość wprowadzenia gazu ziemnego zarówno od strony Wilkanowa, jak i Świdnicy po-przez rozbudowę istniejącej sieci średniego ciśnienia gazu zaazotowanego (Wilkanowo) lub gazu wysokometanowego (Świdnica).
Dodatkowo podstawę do przeprowadzenia analizy moŜliwości zaopatrzenia w gaz sieciowy wysokometanowy daje przebiegający praktycznie przez teren całej gminy gazociąg
wysokiego ciśnienia naleŜący do EWE Energia. Dla skoncentrowanych obszarów zabudowy szeregu sołectw odległość do ww. gazociągu jest rzędu 2 – 2,5 km, co stanowi uzasadnienie podjęcia przedmiotowych analiz.
3.8.2 Analiza moŜliwości rozwoju systemu gazowniczego
Analiza ekonomicznej opłacalności przyłączenia poszczególnych jednostek bilansowych
do systemu gazowniczego została przeprowadzona przy następujących załoŜeniach:
nakłady inwestycyjne zostały oszacowane na podstawie „Katalogu cen jednostkowych robót i obiektów inwestycyjnych” opracowanego przez zespół specjalistów BISTYP-CONSULTING Sp. z o.o.,
roczne koszty eksploatacyjne nowej infrastruktury przesyłowej zostały przyjęte na
poziomie 1% nakładów inwestycyjny,
analizę przeprowadzono dla 25 letniego okresu ekonomicznego Ŝycia inwestycji,
przyjęto 8% poziom marŜy zysku przedsiębiorstwa energetycznego ze sprzedaŜy
1 Nm3 gazu ziemnego,
uśredniony koszt 1 Nm3 gazu obliczono zgodnie z obowiązującą taryfą,
w analizie uwzględniono koszt sieci rozdzielczych i stacji redukcyjno-pomiarowej
(jeśli konieczna),
w analizie nie uwzględniono kosztów przyłączy,
analizę przeprowadzono w cenach netto.
Analiza moŜliwości przyłączenia wybranych jednostek bilansowych oraz obszarów rozwoju
została przeprowadzona dla 9 scenariuszy inwestycyjnych:
1. scenariusz 1: przyłączenie sołectwa Radomia,
2. scenariusz 2: przyłączenie sołectwa Drzonów,
3. scenariusz 3: przyłączenie sołectwa Słone,
98
EE
4.
5.
6.
7.
8.
9.
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
scenariusz 4: przyłączenie sołectwa Lipno,
scenariusz 5: przyłączenie sołectwa Grabowiec,
scenariusz 6: przyłączenie sołectwa Buchałów,
scenariusz 7: przyłączenie sołectwa Buchałów i Letnica,
scenariusz 8: przyłączenie sołectwa Koźla,
scenariusz 9: przyłączenie sołectwa Koźla i Piaski.
W poniŜszej tabeli przedstawiono charakterystykę scenariuszy inwestycyjnych poddanych
analizie. Tabela uwzględnia szacowaną długość koniecznych do wybudowania odcinków
sieci gazowniczej i ewentualnie stacji redukcyjno-pomiarowej, szacowane na-kłady inwestycyjne oraz minimalne zapotrzebowanie na gaz ziemny jednostek bilansowych. Wyniki
analizy przedstawione zostały w aspekcie minimalnego zapotrzebowania na gaz, przy którym inwestycja staje się rentowna (NPV~0).
Tabela 3.9 Wyniki analizy opłacalności realizacji podłączenia jednostek bilansowych do systemu
gazowego
Szacowana długość
Szacowane nakłady inwestycyjne Minimalne zuŜycie gazu
Lp.
3
sieci [m]
[mln PLN]
[tys. Nm /rok]
Scenariusz 1
1,2
1,7
720
Scenariusz 2
2,1
2,0
960
Scenariusz 3
1,6
0,7
240
Scenariusz 4
2,4
2,1
960
Scenariusz 5
Scenariusz 6
Scenariusz 7
Scenariusz 8
Scenariusz 9
0,5
0,8
3,2
1,6
6,4
1,4
1,5
2,5
1,8
4,4
600
720
1 200
840
1 920
Zgodnie z powyŜszą tabelą, inwestycja mająca na celu podłączenie wybranych jednostek
bilansowych do systemu gazowniczego będzie uzasadniona ekonomicznie, jeśli zapotrzebowanie zgłaszane przez przyszłych odbiorców wyniesie co najmniej 240 tys. m3/rok dla
j.b. Słone i 1 920 tys. m3/rok dla j.b. Koźla i Piaski.
Zgodnie z bilansem przedstawionym w rozdziałach wcześniejszych niniejszego opracowania jedynie w j.b. Słone wielkość zabudowy i jednocześnie potencjał zapotrzebowania na
gaz jest wyŜszy niŜ minimalne zapotrzebowanie przedstawione w tabeli powyŜej i wy-nosi
ok. 480 tys. Nm3/rok.
Zgodnie z powyŜszym, realizacja pozostałych scenariuszy inwestycyjnych, przy określonych we wstępie załoŜeniach, nie jest uzasadniona ekonomicznie.
PowyŜsza analiza ma charakter szacunkowy i ostateczne decyzje związane z budową ww.
odcinków sieci gazowniczej powinny zostać poprzedzone szczegółowymi wyliczeniami
techniczno-ekonomicznymi, przy ostatecznie zdefiniowanych załoŜeniach wg projektu
technicznego, ilości odbiorców i zapotrzebowania na gaz.
W pozostałych sołectwach bez dostępu do sieci systemu gazowniczego, z uwagi na odległość od głównych ciągów sieci gazowniczej, rzadką zabudowę oraz prognozowane niskie tempo rozwoju nowej zabudowy dla pokrycia potrzeb cieplnych wykorzystywane winny być wcześniej wymienione rozwiązania indywidualne.
99
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
3.9 Działania i wymagania dotyczące uzbrojenia energetycznego wydzielonych obszarów zabudowy, niezbędnych do realizacji wybranego modelu zaopatrzenia w nośniki energii
3.9.1 Wymagane działania w systemie gazowniczym
Rozbudowa systemu gazowniczego dla zaspokojenia potrzeb odbiorców na terenie gminy
Świdnica winna obejmować rozbudowę istniejącej sieci systemu gazowniczego zgodnie
z realizowanymi przez EWE Energia planami rozwoju, z ukierunkowaniem na przyłączanie
odbiorców indywidualnych wykorzystujących gaz jako paliwo dla pokrycia kompleksowych
potrzeb grzewczych (co + cwu) oraz odbiorców strefy aktywizacji gospodarczej w obrębie
sołectwa Świdnica, oraz przez PSG dla sołectwa Wilkanowo.
Przedstawione w powyŜszym rozdziale wstępne wyniki analizy wskazują na to w perspektywie niniejszego opracowania jedynie dla sołectwa Słone rozwaŜane moŜe być doprowadzenie sieci systemu gazowniczego i to w warunkach, kiedy co najmniej połowa
właścicieli zasobów zabudowy zainteresowana będzie moŜliwością skorzystania z gazu
sieciowego jako nośnika energii dla pokrycia potrzeb grzewczych.
3.9.2 Wymagane działania w systemie elektroenergetycznym
Scenariusze pokrycia zapotrzebowania na energię elektryczną dla poszczególnych sołectw (jednostek bilansowych), wynikają z przyrostu zapotrzebowania, wstępnie określonego w prognozie rozwoju gminy.
Ze względu na prognozowany rozwój zabudowy, głównie mieszkaniowej oraz przemysłowej i usługowej, rozbudowy będą wymagać sieci SN 15 kV, jak równieŜ stacje transformatorowe SN/nN oraz sieć nN. ZałoŜenia do określenia koniecznego zakresu inwestycji będą
stanowić: wielkość zapotrzebowania na poziomie średnich napięć, oszacowana we wspomnianej prognozie wg poboru mocy dla warunków maksymalnego jej wykorzystania u odbiorców z zastosowaniem współczynników jednoczesności określonych po-stanowieniami
normy N SEP E-002 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania”, oraz tempo po-stępu technicznego w zakresie wysokosprawnych źródeł światła, zgodnie z którym przyjęto, Ŝe w miarę
postępującej modernizacji istniejących systemów oświetleniowych przyrost potrzeb w zakresie oświetlenia ulic zostanie zaspokojony przy niezmienionym zapotrzebowaniu energetycznym.
Terminy realizacji niezbędnych inwestycji winny być dostosowane do zmieniających się
potrzeb odbiorców. Lokalny Operator Systemu Dystrybucyjnego przewiduje w planach
rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną, dla nowych odbiorców, budowę nowych linii SN, stacji transformatorowych SN/nN
oraz linii zasilających nN wraz ze złączami kablowo-pomiarowymi na terenach gminy
Świdnica, dla których gmina posiada opracowane miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego lub wydane decyzje o warunkach zabudowy, pod warunkiem uzgodnienia
100
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
ich z operatorem systemu dystrybucyjnego. Natomiast warunkiem podjęcia realizacji właściwych zadań inwestycyjnych będzie zawarcie umów o przyłączenie do sieci oraz wydzielenie i niwelacja do rzędnych docelowych terenów przeznaczonych pod zabudowę niezbędnych urządzeń elektroenergetycznych.
Przewiduje się, Ŝe w zaleŜności od poziomu zapotrzebowania dla danego obszaru zabudowywane będą stacje transformatorowe Sn/nN z transformatorami 100 kV, 160 kV lub
250 kV.
3.10 Ocena skutków ekonomicznych i ekologicznych dla wybranego
modelu zaopatrzenia w nośniki energii
Ocena skutków ekologicznych i ekonomicznych została opisana w Załączniku nr 7 do
opracowania
3.11 Analiza wpływu wprowadzenia limitów CO2 na kondycję wytwórców ciepła i energii elektrycznej oraz na rynek energii.
Niniejszy rozdział został opisany w Załączniku nr 7 do opracowania.
101
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4. Analiza moŜliwości ograniczenia niskiej emisji w obszarze
4.1 Charakterystyka niskiej emisji
Jakość powietrza ma ogromne znaczenie dla stanu zdrowia i komfortu Ŝycia mieszkańców. Wraz z postępem cywilizacji stan czystości powietrza atmosferycznego pogarszał
się. Poprawa jakości powietrza od szeregu lat stanowi jeden z głównych obszarów aktywności samorządów w szeroko rozumianej energetyce komunalnej.
Zasadniczo moŜna wyróŜnić 4 podstawowe źródła zanieczyszczenia powietrza na poziomie lokalnym:
zanieczyszczenia przemysłowe – potencjalne źródła emisji tych zanieczyszczeń
pochodzą z obiektów energetycznego spalania. Są łatwe do wyegzekwowania,
gdyŜ podlegają uwarunkowaniom prawnym regulowanym przez normy, prowadzące
do zmniejszenia emisji szkodliwych substancji wprowadzanych do atmosfery (np.
poprzez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych tzw. Dyrektywa IED oraz ponoszenie
opłat za emisję związaną z CO2);
emisja z kotłowni lokalnych i palenisk indywidualnych tzw. „niska emisja” –
emisja pochodząca z przestarzałych pieców węglowych i spalania złej jakości paliw,
w wyniku czego powstają duŜe ilości zanieczyszczeń. Obecnie jest największym
problemem zanieczyszczenia powietrza, co wynika prawdopodobnie z braku świadomości ekologicznej i zamoŜności w społeczeństwie, oraz ma ogromne znaczenie
na jakość wdychanego przez ludzi powietrza;
emisja komunikacyjna – źródłem jej powstawania jest tworzenie się produktów
spalania w silnikach samochodowych. W celu redukcji emisji komunikacyjnej wprowadza się: ograniczenie ruchu samochodowego w centrach miast, rozwój i promocję komunikacji publicznej, budowę autostrad, obwodnic itp. Ostatnio równieŜ pojawiły się modele samochodów spalające znacznie mniejsze ilości paliwa oraz z napędem hybrydowym i elektrycznym;
zanieczyszczenia napływowe z sąsiednich obszarów – to źródło zanieczyszczeń od nas niezaleŜne, w związku z czym na jakość powietrza duŜy wpływ ma
współpraca międzynarodowa oraz podejmowanie wspólnych działań w tym zakresie.
Na terenie gminy Świdnica występują emisje z kotłowni lokalnych i palenisk indywidualnych tzw. „niska emisja” oraz emisja komunikacyjna.
Ogrzewanie budynków mieszkalnych, których emitory znajdują się na niewielkich wysokościach, bazujące na spalaniu paliw węglowych w przestarzałych paleniskach domowych
oraz przypadki spalania w nich roŜnego rodzaju odpadów jest podstawowym źródłem powstawania tzw. „niskiej emisji”. Emisja z tego typu ogrzewań powoduje duŜe okresowe
zanieczyszczenie powietrza, wyrządzając szkody lokalnie. Ogrzewania te, z uwagi na ni-
102
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
ską temperaturę procesu spalania i brak dopalania paliwa, są głównym źródłem emisji wielu szkodliwych substancji do powietrza, m.in.:
pyłu zawieszonego (PM10, PM2,5) z drobinkami sadzy,
dwutlenku siarki (SO2),
tlenków azotu (NOx), w tym dwutlenek azotu,
metali cięŜkich (Hg - rtęć, Cd - kadm, Pb - ołów, Mn - mangan, Cr – chrom),
wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA - m. in. benzo(a)piren),
dioksyny.
4.2 Strefy z występującym przekroczeniem poziomów dopuszczalnych
zanieczyszczeń powietrza
Pojęcie stref z występującymi przekroczeniami opiera się o polskie ustawodawstwo związane z ochroną środowiska i stanowi składową krajowego systemu ochrony powietrza.
Zgodnie z definicją stref zawartą w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.) oraz w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. (Dz. U. 2012, poz. 914) w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. Obecnie w Polsce na potrzeby oceny i zarządzania jakością powietrza funkcjonuje 46 stref, w tym 12 aglomeracji.
Na terenie województwa lubuskiego funkcjonują 3 strefy: miasto Gorzów Wielkopolski,
miasto Zielona Góra oraz strefa lubuska.
Ocenę jakości powietrza w województwie lubuskim wykonano w oparciu o wyniki badań
imisji zanieczyszczeń powietrza przeprowadzonych na 7 stacjach monitoringu powietrza
w 2013 r. na terenie województwa przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Zielonej Górze. Podobnie jak w latach ubiegłych, pomiary imisji wykazały, Ŝe głównym
problemem zanieczyszczenia powierza w województwie są wysokie stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu i arsenu w nim zawartych. W wyniku wykonanej oceny wymagane jest opracowanie programów ochrony powietrza dla:
strefy m. Gorzów Wielkopolski,
strefy m. Zielona Góra,
strefy lubuskiej.
Przekroczony został równieŜ poziom celu długoterminowego zawartości ozonu w powietrzu określony ze względu na ochronę roślin, wykonany na stacji monitoringu powietrza
w Smolarach Bytnickich, którego termin osiągnięcia wyznaczono na 2020 r. Stacja ta ze
względu na centralne połoŜenie reprezentatywna jest dla całego obszaru strefy lubuskiej.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref,
w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U.2012, poz. 914) powiat zielonogórski, w tym gmina Świdnica naleŜy do strefy lubuskiej o kodzie PL0803.
W poniŜszej tabeli zestawiono przekroczenia poziomów substancji w powietrzu, dla strefy
lubuskiej w 2013 r., określone ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin, zgodProjekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, i paliwa gazowe dla gminy Świdnica
103
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
nie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012, poz. 1031).
Tabela 4.1 Zestawienie przekroczeń poziomów substancji w powietrzu dla strefy lubuskiej
Nazwa
strefy
Lokalizacja
stacji pomiarowej
Wschowa,
ul. Kazimierza
Wielkiego
strefa
lubuska
śary,
ul. Szymanowskiego
Sulęcin,
ul. Dudka
Smolary Bytnickie
Dopuszcz. częstość przekraczania poziomu doPoziom docel. subst.
Nazwa subpuszcz. średniodob. w
w powietrzu / wielstancji
roku kalendarz. / liczbakość pomierzona
przekroczeń
ze względu na ochronę zdrowia ludzi
stęŜenie średnioroczne
benzo(a)piren
[ng/m3]
1,0 / 3,63
arsen
[ng/m3]
6,0 / 8,86
pył zawieszony
35 / 36
PM10
benzo(a)piren
[ng/m3]
1,0 / 4,19
arsen
[ng/m3]
6,0 / 9,51
Poziom celu długoterminowego subst. w
powietrzu / wielkość
pomierzona
-
-
-
ozon
-
-
Ilość przekroczeń
stęŜenia S8max dobowego -120 [µg/m3]
0/6
benzo(a)piren
-
[ng/m3]
1,0 / 3,62
-
-
Ilość przekroczeń
stęŜenia S8max dobowego -120 [µg/m3]
0/6
-
AOT40
(dla okresu V-VII)
[(µg/m3)h]
6000 / 6840
ozon
ze względu na ochronę roślin
strefa
lubuska
Smolary Bytnickie
ozon
-
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Rocznej oceny jakości powietrza w województwie lubuskim”
Na podstawie wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref określonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze Zarząd Województwa Lubuskiego opracował „Program ochrony powietrza dla strefy lubuskiej” (załącznik do uchwały nr XLVI/552/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 marca 2014
r.), z którego wynika konieczność redukcji emisji zanieczyszczeń pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu. W celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń naleŜy przeprowadzić w omawianej strefie następujące działania:
zmianę sposobu ogrzewania w zabudowie jednorodzinnej i wielorodzinnej ze spalania paliw stałych (węgla kamiennego) na paliwa gazowe oraz sieć ciepłowniczą
(tam gdzie jest to technologicznie i organizacyjnie uzasadnione);
zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło poprzez prowadzenie inwestycji termomodernizacyjnych w budynkach charakteryzujących się najwyŜszą energochłonnością;
104
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
monitorowanie wielkości stęŜenia arsenu w pyle na obszarach jego występowania
oraz podjęcie współpracy z Zarządem Województwa Dolnośląskiego w zakresie
ograniczenia emisji ze źródeł punktowych zlokalizowanych poza strefą lubuską.
Ponadto został opracowany „Plan działań krótkoterminowych” (załącznik nr XLVI/553/14
Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 marca 2014 r.), wskazujący sposób monitorowania stanu jakości powietrza oraz określający procedurę informowania społeczeństwa
o prognozowanym lub występującym ponadnormatywnym stęŜeniu pyłu PM10 lub/i występującym w pyle stęŜeniu benzo(a)pirenu i arsenu wraz ze wskazaniem sytuacji, w których
naleŜy wprowadzić określone działania obniŜające zagroŜenia.
4.3 Sporządzenie inwentaryzacji źródeł „niskiej emisji” w układzie ilościowym i geograficznym
W ramach prac związanych z opracowaniem „Projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Świdnica” w celu ustalenia źródeł
emisji zanieczyszczeń na omawianym terenie przeprowadzono ankietyzację obejmującą
m.in.:
charakterystykę ilościową i jakościową źródeł ciepła,
określenie potencjalnych moŜliwości modernizacji,
charakterystykę przedsięwzięć.
Na podstawie zebranych materiałów i inwentaryzacji przeprowadzono analizy, określono
potencjalne źródła zanieczyszczeń oraz zidentyfikowano obszary interwencji na terenie
gminy.
Prezentowane wyniki analiz emisji zanieczyszczeń powietrza dotyczą informacji za 2013 r.
DuŜy wpływ na jakość powietrza na terenie gminy Świdnica ma tzw. „niska emisja”. Wielkość tej emisji jest trudna do oszacowania. Jej oddziaływanie odzwierciedla się wzrostem
stęŜeń zanieczyszczeń gazowych i pyłu zawieszonego szczególnie w sezonie grzewczym.
Potencjalne źródła „niskiej emisji” zanieczyszczeń dotyczą głównie wytwarzania ciepła na
potrzeby ogrzewania budynków mieszkalnych. Podstawowym paliwem wykorzystywanym
do celów ogrzewania, na omawianym terenie, jest węgiel kamienny spalany w paleniskach
domowych, piecach kaflowych, małych kotłowniach, warsztatach rzemieślniczych itp.
Obecnie częstą praktyką jest wykorzystywanie w węglowych ogrzewaniach budynków jednorodzinnych drewna lub jego odpadów jako dodatkowego, a jednocześnie tańszego paliwa oraz spalanie drewna w kominkach z instalacją rozprowadzającą ogrzane powietrze.
Mniejszą grupę stanowią mieszkańcy zuŜywający jako paliwo gaz ziemny sieciowy, olej
opałowy, gaz płynny lub energię elektryczną. Są to paliwa droŜsze od węgla i drewna, ale
o ich wykorzystaniu decyduje świadomość ekologiczna oraz zamoŜność.
105
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Na podstawie uzyskanych materiałów określono liczbę obiektów/mieszkań zlokalizowanych na terenie gminy w podziale na jednostki bilansowe oraz sposób ich ogrzewania ze
względu na rodzaj wykorzystywanego paliwa:
węgiel z rozwiązań indywidualnych,
gaz z sieci,
inne.
Wyliczono równieŜ wielkość gęstości cieplnej w podziale na jednostki bilansowe gminy,
w celu obrazowego przedstawienia stopnia intensywności potrzeb na analizowanym terenie. Jest to wielkość wynikająca z ilorazu zapotrzebowania mocy cieplnej wykorzystywanej
przez ogrzewane budowle i powierzchni całkowitej analizowanego terenu, na którym zlokalizowane są te budowle. Celem porównywania jest pokazanie w jakim stopniu dany teren jest zabudowany i z jakimi wymaganiami cieplnymi.
Z przeprowadzonej w 2013 r. inwentaryzacji wynika, Ŝe na terenie gminy dostępność do
sieci gazowej mają wyłącznie odbiorcy zamieszkujący 2 sołectwa. Obiekty/mieszkania
ogrzewanych gazem z sieci zlokalizowane było w jednostkach bilansowych: Wilkanowo
(68% odbiorców), co wynika przede wszystkim z faktu duŜej gęstości sieci na tym terenie
oraz w Świdnicy (39%).
Biorąc pod uwagę liczby bezwzględne najwięcej obiektów/mieszkań ogrzewanych za pomocą indywidualnych pieców’/kotłów węglowych zlokalizowanych jest w Świdnicy, natomiast biorąc pod uwagę wartość względną (liczby obiektów/mieszkań ogrzewanych z wykorzystaniem węgla do liczby łącznej obiektów) zdecydowanie najwyŜszy wskaźnik mają:
Drzonów, Lipno, Letnica, Słone, Koźla, Piaski i Grabowiec (84-89% uŜytkowników do
ogrzewania wykorzystuje węgiel). Analizując inne paliwa największy udział procentowy
mają jednostki bilansowe: Radomia (35%) i Buchałów (27%), natomiast najmniejszy:
Świdnica (6%) i Wilkanowo (4%).
Z wyników analizy wynika równieŜ, Ŝe największą liczbę zabudowy, a co za tym idzie największe wymagania cieplne ma Świdnica (0,33 MW/km2), Wilkanowo i Letnica (około 0,25
MW/km2). Pozostałe jednostki znajdują się poniŜej wartości 0,20 MW/km2, przy czym najniŜszą gęstość cieplną ma jednostka bilansowa Lipno (0,04 MW/km2).
Na poniŜszym rysunku przestawiono omówione wcześniej wyniki analiz.
106
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 4.1 Ilość obiektów/mieszkań wg sposobu ogrzewania w poszczególnych jednostkach bilansowych gminy Świdnica w 2013 r.
Źródło: Wykonana inwentaryzacja oraz informacje otrzymane od przedsiębiorstw
107
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4.4 Charakterystyka emisji zanieczyszczeń z terenu gminy
Analiza wielkości i geografii emisji zanieczyszczeń związanych z zaopatrzeniem mieszkańców w ciepło na terenie gminy Świdnica została przeprowadzona w celu identyfikacji
działań słuŜących jej ograniczeniu.
Emisja zanieczyszczeń została określona z wykorzystaniem podejścia metodycznego (metodyka A) zaproponowanego w opublikowanym przez Ministerstwo Ochrony Środowiska
opracowaniu pt.: „Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen
bieŜących i programów ochrony powietrza”. W metodyce określona wielkość zuŜycia
energii (zaleŜna od rodzaju urządzenia grzewczego i rodzaju paliwa) w połączeniu z odpowiednim wskaźnikiem emisji pozwala wyliczyć wielkość emisji zanieczyszczeń.
W metodyce określania emisji wykorzystano równieŜ dane statystyczne GUS, raporty wojewódzkie oraz informacje uzyskane w ramach przeprowadzonej inwentaryzacji.
Wskaźniki emisji dobrane zostały w oparciu o:
publikowane materiały branŜowe Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania
Emisjami KOBIZE - Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku
2010 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami
do Emisji za rok 2013;
materiały informacyjno-instruktaŜowe Ministra Środowiska - Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieŜących i programów ochrony
powietrza;
materiały informacyjno-instruktaŜowe do Regulaminu dofinansowania przedsięwzięć związanych z likwidacją niskiej emisji wspierającej wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii (KAWKA) WFOŚiGW
- Załącznik Nr 6 Wskaźniki emisji zanieczyszczeń słuŜące dla wyznaczania efektu
ekologicznego;
W poniŜszej tabeli przedstawiono wyniki analizy odnośnie rocznej emisji zanieczyszczeń w
2013 r. na omawianym terenie w rozbiciu na źródła emisji oraz rodzaje najczęściej występujących zanieczyszczeń.
Do grupy źródeł objętych inwentaryzacją zaliczono:
obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej jedno i wielorodzinnej,
obiekty uŜyteczności publicznej,
małe zakłady rzemieślnicze bądź usługowe,
w których do ogrzewania wykorzystuje się następujące paliwa:
gaz ziemny z sieci,
węgiel kamienny z ogrzewań indywidualnych,
inne paliwa.
Do oceny jakości powietrza odnoszą się róŜnego rodzaju zanieczyszczenia. W niniejszym
opracowaniu inwentaryzacją objęto następujące substancje: SO2, NO2, CO, pył PM10,
CO2, B(a)P.
108
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 4.2 Roczne zanieczyszczenia na terenie gminy Świdnica w 2013 r.
Wyszczególnienie
Ogrzewanie
gazowe z sieci
Ogrzewanie
węglowe
zabudowa mieszkaniowa
0,03
89,08
obiekty uŜyteczności publicznej
0,00
2,20
SO2
[Mg/a]
0,01
1,59
Suma
0,04
92,88
1,72
21,24
obiekty
uŜyteczności
publicznej
0,24
0,53
NO2
[Mg/a]
0,41
0,38
Suma
2,36
22,15
1,14
280,33
0,16
6,94
CO
[Mg/a]
0,27
4,99
Suma
1,57
292,26
0,01
21,93
0,00
0,54
Pył PM10
[Mg/a]
0,00
0,39
Suma
0,02
22,86
1,57
13,02
0,22
0,32
CO2
[tys. Mg/a]
0,37
0,23
Suma
2,16
13,57
0,00
0,03
0,00
0,00
B(a)P
[Mg/a]
0,00
0,00
Suma
0,00
0,03
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z ww. materiałów
Inne
0,43
0,09
0,01
0,54
0,30
0,07
0,01
0,37
15,03
3,26
0,46
18,74
0,21
0,05
0,01
0,27
0,32
0,07
0,01
0,40
0,00
0,00
0,00
0,00
Razem
89,54
2,30
1,61
93,45
23,26
0,83
0,80
24,88
296,50
10,35
5,72
312,58
22,16
0,59
0,40
23,15
14,92
0,61
0,62
16,14
0,03
0,00
0,00
0,03
Z przedstawionej tabeli wynika, Ŝe do największych źródeł na omawianym terenie naleŜą
indywidualne ogrzewania węglowe obiektów mieszkalnych stanowiące źródło „niskiej emisji”.
4.5 Graficzne przedstawienie wyników analiz
W niniejszym rozdziale w sposób graficzny przedstawiono omawiane wcześniej zagadnienia związane z zanieczyszczeniem powietrza występującym na terenie gminy.
Na poniŜszym rysunku przedstawiono roczne zuŜycie paliw w poszczególnych jednostkach bilansowych gminy. Z przeprowadzonych analiz wynika, Ŝe do ogrzewania pomieszczeń na omawianym terenie najczęściej wykorzystuje się węgiel, głównie w jednostkach
bilansowych o największej gęstości cieplnej. W celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń
z indywidualnych ogrzewań węglowych w ww. jednostkach naleŜy dokonać zmiany dotychczasowych niskosprawnych ogrzewań węglowych na bardziej ekologiczne rozwiązania np.: z wykorzystaniem gazu sieciowego (tam gdzie jest to technicznie i ekonomicznie
uzasadnione), paliw stałych uŜytkowanych ekologicznie (nowoczesne wysokosprawne
urządzenia) lub OZE.
109
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Na kolejnym rysunku przedstawiono rozkład rocznej emisji zanieczyszczeń: SO2, pyłu
PM10 oraz B(a)P w poszczególnych jednostkach bilansowych gminy. Największa szacowana emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych wg analiz znajduje się w jednostkach
o znacznej liczbie ogrzewań węglowych.
Rysunek 4.2 Roczne zuŜycie paliw w poszczególnych jednostkach bilansowych gminy Świdnica
w 2013 r.
Źródło: Wykonana inwentaryzacja oraz informacje otrzymane od przedsiębiorstw
110
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Rysunek 4.3 Rozkład rocznej emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w poszczególnych jednostkach bilansowych gminy Świdnica w 2013 r.
Źródło: Wykonana inwentaryzacja oraz obliczenia z wykorzystaniem wcześniej omawianych metod
111
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4.6 Obliczenie efektu ekologicznego moŜliwej redukcji dla omawianego obszaru z uwzględnieniem zanieczyszczeń: pył PM10, SO2, NO2,
CO2, CO, B(a)P
W celu uzyskania efektu ograniczenia emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji
komunalno–bytowej i technologicznej) naleŜy na omawianym terenie przeprowadzić następujące działania:
budowę / rozbudowę systemu sieci gazowych,
tworzenie programów zachęcających do wymiany pieców i kotłów węglowych na
wykorzystanie rozwiązań proekologicznych,
zmniejszanie zapotrzebowania na energię cieplną poprzez ograniczanie strat ciepła
np. poprzez termomodernizację budynków,
ograniczanie emisji z rozproszonych źródeł technologicznych,
upowszechnienie przyjaznego środowisku budownictwa niskoenergetycznego (materiały energooszczędne) oraz odnawialnych źródeł energii.
W dalszej perspektywie, w celu uzyskania oczekiwanego efektu naleŜy przeprowadzić
działania pośrednie:
w zakresie edukacji ekologicznej i reklamy:
• kształtowanie właściwych zachowań społecznych poprzez propagowanie konieczności oszczędzania energii cieplnej i elektrycznej;
• uświadamianie o szkodliwości spalania paliw niskiej jakości;
• prowadzenie akcji edukacyjnych mających na celu uświadamianie szkodliwości
spalania odpadów;
• promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych źródeł ciepła;
w zakresie planowania przestrzennego:
• wprowadzanie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zapisów określających ustalenie sposobu zaopatrzenia w ciepło z preferencją dla
czynników grzewczych, tj.: miejska sieć ciepłownicza, gaz ziemny, gaz płynny,
olej opałowy lekki, energia elektryczna, energia odnawialna.
Wzorem dla podejmowanych działań powinna być gmina, która poprzez wymianę systemów grzewczych i termomodernizację własnych budynków daje dobry przykład mieszkańcom oraz wspiera postawy obywateli poprzez system zachęt finansowych. Najczęściej
realizowanymi działaniami ze strony gminy polegającymi na wsparciu odbiorców indywidualnych w celu modernizacji źródeł ciepła są:
programy ograniczenia „niskiej emisji” finansowane ze środków pomocowych krajowych i zagranicznych (np. PONE z WFOŚiGW, KAWKA z WFOŚiGW),
obszarowe plany ograniczenia „niskiej emisji” ze wsparciem ze środków pomocowych krajowych i zagranicznych, połączone z programową rewitalizacją zabudowy
wybranych obszarów.
112
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Działania te powinny być kaŜdorazowo przeanalizowane w kontekście proponowanych
odbiorcom rozwiązań technicznych i ekonomicznych.
W chwili obecnej najbardziej znaczącą technologią pozyskiwania energii odnawialnej na
terenie gminy Świdnica jest wykorzystanie solarnych instalacji wspomagających instalacje
grzewcze. Kolektory słoneczne zastosowane do wspomagania instalacji grzewczych znajdują uzasadnienie ekonomiczne i powinny być promowane przez władze gminy jako rozwiązanie przynoszące wymierne efekty ekologiczne w postaci unikniętej emisji, dzięki zaoszczędzeniu paliw pierwotnych.
W celu obliczenia efektu ekologicznego moŜliwej redukcji zanieczyszczeń załoŜono, Ŝe do
roku 2030 100% ogrzewań węglowych w budynkach uŜyteczności publicznej oraz 50%
pozostałych obiektów wykorzystujących indywidualne rozwiązania węglowe zmieni sposób
ogrzewania na źródło ekologiczne, tj. węglowe (niskoemisyjne), gazowe, olejowe lub odnawialne. Szacuje się, Ŝe średnioroczna zmiana sposobu zaopatrzenia w ciepło będzie
dotyczyć około 40 obiektów/mieszkań.
Ww. rozwiązania pozwolą wg szacunków na roczne ograniczenie emisji o około 4% do
2020 r. i o około 10% do 2030 r. Szczegóły przedstawiono w poniŜszej tabeli.
Rysunek 4.4 Prognozowana redukcja zanieczyszczeń w gminie Świdnica
Roczne zanieczyszczenia [Mg/a]
Lata
SO2
NOx
CO
Pył PM10
CO2
2013
92,88
22,15
292,26
22,86
13 574,06
rok bazowy
B(a)P
0,04
2019
89,49
21,34
281,60
22,03
13 078,96
0,04
2030
83,28
19,86
262,06
20,50
12 171,27
0,03
4.7 Realizacja ograniczenia „niskiej emisji”
Przedstawiona w rozdziale wcześniejszym prognoza moŜliwych zmian w strukturze zapotrzebowania na ciepło, zakładająca stopniową likwidację przestarzałych i niskosprawnych
ogrzewań węglowych wiąŜe się niewątpliwie z koniecznością poniesienia często znacznych nakładów finansowych na realizację zamierzeń inwestycyjnych.
Działania polegające na zmianie sposobu zasilania w obiektach stanowiących źródło „niskiej emisji” napotykać będą jednak na bariery:
ekonomiczne:
związane głównie z zamoŜnością mieszkańców - zamiana nośnika energii (węgla)
i przestarzałych ogrzewań węglowych na wykorzystujące bardziej przyjazne dla
środowiska nośniki energii (takie jak np. gaz), pociąga za sobą wzrost kosztów eksploatacyjnych ogrzewania i w wielu wypadkach wiązać się będzie równieŜ ze
znacznymi kosztami inwestycyjnymi;
realizacyjne:
113
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
dla wielu budynków zmiana układu zasilania powinna zostać połączona z działaniami rewitalizacyjnymi i termomodernizacyjnymi, co w znaczny sposób podnosi
koszty i skalę inwestycji;
problem stanowić mogą równieŜ uwarunkowania techniczne lokalizacji nowego
źródła ciepłą takie jak np. dostępność kominów wentylacyjnych, nośność konstrukcji, dostępność pomieszczeń;
istotny problem stanowi równieŜ fakt, iŜ w znacznej części budynków pojedyncze
lokale mieszkalne mają juŜ zmodernizowany układ zasilania, co przy organizacji
jednolitego zaopatrzenia w ciepło dla całego budynku stanowi znaczne utrudnienie;
własnościowe:
bardzo istotny problem stanowi struktura własności obiektów, która w wypadku złoŜoności moŜe skutkować brakiem moŜliwości podjęcia jednolitej decyzji odnośnie
kierunku modernizacji.
NałoŜony na gminę przez ustawę o samorządzie gminnym i Prawo energetyczne obowiązek organizacji i planowania zaopatrzenia w ciepło na swoim terenie determinuje konieczność podjęcia działań, których głównym celem w zakresie ogrzewań indywidualnych wykorzystujących węgiel powinna być redukcja „niskiej emisji”, czyli modernizacja sposobu
ogrzewania.
Podjęcie działań planistycznych i w konsekwencji inwestycyjnych przyniesie wymierne
efekty dla społeczności lokalnej, wśród których najistotniejsze to:
poprawa stanu środowiska (powietrza) odczuwalna w skali całej gminy (głównie
w rejonach obecnie skoncentrowanej „niskiej emisji”);
poprawa standardu Ŝycia mieszkańców;
ograniczenie uciąŜliwego transportu paliw stałych do odbiorców, jak i wywóz stałych
odpadów spalania, szczególnie w centralnej części obszarów zabudowanych;
stworzenie dodatkowego rynku pracy dla podmiotów branŜy budowlanej i instalacyjnej;
poprawa rentowności pracy systemów zaopatrzenia gminy w nośniki energii.
Istotnym argumentem w kwestii określenia priorytetów oraz kierunków działań organizacyjnych i inwestycyjnych gminy jest aktualny układ własności budynków, które naleŜy poddać działaniom modernizacyjnym w związku z ograniczeniem „niskiej emisji”. Gmina winna
w pierwszej kolejności podjąć działania związane z modernizacją obiektów komunalnych.
Wymagana dla osiągnięcia efektu końcowego, kompleksowość i kompletność działań
wskazuje na to, Ŝe organizacja procesu ograniczania „niskiej emisji” powinna odbywać się
stopniowo i powinna obejmować kolejne wybrane grupy obiektów.
114
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4.7.1 ZałoŜenia formalne realizacji programu ograniczenia „niskiej emisji”
Zakres rzeczowy projektów
Podstawowym warunkiem udziału w programie jest likwidacja istniejących kotłów węglowych i montaŜ nowoczesnych niskoemisyjnych źródeł ciepła. W przypadku technicznych
moŜliwości preferować naleŜy przyłączenie do systemu gazowego. W zakresie rozwiązań
poza systemowych niskoemisyjne źródło moŜe być zasilane gazem płynnym, olejem opałowym, paliwem stałym), jednak konstrukcja kotła w wypadku paliwa stałego winna uniemoŜliwiać spalanie odpadów komunalnych.
Dodatkowo w ramach realizacji ograniczenia „niskiej emisji” preferowane i akceptowane
winny być rozwiązania z wykorzystaniem OZE i inne czyste technologie pod warunkiem
wykazania efektu ekologicznego.
Finansowanie projektów
W celu stworzenia efektu zachęty dla realizacji zadań jw. konieczne jest utworzenie programu ich współfinansowania przez gminę.
Dofinansowanie winno objąć zarówno koszty montaŜu oraz zakupu ekologicznego źródła
ciepła w budynkach indywidualnych jak i wielorodzinnych. Dodatkowo dofinansowanie powinno obejmować koszty modernizacji wewnętrznej instalacji odbiorczej stanowiącej integralną cześć całej inwestycji.
Wielkość dofinansowania określi gmina w odrębnym dokumencie przy uwzględnieniu moŜliwości finansowych wynikających z posiadanego budŜetu i moŜliwości pozyskania środków zewnętrznych dla realizacji działań dla zdefiniowanej grupy uczestników programu.
W celu sprawnej realizacji programu moŜliwy jest wybór operatora w formule np. kontratingu energetycznego. Korzyści z wyboru takiej formuły to przede wszystkim zakontraktowanie odpowiedzialności za realizację programu i pozyskanie koordynatora działań merytorycznie przygotowanego do realizacji projektu. Alternatywę stanowi realizacji programu z
wykorzystaniem słuŜb gminy. Do głównych zadań operatora programu naleŜeć będzie
między innymi:
reprezentowanie gminy w trakcie realizacji programu w odniesieniu do uczestników,
instytucji finansujących,
wytypowanie na drodze wywiadu bezpośredniego i deklaracji pisemnych uczestników programu,
organizacja finansowa inwestycji,
pomoc w doborze rozwiązań dla poszczególnych zdeklarowanych uczestników programu,
wsparcie potencjalnych beneficjentów,
monitoring uzyskanych efektów,
rozliczenie rzeczowe i finansowe po kaŜdym etapie realizacji programu,
koordynacja realizacji finansowania programu, sprawozdawanie z efektów jego realizacji, przeprowadzanie ewentualnych kontroli uzyskanych efektów.
115
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4.7.2 Harmonogram rzeczowo-finansowy
Realizacja zadań dotyczących ograniczenia „niskiej emisji” zidentyfikowanych w poprzednich rozdziałach wymaga poniesienia przez mieszkańców/uŜytkowników znacznych nakładów finansowych, moŜliwych do sfinansowania przy wsparciu budŜetu gminy. Wskazana ilość koniecznych do modernizacji systemów zaopatrzenia w ciepło i związane z tym
koszty wskazują na konieczność rozłoŜenia tych działań w czasie.
W chwili obecnej, biorąc pod uwagę rozpoczętą juŜ nową perspektywę finansową UE na
lata 2014-2020, konieczne jest aby podejmowane działania w zakresie ochrony środowiska były ukierunkowane i zintensyfikowane w oparciu o dostępne dotacje i poŜyczki oferowane zarówno na szczeblu krajowym jak i regionalnym/lokalnym. W szczególności mowa tu o PO Infrastruktura i Środowisko oraz RPO woj. lubuskiego. Konieczność wykorzystania przy realizacji tego typu inwestycji dostępnych źródeł finansowych na lata 20142020 jest tym większa, Ŝe wg oczekiwań będzie to ostatnia tak duŜa pula środków dla Polski dostępna w ramach Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Zakres rzeczowy inwestycji w zakresie ograniczenia „niskiej emisji” poprzez zmianę sposobu zaopatrzenia w ciepło typowego dla gminy budynku mieszkaniowego róŜny jest
w zaleŜności od wybranej nowej technologii wytwarzania ciepła.
Dla inwestycji polegającej na wymianie ogrzewania piecowego na niskoemisyjne źródło
gazowe podłączone do systemu gazowniczego konieczne jest:
podłączenie budynku do systemu gazowniczego (przyłącze gazowe),
zamontowanie np. dwufunkcyjnych kotłów,
przeprowadzenie gruntownego remontu pionów wentylacyjnych i przystosowanie
ich do nowych warunków pracy,
wykonanie instalacji odbiorczej (wewnętrznej) c.o. i c.w.u. jeśli nie występuje i/lub
jest wymagana jej modernizacja.
Dla inwestycji polegającej na wymianie ogrzewania piecowego na niskoemisyjne źródło
indywidualne na gaz płynny, olej opałowy, paliwo stałe: węgiel lub biomasę konieczne jest:
zamontowanie nowych kotłów niskoemisyjnych,
przeprowadzenie gruntownego remontu pionów wentylacyjnych i przystosowanie
ich do nowych warunków pracy,
wykonanie instalacji odbiorczej (wewnętrznej) c.o. i c.w.u. jeśli nie występuje i/lub
jest wymagana jej modernizacja.
Przed wykonaniem jednego z powyŜej przedstawionych wariantów, wymagane jest potwierdzenie wielkości energetycznego zapotrzebowania ciepła budynku w celu określenia
jego dokładnego zapotrzebowania na moc cieplną (wykonanie audytu energetycznego
budynku). Audyt ten moŜe wykazać konieczność podjęcia takŜe działań termomodernizacyjnych, które powinny towarzyszyć wyborowi odpowiedniego sposobu ogrzewania.
116
energoekspert
EE
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Zakres rzeczowy ww. inwestycji, biorąc po uwagę uśrednione koszty modernizacji indywidualnych źródeł ciepła wraz z instalacją wewnętrzną (bez przyłącza gazowego) kształtuje
się na poziomie ok. 8-10 tys. PLN (wg BISTYP) oraz średnioroczną ilość zadeklarowaną
przez mieszkańców chęć realizacji tych inwestycji okazuje się Ŝe łącze roczne koszty
ograniczania „niskiej emisji” w gminie Świdnica kształtują się na poziomie ok. 400-500 tys.
PLN.
PowyŜej przedstawione zestawienie obrazuje jedynie szacunkowe koszty urządzeń i wykonawstwa. Przy wyborze rozwiązania dla konkretnego budynku (kwartału budynków) konieczne jest sporządzenie pełnej analizy techniczno-ekonomicznej zawierającej równieŜ
koszty związane z uŜytkowaniem konkretnego nośnika energii.
Tabela 4.3 Harmonogram rzeczowo-finansowy ograniczenia „niskiej emisji” [tys. PLN]
Wyszczególnienie/Rok
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Uruchomienie/rozliczenie
20
20
Programu
WdraŜanie Programu
420
420
420
420
420
420
Skumulowany efekt
ekologiczny [Mg CO2/rok]
* od roku 2030
135
270
405
540
675
2021 - 2030
810
4 000
1 960*
Na podstawie analizy dostępnych i planowanych w ramach nowej perspektywy UE źródeł
finansowania istnieje moŜliwość realizacji Programu jw. w oparciu o jego współfinansowanie ze środków innych niŜ budŜet gminy. Zakładając dostępność współfinansowania Programu ze środków UE poniŜej przedstawiono propozycje jego finansowania w wyszczególnieniem środków koniecznych do wygospodarowania z budŜetu gminy.
Tabela 4.4 Finansowanie ograniczenia „niskiej emisji” [tys. PLN]
Wyszczególnienie/Rok
Całkowity koszt
Programu, w tym:
Środki prywatne i budŜet gminy
Dotacja z funduszy i programów
pomocowych
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021 2030
440
420
420
420
420
440
4 000
66
63
63
63
63
66
600
374
357
357
357
357
374
3 400
Szukanie przez gminę sposobu na współfinansowanie realizacji Programu z preferencyjnych źródeł zewnętrznych pozwoli na przyspieszenie ilości modernizowanych w skali roku
źródeł ciepła, a co za tym idzie przyspieszenia poprawy jakości powietrza na terenie gminy.
Szczegółowe załoŜenia Programu wraz z kosztami jego realizacji winny być przedmiotem
odrębnego opracowania.
117
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4.7.3 Wstępna analiza ekonomiczna realizacji ograniczenia „niskiej emisji”
Wstępna analiza ekonomiczna ma na celu dokonanie oceny wkładu inwestycji w polepszenie warunków ekologicznych i jakości Ŝycia mieszkańców.
Wg danych przedstawionych we wcześniejszych rozdziałach uzyskanie efektu ekologicznego w postaci ograniczenia zanieczyszczeń powietrza w perspektywie roku 2030 o ok. 910% rocznie wymusza zainwestowania ok. 6,5 mln PLN.
Z takiego uproszczonego podejścia wynika bezpośrednio, Ŝe koszt likwidacji 1 Mg CO2,
zakładając 20 letni okres eksploatacji inwestycji, kosztuje średnio rzecz biorąc ok. 160
PLN.
Dla tak małych inwestycji jakimi są wymiany indywidualnych źródeł ciepła poniŜej przeprowadzono takŜe ekonomiczną analizę jakościową.
PoniŜej w tabelach przedstawiono korzyści społeczne i ekologiczne w ujęciu opisowym.
Tabela 4.5 Korzyści wynikające z realizacji programu ograniczenia „niskiej emisji”
Korzyści wynikające z realizacji
Opis
programu
Efekty społeczne
Poprawa jakości Ŝycia
mieszkańców
Poprawa jakości środowiska wpływa bezpośrednio na wzrost jakości Ŝycia mieszkańców w szczególności na stan ich zdrowia.
Poprawa ekologicznego wizerunku
gminy
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń prowadzi do wzrostu atrakcyjności ekologicznej regionu w kontekście turystycznym.
Ograniczenie emisji szkodliwych
substancji do atmosfery
Poprawa jakości środowiska
Efekty ekologiczne
Realizacja inwestycji spowoduje ograniczenie rocznej emisji szkodliwych substancji do atmosfery w perspektywie roku 2030 o:
SO2 o 13 Mg/rok,
NOx o 3 Mg/rok,
CO o 96 Mg/rok,
pyłu o 3 Mg/rok
CO2 o 1,9 tys. Mg/rok.
Wraz ze zmianą źródła zaopatrywania budynku w ciepło na proekologiczne zmniejsza się udział emitowanych do atmosfer szkodliwych
substancji, co bezpośrednio wpływa na poprawę jakości środowiska.
118
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4.8 Wskazanie źródeł i moŜliwości finansowania (optymalizacja finansowa)
W chwili obecnej w Polsce dostępne są następujące moŜliwości pozyskania środków finansowych na realizację zarówno działań inwestycyjnych, jak i badawczo - projektowych
w dziedzinie energetyki:
środki przedsiębiorstw energetycznych,
środki własne inwestorów indywidualnych (mieszkańcy i samorządy terytorialne),
środki partnerów prywatnych, angaŜowanych w realizacje zadań w oparciu o formułę partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP),
środki pomocowe krajowe i zagraniczne fundusze, które dostępne są w formie preferencyjnych kredytów i dotacji.
Od 1 stycznia 2010 r., zgodnie ze zmianami ustawy o finansach publicznych, zostały zlikwidowane powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska, a środkami na nich zgromadzonymi dysponują starostowie, wójtowie i prezydenci miast. Niemniej jednak nowelizacja ustawy POŚ, stworzyła moŜliwość udzielania dotacji przez gminy na budowę przydomowych oczyszczalni ścieków, termomodernizację budynków, zakup kotłów ekologicznych, załoŜenie kolektorów słonecznych czy instalację pomp ciepła przez jej mieszkańców, wspólnoty mieszkaniowe oraz przedsiębiorców.
W ostatnim czasie otworzyła się równieŜ moŜliwość finansowania programów i projektów,
które naleŜą do tzw. „zielonych inwestycji”, ze środków pochodzących ze sprzedaŜy przyznanych Polsce jednostek emisji CO2.
Zgodnie z deklaracją zawartą w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania
emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2009 r., nr 130, poz. 1070
z późn. zm.) Rada Ministrów przyjęła Rozporządzenie w sprawie rodzajów programów
i projektów przeznaczonych do realizacji w ramach Krajowego systemu zielonych inwestycji. Zgodnie z ww. rozporządzeniem środki mogą być przeznaczone na:
poprawę efektywności energetycznej w róŜnych dziedzinach gospodarki, w tym
m.in.:
• budowę lub przebudowę systemów ciepłowniczych w celu usprawnienia gospodarki energetycznej oraz rozwój systemów ciepłowniczych poprzez podłączanie nowych odbiorców;
• termomodernizację, budowę i przebudowę lub zakup urządzeń energetycznych stanowiących wyposaŜenie budynku;
• przebudowę przesyłowych i dystrybucyjnych sieci elektroenergetycznych;
• przebudowę instalacji wykorzystywanych do wytwarzania energii elektrycznej
i ciepła lub chłodu w kogeneracji;
poprawę efektywności wykorzystania węgla, w tym związanej z czystymi technologiami węglowymi, w tym m.in.:
• budowę lub przebudowę instalacji spalania w celu wdroŜenia najlepszych
dostępnych technik;
119
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
•
budowę lub modernizację instalacji ochrony powietrza w instalacjach spalania;
• budowę lub przebudowę instalacji kogeneracyjnych w celu zwiększenia
sprawności wytwarzania;
zmiany stosowanego paliwa na paliwo niskoemisyjne;
unikanie lub redukcję emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu;
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, w tym:
• budowę lub modernizację elektrociepłowni lub ciepłowni opalanych biomasą;
• budowę lub przebudowę elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych lub
przesyłowych w celu umoŜliwienia przyłączenia do nich odnawialnych źródeł
energii;
• budowę lub przebudowę instalacji kolektorów słonecznych lub ogniw fotowoltaicznych w celu zwiększenia ich wydajności;
• budowę lub modernizację elektrowni wodnych i wiatrowych;
• budowę lub modernizację elektrociepłowni lub ciepłowni wykorzystujących
energię geotermalną.
unikanie lub redukcję emisji metanu poprzez jego odzyskiwanie i wykorzystywanie
w przemyśle wydobywczym, gospodarce odpadami i ściekami oraz w gospodarce
rolnej, a takŜe wykorzystywanie go do produkcji energii;
działania związane z sekwestracją gazów cieplarnianych;
innych działaniach zmierzających do ograniczania lub unikania krajowej emisji gazów cieplarnianych lub pochłaniania dwutlenku węgla oraz adaptacji do zmian klimatu;
prowadzeniu prac badawczo - rozwojowych w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz zaawansowanych i innowacyjnych technologii przyjaznych
środowisku;
działalności edukacyjnej.
Zgodnie z pakietem klimatyczno-energetycznym do 2020 r. emisja gazów cieplarnianych
powinna się zmniejszyć o 20%. Programy i projekty, do których odnosi się rozporządzenie,
mają doprowadzić do zrealizowania przez Polskę części zobowiązań związanych z pakietem.
PoniŜej zamieszczono informacje ogólne odnośnie Funduszy Europejskich na lata 20142020.
Fundusze Europejskie 2014-2020
Polska z budŜetu polityki spójności ma otrzymać w latach 2014-2020 82,5 mld euro, na
które składa się:
76,9 mld euro dostępnych w programach operacyjnych, w tym zawarte 252 mln na
wsparcie bezrobotnej i nie uczącej się młodzieŜy,
700 mln euro dostępnych w programach Europejskiej Współpracy Terytorialnej,
120
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
4,1 mld euro na projekty infrastrukturalne o znaczeniu europejskim w obszarze
transportu, energetyki i technologii innowacyjnych w ramach instrumentu „Łącząc
Europę”
473 mln euro z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) na programy, które zapewnią Ŝywność dla osób najbardziej potrzebujących
oraz odzieŜ i inne podstawowe artykuły osobom bezdomnym oraz dzieciom w trudnej sytuacji materialnej,
ok. 287 mln z zarządzanej przez KE, ogólnej puli przeznaczonej na pomoc techniczną,
ok 71 mln euro na działania innowacyjne związane z rozwojem obszarów miejskich.
Środki te będzie moŜna zainwestować m.in. w badania naukowe i ich komercjalizację, kluczowe połączenia drogowe (autostrady, drogi ekspresowe), rozwój przedsiębiorczości,
zieloną energię, transport przyjazny środowisku (kolej, transport publiczny), cyfryzację kraju (szerokopasmowy dostęp do Internetu, e-usługi administracji), włączenie społeczne
i aktywizację zawodową.
23 maja 2014 roku Komisja Europejska zatwierdzała Umowę Partnerstwa, umowa ta jest
najwaŜniejszym dokumentem określającym strategię inwestowania nowej puli środków
europejskich w Polsce. Ponad to nasz kraj jest jednym z pierwszych krajów w Unii Europejskiej, który zakończył negocjacje Umowy Partnerstwa.
Umowa Partnerstwa zawiera m.in.:
najwaŜniejsze zasady inwestowania funduszy unijnych,
powiązania pomiędzy funduszami a dokumentami strategicznymi,
podział funduszy na poszczególne dziedziny,
układ programów operacyjnych,
podział odpowiedzialności za zarządzanie pieniędzmi europejskimi pomiędzy
szczebel regionalny i centralny.
Zgodnie z ww. dokumentem fundusze będą inwestowane w obszary, które w największym
stopniu przyczyniają się do rozwoju Polski, wśród nich:
zwiększenie konkurencyjności gospodarki,
polepszanie spójności społecznej i terytorialnej kraju,
zwiększanie sprawności i efektywności państwa.
NajwaŜniejszym polskim aktem prawnym zapewniającym ramy prawne po stronie polskiej
dla realizacji zapisów Umowy Partnerstwa jest ustawa o zasadach realizacji programów
w zakresie polityki spójności finansowych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tzw.
Ustawa wdroŜeniowa). Ustawa ta została 11 lipca 2014 roku uchwalona przez Sejm RP,
natomiast 13 września weszła w Ŝycie.
Zgodnie z powyŜszym opracowano „ZałoŜenia Regionalnego Programu Operacyjnego –
Lubuskie 2020”, które 9 kwietnia 2013 r. zostały przyjęte przez Zarząd Województwa Lu-
121
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
buskiego. Następnie rozpoczęto prace nad Projektem Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, który po uchwaleniu został 10 kwietnia 2014 oficjalnie przekazany
do Komisji Europejskiej.
Projekt będzie realizował cele województwa lubuskiego określone w zaktualizowanej 19
listopada 2012 r. Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020, zgodnie z kluczowymi
kierunkami rozwoju regionu, poprzez wdraŜanie projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.
W ZałoŜeniach zdefiniowano 11 celów tematycznych:
1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji oraz jego priorytety inwestycyjne.
2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnokomunikacyjnych.
3. Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa
i akwakultury.
4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach.
5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania
ryzykiem.
6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów.
7. Promowanie zrównowaŜonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości
w działaniu najwaŜniejszych infrastruktur sieciowych.
8. Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników (oprócz działań systemowych).
9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem.
10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe Ŝycie.
11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej.
Fundamentalnym obszarem wsparcia działań związanych z szeroko pojmowaną energetyką jest przejście na gospodarkę niskoemisyjną dzięki wykorzystaniu odnawialnych źródeł
energii oraz wzrost efektywności energetycznej – cel tematyczny 4.
Interwencje w ramach celu tematycznego 4 skupiają się na celu szczegółowym, którym
jest zmniejszenie emisyjności gospodarki, a jego realizacja będzie następować poprzez
następujące cele priorytetowe:
Ograniczanie emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez poprawę efektywności
energetycznej w sektorze MŚP oraz istniejących obiektach uŜyteczności publicznej
i mieszkaniowych,
Zmniejszenie emisji generowanych przez transport w aglomeracjach miejskich,
Zwiększenie poziomu produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz kogeneracji,
w tym ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery związanej z wytwarzaniem
i wykorzystaniem energii cieplnej i elektrycznej.
122
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
PowyŜsze działania pozwolą na dywersyfikację źródeł oraz kierunków dostaw energii,
zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery oraz zwiększenie bezpieczeństwa
energetycznego całego regionu. Nowoczesne procesy w gospodarce, optymalizują-ce zuŜycie energii, pozwolą na redukcję niskosprawnych i wysoko emisyjnych systemów wytwarzania energii oraz zmniejszenie strat na przesyle. Dodatkowo pozwolą na wykorzystanie
własnych źródeł, w tym OZE, pozwalających na częściowe uniezaleŜnienie się od dostaw
zewnętrznych, zwiększając tym samym pewność bezpieczeństwo i ciągłość zasilania.
Partnerstwo Publiczno-Prywatne
Dodatkową ścieŜką realizacji inwestycji w wypadku braku kompletnego finansowania
środkami własnymi jest partnerstwo publiczno-prywatne (PPP), utworzone z inicjatywy
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (obecnie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju). PPP
to forma współpracy pomiędzy organami publicznymi a sektorem prywatnym. Istotą tej
relacji są obustronne korzyści, dopasowane do stopnia realizowanych przez nie za-dań.
PPP umoŜliwia zarówno zwiększenie efektywności usług publicznych jak i zaoszczędzenie
części środków publicznych, które moŜna przeznaczyć na inne cele publiczne. Inwestorom
prywatnym PPP daje gwarancję przepływów pienięŜnych ze źródeł publicznych, co w czasie kryzysu moŜe mieć dla nich wielkie znaczenie. Partnerstwo Publiczno-Prywatne polega
na tym, iŜ partner prywatny zobowiązuje się do realizacji danego działania/zadania/przedsięwzięcia, za co otrzymuje wynagrodzenie od partnera publicznego.
MoŜe zostać równieŜ wynagrodzony w postaci korzyści, jakie moŜe czerpać z realizowanej
przez siebie inwestycji np. pobierając opłaty.
Korzyści wynikające z PPP:
moŜliwość realizacji wszelakich inwestycji, bez posiadania środków finansowania
przez sektor publiczny,
moŜliwość zdefiniowania całkowitych kosztów projektu przed rozpoczęciem inwestycji,
ryzyko finansowe ponosi jedynie partner prywatny,
akceleracja realizacji planów inwestycyjnych, dzięki doświadczeniu partnera prywatnego,
wyŜszy standard usług,
optymalizacja kosztów, oszczędność,
zapewnienie finansowania (kapitału) inwestycji,
finansowanie inwestycji bez obciąŜania limitu zobowiązań,
większa kontrola i szansa negocjacji wszystkich aspektów koncesji,
uregulowanie ustawowe np. brak protestów i odwołań.
123
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
5. Analiza moŜliwości wykorzystania odnawialnych źródeł
energii oraz lokalnych zasobów energii
5.1 Regulacje prawne w dziedzinie odnawialnych źródeł energii
Regulacje prawne zostały ujęte z w Załączniku nr 7 do opracowania.
5.2 Finansowanie przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł
energii
Rozwój projektów związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii napotyka na
problemy finansowe. Są to problemy związane z wysokimi nakładami inwestycyjnymi na
technologie wykorzystujące odnawialne źródła energii przy stosunkowo niskich nakładach
eksploatacyjnych. Taki układ kosztów przy obecnym poziomie cen paliw kopalnych jest
przyczyną długich okresów zwrotów poniesionych nakładów.
PoniŜej przedstawiono obecnie działające w kraju instytucje finansowe wspierające odnawialne źródła energii:
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Podstawą do przyjmowania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie są programy priorytetowe, które określają zasady udzielania wsparcia oraz kryteria wyboru przedsięwzięć.
W większości programów obowiązuje konkursowa formuła oceny złoŜonych projektów.
Lista priorytetowych programów na 2014 r. (załącznik nr 1 do Uchwały Rady Nadzorczej nr
NFOŚiGW 51/13 z dnia 21 maja 2013 r.) dotycząca odnawialnych źródeł energii przedstawia się następująco:
Program 3. Ochrona Środowiska
3.3. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii
Część 1)
Bocian – Rozproszone, odnawialne źródła energii
Program dla przedsięwzięć dla odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokoCzęść 2)
sprawnej Kogeneracji
Dopłaty na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na
Część 3)
zakup i montaŜ kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych
Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaŜ mikroinCzęść 4)
stalacji odnawialnych źródeł energii
3.4. System zielonych inwestycji (GIS – Green Investment Scheme)
Część 2)
Biogazownie rolnicze
Część 3)
Elektrociepłownie i ciepłownie na biomasę
Budowa, rozbudowa i przebudowa sieci elektroenergetycznych w celu umoŜliCzęść 4)
wienia przyłączenia źródeł wytwórczych energetyki wiatrowej (OZE)
124
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Stanowią źródło finansowania ochrony środowiska na poziomie regionalnym. Dla gminy
Świdnica jest to WFOŚiGW w Zielonej Górze.
Lista przedsięwzięć priorytetowych planowanych do dofinansowania ze środków
WFOŚIGW w Zielonej Górze na 2014 r. (zatwierdzona uchwałą Rady Nadzorczej w Zielonej Górze nr 000/09/13 z dnia 5 kwietnia 2013 r.) dotycząca odnawialnych i alternatywnych źródeł energii przedstawia się następująco:
Priorytet III. Ochrona powietrza
1. Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii.
2. Stosowanie mniej uciąŜliwych dla środowiska paliw, w tym wykorzystywanie odpadów energetycznych (metan, ciepło odpadowe, odpady organiczne).
Bank Ochrony Środowiska
Oferuje preferencyjne kredyty na przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska, w tym
na odnawialne źródła energii.
NiezaleŜnie od środków na rozwój energetyki odnawialnej dostępnych w kraju, istnieją
moŜliwości wykorzystania pomocy zagranicznej w tym zakresie. Oprócz Banku Światowego i znanych europejskich banków finansujących wielkie projekty energetyki odnawialnej,
duŜe znaczenie w zakresie finansowania takich projektów w Polsce będą miały celowe
programy Komisji Europejskiej w nowej perspektywie finansowej na lata 2014 - 2020, takie
jak:
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez
rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska,
zdrowia, zachowaniu toŜsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej.
Rada Europejska podjęła kluczowe decyzje w sprawie budŜetu unijnego na lata 20142020. Na realizację polityki spójności Polska otrzyma 82,5 mld euro, w tym 76,9 mld euro
dostępnych w programach operacyjnych. Środki te będzie moŜna zainwestować m.in.
w badania naukowe i ich komercjalizację, kluczowe połączenia drogowe (autostrady, drogi
ekspresowe), rozwój przedsiębiorczości, zieloną energię, transport przyjazny środowisku
(kolej, transport publiczny), cyfryzację kraju (szerokopasmowy dostęp do Internetu, eusługi administracji), włączenie społeczne i aktywizację zawodową.
Komisja Europejska 23 maja 2014 r. zatwierdziła Umowę Partnerstwa, najwaŜniejszy dokument określający strategię inwestowania Funduszy Europejskich w nowej perspektywie.
W chwili obecnej trwają negocjuje krajowych programów operacyjnych finansowanych ze
środków polityki spójności.
Regionalne Programy Operacyjne 2014-2020
Aktualnie trwają negocjacje z Komisją Europejską dotyczące kształtu programów regionalnych. W latach 2014-2020 samorządy województw, które odpowiedzialne są za przygotowanie programów regionalnych, będą zarządzać około 40% funduszy polityki spójności
(31,3 mld euro) poprzez 16 regionalnych programów operacyjnych. Programy te będą
125
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
dwufunduszowe, tj. finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. To nowość w porównaniu z perspektywą
2007-2013.
Gmina Świdnica wpisuje się w Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020, na który
przekazano około 907 mln euro. Dotychczas został opracowany projekt nowego Regionalnego Programu Operacyjnego. Wersja 5.1 ww. projektu, przekazana do KE, zakłada następujące, planowane do dofinansowania, przedsięwzięcia priorytetowe w dziedzinie odnawialnych źródeł energii:
OŚ Priorytetowa 3. Gospodarka niskoemisyjna
Cel główny: przejście na gospodarkę niskoemisyjną poprzez wykorzystanie odnawialnych
źródeł energii i wzrost efektywności energetycznej
Priorytet Inwestycyjny
PI 4.1
PI 4.3
PI 4.5
PI 4.7
Cel szczegółowy OP 3
Zwiększenie udziału produkcji energii z OZE na terenie województwa lubuskiego.
Racjonalizacja zuŜycia energii w sektorze publicznym i mieszkaniowym.
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery.
Rozwój energetyki rozproszonej opartej na skojarzonym wytwarzaniu ciepła
i energii elektrycznej.
W wielu przypadkach fundusze i programy jw. umoŜliwiają pozyskanie dotacji na przygotowanie projektów inwestycyjnych i na budowę instalacji.
Uzupełnieniem funduszy międzynarodowych w finansowaniu rozwoju energetyki odnawialnej mogą być równieŜ fundusze moŜliwe do pozyskania w ramach współpracy bilateralnej z państwami zachodnimi.
5.3 Analiza potencjału energetycznego energii odnawialnej na obszarze gminy Świdnica
5.3.1 Biomasa
Do celów energetycznych najczęściej stosowane są następujące postacie biomasy:
drewno odpadowe w leśnictwie i przemyśle drzewnym oraz odpadowe opakowania
drewniane;
słoma zboŜowa, z roślin oleistych lub roślin strączkowych oraz siano;
odpady organiczne - gnojownicę, osady ściekowe w przemyśle celulozowo - papierniczym, makulaturę, odpady organiczne z cukrowni, roszarni lnu, gorzelni, browarów;
biopaliwa płynne do celów transportowych (np. oleje roślinne, biodiesel, bioetanol
z gorzelni i agrorafinerii);
uprawy energetyczne – rośliny uprawiane w celach energetycznych;
zieleń miejska;
oraz biogaz pozyskiwany z gnojownicy, osadów ściekowych i wysypisk komunalnych.
126
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Biomasa ze względu na swoje parametry energetyczne 14/1/0,01 (wartość opałowa w MJ
na kg / procentowa zawartość popiołu / procentowa zawartość siarki) jest coraz szerzej
uŜywana do uszlachetniania węgla poprzez zastosowanie technologii współspalania węgla
i biomasy (co-firing). Proces ten jest coraz bardziej popularny na świecie ze względu na
wprowadzanie w wielu krajach (głównie wysokorozwiniętych) ostrzejszych norm na emisję
gazów odlotowych ze źródeł ciepła, a zwłaszcza wobec emisji związków siarki. Jedną
z moŜliwości jest mieszanie węgla z granulatem z biomasy, co znacznie obniŜa stęŜenie
siarki zarówno w paliwie, jak i w spalinach i moŜe powodować zmianę kierunku inwestowania - nie w kosztowne urządzenia do odsiarczania spalin, a w granulację biomasy.
Spalanie drewna na potrzeby ogrzewania budynków jednorodzinnych winno odbywać się
w przystosowanych do wykorzystania tego paliwa jednostkach kotłowych. Na rynku krajowym istnieje duŜa róŜnorodność urządzeń tego typu, mogących znaleźć zastosowanie
w kotłowniach domowych (kotły o mocach do 30 kW i cały szereg innych produkowanych
w mniejszych i większych zakładach produkcyjnych w kraju i za granicą).
PoniŜej przedstawiono potencjalne moŜliwości pozyskania na obszarze gminy Świdnica
energii cieplnej z poszczególnych rodzajów biomasy.
Drewno i odpady drzewne
Grunty leśne w gminie Świdnica zajmują powierzchnię ~10 249 ha, co stanowi ok. 64%
ogólnej powierzchni gminy. W zarządzie Lasów Państwowych (Nadleśnictwo Zielona Góra, Nadleśnictwo Krzystkowice) znajduje się ok. 10 100 ha lasów. Drewno pozyskane
z terenu lasów stanowi główne źródło surowca drzewnego dla przemysłu, dodatkowo występuje zapotrzebowanie na drewno opałowe dla gospodarstw domowych. JednakŜe moŜliwe jest pozyskiwanie drewna odpadowego, które mogłoby zostać wykorzystane do celów
energetycznych. W celu oszacowania potencjalnej wartości produkcji energii cieplnej
z odpadów drzewnych, przyjęto:
7558 Mg/rok - orientacyjna wielkość zasobów drewna odpadowego (dane z Nadleśnictw);
14 MJ/kg – wartość opałowa drewna;
80% - średnia sprawność przetwarzania energii chemicznej drewna na energię
cieplną.
Otrzymane wyniki:
84,65 TJ – roczna produkcja energii cieplnej;
14,7 MW – wartość szczytowego zapotrzebowania mocy cieplnej w sezonie grzewczym.
Słoma
Ze względu na aspekty energetyczne najcenniejsza jest słoma Ŝytnia, pszenna, rzepakowa, gryczana oraz osadki kukurydzy. Analizując moŜliwości zastosowania słomy w procesie produkcji ciepła naleŜy stwierdzić, Ŝe z uwagi na większe od drewna koszty i skomplikowanie produkcji ciepła, słoma częściej stosowana będzie w rozwiązaniach o większym
zapotrzebowaniu mocy cieplnej (kompleksy budynków, instytucje itp.).
127
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Celem oszacowania potencjalnych zasobów słomy na obszarze gminy, przyjęto następujące załoŜenia:
1500 ha - powierzchnia gruntów ornych wykorzystywana na zasiew zbóŜ;
20 q/ha - przeciętny uzysk słomy;
30% - udział słomy przeznaczonej do energetycznego wykorzystania;
14 MJ/kg - wartość opałowa słomy;
80% - średnioroczna sprawność przetwarzania energii chemicznej słomy na energię cieplną.
Po uwzględnieniu powyŜszych załoŜeń otrzymamy następujące wyniki:
3000 Mg - łączne zasoby słomy w gminie;
900 Mg – moŜliwa ilość słomy przeznaczonej do produkcji energii cieplnej;
10,08 TJ/rok - wielkość rocznej produkcji energii cieplnej;
1,75 MW - wielkość moŜliwego do pokrycia szczytowego zapotrzebowania mocy
cieplnej.
Plantacje energetyczne
W grupie energetycznych upraw biomasy drzewnej wykorzystuje się szybko wzrastające
krzewy z rotacją 3-4 letnich cyklów wyrębu, gęsto sadzonych, z odpowiednim nawadnianiem i nawoŜeniem gleby. Najpopularniejszymi roślinami, które moŜna uprawiać na potrzeby produkcji biomasy są: wierzba wiciowa (Salix viminalis), ślazowiec pensylwański lub
inaczej malwa pensylwańska (Sida hermaphrodita), topinambur czyli słonecznik bulwiasty
(Helianthus tuberosus), róŜa wielokwiatowa znana teŜ jako róŜa bezkolcowa (Rosa multiflora), rdest sachaliński (Polygonum sachalinense) oraz trawy wieloletnie, jak np: miskant
olbrzymi czyli trawa słoniowa (Miscanthus sinensis gigantea), miskant cukrowy (Miscanthus sacchariflorus), spartina preriowa (Spartina pectinata) czy palczatka Gerarda (Andropogon gerardi).
Tego rodzaju rośliny są sadzone bardzo gęsto (np. 8.000 sadzonek drzew na hektar,
z odstępem między rzędami 2 m i odległością pomiędzy sadzonkami 0,5 m) przy zachowaniu dostępu dla maszyn. Uprawiane w ten sposób drzewa są ścinane po kilku latach
(2 do 5) i uzyskuje się znaczną ilość biomasy. Korzenie sadzonek pozostają nietknięte,
a następnej wiosny po ścięciu na kaŜdym pniu pokazują się nowe pędy. Ponownie, po 2-3
latach, sadzonki ścina się, uzyskując biomasę dwu- lub nawet trzykrotnie większą niŜ po
pierwszym ścięciu. Proces ten jest powtarzany 3 do 5 razy - w zaleŜności od gatunku, aŜ
do momentu, gdy konieczne okaŜe się zasadzenie nowych drzew. Gatunek sadzonki musi
być wybrany w zaleŜności od warunków klimatycznych, dostępności wody i rodzaju gleby.
W celu oszacowania potencjalnych zasobów energii z upraw energetycznych na obszarze
gminy Świdnica, przyjęto następujące załoŜenia:
1000 ha - powierzchnia przeznaczona pod plantacje w gminie (nieuŜytki, łąki i pastwiska);
10 t/ha - przeciętny roczny przyrost suchej masy;
3 lata - cykl zbioru z danego terenu;
16 MJ/kg - wartość opałowa;
128
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
80% - średnioroczna sprawność przetwarzania energii chemicznej na energię
cieplną.
Po uwzględnieniu powyŜszych załoŜeń otrzymamy następujące wyniki:
42,7 TJ/rok - wielkość rocznej produkcji energii cieplnej;
7,4 MW – wielkość moŜliwego do pokrycia szczytowego zapotrzebowania mocy
cieplnej.
Plantacja drzewna nie ma duŜych wymagań glebowych i moŜe być interesującym sposobem zagospodarowania nadmiarów małoŜyznych terenów rolnych lub terenów przeznaczonych do rekultywacji.
Biomasa pochodząca z plantacji energetycznych moŜe być przeznaczona do produkcji
energii elektrycznej, cieplnej oraz do wytwarzania paliw ciekłych i gazowych.
Zieleń miejska (zieleń urządzona)
Interesującym kierunkiem mogłoby być energetyczne zagospodarowanie biomasy pozyskiwanej w trakcie rutynowej pielęgnacji obszarów zieleni miejskiej (parki, skwery, aleje, itp.)
Szacuje się przy załoŜeniach:
ok. 7 ha – łączna powierzchnia zieleni urządzonej w gminie, z której potencjalnie
mogłaby być pozyskiwana biomasa;
10-20 m3/ha/a – wskaźnik uzysku biomasy;
8 MJ/kg – wartość opałowa;
80% - sprawność przetwarzania energii;
Ŝe potencjał energetyczny tego rodzaju biomasy w gminie wynosi:
0,28 TJ – wielkość rocznej produkcji energii cieplnej;
0,05 MW – wielkość moŜliwego do pokrycia szczytowego zapotrzebowania mocy
cieplnej.
Z powyŜszych szacunkowych obliczeń wynika, Ŝe potencjał energetyczny gminy Świdnica
w zakresie wykorzystania biomasy wynosi łącznie:
137,7 TJ/rok − potencjalna wielkość rocznej produkcji energii cieplnej,
23,9 MW − potencjalna wielkość mocy cieplnej.
Zgodnie z posiadanymi informacjami na terenie gminy biomasa wykorzystywana jest
w następujących obiektach:
dwór w Letnicy –ogrzewanie za pomocą kominka z płaszczem wodnym;
sala wiejska w miejscowości Radomia – budynek ogrzewany jest z wykorzystaniem
kominka na drewno;
kotłownie lokalne naleŜące do Nadleśnictwa Zielona Góra – trzy kotły o łącznej mocy 28,5 kW, w których spalane jest drewno; kotły wykorzystywane są na potrzeby
c.o. i c.w.u.;
kotłownia lokalna naleŜąca do Nadleśnictwa Krzystkowice – jeden kocioł opalany
drewnem o mocy 32 kW, wyprodukowana energia cieplna jest wykorzystywana na
potrzeby ogrzewania i przygotowania c.w.u.
129
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
W pozostałym zakresie biomasa wykorzystywana jest głównie w budownictwie jednorodzinnym, jako paliwo do ogrzewania budynków. W wielu przypadkach biomasa - drewno
stanowi równieŜ paliwo dodatkowe, spalane w kotłach węglowych.
Wykorzystanie biomasy na terenie gminy powinno się stopniowo zwiększać. Planowane
są następujące inwestycje związane z wykorzystaniem biomasy:
W miejscowości Łochowo, znajdującej się na obszarze gminy, planowana jest inwestycja polegająca na budowie zakładu przerobu biomasy (peleciarni).
W zakładzie planuje się wytwarzanie biomasy w postaci peletu, z dostarczonej słomy oraz siana. Wstępnie rozdrobniona i wysuszona słoma wykorzystywana jest
takŜe jako paliwo do kotła o mocy 1,7 MW, produkującego ciepło do procesu dosuszania biomasy – zapotrzebowanie na paliwo (biomasę) do kotła wyniesie ok. 400
Mg/rok.
W miejscowości Buchałów planowana jest modernizacja istniejącej kotłowni, na kotłownię ekologiczną opalaną zrębkami drzewnymi. Zmodernizowana kotłownia ma
produkować ciepło o mocy 5 MW oraz energię elektryczną o mocy 1 MW. Kotłownia
jest zlokalizowana w sąsiedztwie tartaku, skąd będzie pozyskiwane paliwo do zasilania źródła - zrębki drewna i pozostałości z produkcji tartacznej. Biomasa będzie
poddawana zgazowaniu w gazogeneratorze, a powstający gaz będzie spalany w
dalszej części urządzenia. Powstające spaliny mają w kotle odzyskowym oddawać
ciepło parze wodnej, która następnie będzie skierowana na turbinę energetyczną.
Energia cieplna pozostała z procesu wytwarzania energii elektrycznej ma być
sprzedawana do tartaku, w celu zuŜycia w procesie suszenia drewna i produkcji paliwa ekologicznego – peletu. Natomiast energia elektryczna będzie sprzedawana do
sieci.
Kolejna ekologiczna kotłownia ma powstać w miejscowości Letnica. Będzie to kotłownia na zrębki drewniane, o mocy cieplnej wynoszącej 2 MWt i elektrycznej
1 MWe. W planowanej kotłowni ma takŜe zachodzić proces zgazowania drewna,
w gazogeneratorze przy temperaturze 1000°C. Powstaj ący gaz palny będzie spalany w silniku gazowym, produkującym ciepło oraz energię elektryczną. Wyprodukowana energia elektryczna będzie sprzedawana do sieci, natomiast energia cieplna
częściowo będzie wykorzystywana w procesie produkcji gazu, a jej pozostała część
będzie sprzedawana w postaci ciepła i chłodu do Zakładu Superchamp w Letnicy.
Dla powyŜszych przedsięwzięć zostały juŜ wydane decyzje środowiskowe.
5.3.2 Biogaz
Definicja „biogazu” została określona w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 18
października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu
energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej
w odnawialnym źródle energii (Dz. U. 2012, poz. 1229).
130
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Biogaz – „gaz pozyskiwany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów
zwierzęcych lub roślinnych, oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów”.
Popularnymi surowcami do produkcji biogazu mogą być przede wszystkim:
odpady organiczne,
osady z oczyszczalni ścieków,
odchody zwierzęce (tzw. gnojowica),
zboŜa, nasiona roślin oleistych, itp.
Typowymi końcowymi zastosowaniami biogazu mogą być:
spalanie w kotłach grzewczych,
spalanie w silnikach agregatów prądotwórczych,
podłączenie do sieci gazu ziemnego,
zasilanie silników pojazdów trakcyjnych.
Ponadto pewne nadzieje wiązane są z wykorzystaniem biogazu w ogniwach paliwowych.
Najczęściej biogaz jest spalany w silnikach gazowych agregatów prądotwórczych. Z powodzeniem moŜe być wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej i ciepła w układach kogeneracyjnych. Wytwarzane ciepło moŜe być wykorzystane na potrzeby własne do
ogrzewania budynku biogazowni, do podgrzewania zamkniętych komór fermentacji oraz
suszenia substratu. Ponadto ciepło moŜe być rozprowadzane poprzez sieci ciepłownicze
do budynków mieszkalnych i obiektów uŜyteczności publicznej. Z uwagi na szerokie moŜliwości pozyskiwania biogazu na obszarach wiejskich ciepło moŜe być wykorzystane równieŜ do ogrzewania obiektów gospodarskich jak: stajnie, obory, kurniki i szklarnie.
Biogazownie rolnicze
Wytwarzanie biogazu moŜe być traktowane zarówno jako proces pozyskania paliwa gazowego, jak i proces utylizacji róŜnego rodzaju odpadów organicznych. Jednym
z surowców do wytwarzania biogazu jest obornik uzyskiwany z hodowli zwierząt. Często
dla zwiększenia wydajności instalacji obornik mieszany jest z biomasą roślinną, zwierzęcą
oraz innymi odpadami organicznymi.
W gospodarstwach hodowlanych powstają znaczne ilości odpadów, które mogą być wykorzystane do produkcji biogazu. Szacuje się, Ŝe z 1 m3 płynnych odchodów moŜna uzyskać
średnio 20 m3 biogazu, a z 1 m3 obornika – 30 m3 biogazu, o wartości energetycznej ok.
23 MJ/m3. Potencjał produkcji biogazu z odpadów zwierzęcych – gnojowicy szacuje się na
około 40 mln m3/rok.
Na terenie gminy Świdnica, w miejscowości Koźla, planowana jest budowa biogazowni
rolniczej o mocy 1,063 MWel. Biogazownia ma powstać na terenie zakładu produkcji pieczarek. Substraty do produkcji biogazu (m.in. gnojowica bydlęca, kiszonka kukurydzy) będą pochodzić z gospodarstw rolnych. Wyprodukowany biogaz ma być spalany w agregacie kogeneracyjnym o mocy elektrycznej 1063 kWel i mocy cieplnej 1069 kW. Agregat wyposaŜony jest w silnik gazowy oraz generator energii elektrycznej. Zakłada się, Ŝe ilość
produkowanego biogazu będzie wynosiła 460 m3/h (rocznie ok. 3 570 100 m3). Produkty
131
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
pofermentacyjne z biogzowni będą wykorzystywane jako nawóz na gruntach rolnych, naleŜących do Zakładu. Wyprodukowana w agregacie kogeneracyjnym energia elektryczna
będzie sprzedawana do sieci, natomiast energia cieplna częściowo będzie wykorzystywana w procesie produkcji biogazu. Pozostała część wytworzonej energii cieplnej będzie
sprzedawana w postaci ciepła i chłodu firmie produkującej pieczarki - Superchamp Sp.
z o.o. w Letnicy. Dla planowanej inwestycji wydano decyzję środowiskową.
Istotne znaczenie dla dalszego rozwoju wykorzystania tego typu źródeł energii powinno
mieć przezwycięŜenie barier finansowych, społecznych i administracyjnych oraz ograniczeń przestrzennych i środowiskowych.
Biogaz ze składowisk odpadów komunalnych
Na podstawie analizy składowisk odpadów, wykonanej przez Ośrodek BadawczoRozwojowy Ekologii Miast ustalono, Ŝe z 1 Mg wilgotnych odpadów zebranych z gospodarstw domowych i przedsiębiorstw powstaje 80-160 m³ gazu wysypiskowego. Biorąc pod
uwagę wartość opałową (4,5 kWh/m³) oraz ilość wydobywanego biogazu (> 50 m³/h) okazuje się, Ŝe składowisko odpadów komunalnych moŜe stanowić potencjalne źródło energii.
Energetyczne wykorzystanie gazu wysypiskowego jest opłacalne ekonomicznie dla składowisk: o powierzchni powyŜej 3 ha i miąŜszości złoŜa min 5 m oraz, na których łączna
masa deponowanych odpadów wynosi co najmniej 0,5*106 Mg odpadów. NaleŜy równieŜ
pamiętać, Ŝe gaz wysypiskowy produkowany jest intensywnie przez 10-15 lat po zakończeniu eksploatacji składowiska.
W przyszłości wystąpić powinna malejąca skala powstawania gazu wysypiskowego wynikająca ze zmiany morfologii składowanych odpadów z uwagi na rozszerzenie działań segregacji odpadów i ograniczenie ilości składowanych odpadów, w tym biodegradowalnych.
Obecnie na terenie gminy Świdnica nie występuje Ŝadne składowisko odpadów komunalnych – wszystkie powstające na terenie gminy nieczystości stałe są wywoŜone na składowiska zlokalizowane poza obszarem gminy – na składowisko w Raculi (Zielona Góra)
i Dobruszowie (gmina Nowogród Bobrzański).
Biogaz z oczyszczalni ścieków
RównieŜ osady z oczyszczalni ścieków mogą stanowić surowiec do produkcji biogazu.
Standardowo z 1m3 osadu (4-5% suchej masy) moŜna uzyskać 10-20 m3 biogazu o zawartości ~60% metanu. Biogaz powstający w wyniku fermentacji osadów w oczyszczalniach ścieków moŜe być wykorzystywany bezpośrednio w zakładzie do pokrycia zapotrzebowania na energię, które w przypadku oczyszczalni jest stosunkowo wysokie. Produkcja
biogazu do celów energetycznych jest, ze względów ekonomicznych, uzasadniona wyłącznie na większych oczyszczalniach.
W gminie Świdnica znajdują się dwie mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków –
w miejscowości Drzonów o przepustowości 200 m3/dobę oraz w miejscowości Świdnica
o przepustowości 300 m3/dobę. JednakŜe są to zakłady zbyt małe, aby produkcja biogazu
w celu jego energetycznego wykorzystania była ekonomicznie uzasadniona.
132
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
5.3.3 Energetyka wiatrowa
W celu efektywnego wykorzystania energii wiatru do produkcji energii elektrycznej wymagane jest spełnienie odpowiednich warunków. NajwaŜniejszym z nich jest stałe występowanie wiatru o odpowiedniej prędkości. Elektrownie wiatrowe zazwyczaj pracują przy
prędkości wiatru od 5 do 25 m/s, przy czym prędkość optymalna mieści się w granicach od
15 do 20 m/s (wysoce zaawansowane wiatraki prądotwórcze mogą pracować przy prędkości wiatru 3-30 m/s). Zbyt małe prędkości uniemoŜliwiają wytwarzanie energii elektrycznej o odpowiedniej mocy, natomiast zbyt duŜe (powyŜej 30 m/s) mogą prowadzić do mechanicznych uszkodzeń wiatraka. WaŜnym aspektem jest równieŜ wybór terenu, charakteryzującego się odpowiednią klasą szorstkości, rzeźbą powierzchni oraz ilością zabudowy.
Z analizy informacji zawartych w opracowaniu Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
- materiały badawcze - seria: meteorologia 25 „Struktura i zasoby energetyczne wiatru
w Polsce” wynika, Ŝe gmina Świdnica znajduje się w strefie III – dość korzystnej – pod
względem moŜliwości wykorzystania zasobów energii wiatru. Strefę tą charakteryzuje:
energia uŜyteczna wiatru na wysokości 10 m nad powierzchnią gruntu uzyskiwana z 1 m2
skrzydeł siłowni w ciągu roku zawiera się w granicach 500 – 750 kWh;
energia uŜyteczna wiatru na wysokości 30 m nad powierzchnią gruntu uzyskiwana z 1 m2
skrzydeł siłowni w ciągu roku zawiera się w granicach 750 - 1000 kWh.
W rejonie gminy Świdnica średnie prędkości wiatru oscylują między 2,7 - 4 m/s, a więc ze
względu na moŜliwość zasilania turbiny wiatrowej są to wartości stosunkowo niskie.
PoniŜsza mapa przedstawia podział Polski na strefy energetyczne wiatru (wg prof. H. Lorenc – Ośrodek Meteorologii IMGW).
Rysunek 5.1 Podział Polski na strefy energetyczne wiatru
133
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Na podstawie przedstawionych powyŜej informacji moŜna stwierdzić, Ŝe gmina Świdnica
znajduje się w strefie o dość dobrych warunkach do budowy siłowni wiatrowych. JednakŜe
w przypadku zainteresowania budową takiej instalacji, konieczne jest przeprowadzenie
szczegółowej analizy opłacalności, która moŜe przynieść równieŜ wynik negatywny.
Obecnie na terenie gminy nie występują przypadki wykorzystania energii wiatru. Nie przewiduje się równieŜ budowy siłowni wiatrowych w najbliŜszej przyszłości.
Podstawowymi zidentyfikowanymi barierami rozwoju energetyki wiatrowej w województwie
lubuskim są:
utrudnione warunki wyprowadzenia mocy związane ze słabo rozwiniętą strukturą
sieci 110 kV oraz kosztami i utrudnieniami w realizacji linii WN,
mocno rozwinięta w województwie sieć obszarów chronionych (w tym Natura 2000
oraz inne obszary przyrodniczo wartościowe),
rozbudowane i długotrwałe procedury administracyjne przygotowania inwestycji tego typu (3÷4 lat),
brak szczegółowych badań lokalnych warunków wiatrowych (kilkuletnich), które naleŜy wykonać przed przystąpieniem do realizacji inwestycji.
Pamiętać naleŜy równieŜ, Ŝe z uwagi na ścisłe uzaleŜnienie od warunków wiatrowych,
moce energetyczne w siłowniach wiatrowych wymagają rezerwowania w elektrowniach
tradycyjnych, pracujących niezaleŜnie od warunków atmosferycznych. Dodatkowym utrudnieniem jest dynamicznie rozwijająca się energetyka wiatrowa po stronie niemieckiej.
5.3.4 Energetyka wodna
Energetyka wodna opiera się głównie na wykorzystaniu energii wód śródlądowych, charakteryzujących się duŜym natęŜeniem przepływu (w [m3/s]) oraz duŜym spadem (w [m]) –
mierzonym róŜnicą poziomów wody górnej i dolnej z uwzględnieniem strat przepływu.
Przed rozpoczęciem działań zmierzających do zagospodarowania danego cieku wodnego
naleŜy przeanalizować zarówno uwarunkowania techniczne (natęŜenie przepływu, spad),
jak i uwarunkowania społeczne (np. uciąŜliwość planowanej inwestycji dla lokalnej społeczności) i prawne. Dlatego teŜ inwestycje w tym zakresie najczęściej czynione są przez
inwestorów prywatnych, w oparciu o własne ustalenia w zakresie moŜliwości i skali wykorzystania danego cieku wodnego dla celów energetycznych. Przeprowadzenie szczegółowych lokalnych badań w tym zakresie, jak równieŜ ryzyko związane z realizacją inwestycji
obciąŜa w takim przypadku danego inwestora.
Gmina Świdnica znajduje się w dorzeczu rzeki Odry. Sieć rzeczna jest bardzo gęsta
w południowej części gminy, natomiast w części północnej nie występuje zbyt wiele wód
powierzchniowych. Na obszarze gminy znajdują się zlewnie trzech rzek, będących dopływami Odry. Na terenie naleŜącym do zlewni Bobru znajdują się miejscowości Drzonów,
Lipno oraz Grabowiec (zachodnia część gminy) – prawy dopływ Bobru - Kosierska Młynówka – ma tam swoje źródło.
134
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Północno-wschodnia część gminy naleŜy do zlewni Zimnego Potoku – w pobliŜu miejscowości Wilkanowo, Słone, Radomia. Na tym terenie nie występują większe cieki wodne.
Południowa część gminy leŜy w zlewni rzeki Śląska Ochla, która ma swoje źródła pomiędzy miejscowościami Grabowiec i Letnica i posiada wiele dopływów, np.: Wodna (Świdniczanka) – przepływająca wzdłuŜ miejscowości Świdnica, Jarosz, Koźlanka, Kanał Polny.
Niewielka część gminy leŜy w zlewni Czarnej Strugi (takŜe dopływ Odry), płynącej równolegle do Śląskiej Ochli.
Dokładna analiza moŜliwości wykorzystania istniejących cieków wodnych na terenie gminy
dla obiektów małej energetyki wodnej (MEW) jest niemoŜliwa, ze względu na brak niezbędnych danych do jej przeprowadzenia (analiza wymagałaby przeprowadzenia szczegółowych badań lokalnych, których zakres wykracza poza granice niniejszego opracowania).
Aktualnie na obszarze gminy Świdnica nie występują elektrownie ani małe elektrownie
wodne, nie prowadzi się równieŜ działań zmierzających do budowy takich układów.
5.3.5 Energetyka geotermalna
Zasoby energii geotermalnej w Polsce związane są z wodami podziemnymi występującymi
na róŜnych głębokościach. Wody głębinowe po wydobyciu na powierzchnię ziemi mają
zazwyczaj temperaturę od 40 do 70oC. Z uwagi na stosunkowo niski poziom energetyczny
płynów geotermalnych (w porównaniu do klasycznych kotłowni) moŜna je wykorzystywać:
do ciepłownictwa (m.in.: ogrzewanie niskotemperaturowe i wentylacja pomieszczeń,
przygotowanie ciepłej wody uŜytkowej);
do celów rolniczo-hodowlanych (m.in.: ogrzewanie upraw pod osłonami, suszenie
płodów rolnych, ogrzewanie pomieszczeń inwentarskich, przygotowanie ciepłej wody technologicznej, hodowla ryb w wodzie o podwyŜszonej temperaturze);
w rekreacji (m.in.: podgrzewanie wody w basenie);
przy wyŜszych temperaturach do produkcji energii elektrycznej.
W zaleŜności od temperatury energię geotermalną dzieli się na płytką (źródła niskotemperaturowe) i głęboką (źródła wysokotemperaturowe).
Geotermia płytka to zasoby energii pochodzenia geotermicznego, zakumulowane w wodach znajdujących się na stosunkowo niewielkich głębokościach (do 150 m, max 400 m)
i zarazem o temperaturach na tyle niskich, Ŝe ich bezpośrednie wykorzystanie do celów
energetycznych jest niemoŜliwe (aczkolwiek moŜna je efektywnie eksploatować w sposób
pośredni, np. przy uŜyciu pomp ciepła). MoŜna przyjąć, Ŝe graniczną temperaturą jest
w tym przypadku poziom 20°C.
Geotermia głęboka zaś, to energia zawarta w wodach znajdujących się na znacznych głębokościach (2, 3 km i więcej), głównie w postaci naturalnych zbiorników o temperaturach
powyŜej 20°C. Wykorzystanie energii geotermalnej gł ębokiej polega na wierceniu głębokich otworów (kilkaset, kilu tysięcy metrów) w celu pozyskania wód podziemnych o wysokiej temperaturze (40-200°C). Wody te kieruje si ę następnie do wymiennika ciepła, które
wykorzystywane są do podgrzewania instalacji grzewczych w mieszkaniach lub wytwarza-
135
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
nia prądu elektrycznego. Wadą geotermii głębokiej są przede wszystkim wysokie koszty
inwestycyjne instalacji.
DuŜym źródłem energii są takŜe gorące podziemne warstwy skalne (geotermia petrotermalna), jednakŜe technologia, która umoŜliwiłaby jej pozyskanie i efektywne wykorzystanie, jest na razie na etapie badań.
NaleŜy zaznaczyć, Ŝe eksploatacja energii geotermalnej powoduje równieŜ problemy ekologiczne, z których najwaŜniejszy polega na kłopotach związanych z emisją szkodliwych
gazów uwalniających się z płynu. Dotyczy to przede wszystkim siarkowodoru (H2S), który
w wysokich stęŜeniach jest niebezpieczny dla zdrowia ludzkiego i powinien być pochłonięty w odpowiednich instalacjach, podraŜających koszt produkcji energii. Inne potencjalne
zagroŜenia dla zdrowia powoduje radon (produkt rozpadu radioaktywnego uranu) wydobywający się wraz z parą ze studni geotermalnej.
Według posiadanych informacji na terenie gminy Świdnica nie występują zasoby wód geotermalnych. Z tego względu zakłada się, Ŝe w gminie wykorzystanie energii ziemi odbywać
się będzie jedynie za pomocą instalacji z pompami ciepła i kolektorami gruntowymi poziomymi lub pionowymi.
Pompy ciepła
Pompy ciepła są bardzo ciekawymi rozwiązaniami w zakresie ogrzewania budynków,
przygotowania ciepłej wody uŜytkowej oraz w klimatyzacji. Barierą ich zastosowania są
względy ekonomiczne. Dzięki inicjatywie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej oraz Banku Ochrony Środowiska, zostały stworzone względnie korzystne warunki inwestowania w proekologiczne przedsięwzięcia, a m.in. w instalację
z pompami ciepła.
MoŜliwe są następujące systemy pracy instalacji grzewczej wykorzystującej jako źródło
ciepła pompę ciepła:
system monowalentny - pompa ciepła jest jedynym generatorem ciepła, pokrywającym w kaŜdej sytuacji 100% zapotrzebowania;
system biwalentny (równoległy) - pompa ciepła pracuje jako jedyny generator ciepła, aŜ do punktu dołączenia drugiego urządzenia grzewczego. Po przekroczeniu
punktu dołączenia pompa pracuje wspólnie z drugim urządzeniem grzewczym (np.
z kotłem gazowym lub ogrzewaniem elektrycznym);
system biwalentny (alternatywny) - pompa ciepła pracuje jako wyłączny generator
ciepła, aŜ do punktu przełączenia na drugie urządzenie grzewcze. Po przekroczeniu punktu przełączenia pracuje wyłącznie drugie urządzenie grzewcze (np. kocioł
gazowy).
Na terenie gminy nie zidentyfikowano obiektów, w których wykorzystuje się pompy ciepła
do produkcji energii cieplnej.
136
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
5.3.6 Energia słoneczna
Średnia gęstość energii słonecznej w Polsce waha się od 950 do 1250 kWh/m² rocznie.
Ilość energii słonecznej docierającej do danego miejsca zaleŜy od szerokości geograficznej oraz od czynników pogodowych. Na terenie województwa lubuskiego średnia gęstość
energii słonecznej wynosi w zachodnio – północnej części oraz południowo – wschodniej
do 996 kWh/m² rocznie, natomiast w pozostałej części województwa do 1022 kWh/m²
rocznie. Średnie nasłonecznienie na terenie powiatu zielonogórskiego, do którego naleŜy
gmina Świdnica, wynosi około 1 500 godzin na rok. Około 80% całkowitej rocznej sumy
nasłonecznienia przypada na 6 miesięcy sezonu wiosenno-letniego.
Wykorzystanie bezpośrednie energii słonecznej moŜe odbywać się na drodze konwersji
fotowoltaicznej (ogniwa fotowoltaiczne) lub fototermicznej (kolektory słoneczne). W obu
przypadkach, niepodwaŜalną zaletą wykorzystania tej energii jest brak szkodliwego oddziaływania na środowisko. Natomiast warunkiem ograniczającym dostępność stosowania
instalacji solarnych są wciąŜ jeszcze wysokie nakłady inwestycyjne związane z zainstalowaniem stosownych urządzeń.
Na rysunku poniŜej pokazano rozkład nasłonecznienia w Polsce. Gmina Świdnica leŜy
w strefie gdzie nasłonecznienie jest stosunkowo dobre.
Rysunek 5.2 Rozkład nasłonecznienia w Polsce
Kolektory słoneczne
Kolektory słoneczne są najpowszechniejszym sposobem wykorzystania energii słonecznej. Są urządzeniami słuŜącymi do zamiany energii słonecznej na energię cieplną, lecz
z uwagi na warunki klimatyczne umoŜliwiają pokrycie maksymalnie 70÷80% potrzeb wy-
137
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
maganej energii dla wytworzenia c.w.u. Optymalnym rozwiązaniem jest połączenie kolektora poprzez zasobnik ciepłej wody uŜytkowej z kotłem gazowym lub pompą ciepła.
Kolektory słoneczne w warunkach klimatycznych Polski moŜna stosować do:
wspomagania przygotowania ciepłej wody uŜytkowej;
wspomagania instalacji centralnego ogrzewania;
ogrzewania wody basenowej;
podgrzewania gruntów szklarniowych;
suszenia płodów rolnych i ziół.
Inwestycje związane z instalacjami odnawialnych źródeł energii (np. montaŜ kolektorów
słonecznych) są wspierane przez instytucje, zajmujące się pozyskiwaniem dotacji unijnych
oraz krajowych. W przypadku zainteresowania instalacją kolektorów słonecznych moŜliwe
jest uzyskanie dofinansowania z Wojewódzkiego bądź Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obecnie moŜna przyjąć załoŜenie, Ŝe przy ewentualnej
niewielkiej bezzwrotnej dotacji do nakładów inwestycyjnych ponoszonych przez inwestora,
na obszarze Polski wspomaganie wytwarzania ciepłej wody uŜytkowej przy pomocy kolektorów słonecznych osiągnęło próg ekonomicznej opłacalności.
Według posiadanych informacji na terenie gminy Świdnica produkcja energii wykorzystującej kolektory słoneczne realizowana jest głównie w prywatnych domach jednorodzinnych
– przede wszystkim na potrzeby przygotowania c.w.u. Natomiast w ramach planowanych
działań termomodernizacyjnych na obiektach uŜyteczności publicznej, planowany jest
montaŜ kolektorów słonecznych w Gminnym Ośrodku Kultury w Świdnicy. Dla ośrodka
przeprowadzony został audyt energetyczny, w którym przewiduje się modernizację systemu zaopatrzenia w ciepłą wodę uŜytkową, m.in. poprzez montaŜ kolektorów słonecznych
(5 szt.), które mają wspomóc przygotowanie c.w.u.
Zakłada się, Ŝe w przyszłości na obszarze gminy instalacje solarne będą wprowadzane
przede wszystkim w budownictwie jednorodzinnym oraz w obiektach uŜyteczności publicznej.
Ogniwa fotowoltaiczne
Ogniwo fotowoltaiczne (inaczej fotoogniwo, solar lub ogniwo słoneczne) jest urządzeniem
słuŜącym do bezpośredniej konwersji energii promieniowania słonecznego na energię
elektryczną. Odbywa się to dzięki wykorzystaniu tzw. efektu fotowoltaicznego polegającego na powstawaniu siły elektromotorycznej w materiałach o niejednorodnej strukturze,
podczas ich ekspozycji na promieniowanie elektromagnetyczne. Tylko w specjalnie spreparowanych przyrządach wykonanych z półprzewodników zwanych ogniwami słonecznymi
wystawionych na promieniowanie słoneczne, efekt fotowoltaiczny mierzony powstającą
siłą elektromotoryczną jest na tyle duŜy, aby mógł być wykorzystywany praktycznie do generacji energii elektrycznej. Ogniwa słoneczne łączy się ze sobą w układy zwane modułami fotowoltaicznymi, a te z kolei słuŜą do budowy systemów fotowoltaicznych.
138
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Dla umoŜliwienia korzystania z energii wytwarzanej w modułach fotowoltaicznych konieczne jest zbudowanie systemu fotowoltaicznego składającego się z:
właściwego modułu fotowoltaicznego,
akumulatora stanowiącego magazyn energii,
przetwornicy zmieniającej prąd stały wytwarzany przez moduły fotowoltaiczne na
prąd zmienny niezbędny do zasilania większości urządzeń.
Najczęściej spotykane zastosowania to:
zasilanie budynków w obszarach połoŜonych poza zasięgiem sieci elektroenergetycznej,
zasilanie domków letniskowych,
wytwarzanie energii w małych przydomowych elektrowniach słonecznych do odsprzedaŜy do sieci,
zasilanie urządzeń komunalnych, telekomunikacyjnych, sygnalizacyjnych, automatyki przemysłowej lub tp.
Od października 2014 roku, na terenie gminy Świdnica obiektami, w których wykorzystuje
się instalacje fotowoltaiczne do produkcji energii elektrycznej są obiekty oświatowe
w Świdnicy i Słonem:
w Szkole Podstawowej w Świdnicy zamontowany został system ogniw fotowoltaicznych, składających się z 160 modułów fotowoltaicznych o mocy 240 Wp kaŜdy
(łącznie 38,4 kWp);
w Szkole Podstawowej w Słonem zamontowano system, składający się z 80 modułów fotowoltaicznych o łącznej mocy 19,2 kWp.
Na ww. inwestycje otrzymano dofinansowanie w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego (LRPO).
Na terenie miejscowości Drzonów firma DOXLER Sp. z o.o. z Kórnika planuje przedsięwzięcie, polegające na budowie farmy fotowoltaicznej o mocy 15,2 MWp. Farma ma być
zlokalizowana na działce o powierzchni ponad 30 ha. Planowany obiekt będzie się składać
z 62 320 szt. paneli słonecznych, o mocy 240 Wp kaŜdy.
Ponadto, takŜe na terenie Drzonowa, na działce o powierzchni 9,67 ha planowana jest budowa farmy fotowoltaicznej o mocy 4,9 MWp, składającej się z 20 090 paneli słonecznych.
Dla powyŜszych inwestycji zostały wydane decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach.
Dodatkowo w planach rozwoju przedsiębiorstwa Enea Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji Zielona Góra ujęto przyłączenie do sieci nN Elektrowni fotowoltaicznej o mocy 40
kW, zlokalizowanej w miejscowości Letnica. NiezaleŜnie od powyŜszego zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z roku 2013 na obszarze gminy wyznaczone zostały dwa tereny ulokowania farm fotowoltaicznych w obrębie
wsi Letnica. Na lokalizację wpływ ma bezpośrednie sąsiedztwo linii elektroenergetycznych
średniego napięcia oraz linii wysokiego napięcia Leśniów Wielki – Miłkowa. Wg. planu zagospodarowania przestrzennego na budowę farmy fotowoltaicznej w obrębie wsi Letnica
wyznaczono teren o powierzchni 4 ha.
139
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
5.4 Analiza i ocena moŜliwości zastosowania energetycznej gospodarki skojarzonej w źródłach rozproszonych
System kogeneracyjny jest to techniczne rozwiązanie pozwalające wytwarzać i wykorzystywać energię elektryczną i cieplną jednocześnie – w skojarzeniu. Podstawowy system
kogeneracyjny składa się z modułu wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej, energetycznego układu zabezpieczeń, rozdzielających napędów pomocniczych.
Do skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej wykorzystuje się następujące
układy technologiczne: elektrociepłownie z turbinami parowymi – z wykorzystaniem paliwa
stałego (węgiel, biomasa), elektrociepłownie z turbinami gazowymi, bloki gazowo-parowe
(turbina gazowa + turbina parowa) oraz małe elektrociepłownie z silnikami spalinowymi.
Trzy pierwsze układy stosuje się dla średnich i duŜych mocy.
Układ elektrociepłowni kogeneracyjnej wytwarzającej w skojarzeniu energię elektryczną
i ciepło (CHP – Combined Heat & Power generation) jest równowaŜny układowi: oddzielnego wytwarzania energii elektrycznej w elektrowni i oddzielnego wytwarzania ciepła
w ciepłowni. Ilość energii pierwotnej zuŜywana przez drugi układ (elektrownia + ciepłownia) jest o około 45 - 50% wyŜsza od energii pierwotnej zuŜywanej przez pierwszy układ
(kogenerację). W sprawie wspólnotowej strategii wspierania skojarzonej produkcji ciepła
i energii elektrycznej Parlament Europejski i Rada przyjęły w dniu 25 października 2012 r.
Dyrektywę Nr 2012/27/UE, uchylająca Dyrektywę Nr 2004/8/WE z dnia 11 lutego 2004 r.
Celem strategii jest promowanie wysokosprawnej kogeneracji ze względu na związane z
nią potencjalne korzyści w zakresie oszczędzania energii pierwotnej oraz ograniczania
emisji szkodliwych substancji. Z uwagi na oszczędności energii powyŜej 10%, zgodnie z
definicją ww. Dyrektywy, układ kwalifikuje się jako „wysokosprawna kogeneracja”.
W małych układach rozproszonych gazowe silniki spalinowe lub turbiny gazowe wykorzystuje się do napędu generatorów energii elektrycznej z jednoczesnym wytwarzaniem ciepła odpadowego pochodzącego ze spalin wylotowych silnika lub turbiny gazowej oraz
z wody i oleju układu chłodzenia silnika. Sprawność układu waha się na ogół w granicach
80 do 90%.
Małe układy kogeneracyjne zasilane są przewaŜnie: gazem ziemnym, biogazem, gazem
wysypiskowym lub olejem opałowym - dlatego teŜ wyprodukowana energia jest traktowana
jako czysta dla środowiska.
Kogeneracja przyczynia się do pogłębienia konkurencyjności oraz moŜe wpłynąć pozytywnie na bezpieczeństwo dostaw energii, które jest koniecznym warunkiem zapewnienia
w przyszłości stałego rozwoju.
Dyrektywa wprowadza pojęcia:
jednostka mikrokogeneracji - jednostki o maksymalnej mocy elektrycznej poniŜej
50 kWe,
małoskalowa jednostka ko generacyjna - jednostka o mocy zainstalowanej poniŜej
1 MWe.
Definicja „małoskalowej jednostki kogeneracyjnej” obejmuje m.in. jednostki kogeneracji
rozproszonej obsługujące ograniczone zapotrzebowanie mieszkaniowe, handlowe lub
przemysłowe.
140
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
NaleŜy podkreślić, Ŝe systemy CHP wykorzystywane są równieŜ w aplikacjach z instalacjami klimatyzacyjnymi - tzw. trigeneracja, gdzie elementem produkującym ciepło jest
agregat kogeneracyjny, natomiast jednostopniowy agregat wody lodowej (chiller absorpcyjny) razem z wieŜą chłodniczą stanowi źródło chłodu (min.+4,5ºC) wytwarzane dla potrzeb wentylacji. Taki sposób wytwarzania energii gwarantuje zwiększenie stopnia skojarzenia energii elektrycznej, cieplnej i chłodniczej. Chłód produkowany jest z ciepła odpadowego, które w przypadku braku moŜliwości jego zagospodarowania jest wypromieniowywane do atmosfery.
Zalety układów skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej
Stosowanie rozproszonych układów skojarzonych w porównaniu do układów klasycznych
cechuje się następującymi zaletami:
dodatkowy uzysk środków z tytułu sprzedaŜy certyfikatów,
konkurencyjna cena wytworzonych nośników energii,
przedsiębiorstwo elektroenergetyczne dystrybucyjne kupuje energię elektryczną
wyprodukowaną w skojarzeniu za cenę regulowaną,
mniejsze zanieczyszczenie środowiska produktami spalania,
moŜliwość otrzymania dotacji z funduszy pomocowych,
większa niezawodność dostawy energii,
zmniejszenie kosztów przesyłu energii,
zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego poprzez bardziej równomierne rozłoŜenie źródeł wytwarzających energię elektryczną.
Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na dwie ostatnie zalety w przypadku instalacji lokalnych, gdyŜ rozproszone układy skojarzone mogą stać się jednym z elementów krajowego
systemu elektroenergetycznego, zapewniającego obniŜkę kosztów przesyłu energii
i zwiększenie jego niezawodności.
Układy kogeneracyjne mogą być stosowane tam, gdzie istnieje zapotrzebowanie na ciepło
grzewcze lub technologiczne w układzie pracy całorocznej.
Ostatnio coraz częściej stosuje się instalacje małej mocy (rzędu nawet od kilkunastu kilowatów do kilku megawatów elektrycznych) budowane w pobliŜu odbiorcy końcowego.
Mówimy wtedy o kogeneracji rozproszonej. Dzięki takiemu usytuowaniu w systemie elektroenergetycznym źródła te spełniają waŜną rolę przyczyniając się do:
redukcji strat powstających przy przesyle energii elektrycznej,
zwiększenia bezpieczeństwa i niezawodności zasilania odbiorców,
wykorzystania istniejących lokalnych zasobów paliw.
Mając na względzie rozwój budownictwa na terenie gminy Świdnica wskazane jest rozwaŜenie moŜliwości budowy układów kogeneracyjnych w ramach zabezpieczenia dostaw
ciepła i energii elektrycznej na terenach rozwoju usług i aktywizacji gospodarczej,
w szczególności w południowo - wschodniej części gminy (sołectwa Świdnica
i Wilkanowo), gdzie rozbudowany jest juŜ w chwili obecnej system gazowniczy.
141
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
5.5 Analiza moŜliwości wykorzystania lokalnych zasobów energii
5.5.1 MoŜliwość wykorzystania nadwyŜek energii cieplnej ze źródeł przemysłowych
Analiza lokalnych źródeł przemysłowych w województwie lubuskim wskazuje na to, Ŝe
dysponują one w większości przypadków niewielkimi rezerwami mocy cieplnej. Rezerwy te
z reguły wiąŜą się z zagadnieniami niezawodności dostawy ciepła (istnienie dodatkowych
jednostek kotłowych na wypadek awarii). Zatem z czysto bilansowego punktu widzenia
istniałyby moŜliwości wykorzystania nadwyŜek mocy cieplnej.
Realizowanie działalności związanej z wytwarzaniem lub przesyłaniem i dystrybucją ciepła
wymaga uzyskania koncesji (o ile moc zamówiona przez odbiorców przekracza 5 MW).
Uzyskanie koncesji pociąga za sobą szereg konsekwencji wynikających z ustawy Prawo
energetyczne (konieczność ponoszenia opłat koncesyjnych na rzecz URE, sprawozdawczość, opracowywanie taryf dla ciepła zgodnych z wymogami ustawy i wynikającego z niej
rozporządzenia). Ponadto, naleŜy wówczas zapewnić odbiorcom warunki zasilania zgodne
z rozporządzeniem Ministra Gospodarki w sprawie przyłączania podmiotów do sieci ciepłowniczej, w tym takŜe zapewnić odpowiednią pewność zasilania.
W sytuacjach awaryjnych podmiot przemysłowy jest zainteresowany zapewnieniem dostawy ciepła na własne potrzeby, gdyŜ koszty utracone w wyniku strat na głównej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa przemysłowego, z reguły będą niewspółmierne do korzyści ze sprzedaŜy ciepła. Ponadto, obecny system tworzenia taryf za ciepło nie daje
moŜliwości osiągania zysków na kapitale własnym. W tej sytuacji, zakłady przemysłowe
często nie są zainteresowane rozpoczynaniem działalności w zakresie zaopatrzenia
w ciepło odbiorców zewnętrznych.
5.5.2 MoŜliwości wykorzystania zasobów energii odpadowej
Zasoby energii odpadowej istnieją we wszystkich tych procesach, w trakcie których powstają produkty (główne lub odpadowe) o parametrach róŜniących się od parametrów otoczenia, w tym w szczególności o podwyŜszonej temperaturze.
„Jakość” odpadowej energii cieplnej zaleŜy od poziomu temperatury, na jakim jest ona dostępna i stąd lepszym parametrem termodynamicznym opisującym zasoby odpadowej
energii cieplnej jest egzergia jako praca, którą układ moŜe wykonać w danym otoczeniu
przechodząc do stanu równowagi.
Generalnie moŜna wskazać następujące główne źródła odpadowej energii cieplnej:
procesy wysokotemperaturowe (na przykład w piecach grzewczych do obróbki plastycznej lub obróbki cieplnej metali, w piekarniach, w części procesów chemicznych), gdzie dostępny poziom temperaturowy jest wyŜszy od 100°C;
procesy średniotemperaturowe, gdzie jest dostępne ciepło odpadowe na poziomie
temperaturowym rzędu 50 do 100°C (na przykład procesy destylacji i re ktyfikacji,
przemysł spoŜywczy i inne);
zuŜyte powietrze wentylacyjne o temperaturze zbliŜonej do 20°C;
ciepłe wody odpadowe i ścieki o temperaturze w przedziale 20 do 50°C.
142
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Z operacyjnego punktu widzenia optymalnym rozwiązaniem jest wykorzystanie ciepła odpadowego bezpośrednio w samym procesie produkcyjnym (np. do podgrzewania materiałów wsadowych do procesu), gdyŜ występuje wówczas duŜa zgodność między podaŜą
ciepła odpadowego, a jego zapotrzebowaniem do procesu. Ponadto istnieje zgodność dostępnego i wymaganego poziomu temperatury. Problemem jest moŜliwość technologicznej
realizacji takiego procesu. Decyzje związane z takim sposobem wykorzystania ciepła
w całości spoczywają na podmiocie prowadzącym związaną z tym działalność.
Procesy wysoko- i średniotemperaturowe pozwalają wykorzystywać ciepło odpadowe na
potrzeby ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody. Przy tym odbiór ciepła na
cele ogrzewania następuje tylko w sezonie grzewczym i to w sposób zmieniający się
w zaleŜności od temperatur zewnętrznych. Stąd w części roku energia ta nie będzie wykorzystywana, a dla pozostałego okresu naleŜy przewidzieć uzupełniające źródło ciepła. Decyzja o takim sposobie wykorzystania ciepła odpadowego powinna być kaŜdorazowo
przedmiotem analizy dla określenia opłacalności takiego działania.
Ciepło odpadowe na poziomie temperatury 20-30°C cz ęsto powstaje nie tylko w zakładach
przemysłowych, ale i w gospodarstwach domowych (np. zuŜyta ciepła woda), mogąc stanowić źródło ciepła dla odpowiednio dobranej pompy ciepła. Ponadto znakomitym źródłem
ciepła do ogrzewania mieszkań jest ciepło wytwarzane przez eksploatowane urządzenia
techniczne, jak: pralki, lodówki, telewizory, sprzęt komputerowy i inne urządzenia powszechnie obecnie stosowane w gospodarstwie domowym.
Atrakcyjną opcją jest wykorzystanie energii odpadowej zuŜytego powietrza wentylacyjnego. Wynika to z kilku przyczyn:
dla nowoczesnych obiektów budowlanych straty ciepła przez przegrody uległy
znacznemu zmniejszeniu, natomiast potrzeby wentylacyjne pozostają nie zmienione, a co za tym idzie, udział strat ciepła na wentylację w ogólnych potrzebach cieplnych staje się coraz bardziej znaczący (dla tradycyjnego budownictwa mieszkaniowego straty wentylacji stanowią około 20 do 25% potrzeb cieplnych, a dla budynków o wysokiej izolacyjności przegród budowlanych - nawet ponad 50%; dla obiektów wielko kubaturowych wskaźnik ten jest jeszcze większy);
odzysk ciepła z wywiewanego powietrza wentylacyjnego na cele przygotowania
powietrza dolotowego jest wykorzystaniem wewnątrz procesowym z jego wszystkimi zaletami;
w obiektach wyposaŜonych w instalacje klimatyzacyjne (w szczególności obiekty
usługowe o znaczeniu miejskim i regionalnym) układ taki pozwala na odzyskiwanie
chłodu w okresie letnim, zmniejszając zapotrzebowanie energii do napędu klimatyzatorów.
W związku z tym, proponuje się stosowanie układów rekuperacji ciepła w układach wentylacji wszystkich obiektów wielkokubaturowych, zwłaszcza wyposaŜonych w instalacje klimatyzacyjne (sale gimnastyczne, sportowe, baseny), których modernizacji lub budowy
podejmie się miasto.
143
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Jednocześnie korzystne jest promowanie tego rozwiązania w mniejszych obiektach, w tym
takŜe mieszkaniowych (na rynku dostępne są juŜ rozwiązania dla budownictwa jednorodzinnego).
Biorąc pod uwagę moŜliwości wykorzystania energii odpadowej, naleŜy zauwaŜyć, Ŝe
podmioty gospodarcze, dla których działalność związana z zaopatrzeniem w ciepło stanowi (lub moŜe stanowić) działalność marginalną, nie są zainteresowane jej podejmowaniem. Stąd teŜ głównymi odbiorcami ciepła odpadowego będą podmioty wytwarzające ciepło odpadowe.
Przeprowadzona na potrzeby bilansu energetycznego ankietyzacja znaczących podmiotów gospodarczych nie wykazała na terenie gminy Świdnica obiektów, w których prowadzony jest odzysk energii z procesów technologicznych. W sytuacji zidentyfikowania
znacznego źródła energii odpadowej na terenie gminy jego zagospodarowanie stanowić
powinno priorytet w aspekcie polityki pro-racjonalizacyjnej.
5.5.3 Ocena moŜliwości wykorzystania odpadów komunalnych jako alternatywnego
źródła energii
Palna frakcja odpadów komunalnych moŜe być potencjalnym źródłem energii dla miast.
Pomimo uwzględnienia aktualnie obowiązujących tendencji i hierarchii w gospodarce odpadami (najpierw zapobieganie, potem odzysk i recyrkulacja, następnie unieszkodliwianie
i na końcu składowanie) i tak znacząca ilość odpadów pozostaje kierowana do składowania. Składowanie jest najgorszym sposobem unieszkodliwiania odpadów i naleŜy je traktować jako ostateczność, co ma odzwierciedlenie w polskich regulacjach prawnych
i podejmowanych działaniach tj.:
podniesienie opłat za składowanie odpadów komunalnych:
konieczność ograniczenia ilości składowanych odpadów biodegradowalnych
do 75% w 2010 r., 50% w roku 2013, a w roku 2020 do 35% w stosunku do
roku bazowego 1995,
wprowadzenie od 1 stycznia 2013 roku całkowitego zakazu składowania nieprzetworzonych odpadów komunalnych.
Alternatywnym do składowania, sposobem zagospodarowania odpadów, po wcześniejszym wykorzystaniu wszystkich innych sposobów odzysku, jest ich termiczne przetworzenie. Zastosowanie konkretnych rozwiązań technicznych w zakresie termicznego przekształcania odpadów, wymaga przemyślanego doboru technologii, optymalnej z punktu
widzenia składu odpadów kierowanych do przetwarzania. KaŜdy rodzaj instalacji ma bowiem ograniczenia, które nie pozwalają na przerób określonego rodzaju odpadów. Dlatego
teŜ kluczową kwestią jest zaprojektowanie prawidłowego systemu zasilania zakładu przetwórczego, dobór właściwej wielkości zdolności przetwórczych i wydajności cieplnej urządzeń paleniskowych z uwzględnieniem lokalnie dopuszczalnych limitów emisji zanieczyszczeń, a wreszcie zastosowanie właściwych technologii oczyszczania gazów spalinowych.
Niezmiernie waŜne jest korzystanie z doświadczeń eksploatacyjnych zebranych z juŜ
funkcjonujących instalacji i stałe doskonalenie zarówno wspomnianych procedur wstępProjekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, i paliwa gazowe dla gminy Świdnica
144
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
nych, jak równieŜ procesów technologicznych. Wiele problemów technologicznych związanych z termicznym przekształcaniem odpadów doczekało się juŜ szczegółowego rozpracowania, ze względu na fakt, Ŝe technologie te są od wielu lat stosowane w kilkunastu
krajach europejskich.
W tabeli poniŜej przedstawiono krótką charakterystykę porównawczą nowoczesnych technologii przekształcania odpadów z odzyskiem energii.
Tabela 5.1 Charakterystyka technologii termicznego przekształcania odpadów
Charakterystyka
odpadów
Technologia
Wydajność
linii [t/h]
Ruchomy ruszt Wd = 5÷16,5 GJ/t
chłodzony
po- komunalne i inne niejedno- 1 ÷ 50
wietrzem
rodne odpady stałe
Wd = 10÷20 GJ/t
Ruchomy ruszt
komunalne i inne niejedno- 1 ÷ 50
chłodzony wodą
rodne odpady stałe
Nieruchomy
ruszt
odpady komunalne wstępnie sortowane i rozdrob<1
nione, łatwiejsze spalanie
frakcji drobnych
Piec obrotowy
toleruje odpady płynne,
często
stosowany
do < 10
odpadów niebezpiecznych
Piec obrotowy toleruje odpady płynne,
z chłodzonym
często
stosowany
do < 10
płaszczem
odpadów niebezpiecznych
Ruszt i
obrotowy
piec szerokie spektrum odpa1 ÷ 10
dów
specjalnie przygotowane
odpady
o
jednorodnej
konsystencji, osady ściekowe
specjalnie przygotowane
Cyrkulacyjne
odpady
o
jednorodnej
złoŜe fluidalne
konsystencji, osady ściekowe
szeroki zakres Wd:
Rotacyjne złoŜe 7 ÷18 GJ/t, odpowiednie
fluidalne
dla rozdrobnionych odpadów komunalnych
zmieszane odpady tworzyw sztucznych,
inne podobne strumienie
Zgazowanie
odpadów stałych, rozdrobnione odpady komunalne
w złoŜu fluidalnym
Pęcherzykowe
złoŜe fluidalne
Piroliza
1 ÷ 10
Zalety
Wady
Koszty
nieodpowiednia
do
dobrze opanowaniski
jedn.
koszt
unieszkodliwiania odpana, szeroko rozunieszkodliwiania
dów płynnych i o drobnej
powszechniona
odpadów
granulacji
wyŜsze
nakłady
nieodpowiednia
do
dobrze opanowainwestycyjne niŜ w
unieszkodliwiania odpana, szeroko rozprzypadku
rusztów
dów płynnych i o drobnej
powszechniona
chłodzonych powiegranulacji
trzem
tylko dla sortowanych i
łatwiejsza konserna małą skalę konkurozdrobnionych
odpawacja – brak elerencyjne ekonomiczdów, niska wydajność,
mentów
ruchonie ze spalaniem na
często wymaga paliwa
mych
rusztach ruchomych
pomocniczego
wydajność niŜsza niŜ wyŜszy koszt jeddobrze opanowarusztów,
konieczność nostkowy
powodona, szerokie spekremontów pieca obroto- wany
zmniejszoną
trum odpadów
wego
wydajnością
dobrze opanowawydajność niŜsza niŜ wyŜszy koszt jedna, szerokie spekrusztów,
konieczność nostkowy
powodotrum
odpadów,
remontów pieca obroto- wany
zmniejszoną
wyŜsze
temp.
wego
wydajnością
spalania
wydajność niŜsza niŜ
wysokie
nakłady
wysoki
stopień rusztów,
konieczność
inwestycyjne i koszty
dopalenia popiołu
remontów pieca obrotoeksploatacji
wego
wymaga uwaŜnej obsługi, zwiększone - wystęwysoka emisja popiołów pują koszty przygolotnych
towania odpadów
większa tolerancja
1
÷
20,
wymaga uwaŜnej obsługi, zwiększone - wystęjakości paliwa niŜ
najczęściej
wysoka emisja popiołów pują koszty przygow złoŜu pęcherzypowyŜej 10
lotnych
towania odpadów
kowym
Konieczność rozdrabniaszeroki zakres Wd,
nia odpadów komunal3 ÷ 22
dobry
stopień
nych, wysoka emisja
dopalenia popiołu
popiołów lotnych
< 20
wytwarzanie gazu
syntezowego,
wymaga wysoko wykwaliniski stopień utle- fikowanej obsługi
nienia metali
wysokie koszty eksploatacji, remontów
oraz przygotowania
wsadu
wstępnie
przetworzone
odpady komunalne i inne
strumienie odpadów o < 10
wysokiej zawartości metali
i tworzyw sztucznych
mniej rozpowszechnione
niŜ spalanie, wymaga
wytwarzanie gazu wysoko wykwalifikowanej
syntezowego
obsługi, właściwy nadzór
i sterowanie procesem
ma znaczenie krytyczne
wysokie koszty eksploatacji, remontów
oraz przygotowania
wsadu
145
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Z powyŜszego wynika, Ŝe istnieje szeroki wachlarz metod termicznej utylizacji odpadów,
co umoŜliwia dobór technologii optymalnej z punktu widzenia lokalnych uwarunkowań.
W zaleŜności od miejsca zmienia się bowiem nie tylko skład strumienia odpadów komunalnych, lecz wiele innych parametrów, takich jak: stosowane sposoby zbierania odpadów
komunalnych czy technologie odzysku i recyklingu. NaleŜy przy tym zauwaŜyć, Ŝe spalanie nie jest jedyną technologią umoŜliwiającą odzysk energii chemicznej zawartej w strumieniu odpadów. Wśród innych, konkurencyjnych technologii odzysku energii z odpadów
moŜna wymienić:
przeróbkę mechaniczno – termiczną,
fermentację beztlenową,
zgazowanie w łuku plazmowym.
Utylizacja odpadów komunalnych poprzez termiczne ich przetwarzanie w ciepło i energię
elektryczną, jest niezawodnie opłacalna z ekologicznego punktu widzenia. Natomiast efekty ekonomiczne uzaleŜnione są od relacji cenowych ciepła, energii elektrycznej, dopłat do
pozyskiwanych odpadów oraz stabilności mechanizmów wsparcia, tj. sprzedaŜy świadectw pochodzenia energii z produkcji skojarzonej (czerwonych certyfikatów) oraz świadectw ze spalania odpadów uznanych za biomasę (zielonych certyfikatów).
W Polsce realizowane są następujące instalacje do termicznego przekształcania odpadów
(projekty o największym stopniu zaawansowania):
Instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów w Poznaniu, realizowana
w ramach projektu pn. „System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania”. Docelowa wydajność 240 tys. Mg odpadów rocznie. Uruchomienie instalacji w 2015 roku;
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Białymstoku, realizowany
w ramach projektu pn. „Zintegrowany system gospodarki odpadami w aglomeracji
białostockiej”. Wybudowany zostanie m.in. zakład termicznego unieszkodliwiania
odpadów komunalnych o wydajności 120 tys. Mg/rok. Termin realizacji planowany
jest do końca 2015 r.;
W Bydgoszczy na terenie Bydgoskiego Parku Przemysłowo - Technologicznego realizowany jest projekt pn.: „Budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych dla Bydgosko - Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego”. Zakład
rocznie utylizować będzie około 180 tys. Mg odpadów. Instalacja produkować będzie energię elektryczną na potrzeby inwestorów BPP oraz energię cieplną na potrzeby miejskiego systemu ciepłowniczego;
Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów w Krakowie, realizowany w ramach
projektu pn.: „Program Gospodarki Komunalnej w Krakowie”. Wydajność instalacji
220 tys. Mg odpadów rocznie. Realizacja planowana jest na lata 2014 / 2015.
Wszystkie ww. projekty uzyskały dofinansowanie ze środków UE.
146
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Paliwa alternatywne (RDF) – to palne odpady w formie stałej, przeznaczone do wykorzystywania jako paliwa w procesach przemysłowych, wytworzone poprzez przetwarzanie
niektórych odpadów innych niŜ niebezpieczne, które w wyniku przekształcania termicznego nie powodują przekroczenia standardów emisyjnych. W wyniku takiego zagospodarowania odpadów mniejsza ich ilość zostaje deponowana na składowiskach. Wartość opałowa mieści się w przedziale od 16-18 MJ/kg. Głównym odbiorcą tego typu paliwa z uwagi
na warunki prowadzenia tam procesu spalania są cementownie.
NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe produkcja energii na bazie paliwa z odpadów moŜe przynieść
szansę na:
absorpcję środków zewnętrznych na realizację zadań w ramach przedsięwzięcia;
dywersyfikację układu paliwowego zasilania miasta;
ograniczenie zuŜycia paliw kopalnych;
wzrost udziału nośników energii wytwarzanych lokalnie;
minimalizację ilości składowanych odpadów.
Istotnym jest, by planowane instalacje, w szczególności obiekty termicznego przekształcania odpadów spełniały kryteria BAT (Najlepszych Dostępnych Technik), a stosowane
technologie były sprawdzone poprzez wieloletnie i liczne doświadczenia.
W przypadku omawianych instalacji zastosowane w nich technologie powinny być zgodne
z dokumentem referencyjnym BREF dla duŜych instalacji spalania (LCP’s), który odnosi
się do najlepszych dostępnych technik BAT dotyczących przede wszystkim zagadnień
emisyjnych. WiąŜące są takŜe techniki BAT dotyczące współspalania odpadów oraz paliw
alternatywnych.
W dokumencie referencyjnym BREF dla LCP’s opisano techniki podawania paliw alternatywnych do procesu współspalania. Najczęściej stosowane są techniki mieszania odpadu
(w tym takŜe osadów ściekowych) z głównym strumieniem paliwa w trakcie transportu
przed wspólnym spalaniem. Stosowane są takŜe inne techniki wprowadzania odpadu do
komory spalania – oddzielnie, przez dodatkowe lance lub zmodernizowane istniejące palniki, jak równieŜ na specjalne skonstruowane ruchome ruszty. Najłatwiejszym sposobem
dozowania paliw alternatywnych jest ich mieszanie ze strumieniem węgla kamiennego lub
brunatnego. Mieszanie moŜe mieć miejsce na transporterze taśmowym, w zbiorniku zapasu, w układzie dozowania paliwa, w młynie lub teŜ w linii transportu pyłu węglowego.
Na terenie gminy Świdnica nie powstała jak dotąd Ŝadna instalacja do termicznej utylizacji
odpadów. Odpady powstające na terenie gminy są zagospodarowywane na składowiskach odpadów w miejscowości Racula (Zielona Góra) oraz Dobruszów (Nowogród Bobrzański).
147
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
5.6 Podsumowanie
Racjonalne wykorzystanie energii, a w szczególności energii źródeł odnawialnych, jest
jednym z istotnych komponentów zrównowaŜonego rozwoju, przynoszącym wymierne
efekty ekologiczno-energetyczne. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie
paliwowo-energetycznym gmin i miast województwa lubuskiego przyczynia się do poprawy
efektywności wykorzystania i oszczędzania zasobów surowców energetycznych, poprawy
stanu środowiska poprzez redukcję zanieczyszczeń do atmosfery i wód oraz redukcję ilości wytwarzanych odpadów. W związku z tym wspieranie rozwoju tych źródeł staje się coraz powaŜniejszym wyzwaniem dla jednostek samorządowych.
Obiektów wykorzystujących odnawialne źródła energii w gminie Świdnica powinno stopniowo przybywać pod warunkiem, Ŝe instalacje wykorzystujące OZE będą bardziej dostępne, a ich ceny zaczną spadać. MoŜna załoŜyć, Ŝe największe przyrosty mogą wystąpić w wykorzystaniu kolektorów słonecznych, biomasy oraz pomp ciepła. Ze względu na
stosunkowo dobre warunki klimatyczne oraz przestrzenno-krajobrazowe na terenie gminy
Świdnica coraz większym zainteresowaniem cieszą się inwestycje związane z wykorzystaniem energii fotowoltaicznej.
Gmina winna pełnić istotną rolę w propagowaniu energetyki odnawialnej. Dotyczy to
w szczególności realizacji instalacji OZE w gminnych obiektach uŜyteczności publicznej,
co na terenie gminy Świdnica jest coraz bardziej powszechne – montaŜ kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych w budynkach oświatowych.
148
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6. Analiza przedsięwzięć racjonalizujących wytwarzanie, przesył i uŜytkowanie ciepła, energii elektrycznej oraz paliw gazowych
6.1 Racjonalizacja zuŜycia energii w gminie – efektywność energetyczna
Zgodnie z art. 19 ust 3 pkt 2) i 3a) ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne
(t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1059 z późn. zm.) projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, powinien określać:
przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych,
moŜliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu
ustawy z dn. 15.04.2011 r. o efektywności energetycznej.
Działania te moŜna podzielić ze względu na miejsce ich realizacji, na:
działania w poszczególnych systemach energetycznych zaopatrujących gminę;
działania związane z produkcją, przesyłem i konsumpcją energii.
Istotnym kryterium jest równieŜ podział na działania inwestycyjne i edukacyjne.
Przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie nośników energii na obszarze gminy mają
szczególnie na celu:
ograniczenie zuŜycia energii pierwotnej wydatkowanej na zapewnienie komfortu
funkcjonowania gminy i jego mieszkańców;
dąŜenie do jak najmniejszych opłat dla odbiorców energii przy jednoczesnym spełnieniu warunku samofinansowania się sektora paliwowo-energetycznego;
minimalizację szkodliwych dla środowiska skutków funkcjonowania na obszarze
gminy sektora paliwowo-energetycznego;
wzmocnienie bezpieczeństwa i pewności zasilania w zakresie dostaw ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych.
Ponadto rozwinięcie zagadnień merytorycznych na temat:
uwarunkowań i narzędzi prawnych racjonalizacji,
kierunków działań racjonalizujących,
audytu energetycznego,
zostały opisane w Załączniku nr 7 do opracowania.
149
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6.2 Racjonalizacja uŜytkowania energii w lokalnych i indywidualnych
źródłach ciepła
W skali całej gminy istotnym problemem związanym z dbałością o podniesienie standardu
czystości środowiska naturalnego jest likwidacja tzw. „niskiej emisji” pochodzącej z ogrzewań piecowych i przestarzałych kotłowni węglowych. Dalsze funkcjonowanie lub modernizacja tych źródeł będzie zaleŜała głównie od sytuacji ekonomicznej i świadomości ekologicznej właścicieli.
W „Programie ochrony powietrza dla strefy lubuskiej” (do której zalicza się równieŜ gmina
Świdnica), opracowanym w 2014 r. w związku ze stwierdzonymi przekroczeniami stęŜeń
pyłu PM10, benzo(a)pirenu i arsenu w pyle na obszarze tej strefy, zaproponowano m.in.
działania naprawcze zmierzające do ograniczenia emisji z indywidualnych systemów
grzewczych (niska emisja):
„likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach uŜyteczności publicznej naleŜących do mienia gmin,
dobrowolne prowadzenie działań ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza z indywidualnych systemów grzewczych, w obszarach nienaraŜonych na wysokie stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu (poza obszarami przekroczeń) poprzez systemy zachęt finansowych,
kontrola gospodarstw domowych w zakresie zakazu spalania odpadów,
rozbudowa i rozwój sieci gazowych i ciepłowniczych,
działania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje),
uwzględnianie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które
uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. preferowania w nowobudowanych budynkach ogrzewania z sieci cieplnej lub niskoemisyjnych źródeł ciepła, zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy
emisji spalin),
uwzględnianie w nowotworzonych lub aktualizowanych planach zagospodarowania
przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników niepowodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym
uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie oraz zwiększenie powierzchni terenów
zielonych (nasadzanie drzew i krzewów).”
Odpowiedzialnych za realizację ww. działań wskazano prezydentów, wójtów, burmistrzów
gmin objętych Programem.
150
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6.2.1 Kotłownie lokalne
Racjonalizacja działań w przypadku niskosprawnych kotłowni lokalnych powinna być ukierunkowana na ich likwidację i przechodzenie na paliwo ekologiczne.
Alternatywnym rozwiązaniem do kotłowni gazowych lub olejowych, w sytuacji stale rosnących cen nośników energii - gazu i oleju, jest modernizacja istniejącego przestarzałego źródła do nowoczesnych rozwiązań na bazie węgla. Rozwiązania te wykorzystują technologię:
bezobsługowych kotłów wyposaŜonych w palniki niskoemisyjne i automatyczny system dozowania paliwa oparty o podajnik ślimakowy z odpowiednio skonstruowanym
zasobnikiem węgla;
nowoczesnych kotłów rusztowych, ze specjalnymi wentylatorami wspomagającymi
dopalanie paliwa oraz instalacjami redukującymi emisję zanieczyszczeń.
Oprócz kotłowni znajdujących się w gestii gminy istnieje cały szereg niewielkich kotłowni
będących własnością podmiotów prywatnych oraz palenisk domów jednorodzinnych,
o których funkcjonowaniu lub modernizacji decydować będzie jedynie sytuacja ekonomiczna i świadomość ekologiczna społeczeństwa. W tym wypadku gmina równieŜ moŜe
dąŜyć do poprawy sytuacji poprzez działania związane z podnoszeniem świadomości ekologicznej mieszkańców oraz działania preferujące przedsiębiorstwa oraz indywidualnych
konsumentów energii cieplnej, którzy zrezygnują z dotychczasowego sposobu zasilania
paliwem stałym na rzecz ekologicznego sposobu ogrzewania.
6.2.2 Indywidualne źródła ciepła
Produkcja energii cieplnej w oparciu o węgiel kamienny w indywidualnych źródłach ciepła
stanowi, obok kotłowni lokalnych, główne źródło powstawania tzw. „niskiej emisji”. Jest
ona szczególnie uciąŜliwa dla środowiska z racji częstych praktyk spalania w piecach
i kotłach indywidualnych nie tylko węgla, ale równieŜ róŜnego rodzaju odpadów.
Działania racjonalizacyjne powinny zostać ukierunkowane na likwidację kotłów węglowych
na rzecz efektywniejszych kotłów gazowych.
W przypadku odbiorców zlokalizowanych na obszarach poza zasięgiem oddziaływania
systemu gazowniczego główne działania powinny zostać ukierunkowane na promocję
działań zapewniających wzrost efektywności energetycznej tych obiektów. Takie działania
jak termomodernizacje obiektów posiadających indywidualne źródła ciepła czy teŜ promocja odnawialnych źródeł energii przełoŜą się na ograniczenie zuŜycia nośników energii na
cele grzewcze.
Istotnym narzędziem gminy w procesie racjonalizacji uŜytkowania energii byłoby wdroŜenie programu redukcji niskiej emisji poprzez dotacje z budŜetu gminy do zmiany rozwiązania zaopatrzenia w ciepło i modernizację systemów grzewczych w lokalu mieszkalnym na
terenie gminy (likwidacja piecy, rozwiązania wykorzystujące OZE, itp.).
151
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6.3 Racjonalizacja uŜytkowania ciepła u odbiorców
Przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie nośników energii na obszarze gminy Świdnica mają szczególnie na celu:
dąŜenie do jak najmniejszych opłat dla odbiorców energii (przy spełnieniu warunku
samofinansowania się sektora paliwowo-energetycznego);
minimalizację szkodliwych dla środowiska skutków funkcjonowania sektora paliwo
energetycznego na obszarze gminy;
zapewnienie bezpieczeństwa i pewności zasilania w zakresie dostaw określonych
potrzeb energetycznych.
6.3.1 Zabudowa mieszkaniowa
Prowadzone zmiany technologiczne w budownictwie sprowadzają się do zastosowania
nowych, łatwych, prostych w obsłudze konstrukcji, nowych materiałów o polepszonych
właściwościach technicznych. Ogólny proces zmian prowadzonych w nowoczesnym budownictwie sprowadzony jest do:
uzyskania obiektu o prostym i krótkotrwałym procesie prowadzenia budowy;
korzystania z nowych lub ulepszonych materiałów o dobrych parametrach zarówno
konstrukcyjnych jak i cieplnych;
uzbrojenia budynku w instalacje wewnętrzne wykonane w nowoczesnym systemie;
uzbrojenia budynku w urządzenia o wysokim stopniu sprawności.
Obiekty nowobudowane mają spełnić i spełniają oczekiwanie uŜytkownika, zarówno w zakresie wyglądu, funkcjonalności, ale przede wszystkim w zakresie niskich kosztów uŜytkowania.
W stosunku do istniejących obiektów budowlanych, prowadzi się działania modernizacyjne
polegające na wymianie poszczególnych elementów budynku, wprowadzanie działań poprawiających izolacyjność obiektu, tj. zmniejszenie strat ciepła np. w wyniku likwidacji nieszczelności. W procesie modernizacyjnym wprowadza się juŜ istniejące ulepszone i nowe
technologie.
NaleŜy zaznaczyć, Ŝe kaŜdy element obiektu budowlanego posiada własny okres uŜytkowania, przez który spełnia swoje właściwości. Modernizacja obiektów budowlanych jest
prowadzona w określonym zakresie i w stosunku do tych elementów, w których ze względów technicznych moŜna dokonać częściowej lub całkowitej wymiany.
Jednym z działań w zakresie zmniejszenia zapotrzebowania cieplnego budynku jest prowadzenie działań termomodernizacyjnych. Termomodernizacja to poprawienie istniejących
cech technicznych budynku w celu uzyskania zmniejszenia zapotrzebowania ciepła do
ogrzewania. Termomodernizacja obejmuje zmiany budowlane oraz zmiany w systemie
ogrzewania.
152
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 6.1 Zabiegi termomodernizacyjne budowlane
Lp.
1
2
Rodzaj elementu
Ściany zewnętrzne i ściany
oddzielające pomieszczenia o
róŜnych temperaturach (np. od
klatki schodowej)
Fragmenty ścian zewnętrznych
przy grzejnikach
3
Stropodachy i stropy poddasza
4
Stropy nad piwnicami nie
ogrzewanymi i podłogi parteru w
budynkach nie podpiwniczonych
5
Okna, świetliki dachowe, świetliki
okienne w piwnicach
Cel zabiegu
Zwiększenie izolacyjności
termicznej i likwidacja mostków
cieplnych
Sposób realizacji
Ocieplenie dodatkową warstwą
izolacji termicznej
Lepsze wykorzystanie ciepła od
grzejników
termicznej
izolacji termicznej
termicznej
izolacji termicznej
Zmniejszenie niekontrolowanej
infiltracji
Uszczelnienie
termicznej
Dodatkowa szyba lub warstwa
folii, zastosowanie szyb ze
specjalnego szkła lub wymiana
okien
Zmniejszenie powierzchni
przegród zewnętrznych o
wysokich stratach ciepła
Okresowe zmniejszenie strat
ciepła
Zmniejszenie niekontrolowanej
infiltracji
6 Drzwi zewnętrzne
Ograniczenie strat uŜytkowych
7
Loggie, tarasy, balkony
8
Otoczenie budynku
termicznej
Utworzenie przestrzeni
izolujących
Zmniejszenie oddziaływań
klimatycznych (np. wiatru)
Ekrany za-grzejnikowe
Częściowa zabudowa okien
Okiennice, Ŝaluzje, zasłony
Uszczelnienie
Zasłony, automatyczne
zamykanie drzwi
Ocieplenie lub wymiana na drzwi
o lepszej termice
Obudowa
Osłony przeciwwiatrowe (ekrany)
roślinność ochronna
Przed podjęciem działań inwestycyjnych mających na celu racjonalizację uŜytkowania
energii na cele ogrzewania wymagane jest określenie zakresu i potwierdzenie zasadności
działań na drodze audytu energetycznego.
W audycie energetycznym analizowane są wszystkie moŜliwe techniczne procesy prowadzące do obniŜenia zapotrzebowania cieplnego przez dany obiekt budowlany. Zaznaczyć naleŜy, Ŝe przy specyficznych obiektach budowlanych z pewnych względów technicznych niektóre z ww. działań nie mogą być prowadzone. Przykładem mogą być obiekty
objęte ochroną konserwatorską posiadające indywidualną elewację zewnętrzną z istniejącymi formami charakterystycznymi dla danego okresu w architekturze budowlanej, dla których wyklucza się moŜliwość docieplenia ścian zewnętrznych.
153
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Działania w zakresie docieplenia ścian zewnętrznych
Docieplanie moŜe być realizowane:
w technologii suchej: płyty z materiału izolacyjnego (wełna mineralna) mocowane
są do ścian i pokrywane warstwą osłonową np. sidingiem;
w technologii mokrej: płyty z materiału izolacyjnego (prawie zawsze styropian choć
istnieje równieŜ technologia oparta na wełnie mineralnej) i pokrywane odpowiednim
tynkiem.
Docieplanie ścian zewnętrznych jest technologią dobrze opanowaną, a paleta ofert firm
zajmujących się tego typu działaniami jest bogata.
Na koszt wykonania składają się:
koszt materiałów, w przybliŜeniu proporcjonalny do grubości izolacji;
koszt robocizny, w duŜo mniejszym stopniu zaleŜny od grubości izolacji;
koszt przygotowania i wykorzystania rusztowań, całkowicie niezaleŜny od grubości
izolacji, natomiast zaleŜny od wysokości budynku.
Docieplenie dachów i stropodachów
Sposób wykonania docieplenia dachów i stropodachów zaleŜy od rodzaju konstrukcji połaci dachowych, jednak najczęściej stosuje się metody suche.
W przypadku poddaszy niskich, przełazowych, nie mających dostępu z wewnątrz budynku
ocieplenie wykonuje się przez otwory wykonane w części dachowej.
W poddaszach, gdzie istnieje łatwy dostęp, połoŜenie dodatkowej warstwy materiału izolacyjnego jest operacją prostą i tanią (koszt materiału + koszt robocizny połoŜenia warstwy).
Rzeczywisty koszt wykonania docieplenia moŜna określić tylko indywidualnie dla kaŜde-go
z budynków, w zaleŜności od moŜliwej do zastosowania technologii.
Doszczelnienie oraz wymiana nieszczelnych drzwi i okien:
doszczelnianie istniejącej stolarki budowlanej - odbywa się z wykorzystaniem
uszczelek z odpowiednich profili gumowych lub z gąbki i naleŜy do najtańszych
działań termorenowacyjnych. Korzyści są trudne do oceny - zaleŜą głównie od
stopnia nie-szczelności okien przed uszczelnieniem;
wymiana nieszczelnej stolarki budowlanej - jej koszt moŜe być bardzo zróŜnicowany. ZaleŜy on m.in. od: materiału ramy okiennej (drewno, PCW), rodzaju okuć budowlanych, wymiaru okien, wielkości zamówienia, rodzaju zastosowanych szyb
(ozdobne, refleksyjne, antywłamaniowe oraz o róŜnym współczynniku przenikania
ciepła).
MontaŜ zagrzejnikowych płyt refleksyjnych
Ekrany zagrzejnikowe montuje się za grzejnikami umieszczonymi na zewnętrznych ścianach budynków. Ekrany zagrzejnikowe to rodzaj lokalnej izolacji wewnętrznej ścian budynków w rejonie połoŜonym za grzejnikami ciepła.
Na podstawie danych z wielu realizacji dokonanych termomodernizacji moŜna określić
pewne przeciętne efekty zysków ciepła po przeprowadzeniu poszczególnych działań termomodernizacyjnych. Przedstawia to poniŜsza tabela.
154
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 6.2 Zestawienie przeciętnych efektów uzysku ciepła w stosunku do stanu poprzedniego
ObniŜenie zuŜycia ciepła w stosunku
Lp.
Sposób uzyskania oszczędności
do stanu poprzedniego
Wprowadzenie w węźle cieplnym automatyki pogodowej
1
5-15%
oraz urządzeń regulacyjnych
Wprowadzenie hermetyzacji instalacji i izolowanie
przewodów, przeprowadzenie regulacji hydraulicznej i
2
10-25%
zamontowanie zaworów termostatycznych we wszystkich
pomieszczeniach
3
Wprowadzenie podzielników kosztów
ok.10-15 %
4
Wprowadzenie ekranów zagrzejnikowych
ok. 2-3 %
5
Uszczelnienie okien i drzwi zewnętrznych
5-8%
6
Wymiana okien na 3 szybowe ze szkłem specjalnym
10-15%
Ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych (ścian,
7
10-25%
dachu, stropodachu – bez okien)
Źródło: „Termomodernizacja Budynków. Poradnik Inwestora” - Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA
Warszawa 1999.
NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe określenie efektów w przypadku podjęcia dwóch lub więcej
usprawnień wymienionych w powyŜszej tabeli nie jest sumą arytmetyczną poszczególnych
działań.
Charakterystyka energetyczna budynków – nowe standardy energetyczne budynków
W lipcu 2013 roku zostało podpisane rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa
i Gospodarki Morskiej zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2013 r., poz. 926). Rozporządzenie to weszło w Ŝycie z dniem 1 stycznia 2014 r. Stanowi ono wdroŜenie art. 4 do 8
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
Nowelizacja rozporządzenia wskazuje między innymi nowe wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej, jak równieŜ „ścieŜkę” dojścia do wymagań stawianych w roku 2021, tj
okresu, kiedy wszystkie nowo wznoszone budynki , w myśl zapisów art. 9 ww. dyrektywy
powinny charakteryzować się niemal „zerowym zuŜyciem energii”. Dla budynków zajmowanych przez władze publiczne i będących ich własnością rokiem dojścia do wymaganych
parametrów jest rok 2019.
Ponadto przepisy znowelizowanego rozporządzenia określają maksymalne wartości
wskaźnika EP - wskaźnika energii pierwotnej, na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz
przygotowania c.w.u., potrzeby chłodzenia oraz potrzeby oświetlenia.
Dla zobrazowania skali zmian, jakie winny nastąpić w najbliŜszych latach, poniŜej zestawiono wybrane kryteria izolacyjności przegród zewnętrznych porównując stan według
przepisów dotychczasowych i wprowadzonych do obowiązywania.
155
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 6.3 Przykładowe zmiany współczynnika przenikania ciepła
2
L.p.
1
2
3
4
5
Rodzaj przegrody
Ściany zewnętrzne
Dachy, stropodach i stropy pod nieogrzewanymi poddaszami lub nad
przejazdami
Stropy nad pomieszczeniami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi
Okna, drzwi balkonowe, powierzchnie
przezroczyste nieotwieralne
Okna połaciowe
Współczynnik przenikania ciepła UC(max) [W/m K]
Do
Od
Od
Od
31.12.2013
01.01.2014
01.01.2017
01.01.2021
0,30
0,25
0,23
0,20
0,25
0,20
0,18
0,15
0,45/0,8
0,25
0,25
0,25
1,8/1,7
1,3
1,1
0,9
1,8
1,5
1,3
1,1
o
Wartość współczynnika określona dla temperatury obliczeniowej ogrzewanego pomieszczenia ti ≥ 16 C
Większość budynków mieszkalnych w gminie Świdnica ogrzewana jest za pomocą kotłowni indywidualnych z wykorzystaniem węgla lub gazu ziemnego lub z proekologicznych
ogrzewań węglowych.
W dalszym etapie racjonalizacji zuŜycia nośników energii niezbędnym jest zintensyfikowanie działań termomodernizacyjnych w budownictwie mieszkaniowym oraz przeprowadzenie działań termomodernizacyjnych w obiektach, które wykorzystują ogrzewanie indywidualne. Działania te skoordynowane ze zmianą sposobu zaopatrzenia w ciepło, pozwolą na
uzyskanie znacznych oszczędności oraz poprawę efektywności zuŜycia energii w tych
obiektach.
Ogólna dostępność i szeroka moŜliwość wyboru na rynku róŜnych systemów ogrzewania
budownictwa indywidualnego oraz moŜliwość korzystania z form wspomagających finansowo procesy modernizacyjne i remontowe spowodowała, Ŝe od połowy lat 80 obserwuje
się proces wymiany np. indywidualnych wyeksploatowanych kotłów na kotły nowe o większym wskaźniku sprawności, wymiany systemu zasilania (np. przejście z paliwa stałego na
gazowe), wymiana grzejników itp.
NaleŜy zaznaczyć, Ŝe nowe kotły są wsparte pełną automatyką, która umoŜliwia indywidualną korektę oczekiwanej temperatury w pomieszczeniu. System automatyki umoŜliwia
równieŜ wprowadzenie programu umoŜliwiającego pracę systemu w określonym przedziale czasowym. System pozwala dostosować zmienne oczekiwane temperatury w pomieszczeniu w róŜnych okresach dobowych.
Właściciele obiektów jednorodzinnych, mają szeroki zakres dostępności do nowych technologii w zakresie działań wpływających na zmniejszenie zapotrzebowania cieplnego budynku i zmniejszenie kosztów eksploatacji przy zachowaniu efektu komfortu cieplnego.
W nowym budownictwie jednorodzinnym zwiększa się stopień obiektów, które wykorzystują niekonwencjonalne źródła energii.
156
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Właściciele obiektów jednorodzinnych, równieŜ mogą ubiegać się o istniejące formy
wsparcia przedsięwzięć termomodernizacyjnych. MoŜliwości wsparcia finansowego działań w zakresie racjonalizacji ciepła:
zakres wsparcia wynikający z ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termo-modernizacji i remontów (Dz.U. Nr 223, poz.1459 z późn. zm.),
szeroki rynek kredytowy (np. tzw. kredyty remontowe) istniejący na rynku bankowym.
Obecnie indywidualny inwestor – właściciel, sam podejmuje decyzję o prowadzeniu działań w zakresie modernizacji własnego źródła ciepła oraz działań w zakresie termomodernizacji. Przy podjęciu decyzji o określonym sposobie realizacji indywidualny inwestor ma
moŜliwość korzystania z informacji udzielanych przez przedstawicieli technicznych poszczególnych firm działających na rynku w zakresie systemów ogrzewania i docieplania
budynków indywidualnych oraz z istniejącego rynku medialnego - specjalistycznych wydawnictw z zakresu budownictwa.
6.3.2 Budynki uŜyteczności publicznej
Zlokalizowane na terenie gminy obiekty uŜyteczności publicznej charakteryzują się szerokim zakresem architektonicznym. Przy tego typu budynkach naleŜy przeprowadzić indywidualne audyty energetyczne, które uwzględnią indywidualne zapotrzebowanie cieplne dla
danego typu obiektu oraz moŜliwości ich realizacji z punktu widzenia architektury.
W poniŜszej tabeli przedstawiono obiekty uŜyteczności publicznej zlokalizowane na terenie gminy, dla których wykonano w 2012 r. audyty energetyczne celem określenia optymalnego zakresu termomodernizacji wymaganej do przeprowadzenia. Kolorem oznaczono
obiekty dla których planowane jest przeprowadzenie działań termomodernizacyjnych
w 2014 r. Pozostałe obiekty objęte zostaną termomodernizacją w kolejnych latach.
Ponadto w kolumnie „Planowany zakres termomodernizacji” czcionką pochyłą z podkreśleniem zaznaczono zakres robót objęty projektem LRPO 2007-2013, pt. ”Kompleksowa
termomodernizacja budynków oświatowych gminy Świdnica w formule partnerstwa publiczno-prywatnego”. Ww. Projekt realizowany jest w ramach Priorytetu III, Działania 3.2
LRPO pt. ”Poprawa jakości powietrza, efektywności energetycznej oraz rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii”. Realizacja części inwestycyjnej projektu zakończyła
się w październiku 2014 roku.
157
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Tabela 6.4 Planowany zakres termomodernizacji w obiektach uŜyteczności publicznej
Lp.
Nazwa obiektu
1
Sala wiejska
2
Sala wiejska
3
Sala wiejska
4
Budynek usługowomieszkalny OSP
5
Sala wiejska
6
Szkoła Podstawowa
7
Sala wiejska
8
Sala wiejska
9
Sala wiejska
10
Sala wiejska
11
Szkoła Podstawowa
12
Budynek biurowoadministracyjny
Adres
Planowany zakres termomodernizacji
- docieplenie ścian zewnętrznych
- docieplenie stropu
- wymianę drzwi wejściowych
- docieplenie stropu pod nieogrzewanym poddaszem
Drzonów 9, Świdnica - docieplenie ściany graniczącej z przestrzenią nieogrzewaną
Grabowiec 32,
Świdnica
Koźla 100, Świdnica - docieplenie stropu pod nieogrzewanym poddaszem
- wymiana bram wjazdowych
Koźla 99, Świdnica
- wymiana drzwi zewnętrznych drewnianych
- montaŜ zaworów termostatycznych, wymiana starych
grzejników Ŝeliwnych
- wymiana części starych opraw oświetleniowych na nowe
Koźla 117, Świdnica energooszczędne oprawy świetlówkowe ze statecznikami
elektronicznymi
- system monitorowania zuŜycia energii opierający się na
wykorzystaniu elektroniki (liczniki ciepła, wody i energii
elektrycznej)
- regeneracja i regulacja instalacji co, cwu.
Letnica 10, Świdnica - docieplenie stropu pod nieogrzewanym poddaszem
Lipno 34, Świdnica
- wymiana okien drewnianych
- docieplenie ścian zewnętrznych i wewnętrznych na nieogrzewanym poddaszu
Piaski 12, Świdnica
- wymiana drzwi drewnianych
- docieplenie dachu Sali
ul. Słoneczna 44,
- docieplenie stropu pod nieogrzewanym poddaszem na
Słone
zapleczu
- wymiana drzwi zewnętrznych
- wymiana okien drewnianych wymiana drzwi piwnicy
- montaŜ systemu ogniw fotowoltaicznych
ul. Szkolna 1, Słone - wymiana części starych opraw oświetleniowych na nowe
energooszczędne oprawy świetlówkowe ze statecznikami
elektronicznymi
elektrycznej)
- docieplenie ścian zewnętrznych i wewnętrznych
- docieplenie stropodachu
ul. Długa 25,
Świdnica
elektronicznymi
elektrycznej)
Buchałów 38
158
EE
Lp.
Nazwa obiektu
Adres
13
Szkoła Podstawowa
Oddział Przedszkolny
ul. Długa 30,
Świdnica
14
Gminny Ośrodek Zdrowia
ul. Długa 85,
Świdnica
15
Szkoła Podstawowa
ul. Ogrodowa 36,
Świdnica
16
Gminny Ośrodek
Kultury
ul. Ogrodowa 37,
Świdnica
17
Sala wiejska
Wilkanowo ul.
Szkolna 3, Świdnica
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Planowany zakres termomodernizacji
- docieplenie stropu zewnętrznego
- wymiana drzwi i okien
- wymiana okien drewnianych
- docieplenie stropodachu, dachu i stropu pod nieogrzewanym poddaszem
- wymiana drzwi metalowych
- montaŜ systemu ogniw fotowoltaicznych
elektronicznymi
elektrycznej)
- docieplenie dachu w pomieszczeniach piętra
- wymiana okien drewnianych i drzwi wejściowych
- montaŜ instalacji zasilanej z kotła c.o. oraz montaŜ kolektorów słonecznych
- docieplenie stropodachu
Przeprowadzenie termomodernizacji planowane na 2014 r.
Źródło: Urząd Gminy Świdnica – „Zakres prac termomodernizacyjnych” oraz audyty energetyczne
6.4 Racjonalizacja uŜytkowania paliw gazowych
Przy rozpatrywaniu działań związanych z racjonalizacją uŜytkowania paliw naleŜy wziąć
pod uwagę cały ciąg logiczny operacji z związanych z ich uŜytkowaniem:
pozyskanie paliw;
przesył do miejsca uŜytkowania;
dystrybucja;
wykorzystanie paliw gazowych;
wykorzystanie efektów stosowania paliw gazowych.
W tym ciągu pozyskanie paliw pozostaje całkowicie poza zasięgiem gminy Świdnica (zarówno pod względem geograficznym jak i organizacyjno-prawnym), a co więcej w znacznej mierze poza granicami Polski, stąd kwestia ta została całkowicie pominięta. RównieŜ
problemy związane z długodystansowym przesyłem gazu stanowią zagadnienie o charakterze ponadlokalnym, które powinno być analizowane w skali nawet ponad wojewódzkiej.
Pozostałe problemy są natomiast zagadnieniami, które winny być analizowane z punktu
widzenia polityki energetycznej gminy. Stąd teŜ zostały one omówione w kolejnych rozdziałach.
159
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6.4.1 Zmniejszenie strat gazu w systemie dystrybucji
Działania związane z racjonalizacją uŜytkowania gazu związane z jego dystrybucją sprowadzają się do zmniejszenia strat gazu.
Straty gazu w sieci dystrybucyjnej spowodowane są głównie następującymi przyczynami:
nieszczelności na armaturze - dotyczą zarówno samej armatury i jak i jej połączeń
z gazociągami (połączenia gwintowane lub przy większych średnicach kołnierzowe)
- zmniejszenie przecieków gazu na samej armaturze w większości wypadków będzie wiązało się z jej wymianą;
sytuacje związane z awariami (nagłymi nieszczelnościami) i remontami (gaz
wpuszczany do atmosfery ze względu na prowadzone prace) - modernizacja sieci
wpłynie na zmniejszenie prawdopodobieństwa awarii.
NaleŜy podkreślić, Ŝe zmniejszenie strat gazu ma trojakiego rodzaju znaczenie:
efekt ekonomiczny: zmniejszenie strat gazu powoduje zmniejszenie kosztów operacyjnych przedsiębiorstwa gazowniczego, co w dalszym efekcie powinno skutkować
obniŜeniem kosztów zaopatrzenia w gaz dla odbiorcy końcowego;
metan jest gazem powodującym efekt cieplarniany, a jego negatywny wpływ jest
znacznie większy niŜ dwutlenku węgla, stąd teŜ ze względów ekologicznych naleŜy
ograniczać jego emisję;
w skrajnych przypadkach wycieki gazu mogą lokalnie powodować powstawanie
stęŜeń zbliŜających się do granic wybuchowości, co zagraŜa bezpieczeństwu.
W gminie Świdnica dystrybucją gazu, a co za tym idzie, takŜe eksploatacją sieci gazowej
zajmują się dwie spółki:
PSG Sp. z o.o. oraz
EWE Energia Sp. z o.o.,
odpowiedzialne równieŜ za zmniejszenie strat gazu na przesyle.
W przypadku spółki EWE energia Sp. z o.o. siec dystrybucyjna gazu jest systemem nowym, w którym zastosowano nowoczesne technologie dla przesyłu gazu, dlatego teŜ nie
występuje konieczność zastosowania dodatkowych działań związanych ze zmniejszeniem
strat gazu w systemie.
Wg oceny danych pozyskanych od ww. Spółek, modernizacje sieci gazowych (w tym –
zapobiegające stratom gazu w systemie) są systematycznie realizowane.
PoniewaŜ w przypadku robót liniowych bardzo istotne znaczenie mają koszty związane
z zajęciem pasa terenu, uzgodnieniem prowadzenia róŜnych instalacji podziemnych oraz
zwłaszcza z odtworzeniem nawierzchni, jest rzeczą celową, aby wymiana instalacji podziemnych róŜnych systemów (gaz, woda, kanalizacja, kable energetyczne i telekomunikacyjne itd.) była prowadzona w sposób kompleksowy.
160
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6.4.2 Racjonalizacja wykorzystania paliw gazowych
Jak to opisano w rozdziale 2.2., paliwa gazowe w gminie Świdnica są wykorzystywane na
następujące cele:
wytwarzanie ciepła (w postaci gorącej wody lub pary);
bezpośrednie przygotowywanie ciepłej wody uŜytkowej;
przygotowywanie posiłków w gospodarstwach domowych i obiektach zbiorowego
Ŝywienia;
cele bezpośrednio technologiczne.
Sprawność wykorzystania gazu w kaŜdym z powyŜszych sposobów uzaleŜniona jest od
cech samych urządzeń oraz od sposobu ich eksploatacji.
W przypadku wytwarzania ciepła w kotłach gazowych efekty moŜna uzyskać poprzez wymianę urządzeń. Wzrost sprawności dla nowych urządzeń wynika z uwzględnienia następujących rozwiązań technicznych:
lepsze rozwiązanie układu palnikowego oraz układu powierzchni ogrzewalnych kotła pozwalające na zwiększenie nominalnej sprawności kotła, a co za tym idzie
sprawności średnio-eksploatacyjnej;
stosowanie zapalaczy iskrowych zamiast dyŜurnego płomienia (dotyczy to przede
wszystkim małych kotłów gazowych stosowanych jako indywidualne źródła ciepła),
efekt ten ma szczególnie istotne znaczenie przy mniejszych obciąŜeniach cieplnych
kotła;
lepszy dobór wielkości kotła - unikanie przewymiarowania;
stosowanie kotłów kondensacyjnych, pozwalających odzyskać ze spalin ciepło parowania pary wodnej zawartej w spalinach (stąd sprawność nominalna odniesiona
do wartości spalania gazu jest większa od 100%). Jednak ich stosowanie wymaga
nisko-temperaturowego układu odbioru ciepła oraz układu do neutralizacji i odprowadzenia kondensatu.
Zmiany zapotrzebowania gazu na cele bezpośrednio technologiczne spowodowane podwyŜszeniem sprawności wytwarzania wymagają indywidualnych ocen dla kaŜdego z odbiorców, jednak będą mniejsze od zmian zapotrzebowania gazu związanych z wahaniami
produkcji.
Reasumując, najwaŜniejsze kierunki zmian zapotrzebowania gazu będą polegały na kontynuacji:
działań racjonalizujących zuŜycie gazu na cele ogrzewania u istniejących odbiorców
(zarówno po stronie samego wytwarzania ciepła jak i w dalszej kolejności ogrzewania);
przechodzenia odbiorców korzystających z innych rodzajów ogrzewania na ogrzewa-nie gazowe - będzie się ono odbywać stopniowo i ze względu na rozproszony
charak-ter tego procesu, nie zostanie w pełni zrealizowany;
przyłączania odbiorców nowo wybudowanych.
161
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6.5 Racjonalizacja uŜytkowania energii elektrycznej
6.5.1 Uwagi ogólne
Przy rozpatrywaniu działań związanych z racjonalizacją uŜytkowania energii elektrycznej
naleŜy wziąć pod uwagę cały ciąg operacji związanych z uŜytkowaniem tej energii:
wytwarzanie energii elektrycznej;
przesył w krajowym systemie energetycznym;
dystrybucja;
wykorzystanie energii elektrycznej;
wykorzystanie efektów stosowania energii elektrycznej.
Uwolnienie rynku energii elektrycznej i wprowadzenie konkurencji wytwórców energii elektrycznej będzie stanowi bodziec do poprawy efektywności wytwarzania energii elektrycznej. Instrumentem wywołującym dodatkowy nacisk w tym kierunku jest wejście pełnego
dostępu odbiorców do wyboru dostawcy energii elektrycznej.
Gmina Świdnica nie ma wpływu na efektywność wytwarzania energii elektrycznej przez jej
wytwórców i z tego względu zagadnienie to pominięto w dalszych analizach.
RównieŜ problemy związane z długodystansowym przesyłem energii elektrycznej w krajowym systemie energetycznym stanowią zagadnienie o charakterze ponadlokalnym, które
powinno być analizowane w skali ogólnokrajowej.
Pozostałe problemy są natomiast zagadnieniami, które winny być analizowane z punktu
widzenia polityki energetycznej gminy Świdnica. Stąd teŜ zostały one omówione w kolejnych podrozdziałach.
6.5.2 Ograniczenie strat energii elektrycznej w systemie dystrybucyjnym
NajwaŜniejszymi kierunkami zmniejszania strat energii elektrycznej w systemie dystrybucyjnym są:
zmniejszenie strat przesyłowych w liniach energetycznych;
zmniejszenie strat jałowych w stacjach transformatorowych.
W przypadku stacji transformatorowych zagadnienie zmniejszania strat rozwiązywane jest
przez ENEA Operator Sp. z o.o., poprzez monitorowanie stanu obciąŜeń poszczególnych
stacji transformatorowych i gdy jest to potrzebne na skutek zmian sytuacji, wymienianie
transformatorów na inne, o mocy lepiej dobranej do nowych okoliczności. Działania takie
są na bieŜąco prowadzone przez ENEA Operator Sp. z o.o.
Generalnie naleŜy stwierdzić, Ŝe podmiotem w całości odpowiedzialnym za zagadnienia
związane ze zmniejszeniem strat w systemie dystrybucji energii elektrycznej na obszarze
gminy jest przedsiębiorstwo dystrybucyjne ENEA Operator Sp. z o.o.
162
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
6.5.3 Poprawienie efektywności wykorzystania energii elektrycznej
Najistotniejsze sposoby wykorzystania energii elektrycznej to:
napęd silników elektrycznych;
oświetlenie;
ogrzewanie elektryczne;
zasilanie urządzeń elektronicznych.
Z punktu widzenia poprawy efektywności wykorzystania energii elektrycznej, działania dotyczące modernizacji samych silników elektrycznych są mało atrakcyjne. Z tego punktu
widzenia naleŜy zwracać uwagę raczej na wymianę całego urządzenia, które jest napędzane tym silnikiem, a to naleŜy zaliczyć do działań związanych z poprawą efektów stosowania energii elektrycznej.
W przypadku napędów elektrycznych naleŜy zwrócić uwagę na moŜliwość oszczędzania
energii elektrycznej poprzez zastosowanie napędów z regulacją obrotów silnika w zaleŜności od aktualnych potrzeb (np. przy pomocy falowników) oraz na dbałość, aby napędy
elektryczne nie były przewymiarowane i pracowały z optymalną sprawnością.
W miarę moŜliwości okresy pracy większych odbiorników energii elektrycznej naleŜy przesuwać na godziny poza szczytem (zmniejszenie ponoszonych kosztów w związku z uŜytkowaniem energii elektrycznej w strefach pozaszczytowych).
W kolejnych podrozdziałach dokonano rozwinięcia szeregu powyŜej zasygnalizowanych
problemów.
6.5.4 Analiza i ocena moŜliwości wykorzystania energii elektrycznej na potrzeby
ogrzewania
Ogrzewanie elektryczne polega na bezpośrednim wykorzystaniu przemiany energii elektrycznej na ciepło w pomieszczeniu za pomocą m.in. grzejników elektrycznych, listew
przypodłogowych oraz ogrzewania podłogowego lub sufitowego za pomocą kabli czy mat
grzejnych.
Ogrzewanie elektryczne w ostatnich czasach jest szeroko propagowane i zdobywa sobie
coraz więcej zwolenników. Jego zastosowanie pociąga za sobą wysokie koszty eksploatacyjne przy relatywnie niskich inwestycyjnych. Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń
grzewczych wykorzystujących energię elektryczną. Decydując się na ogrzewanie elektryczne naleŜy zwrócić uwagę na odpowiedni dobór mocy. Istotne bowiem jest nie tylko
zapewnienie komfortu cieplnego, ale równieŜ najniŜszych kosztów inwestycyjnych i eksplantacyjnych.
163
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Wśród zalet, jakie posiada ogrzewanie elektryczne naleŜy wymienić:
powszechną dostępność źródła energii (np. na terenach, gdzie rozwija się budownictwo jednorodzinne, a brak tam uzbrojenia w gaz lub sieci ciepłownicze);
niskie nakłady inwestycyjne - instalacja elektryczna musi być wykonana w kaŜdym
budynku; ogrzewanie elektryczne wyklucza konieczność budowy dodatkowych pomieszczeń na kotłownie, składowanie paliwa i popiołu, brak takŜe (w przypadku
modernizacji obiektu) potrzeby ochrony komina przed działaniem spalin (jak np.
w przypadku kotłowni gazowych);
komfort i bezpieczeństwo uŜytkowania (nie występuje zagroŜenie wybuchem lub
za-czadzeniem, brak potrzeby gromadzenia materiałów łatwopalnych - paliwa);
bezpośrednie i dokładne opomiarowanie zuŜytej energii;
moŜliwość optymalizacji zuŜycia energii - duŜa moŜliwość regulacji temperatury,
równieŜ osobno dla poszczególnych pomieszczeń w mieszkaniu;
brak strat ciepła na doprowadzeniach, zarówno wewnątrz budynku, jak i do budynku;
moŜliwość zaspokojenia wszystkich potrzeb energetycznych mieszkańców budynku
za pomocą jednego nośnika energii;
stała gotowość eksploatacyjna - moŜliwość zaspokojenia potrzeby ogrzewania poza
sezonem grzewczym;
moŜliwość instalowania grzejników o róŜnych gabarytach, zaleŜnie od potrzeb występujących w danym pomieszczeniu;
niskie koszty naprawy i obsługi;
instalacje ogrzewania elektrycznego nie wymagają działań konserwacyjnych;
duŜa sprawność i trwałość urządzeń;
„ekologiczność” ogrzewania - w miejscu jego uŜytkowania. Emisja zanieczyszczeń
od-bywa się w miejscu wytwarzania energii elektrycznej (w przypadku gdy nie jest
ona wytwarzana w sposób ekologiczny).
Do wad ogrzewania elektrycznego naleŜy zaliczyć:
wysokie koszty eksploatacji - średnie koszty są wyŜsze niŜ dla ogrzewania gazowego, olejowego, czy w przypadku opalania drewnem. Zakłady Energetyczne czynią starania w celu zwiększenia konkurencyjności ogrzewania elektrycznego w stosunku do innych mediów. SłuŜy temu szeroka akcja marketingowa poparta tworzeniem specjalnych grup taryfowych. Niektóre zakłady elektroenergetyczne posiadają
kilka odmian swoich taryf dwu- lub trójstrefowych.
PoniŜej wymieniono niektóre rodzaje ogrzewania opartego na wykorzystaniu energii elektrycznej wraz z krótkim opisem:
podłogowe (kablowe, przy pomocy mat grzewczych) - ciepło rozchodzi się od dołu
ku górze i równomiernie całodobowo ogrzewa pomieszczenie, moŜliwość regulowania temperatury; instalacja nie wymaga konserwacji i jest niewidoczna;
sufitowe (z uŜyciem folii grzewczych) - równomierny rozkład temperatury, instalacja
niewidoczna pokryta np. tapetą;
listwy grzejne - system składający się z dowolnej ilości modułów;
164
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
piece akumulacyjne (statyczne lub z dynamicznym rozładowaniem) - zasilanie tańszą energią „nocną”;
elektryczne kotły c.o. - przepływowe i akumulacyjne;
grzejniki konwektorowe - nie wymagają dodatkowych instalacji, mają małe wymiary
i niewielki cięŜar;
ogrzewacze promiennikowe - ogrzewanie nakierowane na konkretne miejsca
w ogrzewanym pomieszczeniu;
grzejniki nawiewne - dmuchawy gorącego powietrza ogrzanego przez grzałki elektryczne;
montaŜ grzałek w piecach węglowych - system tani (przy wykorzystaniu w czasie
tańszej strefy taryfy nocnej), ale przestarzały i niezapewniający jednakowego rozkładu temperatury w pomieszczeniu.
MoŜliwość wykorzystania energii elektrycznej jako nośnika ciepła w budownictwie mieszkaniowym musi wiązać się z istnieniem odpowiednich rezerw w systemie elektroenergetycznym na danym terenie. Istotny czynnik stymulujący stanowić moŜe stworzenie przez
ENEA Operator Sp. z o.o. grup taryfowych preferujących w większym stopniu, niŜ dotychczasowa taryfa dwustrefowa, odbiorców korzystających z ogrzewania elektrycznego. Aktualnie nie wydaje się być zbyt racjonalnym lansowanie stosowania w nowej zabudowie
ogrzewania opartego na wykorzystaniu energii elektrycznej, głównie z uwagi na jego wysokie koszty eksploatacyjne.
Celowym wydaje się wykorzystanie tego rodzaju ogrzewania na obszarach, na których
dokonuje się rewitalizacji zabudowy, czy teŜ modernizacji istniejącego sposobu ogrzewania będącego często źródłem „niskiej emisji” (zmiany sposobu ogrzewania mieszkań za
pomocą pieców ceramicznych i etaŜowych ogrzewań węglowych). Zastosowanie energii
elektrycznej jako źródła energii cieplnej podyktowane moŜe być równieŜ brakiem moŜliwości technicznych zastosowania innego nośnika energii (np. obiekt zabytkowy). Przy podejmowaniu działań zmierzających do wykorzystania ogrzewania elektrycznego naleŜy
brać pod uwagę moŜliwości istniejącej w danym rejonie infrastruktury elektroenergetycznej.
W przypadku zmiany sposobu ogrzewania z węglowego na system elektroenergetyczny
konieczne jest wykonanie inwestycji (w najprostszej formie) obejmujących:
przygotowanie sieci elektroenergetycznych do zwiększonego poboru mocy; wymianę liczników jednofazowych na liczniki trójfazowe, dwu- lub trójstrefowe;
zamontowanie w mieszkaniach grzejników elektrycznych wraz z regulatorami tempera-tury lub zabudowa w istniejących piecach kaflowych grzałek elektrycznych
z regulatorami temperatury.
Przed wykonaniem inwestycji polegającej na konwersji ogrzewania z węglowego na system elektroenergetyczny celowym jest potwierdzenie wielkości energetycznych budynku
dla określenia jego dokładnego zapotrzebowania na moc cieplną i rocznego zuŜycia ciepła
(najlepiej poprzez wykonanie audytu energetycznego).
165
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Biorąc pod uwagę wielkość kosztów eksploatacyjnych oraz zakres występowania ogrzewań elektrycznych w istniejącej zabudowie zakłada się, Ŝe energia elektryczna będzie stanowiła alternatywne źródło energii cieplnej w gminie w ograniczonym zakresie. Jej zastosowanie będzie uzaleŜnione od dyspozycyjności sieci elektroenergetycznej w danym obszarze. Głównym odbiorcą energii elektrycznej na potrzeby ogrzewania będą modernizowane budynki mieszkalne i usługowe.
6.5.5 Racjonalizacja zuŜycia energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego
Modernizacja oświetlenia poprzez samą zamianę źródeł światła (elementu świecącego
i oprawy) stwarza juŜ duŜe moŜliwości oszczędzania. Zgodnie z art.18 ust. 1 pkt 2) i pkt 3)
ustawy Prawo energetyczne do zadań własnych gminy naleŜy planowanie i finansowanie
oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na jego terenie.
Przy doborze odpowiedniego oświetlenia istotne są parametry i koszty eksploatacji systemu oświetleniowego. Nie bez znaczenia jest tutaj poczucie bezpieczeństwa mieszkańców.
Istotnym czynnikiem jest właściwy dobór źródeł światła: Ŝarówek, źródeł niskonapięciowych, lamp sodowych i rtęciowych, Ŝarówek metalohalogenkowych, świetlówek oraz źródeł typu White Son. Obecnie istnieje wiele nowoczesnych materiałów i technologii umoŜliwiających uzyskanie odpowiedniej jakości oświetlenia. Nastąpił rozwój lamp wysokopręŜnych sodowych z coraz to mniejszymi mocami. PowaŜne moŜliwości kryją się
w zastosowaniu technologii LED. Istotnym czynnikiem doboru prawidłowego oświetlenia
jest równieŜ energooszczędność. WaŜne jest, by zastosować takie oprawy, które zapewnią prawidłowy rozsył światła i będą wyposaŜone w wysokiej klasy odbłyśniki. Źródła światła powinny przy moŜliwie małej ilości dostarczanej energii elektrycznej, posiadać wysoką
skuteczność świetlną. Obecnie nie stanowi problemu wybór prawidłowego oświetlenia. Na
rynku jest wielu krajowych i zagranicznych producentów opraw oświetleniowych, które doskonale sprawdzają się w warunkach zewnętrznych.
Wg efektów kompleksowej modernizacji oświetlenia ulicznego w innych gminach w kraju,
całkowita modernizacja oświetlenia moŜe przynieść ograniczenie zuŜycia energii na poziomie około 50%, co w sposób oczywisty uzasadnia konieczność dynamicznej realizacji
działań modernizacyjnych.
Technicznie racjonalizacja zuŜycia energii na potrzeby oświetlenia ulicznego jest moŜliwa
w dwu podstawowych płaszczyznach:
przez wymianę opraw i źródeł świetlnych na energooszczędne;
poprzez kontrolę czasu świecenia - zastosowanie wyłączników przekaźnikowych,
które dają lepszy efekt (niŜ zmierzchowe), w postaci dokładnego dopasowania do
warunków świetlnych czasu pracy.
Elementem racjonalnego uŜytkowania energii elektrycznej na oświetlenie uliczne jest poza
powyŜszym dbałość o regularne przeprowadzanie prac konserwacyjno-naprawczych
i czyszczenia opraw.
166
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Zgodnie z art.18 ustawy Prawo energetyczne do zadań własnych gminy naleŜy planowanie i finansowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na jej tere-nie.
Właścicielem urządzeń oświetlenia drogowego na terenie gminy jest Urząd Gminy Świdnica oraz Eneos Sp. z o.o.
Popularną praktyką w naszym kraju jest to, iŜ zakłady elektroenergetyczne obciąŜają gminy nie tylko kosztami energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia, ale równieŜ (osobno)
kosztami konserwacji oświetlenia. Gmina odpowiadając za oświetlenie na swoim terenie
i ponosząc koszty związane z konserwacją oświetlenia, powinna dąŜyć do przejęcia całości majątku oświetleniowego. W sytuacji takiej konserwacja oświetlenia staje się usługą na
rzecz gminy, której wykonawca winien zostać wybrany zgodnie z zapisami ustawy o zamówieniach publicznych, co moŜe przynieść znaczne oszczędności.
Proces racjonalizacji uŜytkowania energii na potrzeby oświetlenia ulicznego poprzez uporządkowanie układu własności punktów świetlnych przyniesie równieŜ moŜliwość wyłonienia w przyszłości „konserwatora” oświetlenia ulicznego na zasadzie rynkowej (przetarg
publiczny), co wg znanych przykładów moŜe przynieść znaczne korzyści ekonomiczne dla
gminy w postaci ograniczenia kosztów konserwacji i utrzymania.
6.6 Propozycja działań organizacyjnych – energetyk gminny
Mieszkańców reprezentuje samorząd, którego zadaniem własnym, zgodnie z polskim prawem, jest zaspakajanie potrzeb zbiorowych, do których ustawa zalicza zaopatrzenie
w energię elektryczną, ciepło oraz paliwa gazowe. Zakres tego obowiązku ustala ustawa
Prawo energetyczne, która określa, Ŝe obowiązek ten polega na planowaniu i organizacji
zaopatrzenia w energię. śeby planować i organizować zaopatrzenie w energię trzeba dysponować wiedzą fachową w danej dyscyplinie, a zatem dla właściwej realizacji nałoŜonego
na samorząd obowiązku naleŜy w strukturze wspierającej zarządzającego gminą wójta
dysponować wyspecjalizowanym doradcą. KaŜde dobrze funkcjonujące przedsiębiorstwo
produkcyjne ma swojego energetyka. Tak więc, by prawidłowo i wydajnie funkcjonować,
powinna go mieć równieŜ gmina.
Obserwacje, z róŜnym skutkiem działających w zakresie energetyki gminnej samorządów
lokalnych, w ramach prac związanych z opracowywaniem dla nich dokumentów lokalnego
planowania energetycznego, pozwoliły na określenie grupy zagadnień, jakimi energetyk
gminny powinien się zająć. Są to głównie:
lokalne planowanie energetyczne;
koordynacja funkcji planistycznej i inwestycyjnej gminy oraz koordynacja działań
przedsiębiorstw energetycznych;
racjonalizacja uŜytkowania energii, w tym w szczególności w obiektach gminnych;
zakup energii na potrzeby gminy w układzie rynkowym.
Efektywne lokalne planowanie energetyczne i koordynacja działań przedsiębiorstw
Mechanizmy lokalnego planowania energetycznego ustalone przez polskie prawo zostały
opisane we wcześniejszych rozdziałach. Odnośnie racjonalizacji uŜytkowania energii
zwrócić naleŜy uwagę na to, Ŝe planowanie energetyczne realizowane przez gminy faProjekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, i paliwa gazowe dla gminy Świdnica
167
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
chowo i kompleksowo, wymaga powołania juŜ na etapie opracowywania dokumentów siły
fachowej, która zajmie się samym planowaniem, a później wdroŜeniem jego postanowień.
Planowanie energetyczne ma się przekładać na realizację zadań i uzyskanie ich efektów.
Przykładem obszaru do koordynacji pomiędzy planowaniem a realizacją inwestycji jest
sprawowanie nadzoru nad kształtem i efektami zrealizowanych działań (termomodernizacja → zmiana umowy dostawy). Właściwa koordynacja planowania energetycznego z inwestycyjnym jest zatem bardzo istotna dla zrównowaŜonego rozwoju gminy.
Kolejnym istotnym zadaniem stojącym przed gminą jest koordynacja działań przedsiębiorstw energetycznych. Koordynacja ta obejmuje analizy odnośnie umieszczania w kolejnych planach rozwoju przedsiębiorstw energetycznych działań wg załoŜeń do planu zaopatrzenia w energię; ale nie tylko - do zadań gminy w tym zakresie zaliczyć moŜna koordynację działań przedsiębiorstw w trakcie realizacji projektów modernizacji dróg. Istotna
jest teŜ aktywność w zakresie rozwoju gospodarczego, o ile atrakcyjniejsza moŜe być oferta inwestycyjna jeŜeli jest poparta właściwym rozpoznaniem warunków dostawy nośników
energii na oferowanych terenach, a warunki ich dostawy są oferowane wspólnie przez
gminę i przedsiębiorstwo energetyczne. Koordynacja działań przedsiębiorstw to równieŜ
współpraca w zakresie edukacji ekoenergetycznej, która obu stronom moŜe przy-nosić
korzyści.
Zarządzanie energią
UŜytkowanie energii przyczynia się do występujących na róŜną skalę oddziaływań na środowisko naturalne procesów produkcji i przesyłu energii. Najprostszym sposobem na
ochronę środowiska jest minimalizowanie zuŜycia energii. Do najbardziej spopularyzowanych uporządkowanych działań bezpośrednich samorządów w tym zakresie zaliczyć naleŜy tzw. zarządzanie energią w miejskich/gminnych obiektach uŜyteczności publicznej, polegające na monitorowaniu i ograniczaniu zuŜycia i kosztów energii w tych obiektach. Zarządzanie energią w obiektach jw. wymaga monitoringu i aktualizacji baz danych dla programowania działań, a zatem wymaga wiedzy fachowej i winno być realizowane w układzie ciągłym. Tak utworzona baza informacyjna moŜe być uŜyteczna dla szerokiego zakresu róŜnych działań.
Szczegółowy opis działań organizacyjnych dla budowy programu zmniejszenia kosztów
energii w miejskich/gminnych obiektach uŜyteczności publicznej, w celu lepszego zarządzania energią w tych obiektach, przedstawiono w kolejnym rozdziale.
Rynkowy zakup energii
Podstawowym załoŜeniem funkcjonowania sektora energetycznego w Polsce jest samofinansowanie się i rynkowość dostaw energii. Gmina, jako odbiorca energii i przedstawiciel odbiorców lokalnych, ma obowiązek i prawo organizować ich zaopatrzenie, korzystając z dostępnych mechanizmów rynkowych. Skorzystanie przez gminę z wolnego dostępu
do rynku energii i zoptymalizowanie handlowe i techniczne jej dostaw w pierwszej kolejności dla obiektów gminnych i oświetlenia, a docelowo równieŜ dla mieszkańców, winno stać się jedną ze składowych zakresu działania samorządu. Uwolnienie rynku nakłada
na gminę obowiązek, zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych, zamawiania energii
na drodze przetargu. Ewentualne korzyści dla gminy, które są do uzyskania przy zakupie
168
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
rynkowym energii na potrzeby np. oświetlenia ulicznego czy obiektów uŜyteczności publicznej, są do uzyskania pod warunkiem, Ŝe będzie ona dysponowała wiedzą: jak i co
zamówić.
Gmina Świdnica jest członkiem Grupy Zakupowej Energii Elektrycznej, której przewodzi
Prezydent Miasta Lubina. Grupa ta obejmuje ponad 100 podmiotów. W tabeli poniŜej zestawiono obiekty z terenu gminy Świdnica, objęte ww. rynkowym zakupem energii, dla roku 2014. Natomiast w załączniku 3 zestawiono wszystkie obiekty uŜyteczności publicznej
z terenu gminy, które mogą zostać objęte rynkowym zakupem energii.
Tabela 6.5 Zestawienie obiektów gminnych objętych rynkowym zakupem energii w roku 2014.
Nazwa punktu odbioru energii
elektrycznej (obiekt/lokal)
Adres
Moc umowna
Budynek Urzędu Gminy
Świdnica ul. Długa 38
11kW
Remiza straŜacka
Letnica
11kW
Remiza straŜacka
Koźla 100
11kW
Remiza straŜacka
11kW
Stadion (obiekty oraz oświetlenie boiska)
Świdnica dz. 60/15
11kW
Biblioteka
4kW
GOK
Świdnica ul. Ogrodowa 37
27kW
Biura
11kW
Szkoła Podstawowa w Słonem
Słone ul. Szkolna 1
27kW
Biura
4kW
Biura
4kW
Szkoła Podstawowa w Świdnicy
65kW
Szkoła Podstawowa w Koźli
Koźla 117
11kW
Przedszkole w Świdnicy
11kW
Gimnazjum w Świdnicy
14kW
Oświetlenie uliczne
os. Rybno
4kW
Świdnica
15kW
Świdnica
15kW
Piaski
4kW
Koźla
22kW
Koźla
11kW
Koźla
11kW
Letnica
11kW
Buchałów
11kW
Słone
11kW
Słone
11kW
Drzonów
14kW
Wilkanowo
4kW
Wilkanowo
4kW
Wilkanowo
4kW
Lipno
11kW
Grabowiec
4kW
Radomia
11kW
Letnica 4A
4kW
169
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Nazwa punktu odbioru energii
elektrycznej (obiekt/lokal)
Adres
Moc umowna
Letnica
11kW
Wilkanowo
11kW
Świdnica ul. Kościuszki od 473
9kW
Radomia
3kW
Łochowo
4kW
Świdnica od-295
4kW
Świdnica ul. Leśna
4kW
Świdnica
11kW
Słone
1kW
os. Przylesie Wilkanowo
9kW
Oświetlenie drogowe
Świdnica ul. Rumiankowa
3kW
oświetlenie drogowe skrzyŜowanie dróg
krajowych nr 32 i 27
Zielona Góra Al.. Woj. Polskiego m
DR.KR 32 i 2
4kW
Kaplica na cmentarzu w Świdnicy
Świdnica działka 476/2
4kW
ZUK korytarz
4kW
ZUK lokal uŜytkowy
4kW
Przepompownia ścieków
Koźla dz. 280
11kW
Koźla 359
11kW
Letnica dz. 388
17kW
Letnica dz 134/1
17kW
Lokalny Punkt tłoczenia ścieków Lpt-2
Buchałów dz. 88/2
7kW
Pompownia wody
Buchałów
11kW
Lokalne punkty tłoczenia ścieków
Buchałów
9kW
Lokal mieszkalny
Lipno 6
4kW
Sala wiejska
Drzonów
14kW
"Remiza"
Słone 25
11kW
Ośrodek zdrowia punkt
Koźla 100
11kW
Sala wiejska
Drzonów 9
11kW
Sala wiejska
Letnica 10
11kW
Sala wiejska
Buchałów 38
11kW
Sala wiejska
Piaski 12
11kW
Amfiteatr
Świdnica ul. Parkowa
11kW
Sala wiejska
Lipno 34
4kW
Klatka schodowa
Letnica 53
11kW
ZBÓR lok. uŜytkowy
Letnica dz. 310
11kW
Sala wiejska
Grabowiec 34
11kW
Drzonów 27
4kW
Radomia 2
4kW
Świdnica ul. Rumiankowa
4kW
Lokal uŜytkowy
4kW
Sala wiejska
Słone 38
11kW
Przepompownie ścieków (19 obiektów)
Piaski
57kW
Przepompownia ścieków PG
Grabowiec
Przepompownia ścieków PL
Lipno
27kW
Źródło: Urząd Gminy Świdnica
170
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
WyŜej zaprezentowane aspekty działania samorządu w dziedzinie energetyki realizowane
są w gminie Świdnica, ale wymagają wzmocnienia. Kolejne działania powinny wspierać
szersze wykorzystanie OZE oraz racjonalizować uŜytkowanie energii.
W związku z powyŜszym w oparciu o fachowo przygotowane planowanie energetyczne
trzeba prowadzić działania mające na celu poprawę racjonalizacji i efektywności uŜytkowania energii. Jednym ze sposobów zapewnienia jest stała konsultacja i współpraca z wyspecjalizowanymi podmiotami/energetykami gminnymi.
Do działań objętych współpracą powinno naleŜeć:
1. Planowanie i zarządzanie gospodarką energetyczną:
ogólny nadzór nad realizacją polityki energetycznej na obszarze gminy, określonej w „ZałoŜeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe dla Gminy Świdnica”.
monitorowanie danych dla oceny realizacji ZałoŜeń do planu zaopatrzenia w
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
opiniowanie rozwiązań przyjętych do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe.
uzgadnianie rozwiązań wnioskowanych przez odbiorców lub określonych w trybie ustalania warunków zabudowy lub pozwoleń na budowę, w zakresie gospodarki energetycznej dla nowych inwestycji lub zmiany uŜytkowania obiektów.
opiniowanie–uzgadnianie z odbiorcami energii wyboru nośnika do celów grzewczych dla nowych inwestycji lub obiektów modernizowanych, których projektowana moc cieplna jest większa od 50 kW.
2. Zarządzanie energią w gminnych obiektach uŜyteczności publicznej:
gromadzenie oraz aktualizowanie danych o gminnych obiektach komunalnych
uŜyteczności publicznej.
monitorowanie zuŜycia energii w gminnych obiektach uŜyteczności publicznej
po-przez comiesięczne zbieranie i analizowanie danych.
wizytowanie obiektów komunalnych w celu oceny stanu technicznego instalacji
oraz w celu oceny ich bieŜącej eksploatacji.
wykonywanie analiz i raportów z monitoringu obiektów oraz opracowywanie zaleceń dla zarządców, w zakresie uŜytkowania energii lub jej nośników.
monitorowanie temperatur wewnętrznych w budynkach uŜyteczności publicznej
oraz temperatur zewnętrznych dla potrzeb benchmarkingu obiektów.
monitorowanie treści umów na dostawę energii lub jej nośników oraz opiniowanie projektów nowych umów.
opracowywanie harmonogramów wykonywania raportów energetycznych i audytów energetycznych oraz udział w przygotowaniu załoŜeń i zakresu tych projektów oraz udział w ich odbiorze.
współpraca pomiędzy wydziałami przy opracowywaniu planów i harmonogramów przedsięwzięć termomodernizacyjnych, studiów wykonalności oraz analiz
techniczno-ekonomicznych.
171
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
pozyskiwanie dokumentacji wykonanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych
i innych przedsięwzięć inwestycyjnych oraz uaktualnianie na ich podstawie informacji o obiektach.
analiza efektów energetycznych i ekologicznych, uzyskanych w wyniku działań
inwestycyjnych w zakresie oszczędności energii cieplnej.
prognozowanie efektów energetycznych i ekologicznych dla projektowanych
działań termomodernizacyjnych.
prognozowanie zuŜycia energii i jej nośników w gminnych obiektach uŜyteczności publicznej.
prezentowanie wyników pracy zespołu w formie corocznego sprawozdania, zawierającego opis istniejącego stanu energetycznego obiektów, zmian jakie nastąpiły w tym okresie wraz z opisem efektów uzyskanych w wyniku ich wprowadzenia, wskazanie niezbędnych zabiegów słuŜących obniŜeniu energochłonności obiektów i środków finansowych na ich realizację.
3. Monitorowanie systemu oświetlenia ulic i miejsc publicznych:
monitorowanie zuŜycia energii elektrycznej oraz kosztów ponoszonych na
utrzymanie sieci, oświetlenia ulic i miejsc publicznych.
prowadzenie elektronicznej ewidencji sieci oświetlenia ulic i miejsc publicznych.
planowanie rozwoju sieci oświetleniowej dla obszarów o niedostatecznym
oświetleniu sieci dróg oraz nowych zorganizowanych obszarów rozwoju.
propagowanie nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych w dziedzinie
oświetlenia ulic.
4. Kształtowanie spójnej polityki energetycznej w gminie:
opiniowanie programów i planów przedsiębiorstw energetycznych.
współpraca z sąsiednimi gminami z zakresie polityki energetycznej, w tym opiniowanie załoŜeń i planów zaopatrzenia gmin w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
opiniowanie zamierzeń inwestycyjnych gminnych jednostek w zakresie dotyczącym przyjętych rozwiązań zaopatrzenia w energię i jej nośniki.
5. Propagowanie nowych rozwiązań w dziedzinie energetyki:
inicjowanie oraz wspieranie inicjatyw zmierzających do stosowania alternatywnych źródeł energii.
propagowanie idei oszczędzania energii; udział w programach edukacyjnych w
dziedzinie racjonalnego korzystania z energii.
propagowanie nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych w dziedzinie
oświetlenia ulic.
gromadzenie informacji w zakresie innowacji, nowych technologii w dziedzinie
oszczędzania energii i środowiska oraz prowadzenie doradztwa w tym zakresie.
współpraca z krajowymi i zagranicznymi organizacjami propagującymi racjonalne uŜytkowanie i zarządzanie energią.
oraz współpraca w ramach następujących procedur:
przygotowania, opiniowania, uzgadniania dokumentów o znaczeniu strategicznym
dla gminy, tj.: ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania terenu; miej-
172
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
scowe plany zagospodarowania terenu; Plany zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe itp.
przygotowania, opiniowania przedsięwzięć inwestycyjnych, zarówno na etapie projektowania (studium wykonalności), jak i ich realizacji w ramach wydawania ta-kich
decyzji jak: pozwolenie na budowę; warunki zabudowy i zagospodarowania terenu;
ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego itp.
Zakres współpracy energetyka gminnego na danym szczeblu realizacji zadań inwestycyjnych oraz prac planistyczno-projektowych przedstawiono w tabeli poniŜej.
Tabela 6.6 Zakres współpracy energetyka gminnego w działaniach planistyczno – inwestycyjnych
gminy
KATEGORIA
RODZAJ CZYNNOŚCI
Czynny udział w opracowywaniu i aktualizacji dokumentów dotyczących planowania
energetycznego na obszarze gminy, tj.: „ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło,
energię elektryczną i paliwa gazowe”; „Plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe” (opcjonalnie)
Współpraca z sąsiednimi gminami w zakresie polityki energetycznej, w tym – opiniowanie załoŜeń i planów zaopatrzenia gmin w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
Działania
Wydawanie opinii do planów rozwojowych i inwestycyjnych przedsiębiorstw energetycznych, co do ich zgodności z zapisami ujętymi w „ZałoŜeniach do planu zaopatrzenia w
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”
planistyczne
Udział w pracach nad tworzeniem i aktualizacją studium kierunków i zagospodarowania
przestrzennego gminy
Opiniowanie przed uchwaleniem miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie moŜliwości zaopatrzenia w media energetyczne
Udział w pracach nad tworzeniem dokumentacji związanej z planowaniem działań
w zakresie ochrony powietrza, w tym – ograniczenia niskiej emisji
Udział w budowaniu systemu wsparcia finansowego
Udział w pracach nad tworzeniem wieloletnich planów inwestycyjnych – propozycje
działań energooszczędnych (np. termomodernizacje)
Działania
Opiniowanie wniosków przed wydaniem decyzji budowlanych, tj.: WZIZT, pozwolenia na
budowę, decyzji ustalającej lokalizację celu publicznego itp.
inwestycyjne
Opiniowanie wniosków o dofinansowanie zadań związanych z budową lub modernizacją
źródeł spalania energetycznego oraz wykorzystania OZE
6.7 ZałoŜenia programu zmniejszenia kosztów energii w obiektach
gminnych – zasady i metody budowy programu
Optymalizacja dostaw nośników energii dla obiektów gminnych jest podstawowym narzędziem mającym na celu redukcję kosztów eksploatacji tych podmiotów. KaŜdy obiekt podległy jednostce samorządu terytorialnego indywidualnie zawiera umowy z dostawcami
energii niejednokrotnie wybierając nieoptymalne warunki dostaw jej nośników. Błędne zarządzanie gospodarką energetyczną w obiektach jednostek samorządu terytorialnego
prowadzić moŜe do znacznego wzrostu kosztów, nieadekwatnego do zgłaszanego zapo-
173
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
trzebowania na energię. W związku z powyŜszym program optymalizacji kosztów nośników energii powinien być realizowany w trzech etapach:
ETAP I: „Wytypowanie obiektów objętych programem”,
ETAP II: „Określenie zasad gromadzenia informacji o obiektach uŜyteczności publicznej”,
ETAP III: „Gromadzenie i weryfikacja informacji o wytypowanych obiektach”,
Gmina Świdnica posiada audyty energetyczne dla 17-stu obiektów gminnych, wykonane
w roku 2012. Ponadto, uczestnicząc w Projekcie pt. „Kompleksowa termomodernizacja
budynków oświatowych gminy Świdnica w formule partnerstwa publiczno-prywatnego”
(w ramach LRPO 2007-2013), gmina posiada szczegółową charakterystykę energetyczną
tych obiektach. Ww. działania, wpisują się w realizację przytoczonych powyŜej Etapów
i stanowią solidną podstawę dla zbudowania programu zmniejszenia kosztów energii
w obiektach gminnych.
Na podstawie informacji zebranych z ww. źródeł moŜliwe jest stworzenie bazy danych,
która pozwoli na przeprowadzanie róŜnego typu analiz, porównań oraz na budowę rankingów obiektów o zbliŜonej specyfice prowadzonej działalności. Baza informacji o obiektach powinna umoŜliwiać: tworzenie „Raportu o stanie wykorzystania nośników energii”
zarówno dla pojedynczego obiektu, jak i dla grupy, charakteryzującego się moŜliwością
wyboru okresu za jaki raport ma przedstawiać informacje. Baza danych powinna być modyfikowana i uzupełniana (rozszerzana) o kolejne rekordy danych, porównania, zestawienia i inne.
Podsumowując, prawidłowo skonstruowana baza danych powinna mieć charakter dynamicznie zmieniającego się i aktualizowanego zestawienia, które będzie pozwalało na bieŜącą kontrolę zuŜycia nośników energii przez poszczególne obiekty oraz prognozowanie
wielkości zakupu energii w kolejnych latach. Baza danych pozwoli na porównanie zuŜycia
pomiędzy obiektami oraz na korygowanie ewentualnych odchyleń w zakresie mocy zamówionej i wielkości zuŜytej energii. Aktualizowana baza danych pozwoli na kompleksowe
zarządzanie energią w obiektach naleŜących do gminy w zakresie zapotrzebowania na
nośniki energetyczne oraz da moŜliwość stałej kontroli i optymalizacji wy-datków ponoszonych przez gminę na regulowanie zobowiązań związanych z dostarczaniem mediów.
Programem optymalizacji zuŜycia nośników energii moŜna objąć równieŜ punkty oświetlenia ulicznego.
Na podstawie zinwentaryzowanych danych moŜliwe jest opracowanie przykładowych rankingów opartych o następujące wskaźniki:
zuŜycia energii elektrycznej przypadającej na wielkość mocy zamówionej,
zuŜycia energii elektrycznej przypadającej na powierzchnię obiektu,
zuŜycia ciepła przypadającego na wielkość mocy zamówionej,
zuŜycia ciepła przypadającego na powierzchnię obiektu,
zuŜycia paliwa gazowego przypadającego na wielkość mocy zamówionej,
zuŜycia paliwa gazowego przypadającego na powierzchnię obiektu.
Na podstawie opracowanych rankingów moŜliwe jest zidentyfikowanie konkretnych obiektów, co do których powinno zostać przeprowadzone postępowanie mające na celu weryfikację zuŜycia nośników energii.
174
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
7. Ocena bezpieczeństwa energetycznego w zakresie zaopatrzenia obszaru
Zgodnie z art. 3 pkt 16 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U.
2012, poz. 1059 ze zm.), bezpieczeństwo energetyczne jest stanem gospodarki umoŜliwiającym pokrycie bieŜącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa
i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań
ochrony środowiska. W celu zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa energetycznego, przyłączane do poszczególnych systemów sieciowych urządzenia, instalacje
i sieci podmiotów ubiegających się o przyłączenie muszą spełniać wymagania techniczne
i eksploatacyjne zapewniające:
bezpieczeństwo funkcjonowania systemu gazowego, systemu elektroenergetycznego albo systemu ciepłowniczego,
zabezpieczenie systemu gazowego, systemu elektroenergetycznego albo systemu
ciepłowniczego przed uszkodzeniami spowodowanymi niewłaściwą pracą przyłączonych urządzeń, instalacji i sieci,
zabezpieczenie przyłączonych urządzeń, instalacji i sieci przed uszkodzeniami
w przypadku awarii lub wprowadzenia ograniczeń w poborze lub dostarczaniu paliw
gazowych lub energii,
dotrzymanie w miejscu przyłączenia urządzeń, instalacji i sieci parametrów jakościowych paliw gazowych i energii,
spełnianie wymagań w zakresie ochrony środowiska, określonych w odrębnych
przepisach,
moŜliwość dokonywania pomiarów wielkości i parametrów niezbędnych do prowadzenia ruchu sieci oraz rozliczeń za pobrane paliwa lub energię.
Przyłączane do sieci urządzenia, instalacje i sieci podmiotów ubiegających się o przyłączenie, muszą ponadto spełniać takŜe wymagania określone w odrębnych prze-pisach,
w szczególności: przepisach prawa budowlanego, o ochronie przeciwporaŜeniowej,
o ochronie przeciwpoŜarowej, o systemie oceny zgodności oraz w przepisach dotyczących
technologii wytwarzania paliw gazowych lub energii i rodzaju stosowanego paliwa.
Środkiem zapewniającym bezpieczeństwo zasilania odbiorców w energię elektryczną
i ciepło systemowe jest obowiązek utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej
utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców, nałoŜony na
przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła. ObniŜenie ilości zapasów paliw poniŜej wielkości określonych w przepisach, moŜliwe
jest wyłącznie, jeŜeli jest to niezbędne do zapewnienia ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła, w przypadku: wytworzenia na polecenie właściwego operatora systemu
elektroenergetycznego energii elektrycznej w ilości wyŜszej od średniej ilości energii elektrycznej wytworzonej w analogicznym okresie w ostatnich trzech latach, lub nieprzewidzianego istotnego zwiększenia produkcji energii elektrycznej lub ciepła, względnie wystąpienia, z przyczyn niezaleŜnych od danego przedsiębiorstwa energetycznego, nieProjekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, i paliwa gazowe dla gminy Świdnica
175
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
przewidzianych, istotnych ograniczeń w dostawach paliw zuŜywanych do wytwarzania
energii elektrycznej lub ciepła. W wymienionych przypadkach, przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane do uzupełnienia zapasów paliw do wielkości określonych w przepisach w terminie nie dłuŜszym niŜ dwa miesiące od ostatniego dnia miesiąca, w którym
rozpoczęto ich obniŜanie, natomiast w przypadku gdy uzupełnienie zapasów paliw, z przyczyn niezaleŜnych od przedsiębiorstwa energetycznego, nie będzie moŜliwe w tym terminie, na pisemny wniosek przedsiębiorstwa energetycznego Prezes Urzędu Regulacji
Energetyki moŜe w drodze decyzji do przepisowej wielkości, biorąc pod uwagę zapewnienie ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców. Termin ten nie moŜe być
jednak dłuŜszy niŜ cztery miesiące od ostatniego dnia miesiąca, w którym rozpoczęto obniŜanie zapasów paliw. Wniosek o wskazanie dłuŜszego terminu uzupełnienia zapasów
paliw, zawierający szczegółowe uzasadnienie i harmonogram uzupełnienia, przedsiębiorstwo energetyczne obowiązane jest złoŜyć nie później niŜ na 30 dni przed upływem dwóch
miesięcy od ostatniego dnia miesiąca, w którym rozpoczęto obniŜanie zapasów paliw.
Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła jest obowiązane informować operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego
lub operatora systemu połączonego elektroenergetycznego o stanie urządzeń wytwórczych oraz o zuŜyciu i stanie zapasów paliw zuŜywanych do wytwarzania energii elektrycznej w źródłach przyłączonych do sieci przesyłowej lub koordynowanej sieci 110 kV,
jak równieŜ informować w formie pisemnej, najpóźniej w trzecim dniu od dnia, w którym
rozpoczęto obniŜanie ilości zapasów paliw poniŜej wielkości określonych we właściwych
przepisach, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o obniŜeniu ilości tych-Ŝe zapasów paliw
oraz o sposobie i terminie ich uzupełnienia wraz z uzasadnieniem.
W polskim systemie prawnym kluczowe dla bezpieczeństwa zasilania w ciepło i energię
elektryczną kwestie utrzymywania właściwych zapasów paliw szczegółowo reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r.
w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych (Dz. U. Nr 39, poz. 338
ze zm.).
W przypadku zagroŜenia:
bezpieczeństwa energetycznego Rzeczypospolitej Polskiej polegającego na długookresowym braku równowagi na rynku paliwowo energetycznym,
bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej,
bezpieczeństwa osób,
wystąpieniem znacznych strat materialnych
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas
oznaczony ograniczenia w sprzedaŜy paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii
elektrycznej lub ciepła. Ograniczenia w sprzedaŜy paliw stałych polegają na sprzedaŜy
tych paliw na podstawie wydanych odbiorcom upowaŜnień do zakupu określonej ilości paliw. Ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła polegają na
ograniczeniu maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii
elektrycznej, lub zmniejszeniu lub przerwaniu dostaw ciepła. Ograniczenia te podlegają
kontroli w zakresie przestrzegania ich stosowania, przy czym organami uprawnionymi do
176
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
kontroli stosowania ograniczeń są: Prezes Urzędu Regulacji Energetyki – w odniesieniu do
dostarczanej sieciami energii elektrycznej, wojewodowie – w odniesieniu do paliw stałych
oraz ciepła, oraz inspekcje gospodarki energetycznej właściwe w sprawach regulacji gospodarki paliwami i energią dla: jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony
Narodowej lub przez niego nadzorowanych, jednostek organizacyjnych Policji, Państwowej StraŜy PoŜarnej, StraŜy Granicznej i Biura Ochrony Rządu oraz jednostek organizacyjnych więziennictwa podległych Ministrowi Sprawiedliwości, oraz jednostek organizacyjnych Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu i Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Szczegółowe unormowania prawne w kwestii zasad i trybu wprowadzania
ograniczeń w sprzedaŜy paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej
lub ciepła zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie
szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaŜy paliw stałych oraz
w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. Nr 133, poz. 924).
W warunkach polskich przyjęto podział odpowiedzialności za bezpieczeństwo energetyczne, pomiędzy administrację publiczną (rządową oraz samorządową) i operatorów energetycznych systemów sieciowych. Zakresu tej odpowiedzialności został zdefiniowany następująco. Administracja rządowa, w zakresie swoich konstytucyjnych i ustawowych obowiązków, jest odpowiedzialna głównie za:
stałe prowadzenie prac prognostycznych i analitycznych w zakresie strategii bezpieczeństwa energetycznego wraz z niezbędnymi pracami planistycznymi;
takie realizowanie polityki energetycznej pastwa, które zapewnia przede wszystkim
bezpieczeństwo energetyczne, w szczególności tworzy warunki: koniecznej dywersyfikacji, utrzymania zapasów paliw, utrzymania rezerw mocy wytwórczych, zapewnienia zdolności przesyłowych umoŜliwiających poŜądaną dywersyfikację źródeł
i/lub kierunków dostaw ropy i produktów naftowych, gazu oraz energii elektrycznej;
tworzenie mechanizmów rynkowych zapewniających rozwój mocy wytwórczych
oraz zdolności przesyłowych systemu elektroenergetycznego w celu zwiększenia
stopnia niezawodności dostaw i bezpieczeństwa pracy systemu elektroenergetycznego;
przygotowywanie procedur umoŜliwiających, w przypadku wystąpienia nagłych zagroŜeń, klęsk Ŝywiołowych i działania tzw. siły wyŜszej, stosowanie innych niŜ rynkowe mechanizmów równowaŜenia interesów uczestników rynku i koordynacji
funkcjonowania sektora energii;
redukowanie ryzyka politycznego w stosowanych regulacjach;
monitorowanie i raportowanie do Komisji Europejskiej stanu bezpieczeństwa energetycznego oraz podejmowanie odpowiednich środków zaradczych w przypadku
zagroŜenia zawodności dostaw;
analizę wpływu działań planowanych w ramach polityki energetycznej na bezpieczeństwo narodowe;
koordynację i nadzór nad działalnością operatorów systemów przesyłowych w zakresie współpracy z krajami ościennymi i europejskimi systemami: elektroenergetycznym i gazowym.
177
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Szczególną sferą aktywności administracji rządowej, wspierającą wszystkie powyŜsze, jest
działanie na rzecz promowania konkurencji i usuwania barier ją ograniczających wraz racjonalizacją zasad i zakresu administracyjnej ingerencji w funkcjonowanie sektora energii.
Wojewodowie oraz samorządy województw odpowiedzialni są głównie za zapewnienie
warunków do rozwoju infrastrukturalnych połączeń międzyregionalnych i wewnątrzregionalnych, w tym przede wszystkim na terenie województwa, i koordynację rozwoju energetyki w gminach.
W szczególności samorząd województwa uczestniczy w planowaniu zaopatrzenia w energię i paliwa na obszarze województwa opiniując projekty załoŜeń do planów zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w zakresie koordynacji współpracy z innymi
gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. oraz bada zgodność
planów zaopatrzenia w energię i paliwa z polityką energetyczną państwa. Gminna administracja samorządowa jest odpowiedzialna za zapewnienie energetycznego bezpieczeństwa lokalnego, w szczególności w zakresie zaspokojenia zapotrzebowania na energię
elektryczną, ciepło i paliwa gazowe, z racjonalnym wykorzystaniem lokalnego potencjału
odnawialnych zasobów energii i energii uzyskiwanej z odpadów. Do za-dań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe naleŜy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy, planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znaj-dujących się na terenie
gminy, oraz finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na
terenie gminy (za wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych). Gmina winna realizować wymienione zadania, zgodnie z polityką
energetyczną państwa, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego albo
ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Do zadań wójtów, burmistrzów i prezydentów miast naleŜy opracowanie projektów załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zaś do zadań Rad gmin uchwalanie załoŜeń do planów za-opatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. W przypadku gdy plany przedsiębiorstw energetycznych
nie zapewniają realizacji wymienionych załoŜeń, wójt, bur-mistrz lub prezydent miasta
opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, dla
obszaru gminy lub jej części. Projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez radę tej gminy załoŜeń i winien być z nim zgodny. Projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe powinien zawierać: propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wraz
z uzasadnieniem ekonomicznym, propozycje w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i wysokosprawnej kogeneracji, harmonogram realizacji zadań, przewidywane
koszty realizacji proponowanych przedsięwzięć oraz źródło ich finansowania. Rada gminy
uchwala plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. W celu realizacji
planu, o którym mowa w ust. 1, gmina moŜe zawierać umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi. W przypadku gdy nie jest moŜliwa realizacja planu na podstawie umów, rada
gminy – dla zapewnienia zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe –
178
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
moŜe wskazać w drodze uchwały tę część planu, z którą prowadzone na obszarze gminy
działania muszą być zgodne.
Jak z powyŜszego wynika, istnieją skuteczne mechanizmy i narzędzia zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, które powinny być wykorzystywane przez organy administracji publicznej, w tym rządowej i samorządowej. Organy administracji publicznej w swoich działaniach na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego winny stosować
przynaleŜne im narzędzia prawnoorganizacyjne o charakterze stricte administracyjnym
oraz wspomagające rozwój stosunków i mechanizmów rynkowych (tzn. regulacje prawne,
programy gospodarcze, konkretne zamierzenia inwestycyjne). Instrumentarium wykorzystywane przez administrację publiczną reguluje przede wszystkim te sfery gospodarki
energetycznej, które w istotny sposób warunkują ciągłość dostaw nośników energii i paliw
oraz powierzanie przedsiębiorstwom energetycznym obowiązków w zakresie świadczenia
usług o charakterze uŜyteczności publicznej. Działania administracji powinny zostać skierowane na tworzenie warunków do poprawy efektywności energetycznej systemów zaopatrzenia w energię. W gospodarce rynkowej oznacza to: wykorzystanie konkurencji tam,
gdzie moŜna, osłabianie monopoli naturalnych, oraz skuteczną regulację w obszarze,
gdzie w istniejących uwarunkowaniach technicznych wprowadzenie konkurencji jest mocno utrudnione. Szczególnymi instrumentami racjonalizacji kosztów dostarczania energii,
znacząco oddziaływającymi takŜe na stan bezpieczeństwa energetycznego, są polityka
wzrostu efektywności energetycznej i sprzyjająca jej polityka ekologiczna.
Operator elektroenergetycznego systemu przesyłowego jest odpowiedzialny za:
zapewnianie długoterminowej zdolności systemu w celu spełnienia uzasadnionych
wymogów dotyczących przesyłania energii elektrycznej;
przyczynianie się do bezpieczeństwa dostaw poprzez odpowiednią zdolność przesyłową i niezawodność systemu;
zarządzanie przepływami energii w systemie z uwzględnieniem wymian z innymi
wzajemnie połączonymi systemami. W tym kontekście, operator systemu przesyłowego jest odpowiedzialny za zapewnienie bezpiecznego, niezawodnego i wydajnego systemu przesyłowego energii elektrycznej, a takŜe zapewnienie dostępności
wszelkich niezbędnych usług pomocniczych, w zakresie, w jakim ta dostępność jest
niezaleŜna od jakiegokolwiek innego systemu przesyłowego, z którym jego system
jest wzajemnie połączony;
dostarczanie operatorowi kaŜdego innego systemu, z którym połączony jest jego
system, wyczerpujących informacji dla zapewnienia bezpiecznego i wydajnego
działania, skoordynowanego rozwoju i współdziałania wzajemnie połączonego systemu;
zapewnianie braku dyskryminacji między uŜytkownikami systemu lub grupami uŜytkowników systemu, w szczególności na korzyść przedsiębiorstw z nim powiązanych;
dostarczanie uŜytkownikom systemu informacji koniecznych dla zapewnienia im
skutecznego dostępu do systemu.
179
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Ponadto operator elektroenergetycznego systemu przesyłowego jest odpowiedzialny za
dysponowanie instalacjami wytwarzającymi energię elektryczną na swym obszarze i określanie uŜycia połączeń wzajemnych z innymi systemami. Dysponowanie instalacjami wytwarzającymi energię elektryczną i uŜywanie połączeń wzajemnych jest ustalane na podstawie kryteriów, które muszą być obiektywne, opublikowane i stosowane w sposób niedyskryminacyjny, zapewniający właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego energii elektrycznej. Kryteria te uwzględniają pierwszeństwo gospodarcze energii elektrycznej pochodzącej z instalacji wytwarzających energię elektryczną lub z przesyłania przez połączenia
wzajemne, a takŜe ograniczenia techniczne systemu. Dysponując instalacjami wytwarzającymi energię elektryczną operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego, moŜe
przyznawać pierwszeństwo tym instalacjom, które wykorzystują odnawialne źródła energii
lub odpady, lub takim, które produkują łącznie ciepło i elektryczność a takŜe nakazać,
z powodu bezpieczeństwa dostaw, aby pierwszeństwo przyznawane było instalacjom wytwarzającym energię elektryczną wykorzystującym do wytwarzania energii miejscowe
pierwotne źródła paliw. Od operatora systemu przesyłowego moŜna Ŝądać spełnienia minimalnych standardów utrzymania i rozwoju systemu przesyłowego, łącznie ze zdolnością
połączeń wzajemnych. Operatorzy systemu przesyłowego zaopatrują się w energię zuŜywaną do pokrycia strat i zdolności rezerwowej w ich systemie zgodnie z przejrzystymi,
niedyskryminacyjnymi procedurami opartymi na warunkach rynkowych. Reguły, przyjęte
przez operatorów systemu przesyłowego dla równowaŜenia systemu energetycznego,
muszą być przejrzyste, niedyskryminacyjne i obejmować reguły obciąŜania uŜytkowników
systemu za brak równowagi energetycznej. Warunki, łącznie z regułami i taryfami, udostępniania takich usług przez operatora systemu przesyłowego są ustalane na podstawie
metody zatwierdzonej przez organ regulacyjny w sposób niedyskryminacyjny i odzwierciedlający koszty oraz są publikowane.
Przepisy przyjęte przez operatorów systemów przesyłowych dla bilansowania gazu w systemie przesyłu powinny być obiektywne, przejrzyste i niedyskryminacyjne, z włączeniem
przepisów dotyczących opłat od uŜytkowników ich sieci w przypadku spowodowanego
przez nich niezbilansowania energetycznego. Warunki świadczenia takich usług przez
operatorów systemu przesyłowego łącznie z przepisami i taryfami ustalane są wg metody
zatwierdzonej przez regulatora w sposób niedyskryminacyjny, odzwierciedlający koszty
i powinny być publikowane. Państwa Członkowskie mogą wymagać od opera-torów systemu przesyłowego przestrzegania minimalnych wymogów konserwacyjnych i remontowych oraz rozbudowy systemu przesyłowego, włączywszy w to przepustowość wzajemnych połączeń systemowych. Operatorzy systemu przesyłowego powinni zaopatrywać się
w energię wykorzystywaną do prowadzenia swych działań, zgodnie z przejrzystymi, pozbawionymi cech dyskryminacji procedurami rynkowymi.
180
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Odnośnie środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego, w przyjętej
dyrektywie europejskiej zamieszczono nie wyczerpującą listę instrumentów dla wzmocnienia bezpieczeństwa dostaw gazu, która obejmuje:
moŜliwości składowania zapasów operacyjnych gazu,
moŜliwości składowania nadwyŜek gazu,
zapewnienie takiej przepustowości sieci gazociągów, która umoŜliwiłaby przekierowanie dostaw gazu do dotkniętych obszarów,
płynne i podlegające prawom handlu rynki gazu,
elastyczność systemu,
rozwój zmiennego zapotrzebowania,
uŜycie alternatywnych paliw zapasowych w elektrowniach przemysłowych i zakładach energetycznych,
moŜliwości przesyłu transgranicznego,
współpracę pomiędzy operatorami systemów przesyłowych sąsiadujących ze sobą
Państw Członkowskich w celu skoordynowania dyspozycji,
skoordynowane działania dyspozytorskie pomiędzy operatorami systemów dystrybucyjnych i przesyłowych,
krajową wewnętrzną produkcję gazu,
elastyczność produkcji,
elastyczność przywozu,
zróŜnicowanie źródeł dostaw gazu,
kontrakty długoterminowe na dostawy,
inwestycje w infrastrukturę do importu gazu poprzez terminale regazyfikujące oraz
rurociągi,
Operatorzy systemów sieciowych (przesyłowych i dystrybucyjnych), odpowiednio do zakresu działania, są odpowiedzialni głównie za:
zapewnienie równoprawnego dostępu uczestników rynku do infrastruktury sieciowej;
utrzymywanie infrastruktury sieciowej w stałej gotowości do pracy, zgodnie ze standardami bezpieczeństwa technicznego i obowiązującymi krajowymi i europejskimi
standardami jakości i niezawodności dostaw oraz warunkami współpracy międzysystemowej;
efektywne zarządzanie systemem i stałe monitorowanie niezawodności pracy systemu oraz bieŜące bilansowanie popytu i podaŜy;
optymalną realizację procedur kryzysowych w warunkach stosowania innych niŜ
rynkowe, mechanizmów równowaŜenia interesów uczestników rynku oraz koordynację funkcjonowania sektora energii;
planowanie rozwoju infrastruktury sieciowej, odpowiednio do przewidywanego komercyjnego zapotrzebowania na usługi przesyłowe oraz wymiany międzysystemowej;
monitorowanie dyspozycyjności i niezawodności pracy podsystemu wytwarzania
energii elektrycznej i systemu magazynowania paliw gazowych oraz systemu magazynowania paliw ciekłych.
181
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Operatorzy systemów sieciowych dysponują środkami pozwalającymi im na wywiązywanie
się z odpowiedzialności za niezawodność pracy tych systemów. Są to:
środki techniczne do zapewnienia bezpieczeństwa technicznego pracy sieciowego
systemu energetycznego i jego odbudowy po ewentualnych awariach lub katastrofach;
ustawowe upowaŜnienie do zarządzania systemem sieciowym, w tym do nakładania obowiązków na uczestników rynku, oraz do podejmowania działań specjalnych
w przypadku wystąpienia zagroŜeń w pracy systemu lub sytuacji kryzysowej;
szczegółowe procedury postępowania w zakresie zarządzania systemem sieciowym, zawarte w zatwierdzanych i publikowanych dokumentach, dotyczące zwłaszcza bilansowania systemu, zarządzania ograniczeniami systemowymi i wymiany
międzysystemowej;
uprawnienia operatora do stałego monitorowania bezpieczeństwa systemu i bieŜącego podejmowania działań zaradczych;
moŜliwość realizacji własnej inwestycji infrastruktury sieciowej i połączeń międzysystemowych, zgodnie z zatwierdzonym przez organ regulacyjny planem rozwoju,
z zapewnieniem środków w ramach zatwierdzanej taryfy za usługi przesyłowe (lub
w przypadku operatora systemu sieciowego niebędącego właścicielem infrastruktury sieciowej moŜliwość zobowiązania do realizacji ww. inwestycji przez przedsiębiorstwo przesyłowe).
Organy regulacyjne są odpowiedzialne za ustalanie lub zatwierdzanie, przed ich wejściem
w Ŝycie, przynajmniej metod stosowanych do wyliczania lub ustanawiania warunków dla:
przyłączenia i dostępu do sieci krajowych, łącznie z taryfami za przesyłanie i dystrybucję.
Te taryfy lub metody umoŜliwiają prowadzenie inwestycji w sieci w sposób zapewniający
moŜliwość działania sieci oraz zapewniania usług równowaŜenia sieci.
W podziale odpowiedzialności za stan bezpieczeństwa energetycznego szczególna rola
przypada tzw. sprzedawcy z urzędu. Sprzedawca z urzędu jest przedsiębiorstwem energetycznym posiadającym koncesję na obrót paliwami gazowymi lub energią elektryczną,
świadczącym usługi kompleksowe odbiorcom paliw gazowych lub energii elektrycznej
w gospodarstwie domowym, nie korzystającym z prawa wyboru sprzedawcy. Sprzedawca
z urzędu jest wyłaniany przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i jest obowiązany do
zapewnienia świadczenia usługi kompleksowej i do zawarcia umowy kompleksowej, na
zasadach równoprawnego traktowania, z odbiorcą paliw gazowych lub energii elektrycznej
w gospodarstwie domowym, nie korzystającym z prawa wyboru sprzedawcy i przyłączonym do sieci przedsiębiorstwa energetycznego wskazanego w koncesji sprzedawcy
z urzędu. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej jest obowiązane do zawarcia ze sprzedawcą z urzędu umowy o świadczenie usługi przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii
elektrycznej w celu dostarczania tych paliw lub energii odbiorcy paliw gazowych lub energii
elektrycznej w gospodarstwie domowym, któremu sprzedawca z urzędu jest obowiązany
zapewnić świadczenie usługi kompleksowej. Sprzedawca z urzędu jest obowiązany do
zakupu energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii przyłączonych
182
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
do sieci znajdujących się w obszarze działania sprzedawcy z urzędu, oferowanej przez
przedsiębiorstwa energetyczne, które uzyskały koncesje na jej wytwarzanie, po średniej
cenie sprzedaŜy energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim roku kalendarzowym, ogłaszanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. w terminie do dnia 31
marca kaŜdego roku.
W kwestii oceny moŜliwości pokrycia bieŜącego zapotrzebowania odbiorców na energię
elektryczną kluczowego znaczenia nabiera pojęcie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, rozumianego jako zdolność systemu elektroenergetycznego do zapewnienia
bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej oraz równowaŜenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię, przy czym przez bezpieczeństwo pracy sieci
elektroenergetycznej rozumiemy nieprzerwaną pracę tej sieci, a takŜe spełnianie wymagań w zakresie parametrów jakościowych energii elektrycznej i standardów jakościowych
obsługi odbiorców, w tym dopuszczalnych przerw w dostawach energii elektrycznej odbiorcom końcowym, w moŜliwych do przewidzenia warunkach pracy tej sieci, natomiast
przez równowaŜenie dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię rozumiemy zaspokojenie moŜliwego do przewidzenia, bieŜącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na energię elektryczną i moc, bez konieczności podejmowania
działań mających na celu wprowadzenie ograniczeń w jej dostarczaniu i poborze. Jak
z powyŜszego wynika z zagroŜeniem bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej mamy
do czynienia w przypadku wystąpienia takiego stanu systemu elektroenergetycznego lub
jego części, który uniemoŜliwia zapewnienie bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej lub równowaŜenie dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię,
tj. nieprzerwaną pracę sieci elektroenergetycznej, a takŜe spełnianie wymagań w zakresie
parametrów jakościowych energii elektrycznej i standardów jakościowych obsługi odbiorców, w tym dopuszczalnych przerw w dostawach energii elektrycznej odbiorcom końcowym, w moŜliwych do przewidzenia warunkach pracy tej sieci, względnie zaspokojenie
moŜliwego do przewidzenia, bieŜącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców
na energię elektryczną i moc, bez konieczności podejmowania działań mających na celu
wprowadzenie ograniczeń w jej dostarczaniu i poborze. Podmiotem odpowiedzialnym za
bieŜące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania systemu sieciowego, jego eksploatację, konserwację i remonty oraz nie-zbędną rozbudowę sieci, w tym połączeń z innymi systemami jest operator właściwego systemu. W szczególności przedsiębiorstwa
energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw lub energii są obowiązane
utrzymywać zdolność urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w te paliwa lub
energię w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych, zapewniając wszystkim odbiorcom oraz przedsiębiorstwom zajmującym się
sprzedaŜą paliw gazowych lub energii, na zasadzie równoprawnego traktowania, świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii, na podstawie umowy
o świadczenie tych usług. Świadczenie wymienionych usług nie moŜe obniŜać niezawodności dostarczania i jakości paliw gazowych lub energii poniŜej poziomu określonego w odrębnych przepisach oraz powodować niekorzystnej zmiany cen lub stawek opłat
za dostarczane paliwa gazowe lub energię i zakresu ich dostarczania odbiorcom przyłą-
183
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
czonym do sieci, a takŜe uniemoŜliwiać wywiązywanie się przez przedsiębiorstwa energetyczne z obowiązków w zakresie ochrony interesów odbiorców i ochrony środowiska.
Jak z powyŜszego wynika, istnieją skuteczne środki i narzędzia umoŜliwiające zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, zarówno w długookresowym, jak równieŜ w krótkookresowym horyzoncie czasowym. W związku z brakiem rozbudowanych systemów ciepłowniczych na obszarze gminy Świdnica, podstawowe znaczenie w odniesieniu do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w zakresie zaopatrzenia w ciepło w przypadku
zagroŜenia bezpieczeństwa energetycznego polegającego na braku równowagi na rynku
paliwowo energetycznym, podstawowe zastosowanie mają wcześniej opisane uregulowania dotyczące kwestii ewentualnych ograniczeń w sprzedaŜy paliw stałych. System sieciowej dostawy paliwa gazowego na rozpatrywanym obszarze jest systemem relatywnie
nowym i pozostającym w bardzo dobrym stanie technicznym. W tej sytuacji ewentualne
zagroŜenia bezpieczeństwa dostaw paliwa gazowego związane są z zapewnieniem dostaw tego paliwa na poziomie źródłowym, w związku z powszechnie znanym faktem uzaleŜnienia Polski od dostaw gazu z kierunku rosyjskiego i związanego z tym ryzyka politycznego.
NaleŜy w tym miejscu zaznaczyć, Ŝe zabezpieczenie politycznych interesów Rosji w Europie i w państwach sąsiedzkich, a takŜe w regionie azjatyckim i Oceanu Spokojne-go jest
strategicznym celem rozwoju rosyjskiego przemysłu gazowego, co znajduje odzwierciedlenie w oficjalnych dokumentach Federacji Rosyjskiej, zaś Gazprom, jako wy-łączny monopolista w zakresie eksportu i przesyłu gazu na obszarze tego państwa jest naturalnym
realizatorem tej strategii. W chwili obecnej polska infrastruktura przesyłowa nie pozwala na
import dostatecznych dostaw z innego kierunku niŜ rosyjski. Stan taki został utrwalony na
przestrzeni kolejnych dziesięcioleci, podczas których wskazywano, Ŝe najbardziej atrakcyjne warunki dostaw gazu ziemnego mogą pochodzić tylko z Rosji. W całej Europie zdawano się nie dostrzegać faktu, Ŝe od dziesiątków lat władze radzieckie, a potem rosyjskie
otwarcie głosiły realizację doktryny, zgodnie z którą będą uzyskiwać dominację poprzez
uzaleŜnianie innych krajów od dostaw surowców energetycznych. Realizacja tej doktryny
spowodowała mniejsze lub większe uzaleŜnienie od rosyjskich dostaw takŜe większości
krajów Zachodniej Europy, jednakŜe kaŜde z tych państw posiada większy stopień dywersyfikacji dostaw, a w Ŝadnym system przesyłowo-dystrybucyjny nie jest w równym niŜ
w Polsce stopniu niedostosowany do przyjęcia dostawy z kierunków alternatywnych, przy
czym w wielu państwach zachodnich została wdroŜona i rozwinięta technologia LNG, pozwalająca na import upłynnionego gazu ziemnego tankowcami, praktycznie z dowolnego
zakątka globu. Wydarzenia ostatnich lat, szczególnie pod-czas sytuacji konfliktowych
z Ukrainą i Gruzją, zwróciły uwagę na absolutną konieczność natychmiastowej dywersyfikacji kierunków dostawy do Polski gazu ziemnego i ropy naftowej. W tej sytuacji wielką
szansą dla rozpatrywanego obszaru jest jego połoŜenie geograficzne, niedaleko granicy
niemieckiej, co potencjalnie umoŜliwia w strategicznym horyzoncie czasowym rozwój importu gazu z systemu niemieckiego.
184
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Do strategicznych najwaŜniejszych priorytetów o znaczeniu strategicznym w rozwoju gazownictwa na terenie Polski naleŜy ponadto zaliczyć:
budowę terminalu gazowego w Świnoujściu,
rozwój połączeń transgranicznych,
rozbudowę podziemnych magazynów gazu.
Są to absolutnie kluczowe priorytety bezpieczeństwa gazowego Polski. W następnym etapie do najwaŜniejszych inwestycji moŜna zaliczyć rozbudowę sieci dystrybucyjnych w celu
zapewnienia lepszego dostępu do systemu sieciowej dostawy gazu wszystkim potencjalnym odbiorcom. Budowa terminalu rozładunku gazu skroplonego LNG w Świnoujściu
umoŜliwi dywersyfikację dostaw gazu poprzez umoŜliwienie jego importu od światowych
producentów gazu skroplonego. W pierwszym etapie realizacji terminal LNG pozwoli na
odbiór 5 mld Nm3 gazu rocznie, a w przypadku wzrostu krajowego zapotrzebowania moŜliwe będzie zwiększenie przepustowości do 7,5 mld Nm3 rocznie.
Oprócz budowy terminalu w Świnoujściu konieczna jest budowa obiektów infrastruktury
sieciowej na obszarze Polski, z których do najwaŜniejszych naleŜą:
budowa gazociągu Świnoujście – Szczecin,
budowa gazociągu Szczecin – Lwówek,
budowa magistrali północnej Szczecin – Gdańsk,
budowa gazociągu Gostynin-Płońsk,
budowa gazociągu Piotrków Trybunalski- Tworóg,
budowa gazociągu Włocławek-Gdynia,
budowa KPMG Mogilno-Odolanów.
W celu dywersyfikacji dostaw gazu planowana jest równieŜ rozbudowa połączenia transgranicznego Lasów z Niemcami i zwiększenie jego przepustowości oraz ewentualna budowa nowych połączeń z Niemcami. RozwaŜana była równieŜ ewentualna budowa podmorskiego gazociągu łączącego Polskę ze Skandynawią w celu importu gazu ze złóŜ norweskich. Przewidywane są równieŜ nowe połączenia z Litwą i Czechami.
Innym powaŜnym zagroŜeniem rozwoju systemu gazowniczego jest zagroŜenie ekonomiczne, przejawiające się w stale wzrastających cenach gazu, czyniących nieopłacalnym
jego uŜytkowanie do określonych zastosowań, np. celów grzewczych, szczególnie u małych odbiorców, gdzie ogrzewanie węglowe staje się relatywnie coraz tańsze.
Pomimo, Ŝe ogólny stan techniczny podsystemu dystrybucji energii elektrycznej na obszarze gminy Świdnica naleŜy niewątpliwie ocenić jako dobry, występują słabe punkty wynikające z niedoinwestowania i przestarzałych rozwiązań części infrastruktury sieciowej,
szczegółowo omówione w podrozdziale 2.3.4. Natomiast ogólny stan techniczny sieci dystrybucyjnej PKP Energetyka SA jest dobry. Stan sieci jest w sposób ciągły monitorowany
poprzez słuŜby dyspozytorskie oraz analizę miesięcznych sprawozdań szczegółowo określających przyczyny, czas trwania i skutki awarii urządzeń elektroenergetycznych nietrakcyjnych oraz urządzeń zasilania sieci trakcyjnej. Istnieją oczywiście potrzeby w zakresie
185
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
modernizacji i rozbudowy sieci, które przewaŜnie dyktowane są zwiększonym zapotrzebowaniem na moc odbiorów trakcyjnych i nietrakcyjnych oraz przyłączaniem nowych odbiorców.
Do najwaŜniejszych środków technicznych umoŜliwiających zwiększenie bezpieczeństwa
dostaw energii elektrycznej dla rozpatrywanego obszaru moŜna zaliczyć:
budowę i rozbudowę stacji transformatorowych WN/SN, w tym równieŜ poprzez
wymianę transformatorów w stacjach na jednostki o większej mocy zainstalowanej,
budowę nowych połączeń sieciowych WN,
modernizację istniejących połączeń sieciowych WN poprzez wymianę przewodów
na przewody o większym przekroju lub wyŜszej temperaturze roboczej, względnie
przez likwidację ograniczeń zwisowych,
przebudowę linii napowietrznych SN na linie kablowe, bądź co najmniej wymianę
przewodów linii napowietrznych na izolowane,
doprowadzenie drugostronnego zasilania do stacji zasilanych odczepowo.
Jako swoistą miarę niezawodności elektroenergetycznych systemów sieciowych, w Polsce
przyjęto odpowiednie wskaźniki ciągłości zasilania odbiorców, w postaci wskaźników czasu trwania przerw w zasilaniu, jak równieŜ wskaźników częstości występowania tych
przerw. Na podstawie § 41 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja
2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. 2007, Nr 93, poz. 623 z późn. zm.) operatorzy systemów dystrybucyjnych
zostali zobowiązani do publikacji wskaźników niezawodności zasilania od-biorców.
Przedmiotowe wskaźniki dla obszaru zasilania operatorów elektroenergetycznych systemów dystrybucyjnych działających na obszarze poznania kształtowały się zgodnie z tabelą
7.1.
Przy wyznaczaniu wskaźników uwzględniono następujące definicje, znajdujące się w ww.
rozporządzeniu:
SAIDI - wskaźnik przeciętnego systemowego czasu trwania przerwy długiej i bardzo
długiej, wyraŜony w minutach na odbiorcę na rok, stanowiący sumę iloczynów czasu jej trwania i liczby odbiorców naraŜonych na skutki tej przerwy w ciągu roku podzieloną przez łączną liczbę obsługiwanych odbiorców
SAIFI - wskaźnik przeciętnej systemowej częstości przerw długich i bardzo długich,
stanowiący liczbę odbiorców naraŜonych na skutki wszystkich tych przerw w ciągu
roku podzieloną przez łączną liczbę obsługiwanych odbiorców
MAIFI - wskaźnik przeciętnej częstości przerw krótkich, stanowiący liczbę odbiorców naraŜonych na skutki wszystkich przerw krótkich w ciągu roku podzieloną
przez łączną liczbę obsługiwanych odbiorców.
Wskaźniki SAIDI i SAIFI wyznaczane są oddzielnie dla przerw planowanych i nieplanowanych, z uwzględnieniem przerw katastrofalnych oraz bez uwzględnienia tych przerw.
186
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Przerwy planowane są to przerwy wynikające z programu prac eksploatacyjnych sieci
elektroenergetycznej; czas trwania tej przerwy jest liczony od momentu otwarcia wyłącznika do czasu wznowienia dostarczania energii elektrycznej. Przerwy nieplanowane to przerwy spowodowane wystąpieniem awarii w sieci elektroenergetycznej, przy czym czas
trwania tej przerwy jest liczony od momentu uzyskania przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej informacji o jej wystąpieniu do czasu wznowienia dostarczania energii elektrycznej. Przerwy krótkie to przerwy trwające dłuŜej niŜ 1 sekundę i nie dłuŜej niŜ 3 minuty. Przerwy długie to przerwy trwające dłuŜej niŜ 3 minuty i nie dłuŜej niŜ 12 godzin. Przerwy bardzo długie to przerwy trwające dłuŜej niŜ 12 godzin i nie dłuŜej niŜ 24 godziny. Przerwy katastrofalne są to prze-rwy
trwające dłuŜej niŜ 24 godziny.
Jak wynika między innymi z niŜej zamieszczonej tabeli, najwyŜszą pewność zasilania oferują lokalni operatorzy systemów dystrybucyjnych, o niewielkiej ilości obsługiwanych odbiorców. Krajowy Operator Systemu Dystrybucyjnego na przestrzeni ostatnich lat oferuje
wskaźniki czasu trwania i częstości przerw często o rząd wielkości lepsze niŜ znaczący
lokalni operatorzy eksploatujący rozległe systemy dystrybucyjne. Wydaje się zatem, Ŝe
w przypadku realizacji obiektów połoŜonych w sąsiedztwie obszaru jego działania, warto
brać pod uwagę zasianie z sieci tych operatorów w miarę oferowanych przez te przedsiębiorstwa rezerw moŜliwości dystrybucyjnych.
Tabela 7.1 Wskaźniki niezawodności zasilania w 2013 r.
Lp.
Wyszczególnienie
Jedn.
ENEA Operator
Sp. z o. o.
PKP Energetyka
S.A.
Wskaźnik przeciętnego systemowego czasu
trwania przerwy nieplanowej długiej i bardzo
min.
353,50
18,13
długiej (SAIDI - nieplanowane)
trwania przerwy nieplanowej długiej i bardzo
2
min.
415,33
24,71
długiej z katastrofalnymi (SAIDI – nieplanowane
z katastrofalnymi)
3
trwania przerwy planowanej długiej i bardzo
min.
127,39
7,42
długiej (SAIDI - planowane)
Wskaźnik przeciętnej systemowej częstości
4
przerw nieplanowych długich i bardzo długich
szt.
4,18
0,09
(SAIFI - nieplanowane)
przerw nieplanowych długich i bardzo długich
5
szt.
4,21
0,10
z katastrofalnymi (SAIFI - nieplanowane z katastrofalnymi)
6
przerw planowych długich i bardzo długich
szt.
0,51
0,06
(SAIFI - planowane)
Wskaźnik przeciętnej częstości przerw krótkich
7
szt.
2,31
0,03
(MAIFI)
Łączna liczba obsługiwanych odbiorców (suma
8
szt.
2 438 037
43 339
WN, SN i nN)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ENEA Operator Sp. z o. o. i PKP ENERGETYKA S.A.
1
187
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
8. Analiza formalno – prawna proponowanych scenariuszy
rozwojowych w świetle obowiązujących przepisów polityki
energetycznej Polski do 2030 roku
Niniejsza analiza formalno-prawna proponowanych scenariuszy rozwojowych została opisana w Załączniku nr 7 do opracowania.
188
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
9. Zakres współpracy z innymi gminami ze szczególnym
uwzględnieniem podjęcia współdziałania z gminami w ramach zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego.
9.1 Metodyka działań związanych z określeniem zakresu współpracy
Zgodnie z Art. 19 ust. 3 pkt. 4 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne
(tekst jednolity Dz. U. 2012, poz. 1059 ze. zm.), „Projekt załoŜeń ...” powinien określać
zakres współpracy z innymi gminami odnośnie sposobu pokrywania potrzeb energetycznych.
Gmina Świdnica graniczy (patrz rysunek poniŜej):
z gminą miejsko-wiejską Czerwieńsk (powiat zielonogórski),
z gminą wiejską Dąbie (powiat krośnieński),
z gminą miejsko-wiejską Nowogród Bobrzański (powiat zielonogórski),
z Miastem Zielona Góra (miasto na prawach powiatu).
Tabela 1 1 Gminy bezpośrednio sąsiadujące z gminą Świdnica
Źródło: Opracowanie własne
189
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
W ramach prac związanych z opracowaniem „Projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Świdnica” dokonano analizy istniejących i przyszłych moŜliwych powiązań pomiędzy gminą Świdnica a ww. sąsiadującymi gminami.
Określony na tej podstawie zakres obecnej i moŜliwej w przyszłości współpracy, został
przedstawiony władzom gmin bezpośrednio sąsiadujących, w ramach wystosowanej do
nich korespondencji. Korespondencja z ww. gminami, w sprawie współpracy międzygminnej, została umieszczona w załączniku do opracowania.
Współpraca między gminą Świdnica a gminami sąsiadującymi w zakresie poszczególnych
systemów energetycznych, realizowana jest głównie poprzez organizacje eksploatatorów
tych systemów. W ramach istniejącej infrastruktury technicznej dotyczącej transportu poszczególnych nośników energii, istnieją sieciowe powiązania gminy Świdnica z gminami
sąsiadującymi. Systemy istniejących powiązań przedstawiono w ramach przyjętego podziału na istniejące nośniki energetyczne.
9.2 Zakres współpracy – stan istniejący
Na obszarze gminy Świdnica nie jest prowadzona koncesjonowana działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania, dystrybucji i obrotu ciepłem.
System elektroenergetyczny
W ramach systemu elektroenergetycznego połączenia z sąsiadującymi gminami realizowane są w całości przez ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział dystrybucji Zielona Góra poprzez istniejące powiązania sieciowe.
System gazowniczy
Połączenia gminy Świdnica z Miastem Zielona Góra w zakresie systemu gazowniczego
realizowana są przez PSG Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu - Zakład w Zgorzelcu poprzez
istniejące powiązania sieciowe.
Ponadto powiązania z gminami: Czerwieńsk, Dąbie, Nowogród Bobrzański oraz Miastem
Zielona Góra w zakresie systemu gazowniczego realizowana jest równieŜ przez EWE
Energia Sp. z o.o. z siedzibą w Międzyrzeczu poprzez istniejące powiązania sieciowe.
190
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
9.3 MoŜliwe przyszłe kierunki współpracy
Brak jest w chwili obecnej i nie przewiduje się w przyszłości wspólnych rozwiązań oraz
inwestycji związanych z budową systemu ciepłowniczego pomiędzy gminą Świdnica a
gminami sąsiadującymi.
System elektroenergetyczny
W przyszłości zakłada się, Ŝe ewentualna współpraca gminy Świdnica z gminami sąsiednimi, odnośnie pokrywania potrzeb elektroenergetycznych realizowana będzie głównie na
szczeblu określonych powyŜej i powstałych w przyszłości przedsiębiorstw energetycznych
(przy koordynacji ze strony władz gminnych).
System gazowniczy
W przyszłości zakłada się, Ŝe ewentualna współpraca gminy Świdnica z gminami sąsiednimi, odnośnie pokrywania potrzeb gazowniczych realizowana będzie głównie na szczeblu
wymienionego powyŜej przedsiębiorstwa energetycznego (przy koordynacji ze strony
władz gminnych). Przejawem tej współpracy powinno być dąŜenie do dalszej gazyfikacji
nie zaopatrzonych w gaz ziemny obszarów gminy Świdnica i gmin sąsiadujących.
Odnawialne źródła energii
W chwili obecnej brak jest przesłanek do współpracy między gminą Świdnica a ww. sąsiadującymi gminami w zakresie odnawialnych źródeł energii. Ewentualne działania związane
z wykorzystaniem energetycznym biomasy winny być przedmiotem dalszej wymiany informacji pomiędzy sąsiadującymi gminami. Wymiana tych informacji posłuŜy skoordynowaniu działań w zakresie zoptymalizowania obszarów, z których biomasa będzie pozyskiwana dla konkretnego źródła energii.
Zielonogórski Obszar Funkcjonalny
Gmina Świdnica jest członkiem zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego, który obejmuje
równieŜ: Miasto Zieloną Górę (miasto na prawach powiatu) oraz gminy: Sulechów, Czerwieńsk i Zabór. Gminy te połoŜone są w powiecie zielonogórskim, który usytuowany jest w
środkowo-wschodniej części województwa lubuskiego. Zielonogórski obszar funkcjonalny
swoim zasięgiem zajmuje teren o powierzchni 964 km2, w tym 29% stanowi jego rdzeń Miasto Zielona Góra. Obszar funkcjonalny zamieszkiwany jest przez około 185 tyś. osób, z
czego 75% to mieszkańcy Miasta Zielona Góra. W strefie zewnętrznej obszaru funkcjonalnego najmniejszy obszar zajmuje gmina Zabór (niecałe 10% powierzchni).
Dotychczasowa polityka rozwojowa w zielonogórskim obszarze funkcjonalnym opierała się
na zasadzie integralności kaŜdego z nich i realizacji odmiennych celów rozwojowych. Brak
było wspólnych działań prorozwojowych o charakterze kompleksowym. Jedynie gospodarka odpadami i gospodarka wodno-ściekowa były przedmiotem porozumień międzygminnych. Szansą na kompleksowe działania są fundusze unijne na lata 2014-2020, a przede
wszystkim Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT), które wskazać powinny fundamentalne kierunki rozwojowe, korzystne dla całego obszaru funkcjonalnego, przewyŜszając
191
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
moŜliwe rozbieŜności interesów będące rezultatem dotychczasowej, konkurencyjnej polityki rozwojowej. Działania te powinny dąŜyć do stworzenia wspólnego organizmu społeczno-gospodarczego, jednak uwzględniając przy tym indywidualne funkcje i potencjały dla
kaŜdej gminy.
Ponadto współpraca międzygminna powinna równieŜ obejmować wymianę informacji
i dokonywanie wspólnych uzgodnień przy tworzeniu miejscowych planów… czy studium
uwarunkowań… oraz tworzenie programów, których celem byłaby eliminacja niskiej emisji,
np. poprzez likwidacja niskosprawnych źródeł ciepła opalanych węglem czy promocja odnawianych źródeł energii (kolektory słoneczne, pompy ciepła itp.).
Istotnym jest, aby nawiązana przy niniejszym projekcie współpraca energetyczna gmin
była kontynuowana na płaszczyźnie przyszłych działań związanych z racjonalizacją wykorzystania energii w poszczególnych jednostkach, wymianą doświadczeń i wspólną organizacją niektórych działań, jako korzystnych dla samorządów MOF.
192
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
10. System monitoringu realizacji celów i zadań określonych
w projekcie załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe
10.1 Spójność „Projektu ZałoŜeń…” z regionalnymi dokumentami strategicznymi
Dla oceny spójności zadań przedstawionych w niniejszym „Projekcie ZałoŜeń…”, po przeprowadzeniu wstępnego przeglądu obowiązujących dokumentów strategicznych gminy
oraz dokumentów wyŜszego szczebla, wytypowano do szczegółowej analizy na-stępujące
dokumenty
regionalne:
• „Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020” (wersja zaktualizowana
Uchwałą nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 listopada
2012 r.),
• „Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego” (uchwała nr XLI/485/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 28 października 2013 r.),
• „Strategia ZIT miejskiego obszaru funkcjonalnego Zielonej Góry” (projekt marzec 2014 r.- przed uchwałą)
gminne
• „Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Świdnica na lata 2010 – 2020” (aktualizacja - uchwała nr XXXIII/193/13 Rady Gminy Świdnica z dnia 26 czerwca
2013 r.)
PoniŜej przedstawiono skróconą charakterystykę ww. dokumentów w elementach ukierunkowanych na zagadnienia związane z energetyką i jej oddziaływaniem w sferze gospodarczej i środowiskowej.
„Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020”
W przedmiotowym dokumencie, w ramach obszaru celu strategicznego 1 „Konkurencyjna
i innowacyjna gospodarka regionalna” zidentyfikowano cel operacyjny 1.6 „Udoskonalenie
oraz rozbudowa infrastruktury energetycznej i ochrony środowiska”, w ramach którego
ustalono, Ŝe na terenie województwa stworzone zostaną wysokosprawne systemy energetyczne, zapewniające bezpieczeństwo energetyczne i optymalne wykorzystanie niezbędnych surowców oraz infrastruktury. W gospodarce i budownictwie zastosowane zostaną rozwiązania energooszczędne. Gospodarowanie zasobami energetycznymi będzie
odbywać się w sposób racjonalny, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia efektywności w obiektach uŜyteczności publicznej. Wzrośnie wykorzystanie OZE.
Jako kierunki interwencji w przedmiotowej strategii wskazano:
1. Optymalizację rozwoju infrastruktury energetycznej województwa.
2. Racjonalizację wykorzystania energii.
3. Ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza.
193
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Nadto w ramach celu operacyjnego 1.1: „Rozwój sektora B+R oraz usprawnienie mechanizmów transferu innowacji” w omawianej strategii przewidziano m.in.: wzmocnienie potencjału naukowo -badawczego lubuskich uczelni oraz wspieranie transferu dorobku naukowo-badawczego do przedsiębiorstw, tworzenie i rozwijanie warunków sprzyjających
inicjatywom gospodarczym opartym na nowoczesnych technologiach, rozwój oferty i infrastruktury edukacyjnej i naukowo-badawczej poprzez: wsparcie rozwoju kadry naukowodydaktycznej, budowę oraz modernizację nowoczesnej bazy naukowo-badawczej i edukacyjnej, tworzenie oraz promocję ścisłych i technicznych kierunków nauczania.
„Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego”
Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego stanowi dokument, który wytycza kierunki
prowadzenia polityki rozwoju szeroko rozumianej energetyki dla uzyskania podstawowego
celu, jakim jest z jednej strony zapewnienie dostępności do korzystania z wszystkich form
energii, z drugiej jej efektywne wykorzystanie.
Działając w określonym otoczeniu formalno-prawnym dokument uwzględnia zarówno podstawowe kierunki polityki energetyczno-klimatycznej Unii Europejskiej, których zasady ujęte są w Dyrektywach, jak i zapisy prawodawstwa polskiego transponujące ww. dyrektywy
unijne. W szczególności zagadnieniami wiodącymi w tym zakresie są:
bezpieczeństwo energetyczne,
zapewnienie konkurencyjności funkcjonowania przedsiębiorstw energetycznych,
ograniczenie oddziaływania na środowisko,
poprawa efektywności energetycznej.
W przedmiotowym dokumencie określono następujące cele strategiczne i operacyjne:
Cel CS1 Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego poprzez wzrost mocy wytwórczej oraz zwiększenie dostępności infrastruktury energetycznej
• CO 1.1 Dywersyfikacja źródeł paliw i energii w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego regionu
• CO 1.2 Rozwój rozproszonej generacji energii
• CO 1.3 Modernizacja i rozbudowa systemów przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej
• CO 1.4 Rozwój systemów dostawy gazu wraz z dywersyfikacją kierunków i sposobów dostawy
• CO 1.5 Zwiększenie pewności zaopatrzenia w ciepło z miejskich systemów ciepłowniczych
• CO 1.6 Zintensyfikowanie i koordynacja lokalnego planowania energetycznego
Cel CS2 Wzrost udziału czystej energii
• CO 2.1 Racjonalny rozwój energetyki wiatrowej
• CO 2.2 Wykorzystanie potencjału biomasy
• CO 2.3 Wykorzystanie energetycznego potencjału rzek
• CO 2.4 Wytwarzanie i energetyczne wykorzystanie biogazu
• CO 2.5 Pozyskiwanie energii w kolektorach słonecznych, instalacjach fotowoltaicznych i pompach ciepła
• CO 2.6 Energetyczne wykorzystanie odpadów
194
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Cel CS3 Efektywne gospodarowanie energią
• CO 3.1 Wykorzystanie dostępnego potencjału wysokosprawnej kogeneracji
• CO 3.2 Ograniczenie strat sieciowych
• CO 3.3 Racjonalne zarządzanie popytem na energię
• CO 3.4 Poprawa charakterystyki energetycznej budynków
• CO 3.5 Racjonalizacja uŜytkowania energii w sektorze usługowo-wytwórczym
• CO 3.6 Wzorcowa rola sektora publicznego w działaniach proefektywnościowych
• CO 3.7 Rozwój czystego i energooszczędnego transportu
• Cel CS4 Rozwój niematerialnych zasobów infrastruktury energetyki
• CO 4.1 Rozwój naukowo-technicznego zaplecza energetyki
• CO 4.2 Wzrost świadomości energetycznej i ekologicznej społeczeństwa
„Strategia ZIT miejskiego obszaru funkcjonalnego Zielonej Góry”
Strategia ZIT pozwala na realizację zintegrowanych projektów łączących wykorzystanie
środków EFRR i EFS w obszarze obejmującym wszystkie gminy wchodzące w skład Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (patrz rozdz. 1.1.2).
Celem głównym ZIT jest: „Osiągnięcie wysokiej jakości Ŝycia mieszkańców na obszarze
funkcjonalnym Zielonej Góry poprzez poprawę spójności społeczno-gospodarczej tego
obszaru”. Jego realizacja następować będzie poprzez system celów priorytetowych, tj.:
1. Wysoki poziom wewnętrznej integracji komunikacyjnej i dobre połączenia obszaru
funkcjonalnego z siecią dróg krajowych.
2. ZrównowaŜony rozwój i ochrona zasobów przyrodniczych i kulturowych.
3. Efektywne gospodarowanie energią.
4. Rozwój usług elektronicznych w obszarze funkcjonalnym.
5. Infrastruktura społeczna spełniająca oczekiwania mieszkańców.
6. Aktywna społeczność MOF ZG
7. Rozwój sektora MŚP i innowacyjności motorami wzrostu gospodarczego obszaru
funkcjonalnego.
Z punktu widzenia niniejszego „Projektu ZałoŜeń…” istotnym jest cel nr 3 Efektywne gospodarowanie energią. W jego obrębie zidentyfikowano następujące i działania priorytety
inwestycyjne:
Promowanie wysokosprawnej kogeneracji energii cieplnej i elektrycznej w oparciu o
popyt na uŜytkową energię cieplną:
• rozwijanie proekologicznych systemów grzewczych
Wspieranie efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w sektorze publicznym i mieszkaniowym:
• podniesienie efektywności energetycznej obiektów i instalacji w gminach MOF
ZG, w tym:
o termomodernizacja obiektów publicznych i komunalnych mieszkaniowych,
o energooszczędne oświetlenie ulic i obiektów publicznych.
195
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
„Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Świdnica na lata 2010 – 2020”
W Strategii Rozwoju Gminy Świdnica, wytypowano cel strategiczny, jakim jest: podniesienie jakości Ŝycia mieszkańców oraz podniesienie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. W ramach jego realizacji wyróŜniono sześć obszarów priorytetowych, w których ustalono cele szczegółowe oraz działania inwestycyjne i nie-inwestycyjne.
Z punktu widzenia zagadnień stanowiących przedmiot analiz niniejszego „Projektu ZałoŜeń…” istotne są następujące cele i działania strategiczne:
Obszar: Bezpieczeństwo:
Zadanie: Bezpieczeństwo energetyczne
• Działania nie-inwestycyjne – lobbing na rzecz budowy i modernizacji sieci energetycznych i gazowniczych oraz dróg i likwidacji na nich miejsc niebezpiecznych
• Działania inwestycyjne – modernizacja sieci energetycznej i punktów świetlnych;
budowa nowych punktów świetlnych.
Obszar: Ekologia:
Zadanie: Edukacja ekologiczna mieszkańców gminy
Zadanie: Wykorzystanie OZE
• Działania nie-inwestycyjne – promocja
• Działania inwestycyjne – modernizacja i remonty budynków publicznych na terenie gminy
W poniŜszej tabeli zostały przedstawione obszary zgodności poszczególnych zadań zdefiniowanych w niniejszym dokumencie z zapisami dokumentów strategicznych, wcześniej
scharakteryzowanych.
Tabela 10.1 Matryca obszarów zgodności zadań ujętych w „Projekcie ZałoŜeń…” z dokumentami
strategicznymi
Lp.
1
2
3
4
5
Nazwa zadania w „Projekcie ZałoŜeń…”
Strategia
Strategia
Rozwoju
Energetyki
Województwa
Województwa
Lubuskiego
Lubuskiego
2020
Strategia ZIT
miejskiego
obszaru funkcjonalnego
Zielonej Góry
Strategia ZrównowaŜonego
gminy Świdnica
na lata 2010 –
2020
Podejmowanie działań koordynacyjnych
związanych z zapewnieniem w perspektywie wieloletniej bezpieczeństwa dostaw
energii i jej nośników dla odbiorców z terenu
gminy Świdnica z zachowaniem akceptowalnych parametrów ekologicznych i ekonomicznych
Planowanie zabezpieczenia dostaw energii i
jej nośników na potrzeby nowej, rozwijającej
się zabudowy na terenie gminy
Promocja i podejmowanie działań w celu
poprawy efektywności energetycznej
Rozwijanie wykorzystania odnawialnych
źródeł energii w oparciu o lokalne zidentyfikowane moŜliwości
Edukacja i promocja w obszarze szeroko
rozumianej efektywności energetycznej i
rozwijania wykorzystania lokalnych i odnawialnych źródeł energii
196
EE
Lp.
Nazwa zadania w „Projekcie ZałoŜeń…”
energoekspert
energia
Strategia
Strategia
Rozwoju
Energetyki
Województwa
Województwa
Lubuskiego
Lubuskiego
2020
sp. z o. o.
i ekologia
Strategia ZIT
miejskiego
obszaru funkcjonalnego
Zielonej Góry
Strategia ZrównowaŜonego
gminy Świdnica
na lata 2010 –
2020
Legenda:
obszar zgodności:
10.2 Monitoring realizacji zadań ujętych w „Projekcie ZałoŜeń…”
Prowadząc działania mające na celu ocenę osiągnięcia wytyczonych w „Projekcie załoŜeń...” zadań, naleŜy systematycznie gromadzić informacje o efektach ich realizacji i skuteczności zastosowanych instrumentów. Grupy najistotniejszych zagadnień, które zostały
podjęte w ww. dokumencie to:
bilans energetyczny gminy,
analiza stanu istniejącego systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe,
analiza wielkości zmian zapotrzebowania na nośniki energii do roku 2030 – ocena
moŜliwości pokrycia,
wskazanie kierunków rozwoju systemów energetycznych dla zapewnienia ciągłości
dostaw nośników energii,
propozycja działań gminy.
Podstawą prowadzenia monitoringu „Projektu załoŜeń...” jest wyciąganie wniosków z tego
co zostało i nie zostało zrealizowane. Jest waŜne modyfikowanie dalszych poczynań w
taki sposób, aby osiągnąć zakładane cele w przyszłości. Kluczowym elementem monitorowania jest wypracowanie takich technik zbierania informacji oraz takich wskaźników,
które będą jak najbardziej miarodajnie odzwierciedlały efektywność prowadzonych działań.
Dla miarodajnej oceny realizacji przyjętych w „ZałoŜeniach…” zadań potrzebne będą konkretne dane ilościowe o charakterze statystycznym, które po przetworzeniu powinny zostać ujęte w serie wskaźników. Wykorzystując te wskaźniki moŜna określić poziom wyjściowy oraz stopień realizacji zadań. Wyniki zapisane w postaci wskaźników czy bezwzględnych informacji statystycznych mają takŜe waŜne znaczenie w procesie uzyskiwania poparcia społecznego dla prowadzonych zmian czy świadczenia usług. Dają one obraz
sytuacji - naleŜy jednak pamiętać, Ŝe muszą być one interpretowane łącznie. Pojedynczy
wskaźnik czy liczba moŜe dawać mylne, zbyt optymistyczne lub zbyt pesymistyczne wraŜenie o stopniu zaawansowania wdraŜania „Projektu załoŜeń...”. Analiza wartości poszczególnych wskaźników pozwala ocenić na ile podejmowane działania zgodne są z zakładanymi celami.
Jednym z narzędzi słuŜących do oceny efektów realizacji postanowień omawianego dokumentu moŜe być równieŜ porównanie osiąganych wyników z innymi gminami (benchmarking). Porównanie efektów działań z innymi gminami moŜe prowadzić do zidentyfikowania najlepszych wzorów do ewentualnego naśladowania.
Kolejnym waŜnym czynnikiem do monitorowania jest zakres rzeczowy i termin realizacji
poszczególnych działań inwestycyjnych, dla których na etapie planowania w „Projekcie
197
energoekspert
EE
energia
sp. z o. o.
i ekologia
załoŜeń...” nie da się dokładnie przewidzieć terminu i okoliczności realizacji (plany rozwoju
przedsiębiorstw energetycznych opracowywane są na okres co najmniej trzy-letni, operatorów systemów elektroenergetycznych - na okres pięcioletni). Dlatego wszystkie większe
przedsięwzięcia wynikające z analizowanego dokumentu winny być monitorowane w zakresie ich umieszczania w kolejnych edycjach planów rozwoju po-szczególnych przedsiębiorstw energetycznych. Tu równieŜ prowadzenie spójnej i aktualizowanej na bieŜąco bazy
danych moŜe ułatwić monitoring realizacji ustaleń analizowanego dokumentu.
Przy podjęciu kolejnych edycji przedmiotowego dokumentu w wymaganym ustawą Prawo
energetyczne cyklu trzyletnim, monitoring ten winien być wykorzystany do wprowadzenia
niezbędnych korekt w wytypowanych kierunkach działań.
Po zakończeniu okresu na jaki sporządzony jest „Projekt załoŜeń…” lub w sytuacji zaistnienia zewnętrznych uwarunkowań wskazujących na konieczność opracowania nowego
dokumentu, powinien być dokonywany szczegółowy przegląd raportów i okresowych aktualizacji oraz wypracowana koncepcja zmian, uwzględniająca aktualną sytuację gminy oraz
jej nowych potrzeb.
Wskaźniki, które mogą być zastosowane w procesie monitoringu realizacji celów i zadań
ww. dokumentu zamieszczono w tabeli poniŜej.
Tabela 10.2 Wskaźniki oceny realizacji zadań ujętych w „Projekcie ZałoŜeń…”
-
Wskaźnik
Jednostka Źródło
Moc zainstalowanych na terenie gminy źródeł
MW
PE, URE
wytwórczych energii elektrycznej
ZuŜycie energii elektrycznej na niskim napięPE,
MWh/rok
ciu, na 1 odbiorcę - rocznie
GUS
System
elektroenergetyczny Łączna długość linii elektroenergetycznych:
SN
km
PE
nN
Średnie zuŜycie energii elektrycznej na punkt
kWh
PE
oświetleniowy - rocznie
Ilość kotłowni indywidualnych na terenie gminy,
o mocy powyŜej 50 kW, opalanych:
Węglem
ilość
UG
Gazem ziemnym
System
Olejem opałowym
zaopatrzenia
Ilość
w ciepło
Ilość i moc źródeł kogeneracyjnych
PE
MWt/MWe
Udział ciepła produkowanego z wykorzystaniem OZE (w bilansie zapotrzebowania na
[%]
UG
ciepło dla całej gminy)
ZuŜycie gazu w gospodarstwach domowych
PE,
na 1 odbiorcę rocznie
gaz zaazotowany
System
gazowniczy
3
m /rok
GUS
gaz wysokometanowy
Wartości wskaźników
Stan
Kolejne
2013
lata
0
4,2
1)
b.d.
b.d.
5
5
1
0
5
2 217
1 392
Długość sieci gazowej
gaz wysokometanowy
w/c
km
PE,
GUS
20,6
198
EE
-
Wskaźnik
energoekspert
energia
Jednostka Źródło
ś,n/c
gaz zaazotowany
ś/c
Procent gospodarstw domowych korzystających z sieci gazowej (Lw+E)
Ilość podmiotów gospodarczych (przemysłowych, handlowych, usługowych) korzystających
z sieci gazowej (Lw+E)
Opis wdroŜonych programów optymalizacji
zuŜycia energii i obniŜenia kosztów w obiektach sektora publicznego
Opis wdroŜonych programów związanych
z
likwidacją niskiej emisji
Racjonalizacja
Grupa
Zakupowa Energii Elektrycznej – ilość
uŜytkowania energii
punktów odbioru ee na terenie gminy objętych
grupowym zakupem ee
Działania edukacyjne i informacyjne w obszarze energetyki prowadzone przez UMiG
Nazwa działania
Zakres / Opis
Kolektory słoneczne
Ilość obiektów na których zamontowano kolektory
powierzchnia kolektorów
Instalacje fotowoltaiczne - ilość
sp. z o. o.
i ekologia
Wartości wskaźników
Stan
Kolejne
2013
lata
16,3
11,4
%
PE
23
ilość
PE
30
opis
UG
Termomodernizacja
obiektów uŜyteczności
publicznej –w tym do
finansow. w ramach
LRPO 2007-2013
opis
UG
-
ilość
UG
93
-
UG
b.d.
ilość
2
m
ilość
PE,URE,
UG
PE, URE
0
0
0
2)
Pozostałe Odnawialne Źródła Energii
Rozwój
energetyki
lokalnej
i odnawialnej
Nazwa
Moc zainstalowana
Produkcja energii
Nazwa
MWt/MWe
Moc zainstalowana
MWh/GJ
Produkcja energii
Dwór w Letnicy –
kominek z płaszczem
wodnym
UG
Sala wiejska w Radomii - kominek na drewno
Nazwa
Moc zainstalowana
Produkcja energii
Nadleśnictwo Zielona
Góra – trzy kotły na
drewno, moc łączna
25,5 kW
Nazwa
Moc zainstalowana
Produkcja energii
Nadleśnictwo Krzystowice – kocioł na drewno, 32 kW
1)Dane dotyczą roku 2011
2)W planach znajdują się działania termomodernizacyjne na gminnych obiektach uŜyteczności publicznej,
m.in. w zakresie montaŜu ogniw fotowoltaicznych, w ramach LRPO 2007-2013, priorytet II, działania3.2 „Poprawa jakości powietrza, efektywności energetycznej oraz rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii”. Ponadto wydano dwie decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla budowy instalacji fotowoltaicznych na terenie Drzonowa oraz planowana jest budowa tego rodzaju instalacji takŜe w Letnicy.
Wykaz skrótów:
PE
- przedsiębiorstwa energetyczne
URE
- Urząd Regulacji Energetyki
GUS
- Główny Urząd Statystyczny
UG
- Urząd Gminy Świdnica
b.d.
- brak danych
199
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
11. Podsumowanie, wnioski oraz zakres niezbędnych
inwestycji i przedsięwzięć gwarantujących bezpieczeństwo
energetyczne.
„Projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla
Gminy Świdnica” spełnia funkcję podstawowego dokumentu lokalnego planowania energetycznego i zgodnie z art. 18 ustawy Prawo energetyczne stanowi załoŜenia do planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy oraz podstawę planowania i organizacji działań mających na celu racjonalizację
zuŜycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zuŜycie energii na obszarze gminy.
Merytorycznie „Projekt załoŜeń…” spełnia wymagania tematyczne ustawy Prawo energetyczne art. 19 i zawiera:
ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe,
propozycje przedsięwzięć racjonalizujących uŜytkowanie ciepła, energii elektrycznej
i paliw gazowych,
ocenę moŜliwości wykorzystania istniejących nadwyŜek i lokalnych zasobów paliw i
energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz zagospodarowania ciepła odpadowego,
propozycje moŜliwych do zastosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej,
analizę zakresu współpracy z innymi (sąsiadującymi) gminami.
„Projekt załoŜeń ...” po uchwaleniu będzie spełniać równieŜ funkcję podstawy merytorycznej dla dalszych etapów planowania, w tym w szczególności dla:
„Planów rozwoju ...” przedsiębiorstw energetycznych działających i zamierzających
działać na terenie gminy Świdnica w zakresie nowych potrzeb energetycznych oraz
racjonalizacji produkcji i przesyłu, szczególnie ciepła - zgodnie z art.16 ustawy Prawo energetyczne;
„Planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” - zgodnie z art.
20 ustawy Prawo energetyczne, w sytuacji braku realizacji zapisów „ZałoŜeń…”
przez odpowiednie przedsiębiorstwa energetyczne;
Szeroko rozumianego planowania przestrzennego - w szczególności w zakresie
zabezpieczenia w nośniki energetyczne dla programowanych nowych obiektów i
obszarów rozwoju oraz rezerwowania terenu na konieczne nowe urządzenia zaopatrzenia energetycznego.
200
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
1. Stan aktualny zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
w gminie Świdnica
Analiza stanu działania systemów energetycznych gminy Świdnica dała generalny obraz
potrzeb energetycznych odbiorców zlokalizowanych na terenie gminy, który przedstawia
się według stanu na koniec 2013 roku następująco:
w zakresie potrzeb cieplnych:
zapotrzebowanie mocy cieplnej na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody uŜytkowej
– ogółem około 23,88 MW, w tym:
w budownictwie mieszkaniowym ~21,27 MW;
roczne zuŜycie energii cieplnej uŜytecznej do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody
uŜytkowej – około 137,52 TJ/rok, w tym:
w budownictwie mieszkaniowym – 122,49 TJ/rok;
w zakresie dostaw gazu ziemnego:
3
roczne zuŜycie gazu ziemnego – ogółem około 1 021,7 tys. pm , w tym:
gospodarstwa domowe ~ 729,9 tys. m3,
udział gazu ziemnego w pokryciu zapotrzebowania na ciepło uŜytkowe ogółem około 6
MW (25%), w tym:
w odniesieniu do zabudowy mieszkaniowej 4,38 MW;
w zakresie dostaw energii elektrycznej:
roczne zuŜycie energii elektrycznej – ogółem około 13 GWh (dane z 2011 r.), w tym:
odbiorcy zasilani z poziomu nN, reprezentujący gospodarstwa domowe – ok. 72%.
2. Przewidywane zmiany zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe
Przewidywany przyrost zapotrzebowania na nośniki energetyczne dla nowego budownictwa do roku 2030, dla wariantu zrównowaŜonego oszacowano na poziomie:
w zakresie potrzeb cieplnych:
w wariancie zrównowaŜonym potrzeby cieplne nowych odbiorców wyniosą około
5,5 MW, w tym dla nowego budownictwa mieszkaniowego ~ 3,7 MW, w perspektywie docelowej opracowania;
przyrosty te niwelowane będą spadkiem zapotrzebowania na skutek prowadzenia
wszelkiego typu działań racjonalizacji uŜytkowania ciepła;
potrzeby cieplne nowych odbiorców głównie pokrywane będą według rozwiązań indywidualnych z wykorzystaniem jako paliwa: gazu ziemnego, oleju opałowego, węgla z zastrzeŜeniem zastosowania wysokosprawnych, niskoemisyjnych kotłów nowej generacji oraz wykorzystaniem rozwiązań opartych o odnawialne źródła energii.
201
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
w zakresie dostaw gazu ziemnego:
dla wariantu rozwoju minimalnego przyrost zapotrzebowania szczytowego osiągnie
łącznie do 2030 r. wartość rzędu 105 m3/h dla systemu EWE Energia Sp. z o.o.
oraz 51 m3/h dla PSG Sp. z o.o. przy wzroście rocznego zapotrzebowania szacowanym na poziomie ok. 168 tys. m3 (EWE Energia Sp. z o.o.) i 81,5 tys. m3 (PSG
Sp. z o.o.)
dla wariantu rozwoju maksymalnego wzrost szczytowego zapotrzebowania gazu do
2030 r. szacuje się na ok. 255,4 m3/h, przy wzroście zapotrzebowania rocznego
o ok. 408,6 tys. m3 dla systemu gazowniczego EWE Energia Sp. z o.o. i ok. 158,6
m3/h, przy wzroście zapotrzebowania rocznego o ok. 253,8 tys. m3 dla systemu gazowniczego PSG Sp. z o.o.
w zakresie dostaw energii elektrycznej:
przyrost zapotrzebowania mocy szczytowej wynikający z potrzeb nowych odbiorców zlokalizowanych na terenie gminy Świdnica wyniesie dla zabudowy mieszkaniowej do roku 2019 na poziomie około 0,2 MW oraz kolejne 0,45 MW do roku
2030,
przyrost zapotrzebowania mocy szczytowej dla pokrycia zapotrzebowania strefy
usług i wytwórczości szacowany będzie na poziomie 0,2 MW do roku 2019
i 0,46 MW w latach 2020 – 2030.
3. MoŜliwości pokrycia prognozowanego przyrostu zapotrzebowania
Przedstawione powyŜej wielkości zapotrzebowania mogą zostać pokryte na bazie istniejących systemów zaopatrujących gminę w energię, przy załoŜeniu ich sukcesywnej modernizacji i rozbudowy. Decyzje co do sposobu zaopatrzenia w ciepło winny być podejmowane w sytuacji sprecyzowanego sposobu zainwestowania terenów. Poprzedzić je powinna
analiza ekonomiczna aktualnych kosztów budowy i eksploatacji poszczególnych instalacji,
analiza kierunków rozwoju rynku nośników energii oraz sugestie ze strony przyszłych odbiorców. Propozycje moŜliwych scenariuszy zaopatrzenia obszarów rozwoju przedstawiono w rozdziale 3 niniejszego opracowania.
KaŜdorazowo naleŜy rozpatrzyć, tam gdzie jest to zasadne, wprowadzenie mikrokogeneracji i rozwiązań wykorzystujących OZE ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe
obiekty uŜyteczności publicznej.
4. Wnioski z oceny stanu zaopatrzenia gminy w ciepło
Zaopatrzenie w ciepło zabudowy mieszkaniowej jedno i wielorodzinnej dla gminy Świdnica
realizowane jest za pośrednictwem kotłowni lokalnych i rozwiązań indywidualnych głównie
w oparciu o paliwo węglowe (około 66%). Ponadto gaz ziemny jest znaczącym nośnikiem
energii dla produkcji ciepła dla odbiorców z terenu miasta oraz 3 jednostek bilansowych:
Buchałów, Świdnica i Wilkanowo.
Problemem do rozwiązania w ramach współpracy słuŜb gminnych i mieszkańców jest modernizacja indywidualnych ogrzewań węglowych stanowiących źródło „niskiej emisji”.
202
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
5. Wnioski z oceny stanu zaopatrzenia gminy w gaz sieciowy
Na terenie gminy Świdnica funkcjonują dwa systemy zaopatrzenia odbiorców w gaz ziemny. Stan techniczny oraz przepustowość systemu gazu ziemnego zaazotowanego grupy
Lw (eksploatowany przez PSG sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu), który rozprowadza paliwo na terenie miejscowości Wilkanowo oceniony został jako bardzo dobry z rezerwami
przepustowości w granicach 15÷40%. Przepustowość i stan techniczny systemu gazu
ziemnego wysokometanowego grupy E, rozprowadzanego przez EWE energia sp. z o.o.
w miejscowości Świdnica umoŜliwia pokrycie wszystkich bieŜących i przyszłych potrzeb na
rozpatrywanym obszarze.
Główne zadania stojące przed przedsiębiorstwem dystrybucyjnym to zaopatrzenie nowych
terenów rozwojowych gminy oraz zapewnienie bezpieczeństwa zasilania wszystkich odbiorców poprzez m.in. sukcesywną modernizację istniejącej infrastruktury i rozbudowę
systemu gazowniczego.
6. Wnioski z oceny stanu zaopatrzenia gminy w energię elektryczną
Jakkolwiek obecny stan systemu elektroenergetycznego na obszarze gminy nie upowaŜnia do wniosku o istnieniu szczególnych zagroŜeń bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, tym niemniej utrzymanie takiego stanu wymaga ciągłych aktywnych działań lokalnego Operatora Systemu Dystrybucyjnego, zarówno na rzecz rozwoju systemu w celu
zapewnienia dostaw dla nowych odbiorców, jak równieŜ na rzecz bieŜącego utrzymania
i stosownej modernizacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznej infrastruktury dystrybucyjnej. Identyfikacja koniecznych do zrealizowania zadań rozwojowych wymaga bieŜącej
współpracy OSD i właściwych Organów Samorządowych Gminy w zakresie planowania
energetycznego, zgodnie z podziałem kompetencji i obowiązków określonych obecnie
obowiązującymi przepisami. Kompleksowa realizacja niezbędnych procedur w zakresie
planowania rozwoju stanowi bowiem warunek konieczny zapewnienia bezpieczeństwa
dostaw energii elektrycznej w długookresowym horyzoncie czasowym.
Operator, jako przedsiębiorstwo o zakresie działania na obszarze wielu gmin, realizuje
współpracę pomiędzy gminami sąsiadującymi w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną.
Główne zadania stojące przed przedsiębiorstwem to zaopatrzenie nowych terenów rozwojowych gminy oraz zapewnienie bezpieczeństwa zasilania wszystkich odbiorców poprzez
m.in. sukcesywną modernizację infrastruktury na poziomie SN i nN.
7. Strategiczne cele gminy Świdnica w obszarze energetyki komunalnej
Na podstawie analiz przeprowadzonych w niniejszym opracowaniu oraz biorąc pod uwagę
ZałoŜenia Polityki Energetycznej Państwa i zapisy gminnych i regionalnych dokumentów
planistycznych i strategicznych określono główne cele gminy w obszarze realizacji obowiązku organizowania i planowania zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe oraz działań mających na celu racjonalizację zuŜycia energii i promocję rozwiązań
zmniejszających zuŜycie energii na obszarze gminy:
203
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Cel nr 1 - Podejmowanie działań koordynacyjnych związanych z zapewnieniem w perspektywie wieloletniej bezpieczeństwa dostaw energii i jej nośników dla odbiorców z terenu gminy Świdnica z zachowaniem akceptowalnych parametrów ekologicznych i ekonomicznych.
Cel nr 2 - Planowanie zabezpieczenia dostaw energii i jej nośników na potrzeby nowej,
rozwijającej się zabudowy na terenie gminy.
Cel nr 3 - Promocja i podejmowanie działań w celu poprawy efektywności energetycznej
na wszystkich etapach procesu zaopatrzenia odbiorców w energię.
Cel nr 4 - Rozwijanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w oparciu o lokalne zidentyfikowane moŜliwości.
Cel nr 5 - Edukacja i promocja w obszarze szeroko rozumianej efektywności energetycznej i rozwijania wykorzystania lokalnych i odnawialnych źródeł energii.
W ramach ww. celów strategicznych analizy wskazały na konieczność podjęcia przez gminę, samodzielnie lub we współpracy np. z przedsiębiorstwami energetycznymi, realizacji
następujących zadań:
Cel nr 1 - Podejmowanie działań koordynacyjnych związanych z zapewnieniem
w perspektywie wieloletniej bezpieczeństwa dostaw energii i jej nośników dla odbiorców z terenu gminy Świdnica z zachowaniem akceptowalnych parametrów ekologicznych i ekonomicznych
Zadanie C1.Z1 – Opracowanie procedur organizacyjnych na wypadek awarii w poszczególnych systemach energetycznych (przedsiębiorstwa energetyczne + Gmina).
Zadanie C1.Z2 – Zakup energii w układzie rynkowym dla jednostek podległych gminie
(Gmina).
Zadanie C1.Z3 – Ciągły monitoring stanu technicznego i rezerw układu zasilania i dystrybucji energii elektrycznej i gazu sieciowego na obszarze gminy (Gmina).
Zadanie C1.Z4 – Ciągły monitoring kosztów energii i jej nośników w aspekcie utrzymania
akceptowalnych warunków dla jednostek podlegających gminie(Gmina).
Cel nr 2 - Zabezpieczenie dostaw energii i jej nośników na potrzeby nowej, rozwijającej się zabudowy na terenie gminy Świdnica
Zadanie C2.Z1 - Koordynacja operacyjna zaopatrzenia w nośniki energii nowych terenów
rozwojowych i współpraca z przedsiębiorstwami energetycznymi.
204
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Zgodnie z art. 18 ustawy Prawo energetyczne planowanie i organizacja zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy (w tym równieŜ dla nowego budownictwa) stanowi zadanie własne gminy, którego realizacji podjąć się mają, za
przyzwoleniem gminy, odpowiednie przedsiębiorstwa energetyczne. Zadaniem gminy
w tym zakresie winno być gromadzenie informacji o najbliŜszych planowanych inwestycjach i zgłaszanie ich corocznie do odpowiednich przedsiębiorstw energetycznych celem
ujęcia w planach rozwoju. W zakres zadań gminy powinno równieŜ wejść ciągłe monitorowanie planów rozwojowych przedsiębiorstw energetycznych działających na obszarze
gminy i analiza ich zgodności z uchwalonymi „ZałoŜeniami...”.
Zadanie C2.Z2 – Koordynacja planowania przestrzennego gminy oraz procesów administracyjnych w celu zapewnienia realizacji zaopatrzenia w nośniki energii nowych jej uŜytkowników na warunkach ustalonych w dokumentach planistycznych.
Zadanie C2.Z3 – Stymulowanie działań inwestorów do zastosowania rozwiązań opartych
o wykorzystanie lokalnych układów kogeneracji z wykorzystaniem w miarę moŜliwości
proekologicznych nośników energii w zabudowie usługowej.
Zadanie C2.Z4 – Podejmowanie działań związanych z oświetleniem ulicznym nowych tras
komunikacyjnych.
Cel nr 3 - Promocja i podejmowanie działań w celu poprawy efektywności energetycznej na wszystkich etapach procesu zaopatrzenia odbiorców w energię
Zadanie C3.Z1 - Zarządzanie zuŜyciem i kosztami energii w jednostkach gminnych (Gmina).
Racjonalizacja gospodarki energią w jednostkach gminnych wymaga, z uwagi na specyfikę ich eksploatacji, ciągłych i wnikliwych obserwacji. Istotnym argumentem przemawiającym za stworzeniem systemu stałego monitoringu zuŜycia energii jest pozycja kosztów
energii w budŜecie gminy oraz wymagania stawiane przez ustawę „o efektywności energetycznej”.
Zadanie C3.Z2 - Stymulowanie racjonalizacji i likwidacji przestarzałych i niskosprawnych
ogrzewań węglowych – likwidacja „niskiej emisji” (Gmina).
Planując działania w myśl polityki energetycznej państwa oraz w zgodzie ze standardami
ochrony środowiska gmina powinna kontynuować działania edukacyjne i stymulacyjne dla
przedsięwzięć mających na celu zmianę sposobu zasilania w ciepło - z niskosprawnych,
opartych o paliwo węglowe - na rozwiązania proekologiczne, tj. podłączenia do systemu
gazowniczego, wymiana indywidualnych kotłowni węglowych na nowe wysokosprawne,
niskoemisyjne oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.
205
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
Zadanie C3.Z3 – Podniesienie efektywności systemów dystrybucji energii i jej nośników
poprzez kontynuację modernizacji systemu w zakresie sieci dystrybucyjnych i zasilających
przedsiębiorstw energetycznych.
Zadanie C3.Z4 – Podniesienie efektywności uŜytkowania ciepła poprzez ograniczanie zuŜycia energii uŜytecznej w ramach działań związanych z:
termomodernizacją budynków mieszkalnych naleŜących do zasobów gminnych
obiektów uŜyteczności publicznej,
wspieraniem działań termomodernizacyjnych i modernizacji systemów grzewczych
w zabudowie jednorodzinnej.
Zadanie C3.Z5 – Sukcesywna modernizacja systemu oświetlenia ulicznego.
Zadaniem gminy jest przeprowadzenie modernizacji punktów oświetleniowych na majątku
własnym i stymulowanie działań takich w pozostałym zakresie.
Cel nr 4 - Rozwijanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w oparciu o lokalne
zidentyfikowane moŜliwości
Zadanie C4.Z1 – Planowanie i finansowanie budowy odnawialnych źródeł energii w obiektach gminnych.
Rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) na terenie gminy ukierunkowany powinien być
na wykorzystanie kolektorów słonecznych i pomp ciepła. Zakłada się, Ŝe gmina powinna
stymulować rozwój OZE wśród odbiorców indywidualnych i we własnych zasobach. W zakresie obiektów gminnych kaŜdorazowo decyzję o modernizacji źródła ciepła w obiektach
uŜyteczności publicznej naleŜy poprzedzić analizą moŜliwości zastosowania w obiekcie
odnawialnych źródeł energii lub wysokosprawnej mikrokogeneracji.
Cel nr 5 - Edukacja i promocja w obszarze szeroko rozumianej efektywności energetycznej i rozwijania wykorzystania lokalnych i odnawialnych źródeł energii
Zadanie C5.Z1 – Opracowanie planu działań odnośnie zastosowania środków poprawy
efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej dla jednostek sektora publicznego z terenu gminy.
Zadanie C5.Z2 – Opracowanie planu działań edukacyjnych w obszarze efektywności
energetycznej i odnawialnych źródeł energii oraz jego realizacja.
Zadanie C5.Z3 – Promocja działań gminnych w obszarze efektywności energetycznej
i odnawialnych źródeł energii poprzez zamieszczenie informacji w środkach masowego
przekazu na temat zrealizowanych działań i ich efektów.
206
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
8. Wymagane zmiany organizacyjne
Operacyjnie częściowa realizacja zadań C1.Z2 i C3.Z1 wymaga wdroŜenia programu monitorowania i zarządzania zakupem i zuŜyciem energii w wytypowanych obiektach. Z kolei
sprawne wdroŜenie i realizacja całości zadań jw. wymaga istnienia w strukturach gminnych energetyka miejskiego, który organizuje i nadzoruje realizację zadań w celu zapewnienia, zgodnej z załoŜeniami polityki UE i Polski, racjonalizacji uŜytkowania energii przy
jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa i ciągłości zasilania mieszkańców, oraz przy
spełnieniu akceptowalnych społecznie warunków ekologicznych i ekonomicznych.
Opracowany „Projekt załoŜeń…” po uchwaleniu przez Radę Gminy stanowić powinien dokument „lokalnego planowania energetycznego”, którego wdroŜenie i formy realizacji dalszych działań powinny stanowić zobowiązanie dla władz gminy i powinny podlegać bieŜącemu monitorowaniu przez stosowne komisje Rady.
Aktualizację „ZałoŜeń do planu zaopatrzenia...” winno się przeprowadzać w 3-letnich okresach. Kolejna aktualizacja załoŜeń powinna być opracowana w 2017 r. (zgodnie z wprowadzonymi zmianami w ustawie Prawo energetyczne).
207
EE
energoekspert
energia
sp. z o. o.
i ekologia
12. Załączniki
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Tablica bilansowa – stan istniejący
Tereny rozwoju gminy Świdnica
Zestawienie obiektów uŜyteczności publicznej
Korespondencja dotycząca współpracy pomiędzy gminami
Mapa systemu gazowniczego, lokalnych źródeł ciepła i tereny rozwoju
Mapa systemu elektroenergetycznego i tereny rozwoju
Informacje uzupełniające odnośnie podstaw formalnych i ogólnych załoŜeń realizacji działań wg „Projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Świdnica”
208

energoekspert

Transkrypt

Podobne dokumenty

WRATISLAVIA CANTANS

odpowiedzi na pytania oferentów z dnia 31.11.2010r.

Przeglądaj - Gmina Świdnica

Przeglądaj - Gmina Świdnica

Restauracje BROASTER CHICKEN

Regulamin

ÿþZ widnica , - F ree R eal E state S ite ( L isting # : 5 0 4 2 5 4 )

Przeglądaj - Gmina Świdnica